Morgunblaðið - 22.11.1996, Blaðsíða 50

50 FÖSTUDAGUR 22. NÓVEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
4
MINNINGAR
GUNNAR
EGGERTSSON
+ Gunnar Eggertsson fæddist
í Vestri-Leirárgörðum 10.
nóvember 1907. Hann lést á
heimili sínu 12. nóvember síð-
astliðinn og fór útför hans fram
frá Kópavogskirkju 20. nóvem-
ber.
Gunnar Eggertsson var bráð-
gáfaður hæfileikamaður, sem af
mátti gera marga menn og alla
væna að verðleikum.
í æsku átti hann nauman kost
á skólagöngu og námi. Hann
minntist farkennara síns - Jóhanna
hét hún - með mikilli hlýju. Hún
fóðraði námfýsi hans eftir föngum.
En hann minntist þess einnig, að
sveitarstjómin átti til að leggja nið-
ur skólahald, þegar henni sýndist
þóknanlegra að verja fénu til ann-
ars. í minningu þessa þótti Gunn-
ari það vera hin mesta þjóðarógæfa
að færa grunnskólann í umsjá
sveitarfélaga og einnegin síðasta
framlag núverandi menntamála-
ráðherra til þess að þrengja náms-
kosti landsbyggðarungmenna.
Þessar aðgerðir minntu hann á
menntunarþrengingar ungdómsins
fyrir 70-80 ámm og vöktu upp
hryggð í sálinni.
Gunnar Eggertsson komst þó í
skóla - Laugarvatnsskóla - og
nam þar í tvo vetur við mikla gleði
og góðan orðstír. Þar kynntist
hann lífsförunaut sínum Þrúði
Guðmundsdóttur úr Skagafirði. -
Og þar lauk eiginlegum námsferli
Gunnars Eggertssonar. - En hann
hélt sífellt áfram að rækta garðinn
sinn og virkja hæfileika sína -
ekki til hagsmuna - eða frama-
streitu heldur til uppbyggingar og
eflingar hveiju því máíefni, er hlú-
ir að menntun, menningu og ann-
arri mannlegri farsæld. Gunnar
var dæmigerður bústólpi, menn-
ingarstólpi og félagshyggjustólpi
sinnar kynslóðar, er átti ásamt
næstliggjandi kynslóðum beggja
vegna, mestan þátt í því að byggja
upp það velferðarþjóðfélag ís-
lenzkt, sem nú er í hættu vegna
einkavæðingaráráttu og auðs-
hyggju hennar. Það er nærtækt
að lenda í snertingu við þjóð-
mál/stjórnmál þegar Gunnars Eg-
gertssonar er minnst. Þó starfaði
hann aldrei sem stjórnmálamaður.
Á uppvaxtarárunum mun Fram-
sóknarflokkurinn hafa staðið
einna næst honum. Með tímanum
breyttust litróf og línur í almenn-
um stjórnmálum og Gunnar fylgd-
ist vej með á því sviði eins og öðr-
um. Á Laugarvatni hreifst Gunnar
mjög af skóla- og menntunarvæð-
ingu Jónasar Jónssonar, sem ekki
á sinn líka á íslandi og þótt víðar
sé leitað. Þessi áhrif entust Gunn-
ari til æviloka og voru sívirk í orði
og verki, ekki sízt í þágu Kópa-
vogsbúa. Það var eitt sinn haft á
orði, að Kópavogur væri samfé-
lagslegasta og mannúðlegasta
sveitarfélag íslands. Það er liðin
tíð. En nú þegar, líklega, síðasti
frumbyggi þess, Gunnar Eggerts-
son, er hniginn til foldar er bæði
ljúft og skylt að minnast þeirra
þátta, er skópu þetta umrædda
samfélag. Þeir voru róttæk mann-
úðar- og félagshyggja og ómælt
fórnfúst sjálfboðaliðastarf frum-
byggjanna í hennar þágu. Ég
minnist þess t.d., að strax og þeir
höfðu komið sér upp eigin húsa-
skjóli fóru þeir að hugsa um sam-
eiginlegt heimili sveitarfélagsbúa
- félagsheimili. Það reis skjótt og
mjög á vegum sjálfboðavinnu. Þar
var Gunnar fremstur meðal jafn-
ingja. Þeir byggðu, m.a., hús er
þáverandi sveitarstjórn seldi til
fjáröflunar. Þegar núverandi
sveitarstjórn minntist afmælis
Kópavogsbæjar fyrir skömmu
hafði hún hvorki smekkvísi né
háttvísi eða kannski ekki vilja til
þess að minnast þessara frum-
byggja og framlags þeirra til hins
nýja samfélags.
