Morgunblaðið - 17.02.1996, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Skúli Þórðarson
fæddist á Kross-
nesi í Árneshreppi í
Strandasýslu 2.
október 1902. Hann
lést á sjúkrahúsi ísa-
fjarðar 8. febrúar
síðastiiðinn. Móðir
hans var Sólveig, f.
27.1. 1874 á Kross-
nesi, d. 10.3. á
Isafirði, dóttir Jóns
Gíslasonar bónda í
Munaðarnesi og
konu hans Elísabet-
ar Guðmundsdóttur.
Faðir hans var
Þórður Þórðarson Grunnvíking-
ur, f. í Bolungarvík í Grunnavík-
urhreppi 12.8. 1878 (kenndi sig
við fæðingarhr.). Hann drukkn-
aði í fiskiróðri frá ísafirði 29.9.
1913. Hann var sjómaður, bók-
bindari, skáld og fræðimaður.
Foreldrar hans voru Þórður
Magnússon bóndi og alþingis-
maður í Hattardal og Petrína
Jónsdóttir í Hattardalskoti.
Sólveig og Þórður áttu 11 börn.
Þijú dóu ung, hin eru í aldurs-
röð: 1) Petrína (1900-1971), m.
Sigurbaldur Gíslason (1898-
1983), áttu fimm börn. 2) Astrún
(1901-1989), m. Þorleifur Örn-
ólfsson (1905-1963), áttu fimm
börn. 3) Skúli. 4) Indriði Þórar-
inn (1904-1977), m. Hansína
Jónsdóttir (1897-1990), áttu
þijú böm. 5) Jón Elías (1905-
1989), átti eina dóttur. 6) Emil-
ía, m. Magnús Elíasson (1897-
1980), áttu sex böm. 7) Þórey,
m. Þorlákur Ebenesersson, átti
fimm böm. 8) Kristín Unnur
(1913-1990), var þrígift, allir
látnir, átti sjö böra.
Skúli gifti sig 30. maí 1926.
Kona hans var Sigrún Laufey
Finnbjömsdóttir, f. 6.4. 1904 í
Skáladal í Aðalvík, d. á ísafirði
8.3. 1989. Faðir hennar var
Finnbjörn Elíasson skipasmiður
í Hnífsdal. Móðir hennar var
Ketilríður Amadóttir frá
Skáladal. Böm þeirra era fjög-
ur: 1) Ágústa, f. 26.10. 1926,
m. Kjartan T. Ólafsson vélfr.,
f. 24.7. 1924. Þeirra börn em:
I) Jökull Veigar, raf- og sím-
virki, f. 21.12. 1948. Hans böm
era: Veigar Freyr stýrimaður,
m. Ragnheiður Jónsdóttir,
þeirra sonur Jón Snorri; og Sig-
rún Elfa. II) Ólafur Helgi sýslu-
maður, f. 2.9. 1953, m. Þórdís
ÞEGAR við horfum til fortíðar, þá
sjáum við, að þessi öld sem senn er
liðin, sýnir okkur allt búskapar- og
atvinnulíf þjóðar okkar frá söguöld
til tæknialdar nútíðar.
Þetta tímabil lifði Skúli Þórðarson
sem við kveðjum í dag. Hann var
af hinni rómuðu aldamótakynslóð,
sem lifði við hörð kjör ! uppvexti,
en náði samt ótrúlega góðum tökum
á tilverunni, og margt af þessari
kynslóð, hefur náð háum aldri.
Mikil fjölgun íbúa á landinu og
fólksflutningar frá stijálbýlum sveit-
um til þéttbýlis, svo að heilu hrepp-
amir lögðust í eyði, og ekki minnst
á Vestfjörðum, þar sem Skúli ól ald-
ur sinn.
Hann var á Ósi í Steingrímsfirði,
þá ellefu ára, þegar faðir hans
drukknaði. Það varð til þess að hann
ílentist þar, og var fermdur frá Stað
í Steingrímsfirði, en þá var þar prest-
ur, Guðlaugur Guðmundsson, og lét
hann mjög vel af honum og fram-
komu hans í sinn garð. Hvenær hann
fór svo endanlega frá Ströndum, er
mér ekki kunnugt, en ungur maður
fór hann að stunda sjó. Hann fór
skipverji á E/S Sterling, sem stund-
aði strandsiglingar hér við land.
Skipstjóri var Þórólfur Beck, og
kvaðst hann hafa lært mikið í því
starfi, og af skipstjóranum.
Hann var handlaginn og byijaði
snemma að fást við smíðar. Hann
átti trillubát (Heppinn) sem hann
notaði við starf sitt, því hann vann
vitt og breitt um ísafjarðardjúp við
Jónsdóttir hár-
greiðslukona.
Þeirra böm, Kristr-
ún Helga, Melkorka
Rán, Kolfinna
Bjarney og Kjartan
Thor. III) Skúli
rekstrarhagfr. f.
1.9. 1954, m. Nancy
Barish kerfisfr. Bú-
sett erlendis. IV)
Hjálmar hagfr. f.
1.3. 1958, m. Guðný
Anna Arnþórsdóttir
hjúkrunarfr. Böm,
Friðrik Gauti og
Freydís Guðný. V)
Bergdís Linda íslenskufr., f. 1.8.
1963, m. Þórður Kristjánsson
kerfisfr., dætur Bylgja og Þór-
dís Alda. 2) Svandís, deildar-
stjóri, f. 17.9. 1929, m. Páll The-
ódórsson eðlisfr. f. 4.7. 1928,
börn: I) Flóki verkfr., f. 29.11.
1953, m. Sigríður Benný Björns-
dóttir, börn Sólrún og Arnar.
II) Sigrún, vélaverkfr. f. 11.4.
1955. III) Skúli heimspekingur,
f. 31.10. 1960, m. Þórann Rán
Jónsdóttir rafmagnsverkfr.
Synir, Magnús og Snorri. IV)
Bera, dr. í eðlisfr. f. 16.11.1962,
m. Gunnar G. Flóvenz eðlisfr.,
synir Kári og ívar. 3) Skúli
Þórður húsasm.m., f. 28.5.1931,
m. Ólöf María Jóakimsdóttir, f.
24.12. 1927. Börn: I) Sigrún Osk
lyfjat., m. Friðbert Traustason
kerfisfr., börn, Sunna Ósk og
Trausti. II) Þórður Jóakim raft.,
f. 10.10. 1956, m. Bryndís
Bjarnason kennari. Synir: Ottó,
m. Sigurbjörg Benediktsdóttir,
þeirra sonur Ivar; og Skúli. III)
Sólveig Bryiy'a, f. 5.9. 1958, m.
Jón ísak Harðarson, böra Stefán
og Ólöf María. 4) Árni, bifv.v.m.,
f. 18.9. 1932, m. Laufey Þor-
steinsdóttir. Synir: I) Þorsteinn
Veigar bifv.v.m., f. 24.1. 1953,
m. Eva Ásmundsdóttir. Böm
Bernharð Grétar, Laufey Ásta
og Rannveig. II) Skúli Rúnar
húsasm., f. 11.9. 1955, m. Ama
Bjömsdóttir sjúkraliði, synir
Jóhann Björn og Ámi.
Ævistarf Skúla var mest við
skipasmíðar, hann vann hjá
Marselíusi Bernharðssyni, sem
síðar varð hlutafélag, og vann
þar í meira en fjörutíu ár. Hann
hætti þar alveg um áttrætt.
Útför Skúla fer fram frá ísa-
fjarðarkirkju i dag og hefst at-
höfnin klukkan 14.
smíðar. Auk þess fór hann oft með
fólk í ferðir inn í Reykjanes og víð-
ar, um helgar og á kvöldum í góðu
veðri.
Þegar svo Marselíus Bemharðsson
fór að reka skipasmíðastöð, hóf hann
þar starf. Hann varð einn af þeim
fyrstu sem fór á námssamning og
lauk því með sóma, þrátt fyrir lítil
laun á námstíma, og þá að sjálfsögðu
kvæntur maður, með fjögur böm í
skóla.