Ég kynntist Gunnari Eggerts-
syni og Þrúði Guðmundsdóttur
eiginkonu hans og ævifélaga fyrir
rúmum fimmtíu og tveimur árum.
Æ síðan hef ég leyft mér, með
þeirra samþykki, að telja mig til
heimilisvina. Þau hjón eru eiginlega
ekki lík en svo samtengd og -ofin,
að ef ég ætla að hugsa um annað
þeirra verður hitt ávallt viðlátið.
Þau eru einstakar manneskjur,
bæði ein og sér og bæði samt og
vinátta þeirra þykir mér guðs gjöf.
Það má líða langt eða skammt, ár
eða dagar, viðtökur og viðmót er
ætíð hið sama. Slíkt er ómetanlegt
traust í tilverunni.
Fyrir þessum rúmlega fimmtíu
og tveimur árum bjuggu Þrúður -
Dúdda og Gunnar í lítilli risíbúð
við Þórsgötu í Reykjavík ásamt
þremur börnum sínum. íbúðin var
svo lítil, að mér fínnst í minning-
unni sem Dúdda hafi ekki getað
snúið sér við í eldhúsinu. En þarna
var gestkvæmt og enginn kvartaði
um þrengsli. Það segir meira um
íbúana en íbúðina. Fátækir barna-
menn eins og Gunnar áttu ekki
kost á byggingarlóð í Reykjavík
nema helst á útnárum byggðar.
Gunnar hafði því sótt um og feng-
ið stóra lóð á suðurbakka Kárs-
ness, þar sem nú heitir Þinghóls-
braut 65. Ég álít mig muna það
rétt, að hún hafi verið önnur af
tveimur fyrstu eignalóðum sem
úthlutað var á þessum slóðum, jafn-
vel í Kópavogi. Þar sá ekki til grasa
fyrir gijóti og Gunnar var þegar
farinn að nota frídaga sumarsins
til þess að spyrna því upp úr jarð-
veginum með járnkarli. Á veturna
ók hann þvi á sleða - og beitti sjálf-
um sér fyrir - út að lóðarmörkum
og hlóð úr því trausta túngarða og
einnegin niður að sjó, þar sem hann
hlóð fallegt sólskýli og bátanaust.
Öll eru þessi mannvirki unnin með
hugarfari og hönd verkmenntaðs
fagurkera, sem lætur sér ekki
nægja að gera vel heldur bezt.
Hann sléttaði lóðina og gerði meiri
hluta hennar að túni svo grænu
og gljáandi, að það minnti helst á
túnið kóngsins í Frakklandi í sögu
Jónasar Hallgrímssonar en nokk-
urn hluta hennar lagði hann undir
matjurtagarða, þar sem hann rækt-
aði a.m.k. tíu tegundir matjurta,
yfrið nóg handa fjölskyldu sinni og
síðan handa börnum sínum og fjöl-
skyldum þeirra svo og aðvífandi
vinum. - Gunnar var að eðlisfari
mikilvirkur og vandvirkur búandi
og efni í bústólpa af beztu gerð.
Hann reisti stórt íbúðarhús á lóð-
inni og síðar gróðurhús, er margir
nutu góðs af.
Meirihluta þeirra framkvæmda,
er ég nú hef tíundað, vann Gunnar
á allmörgum árum, í sumarleyfum
og í hjáverkum með fullu starfí sem
tollvörður. Því starfi sinnti hann
að sjálfsögðu með þeirri árvekni
og trúmennsku, sem honum var í
blóð borin.
Þó að ég hafí óhjákvæmilega
tengt hérnefnd og fram talin af-
reksverk við 'nafn Gunnars eins þá
veit ég vel, að í bakgrunni þeirra
stóð persónuleiki Dúddu sígefandi
þann styrk, tiltrú, áræði og traust,
er sérhver athafnamaður þarfnast
til viðhalds og átaka.
í húsinu við Þinghólsbraut 65
er hátt til lofts og vítt til veggja í
margræðri merkingu þeirra orða.
Útsýni er hið fegursta bæði til lands
og sjávar. Húsgögn eru hvorki fleiri
né færri en þörf krefur. Aftur á
móti er þar dágott safn mynda, er
listfengir menn hafa skilið eftir á
leið sinni um þetta vinsæla hús.
Bókasafn hússins er stórt, marg-
háttað og vandað. Mér fínnst það
vera eins og táknræn mynd af
hæfileika- og hugðarefnaflóru hús-
bændanna og þá einkum Gunnars.