Um 1930 byggði hann húsið sitt,
Sundstræti 13 (Dokkuna) upp úr
gömlum fiskhjalli. Það varð mikil
breyting hjá þeim þá að flytja í nýtt
hús. Húsið var ekki stórt, en svo
undarlegt var það samt, að það virt-
ist aldrei vera þröngt þar, þó fjöl-
menni væri, sem algengt var. Það
sannaðist þar, að þar sem er hjarta-
rými, þar er nóg húsrými. Þau Sig-
rún hófu búskap af litlum efnum, en
vom alla tíð sjálfbjarga.
Hann var búinn að vera með lög-
heimili á ísafirði eitthvað yfír sjötíu
ár, utan eitt ár sem þau bjuggu á
Sæbóli í Aðalvík (1927-1928). Þá
varð Sigrún fyrir því óhappi að fót-
brotna undir Skáladalsbjargi. Veður
var ekki gott, brim og aðfall, og far-
ið var að fljóta umhverfís hana sjáv-
arlöðrið þegar hjálp barst. Hún átti
lengi í þessu slysi og náði aldrei full-
um bata, og því fluttu þau aftur til
Isafjarðar.
Jafnlagnum verkmanni, sem Skúli
var, var ekki nóg að stunda smíðarn-
ar, hann vantaði fleira. Hann eignað-
ist öflugt mótorhjól, sem hann hélt
við sjálfur, því hann föndraði einnig
við vélar. Síðan keypti hann sér
gamlan bíi, sem hann gerði upp, og
var um tíma talinn einn sá snyrtileg-
asti á ísafírði. Á þessum bíl fór hann
svo vítt og breitt um landið eftir að
þjóðvegimir fóru að opnast.
Einn þáttur er ótalinn, hann var
afar vel hagmæltur, eins og hann
átti kyn til. Hann kom oft með timb-
urafganga í eldinn. Þegar börnin
vom að bæta á miðstöðina, rákust
þau oft á kubba, sem á hafði verið
rituð vísa, en því miður, þessu var
ekki haldið til haga og er nú glatað.
Þessi öldnu hjón byggðu sér nýtt
hús ung, áttu svo eftir að flytja í
nýtt húsnæði í Dvalarheimilinu Hlíf
og una dvöl sinni þar vel. Frágangur
þar er ísfírðingum til sóma. Við fjarri
búandi aðilar, sem höfum séð hvem-
ig hlynnt er að fólki þar, og höfum
átt þama náin skyldmenni eram afar
þakklát öllu starfsfólki þessarar
stofnunar, og ég fullyrði að víða
þarf að leita og vandlega, ef fínna
skal stofnun, þar sem betur er búið
að öldmðum, en gert er á ísafírði.
Þau fluttu á Hlíf 1982 og dvöldu þar
saman uns Sigrún andaðist 8.3.
1989. Eftir það flutti Skúli í minni
íbúð, og var þar þangað til hann
varð að flytja upp á öldmnardeild-
ina. Aðhlynning þar var jafngóð og
annars staðar hjá þessu starfsfólki
sem sinnt hefur honum þar. Þau
hjónin, Sigrún og Skúli, hafa hlotið
alveg einstaka umönnuij tengdadótt-
ur sinnar Maríu og sonar síns Skúla,
sem veitt var af einstakri ósérhlífni
alla tíð. Við sem fjær búum eigum
ekki nógu sterk orð tii að þakka
þessa hugulsemi. Við sáum þetta og
fylgdumst vel með úr fjarlægðinni,
og ég endurtek þakklæti okkar heils-
hugar.
Þegar ég kveð nú tengdaföður
minn, eftir fjömtíu og fímm ára far-
sæl kynni, lifa eftir minningar um
einstakan heiðursmann, sem í engu
mátti vamm sitt vita.
Hans eigin orð læt ég vera kveðju-
orð mín.
Berðu mig guð, á brautir kærleikans
Blessaður vertu, hjá mér allar stundir.
Leiddu mig, á lífsins vegum hans
lausnarans, sem blæddi hjartans undir.
Kjartan T. Ólafsson.
Skúli Þórðarson, skipasmiður á
ísafírði, er látinn, 93 ára gamall.
Engin kynslóð hér á landi hefur lifað
jafn miklar þjóðfélags- og atvinnu-
breytingar og kynsióð hans. Skúli
var greindur maður, margfróður, vel
hagmæltur og sterk réttlætiskennd
bjó ! bijósti hans. Hann var skemmti-
lega glettinn og skreytti iðulega frá-
sögn sína með sögum og vísum, eft-
ir aðra jafnt sem hann sjálfan.
Um þessa eðliseiginleika hans var
ég enn lítt fróður þegar ég hitti hann
í fyrsta _ skipti sumarið 1958 á
ísafírði. Ég og kona mín vomm að
koma frá námi og störfum erlendis.
Kona mín og böm okkar tvö vom
þá komin skömmu áður vestur og
nú hitti ég í fyrsta sinn tengdafor-
eldra mína, Sigrúnu og Skúla. Það
reyndist dýrmæt lífsreynsla að kynn-
ast þessum einstæðu hjónum. En
mest var gæfan að eiga þau að.
Skúli þurfti að beijast hart fyrir
daglegum þörfum í lífí sínu, einkum
þó á fyrri árum. Eftir að hann missti
föður sinn ellefu ára gamall vann
hann við ýmis störf til lands og sjáv-
ar og skólaganga var stopul. Þegar
hann festi ráð sitt og kvæntist Sig-
rúnu Finnbjamardóttur var kreppan
skammt undan. En með harðfylgi
tókst honum að koma upp þaki yfir
fjölskylduna, vönduðu húsi sem hann
kallaði stundum Kofann í Dokkunni,
en inni var mikið rými sem fjölmarg-
ir nutu góðs af því alltaf var gest-
kvæmt á þeim bæ. í kjallaranum á
húsinu var smíðaverkstæði Skúla,
þar smíðaði hann ýmislegt sem full-
orðna og böm vanhagaði um, m.a.
fallegustu magasleða, skíðasleða og
skíði sem til vora í bænum. Hann
fór svo með börnin á skíði og kenndi
þeim að meta fagurt skíðasvæði ís-
firðinga.
Nálægt fertugu tókst honum loks
að komast í iðnnám ! skipasmíði og
kominn á fimmtugsaldurinn fékk
hann meistarabréf sitt. Þessa iðn-
grein stundaði hann af eljusemi með
stolti hins góða iðnaðarmanns þar
til hann var tæplega áttræður, vel
yfír þann tíma sem læknisfróðum
þótti ráðlegt. Hann lét ekki aðra
segja sér fyrir verkum í efnum sem
þessum.
Á yngri ámm tók hann mikinn
þátt í félagsstörfum iðnaðarmanna
og var! mörg kjörtímabil á framboðs-
listum sjálfstæðismanna. Einn sterk-
asti eðliseiginleiki Skúla var réttlæt-
iskennd hans og samúð með þeim
sem minna máttu sín. Hann mat
hvem mann af verðleikum og gjörð-
um; þjóðfélagsstaða, auður eða
menntun skipti þar engu máli. Skúli
var einstaklega barngóður og talaði
við böm og unglinga sem jafningja
sína. Hann fylgdist grannt með fjöl-
mennum hópi afkomenda sinna og
spurði náið um það hvemig hveijum
og einum vegnaði.
Skúli og Sigrún fluttu úr Dokk-
unni árið 1982 í fallega nýja íbúð á
dvalarheimilinu Hlif á ísafírði. Böm
þeirra, barnabörn og bamabama-
börn auðguðu þar líf þeirra, og líf
Skúla eftir að Sigrún var látin. Mesta
og stöðuga umönnun sýndu þau Skúli
Þórður sonur hans og María Jóakims-
dóttir kona hans. En enginn sinnti
honum þó jafn vel og með jafn ríkum
kærleika sem María. Við sem unnum
Skúla metum það mikils. Skúli hefur
nú hlotið þá hvíld sem bíður okkar
allra. Í huga okkar sem þekktum
hann er heimurinn nú fátækari, en
minningin um Skúla og Sigrúnu
auðgar líf okkar. ísafjörður hefur
alltaf verið mikill menningarbær og
það hefur verið fróðlegt að fylgjast
með því hvað stjórnendur bæjarins
búa vel að öldruðum. Það eru marg-
ir á ísafírði, og ekki síst starfsfólk
Sjúkrahúss ísafjarðar, sem fá nú
hlýja kveðjur frá ættingjum Skúla
Þórðarsonar.