í kjallara hússins hafði Gunnar
vinnustofur til hinna ýmsu hand-
verka, sem honum voru lagin. Þar
batt hann bækur sínar af mikilli
natni og alúð.
Heimili þeirra Gunnars og
Dúddu var eiginlega líkt og „opið
hús“. Margir ólíkir og ójafnir ein-
staklingar mannfélagsstigans áttu
þar sameiginlegt vinarhús og önd-
verðar lífsskoðanir féllu í ljúfa löð
í því húsi. Við, sem áttum þar dvöl,
langa eða skamma, munum ætíð
minnast hjónanna Þrúðar og Gunn-
ars með virðingu, þakklæti og
kærleika. _
Ásgerður Jónsdóttir.
Gunnar Eggertsson er horfínn,
einn af þessum sterku og óhaggan-
legu persónuleikum sem námu land
í Kópavogi, þegar þar voru flákar
af óspilltu landi, bæði úti á nesinu
og í holtum og hlíðum austanmeg-
in. Þau Þuríður reistu sér lítið hús
utarlega við fjörðinn að miklu leyti
með eigin höndum. í dag er það
prýði bæjarfélagsins með græn tún
og kálgarða í kringum sig frá Þing-
hólsbrautinni allt niður að sjávar-
máli. Bæði unnu þau þessum
landskika þótt sjaldnast hefðu þau
mörg orð um innstu hugrenningar
sínar.
Þegar tollvörðurinn kom heim,
stundum eftir langa glímu við sölu-
skattinn, var hann óðara farinn að
„taka til höndunum" í tvöfaldri
merkingu orðsins. Ræktunarstörfin
kölluðu á hann ellegar bækurnar
sem hann þekkti öðrum mönnum
betur. Innviðir þeirra og fijó hugs-
un skáldanna voru snar þáttur í
uppeldi Gunnars og lífsreynslu en
hann var líka einn besti bókbindari
sem hefur stigið á þessa fold. Ég
byijaði fyrst að lifa þegar ég kom
heim á kvöldin og gat farið að fást
við eitthvað með orku handa minna,
sagði hann stundum í áheyrn góðra
vina.
Margir kynnu að halda að rólegt
og friðsælt hafí verið í Kópavogi á
fyrstu árunum eftir stríð í sam-
skiptum manna og almannaum-
ræðunni. Það var nú öðru nær.
Áhugi Gunnars Eggertssonar á
þjóðfélagsmálum átti sér þó miklu
lengri aðdraganda. Sá áhugi hlýtur
að hafa vaknað á æskuheimilinu í
Borgarfirði en magnaðist þegar
Gunnar fór sem ungur maður að
Laugarvatni og naut handleiðslu
Bjarna skólastjóra og áhrifavalds
Jónasar Jónssonar. Hann dáði
þessa garpa umfram marga aðra
þótt hann gerðist með tímanum
allmiklu róttækari í skoðunum en
þeir og flokkurinn sem hann fylgdi
að málum í upphafí. Fáa menn hef
ég hitt með jafneinlæga réttlætis-
kennd. Hann átti bágt með að skilja
nauðsyn þess að mylja niður auðinn
sem kynslóðirnar höfðu dregið
saman. Sagði ekki breski forsætis-
ráðherrann með skoska nafninu
eitthvað þessu líkt við fjölmiðla
fyrir nokkrum árum?
Á meðan ég bjó um stundarsak-
ir í öðru landi gengu bréfín á milli
okkar. Bréf Gunnars voru lífleg og
fræðandi, stundum krydduð ljóðlín-
um hans sjálfs, því hann var orð-
hagur og ljóðhagur. Hann gerði
skýlausa kröfu um rökrænt sam-
hengi við tilurð ritaðs máls. Aftur
á móti gátu myndir höfðað til hans
þótt þær ættu ekki neina sérstaka
fyrirmynd í urnhverfínu.
Ég hefði viljað skrifa ítarlegra
mál um Gunnar Eggertsson en
aðstæðurnar leyfa það ekki. Ég
segi aðeins í lokin: Hamingju sé lof
fyrir þennan mann, sem lifði í takt
við æskuhugsjónir sínar til hinstu
stundar.
Hjörleifur Sigurðsson.
«
&
€
C
I
c
i
4
I
<
<
Í
i
(
(
(
t
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir,
amma og langamma,
SIGURBJÖRG S. HOFFRITZ,
Ártúni 14,
Selfossi,
verður jarðsungin frá Selfosskirkju laug-
ardaginn 23. nóvember kl. 13.30.