Páll Theodórsson.
Sól hækkar stöðugt á lofti, vorið
nálgast, enn er febrúar og sú tilfinn-
ing ótrúlega sterk, eftir mildan vetur
frá því hann minnti á ægivald sitt
síðast, að sumarið sé á næsta leiti.
Afi minn, Skúli Þórðarson, sagði í
haust að hann ætlaði að lifa einn
veturinn enn. Náttúran hefur leikið
við okkur Vestfírðinga á nýbyijuðu
ári og hann efndi heitið svo langt
sem það náði.
Skúli Þórðarson, 93 ára síðan 2.
október á síðasta hausti, hafði svo
sannarlega lifað tímana tvenna.
Fæddur var hann á Krossnesi í Ár-
neshreppi í Strandasýslu, missti föð-
ur sinn Þórð Grunnvíking Þórðarson
í sjóinn 29. september 1913, þá að
verða ellefu ára gamall. Þórður var
bókbindari, sjómaður og stundaði
skáldskap og fræðistörf, safnaði
þjóðsögum og kviðlingum. erfítt hef-
ur verið Sólveigu langömmu minni
að missa eiginmann sinn frá átta
börnum, hinu elsta þrettán ára og
yngsta þriggja mánaða gömlu, og
föðurmissirinn sár.
Afí minn vistaðist á Ósi í Hróf-
bergshreppi í Strandasýslu og fermd-
ist að Stað í Steingrímsfirði. Hann
minntist þess oft að hafa átt það
hlutskipti að ganga fyrstur upp til
fermingarinnar „og þó fermdist son-
ur prestsins í sama skiptið".
Við nutum þess á barnsaldri
barnabömin að dvelja nokkrar vikur
á hveiju sumri hjá þeim afa og
ömmu, Skúla og Rúnu í Dokkunni.
Það var dýrðarstaður, eins konar
miðdepill heimsins. Sundstrætið á
ísafírði lá að fjörunni og hverfíð dró
nafn sitt af skipakvínni, Dokkunni,
sem fyrir löngu var uppfyllt fyrir
mitt minni. Oft vomm við sex, jafn-
vel átta bamabömin í húsinu að
Sundstræti 13, sem í okkar huga var
og verður alltaf Dokkan, hin eins og
sanna. Á fullorðinsámm var manni
óskiljanlegt hvernig þau gátu hýst
okkur öll í litla húsinu. Þau vom
ýmsu vön, gengu í hjúskap 30. maí
1926, hún þá 22 ára og hann að
verða 24 ára, áttu 4 börn. Þau lifðu
saman súrt og sætt, bjuggu um tíma
á Sæbóli í Aðalvík og hann starfaði
á stöðinni á Heklueyrinni í Hesteyr-
arfirði.
Síðar lærði hann til skipasmiðs
hjá Marselíusi Bemharðssyni á
ísafírði og vann þar uns hann lauk
starfsævinni að verða áttræður. En
um sama leyti 1982 fluttu þau í
Hlíf, íbúðir aldraðra á Torfnesi á
SKULI
ÞÓRÐARSON
ísafirði, skammt frá þeim stað, sem
vagga skipasmíða stóð á ísafirði. Þar
með var Dokkan ekki lengur söm.
Fyrstu minningar um afa minn
og ömmu, Sigrúnu Laufeyju Finn-
bjömsdóttur, tengjast ævintýraheim-
inum, sem við blasti þegar við kom-
um út á morgnana. Kolareykurinn
úr næstu húsum steig þráðbeint til
lofts í logninu með sínum angurværa
ilmi. Veðrið var alltaf gott. Allt var
gott. Við fengum að vera úti eins
og þrekið entist, að vísu áttum við
að vera komin inn þegar lögreglan
fór eftirlitsferð um Bakkana og
Dokkuna. Oftast var það um svipað
leyti og þurfti að safna þreki fyrir
næsta dag.