Hilmar Friðriksson,
Guðmundur Kristmannsson,
Jónas Þorsteinsson,
Alda Hoffritz,
Ester Hoffritz,
Kolbrún Hoffritz,
Ásdis Hoffritz,
Hilmar Hoffritz,
Rúnar Hoffritz,
Sigurbjörg Hoffritz, Valur Gunnlaugsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
Guðrún S. Þorsteinsdóttir,
t
Alúðar þakkir fyrir auðsýnda samúð og
hlýhug við andlát og útför föður okkar,
tengdaföður og afa,
SIGURÐAR ÓLASONAR
læknis,
Öldugötu 3.
Sigriður Sigurðardóttir, Bent Rasmussen,
Kristín Sigurðardóttir, Jón Baldvin Pálsson,
Þóra Sigurðardóttir, Sumarliði ísleifsson,
Steingrimur Óli Siguröarson
og barnabörn.
GUÐMUNDUR
ARNLA UGSSON
+ Guðmundur Arnlaugsson
fæddist í Reykjavík 1. sept-
ember 1913. Hann lést í Land-
spítalanum 9. nóvember síðast-
liðinn og fór útför hans fram
frá Dómkirkjunni í Reykjavík
15. nóvember.
Þegar ég heyri göfugs manns
getið kemur mér jafnan_ í hug
Guðmundur Arnlaugsson. Ég varð
þeirrar gæfu aðnjótandi að vera
nemandi hans í Menntaskólanum
á Akureyri veturna 1937-1938
og 1938 - fram í janúar - febr-
úar 1939, að hann hvarf frá
kennslu og til náms í Kaupmanna-
höfn. Síðan hefur hann skipað
hásæti kennara í huga mér ásamt
Þórarni Björnssyni og barnaskóla-
kennaranum mínum er var fram-
úrstefnumaður síns tíma.
Viðhorf nemenda MA til Guð-
mundar Arnlaugssonar voru öll í
sömu veru og í bekknum mínum
voru vinsældir hans slíkar, að þær
hlójta að teljast til eindæma. Þar
voru nokkrir glaðbeittir náungar,
sem gáfu lítinn gaum að námi.
En af tvennu slæmu kusu þeir
fremur að leggja sig fram við
námsgreinar Guðmundar en að
valda honum angri með því að
gata. Þetta er vissulega eftir-
minnileg staðreynd. Guðmundur
kenndi okkur stærðfræði og eðlis-
og efnafræði, sem ég var mjög
hugfangin af. Það kom í ljós, þeg-
ar ég, tuttugu árum síðar, hóf
fyrirvaralítið að taka próf inn í
Kennaraskólann, að kennsla Guð-
mundar var vel lifandi bak við
árin. Ég hygg að slík sé reynsla
flestra nemenda hans.
Þegar Guðmundur Arnlaugsson
gerðist rektor nýstofnaðs mennta-
skóla við Hamrahlíð vorkenndi ég
nemendum að missa af kennslu
hans en fagnaði jafnframt því, að
ný menntastofnun fengi að mótast
af mannkostum hans, menntun og
vizku. Og verkin sýna merkin.
Á umliðnum árum hef ég hitt
Guðmund Arnlaugsson við ýmis
tækifæri á förnum vegi og end-
urnýjað kynni mín við mannbæt-
andi viðmót hans og veruleika og
íþugað hver er kjarni þessa alls.
Ég held að hann sé sá ómeðvitaði
kærleikur, sem Páll postuli telur
mestan allra verðleika. Þess vegna
átti Guðmundur Arnlaugsson
vinarhug hvers og eins, er kynnt-
ist honum. Blessuð sé minning
hans.
Ásgerður Jónsdóttir.
t
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar,
sonur, afi, tengdafaðir og bróðir,
KRISTINN EYJÓLFSSON
frá Hvammi
i Landsveit,
Drafnarsandi 5,
Hellu,
sem lést á heimili sínu miðvikudaginn
13. nóvember sl., verður jarðsunginn
frá Skarðskirkju í Landsveit laugardag-
inn 23. nóvember kl. 14.00.
Blóm og kransar vinsamlega afþakkaðir, en þeim, sem vildu minn-
ast hins látna, er bent á Kirkjugarðssjóð Skarðskirkju.
Anna Magnúsdóttir,
Lóa Rún Kristinsdóttir,
Inga Jóna Kristinsdóttir, Þórður Þorgeirsson,
Eyjólfur Kristinsson,
Eyjólfur Ágústsson, Guðrún S. Kristinsdóttir,
barnabörn, systkini og aðrir vandamenn.