Við húsið var bílskúr og opið port
og afi sá okkur alltaf fyrir nægum
viðfangsefnum, einhveiju til að
smíða eða bara rekaviðardrambi og
nöglum sem mátti negla í hann með-
an enn var pláss. En hann átti líka
merkisbil sem var klæddur leðri og
gat tekið 7 manns ef fellisætin voru
notuð. Svo var farið í ökuferðir í
gegnum Amameshamarinn, fyrstu
veggöngin á íslandi.
Þegar litið er til baka voru þessi
sumur sælutími, hvort heldur var
farið og leitað í skipunum sem lágu
tii hliðar við skipasmíðastöðina eða
fískveiðarnar á Dokkubryggjunni
enduðu með sjóbaði. Fiskurinn sem
veiddist, nema marhnúturinn, var
matreiddur og snæddur. Og alltaf
var okkur lagt gott til þótt við væmm
jafnvel örlítið olíublaut eftir að hafa
fylgt honum til vinnu og leikið laus-
um hala. Auðvitað lögðu þau okkur
bæði iífsreglurnar og hefur dugað
vel.
Nokkuð hlé kom á heimsóknir
þegar við uxum úr grasi bræðurnir,
en yngri systkini mín og frændsystk-
ini nutu sama atlætis og við fyrr.
Seint gleymist að afí smíðaði fyrir
okkur bát til þess að nota á Úlfljóts-
vatni og sendi okkur að vestan. Þeg-
ar hans var von var vakað langt fram
á nótt. Sá reyndist vel til veiðiferða
og ýmissa ævintýra. Hann líktist afa
að því leytinu að geta ekki oltið, sem
hentaði litlum drengjum vel. Bátur-
inn minnti á traustið og þrekið. Og
við mundum sterka röddina hans,
sem dugði til að slá á ærslin í Dokk-
unni.
Árið 1976 kom ég vestur til þess
að starfa um tveggja mánaða skeið.
Úr því teygðist og á tveggja ára bili
kynntist ég afa mínum með öðmm
hætti en fyrr. Manninum sem setti
saman vísur af minnsta tilefni og
gat verið mjög beinskeyttur í kveð-
skapnum, ekki síst þegar hann flutti
sjálfur sterkum rómi,
Þá vom þau orðin roskin og höfðu
unnið langa ævi. Aldrei var gefið
eftir. Atlætið var gott sem fyrr.
Síðar fluttum við vestur og tvær
eldri dætur okkar fengu tækifæri til
að kynnast iangafa sínum og ömmu.
Amma dó 8. marz 1989. Eftir það
var afí einn og flutti sig til á Hlíf,
sat oft á ganginum og spjallaði við
nágranna og vini þótt heymin væri
farin að bila. Þá mátti heyra kveð-
skapinn fljúga.
Á níræðisafmælinu mættu ætt-
ingjar og vinir og þá vom yngstu
gestimir og afkomendur hans tvíbur-
arnir okkar nærri 90 árum yngri.
Síðustu árin hefur heilsan ekki
verið góð og nærri allt síðasta árið
var afí á Fjórðungssjúkrahúsinu á
ísafírði, eftir að hafa áður dvalið á
hjúkmnardeiidinni á Hlíf. Öllu því
fólki sem sinnti honum af stakri prýði
em hér færðar þakkir fyrir.
Enga traustari áttu þau afí og
amma að en Skúla móðurbróður
minn og Maju konu hans sem var
óþreytandi að sinna honum síðustu
árin. Ég leyfi mér að færa þeim báð-
um þakkir fyrir þolinmæðina og alúð-
ina. Hann kunni að meta það og
treysti engum betur en Maju tengda-
dóttur sinni fyrir því sem þurfti að
gera.
Ég færi þér þakkir fyrir allt gott,
afí minn, og veit að nú er þrautum
þínum lokið og þið náið saman á ný,
þú og amma. Við systkinin kveðjum
góðan afa. Skúli nafni þinn og bróð-
ir minn í Bandaríkjunum sendir
kveðjur sínar. Af lífshlaupi þínu og
þinnar kynslóðar eigum við hin yngri
að læra. Færi þá sumt betur. Guð
blessi minningu þína og ykkar
beggja.
Olafur Helgi Kjartansson.