Morgunblaðið - 01.02.1997, Blaðsíða 16

16 LAUGARDAGUR 1. FEBRÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Leiðtogar Perú og Japans funda í Kanada
Fujimori býst við að gísla-
málið dragist á laugiim
Lima. Reuter.
Spjallað í
skugga
byssukjafta
TVEIR palestínskir drengir sitja
að vinaspjalli á dyratröppum þar
sem ísraelskir lögreglumenn
standa gráir fyrir járnum í arab-
iska hluta gamla bæjarins í Jerú-
salem, á meðan á föstudagsbæn-
um múslima stendur. Gizkað var
á að allt að 200.000 múslimar
hefðu sótt bænastund í al-Aqsa
moskunni á Musterishæð í gær.
Þrjú þúsund ísraelskir lögreglu-
menn voru á verði í borginni
vegna hins mikla fjölda trúræk-
inna múslima, sem búizt var við
að streymdu til miðborgar Jerú-
salem nú er ramadan, föstumán-
uður múslima, stendur sem hæst.
Ramadan er níundi tunglmán-
uður múslima og færist árlega
fram um 11 daga, þar sem tungl-
ár þeirra er 354 dagar. í ár hófst
hann 10. janúar og stendur í 29
eða 30 daga.
ALBERTO Fujimori, forseti Perú,
kvaðst í gær gera ráð fyrir að gísla-
málið í Lima gæti dregist mjög á
langinn. Kvaðst hann bíða þolin-
móður eftir því að gíslarnir, sem
verið hafa í haldi í bústað japanska
sendiherrans í Lima í sex vikur,
yrðu leystir úr prísundinni. Fuji-
mori hélt í gær til Toronto, þar sem
hann mun eiga fund i dag, laugar-
dag, með Ryutaro Hashimoto, for-
sætisráðherra Japans, um lausn
deilunnar.
Á meðal þeirra sem sitja munu
fund Fujimoris og Hashimotos er
Antony Vincent, sendiherra
Kanada í Perú. Hann var í hópi
gíslanna og var milligöngumaður
á milli skæruliða Tupac Amaru,
sem halda hópnum í gíslingu, og
stjórnvalda. Vincent ávann sér
traust beggja aðila og var látinn
laus.
Fujimori sagði í samtali við arg-
entínska sjónvarpsstöð áður en
hann hélt til Kanada, að hann
byggist allt eins við því að gíslun-
um yrði haldið í vikur eða mán-
uði. Sagði hann að á fundinum í
Kanada vonuðust leiðtogarnir til
að stilla enn frekar saman strengi
sína í málinu. Þá mun aðgerðir
lögreglunnar fyrir utan sendi-
herrabústaðinn án efa bera á góma
en Japanir gagnrýndu þær fyrr í
mánuðinum, og hvöttu stjórnvöld
í Perú til að sýna aðgát, og ekki
ögra skæruliðunum.
Háttsettur embættismaður í
Perú, sem ekki vildi láta nafns síns
getið, fullyrti að Fujimori myndi
ekki biðjast afsökunar á fram-
göngu lögreglunnar og að hann
myndi ekki óska eftir samþykki
japanskra yfirvalda til að beita lög-
regluvaldi og ráðast á bygginguna.
I Lima reynir lögregla nú að
veikja baráttuþrek skæruliða með
því að þruma hergöngulög yfir
svæðið, þeyta sírenur og fljúga
yfir með miklum drunum.
Reuter
Andstæð-
íngarmr
óþjóðalýður
Belgrad. Reuter.
MIRA Markovic, eiginkona Slobo-
dans Milosevics, forseta Serbíu,
sakaði í gær þá, sem hafa mót-
mælt stjórn sósíalista, um að trufla
venjulegt líf í landinu og kallaði þá
óþjóðalýð.
Markovic hefur mikil áhrif á bak
við tjöldin sem helsti ráðgjafi eig-
inmanns síns og er formaður eins
af stjórnarflokkunum, segir í grein,
sem hún skrifaði í tímaritið Duga,
að mótmæli stjórnarandstöðunnar,
Zajedno, hafi gert alla atvinnu-
starfsemi í miðborg Belgrad
ómögulega.
Sagði Markovic, að Zajedno væri
á mála hjá erlendum ríkjum, einkum
einn helsti leiðtogi hennar, Vuk
Draskovic. Sakaði hún hann um að
kynda undir æsingi, sem leitt gæti
til borgarastyijaldar.
Boris Jeltsín Rússlandsforseti fagnar 66 ára afmæli sínu í dag
Heilsan Akkilesarhællinn
Moskvu. Reuter.
ÞAÐ KUNNA að verða blendnar tilfinningar sem
bærast í bijósti þeirra sem skálá við Borís Jeltsín
Rússlandsforseta í tilefni 66 ára afmælisins sem
er í dag. Að rússneskum sið er afmælisbarninu
óskað góðrar heilsu og víst er að sjaldan hefur
Jeltsín þurft eins mikið á slíkum óskum að halda
og nú. Heilsa hans er í besta falli óstöðug, á
þeim sjö mánuðum sem liðnir eru frá því að hann
var endurkjörinn forseti, hefur hann verið mun
lengur á sjúkrahúsi en á skrifstofu sinni í Kreml.
Andstæðingar hans segja Rússland á sjálfstýringu
og reyna hvað þeir geta til að þvinga forsetann
á eftirlaun og jafnvel ráðherrar í stjórn hans
hafa sagt síðasta ár hafa mistekist hvað varðar
efnahagsumbætur.
Afstaðan til Jeltsíns kom berlega í Ijós í skop-
mynd í einu dagblaði stjórnarandstöðunnar sem
sýndi forsetann fálma í stýri þjóðarskútunnar af
sjúkrabeðnum. Sumir gagnrýnendur hafa sagt
að rússnesk stjórnmál séu sjúk í heild sinni og
að stjórnarskráin eigi að miða að því að draga
úr völdum forsetans. „Við höfum byggt um ein-
ræðis-valdapýramída. Svo lengi sem forsetinn
trónir efstur á honum, er allur pýramídinn á hreyf-
ingu og að fást við eitthvað," sagði Alexander
Lebed, sem áður gegndi starfí öryggisráðgjafa
forsetans, í viðtali fyrr í vikunni. „Nú hefur hann
haft hægt um sig í hálft ár og nú er allt að falla
saman. Það er óeðlilegt."
Ekki gert ráð fyrir
hátíðahöldum
Það kemur víst fáum á óvart að ekki er gert
ráð fyrir neinum hátíðahöldum í tilefni afmælis
forsetans. Hann mun halda upp á afmælið með
fjölskyldu sinni á sveitasetri fyrir utan Moskvu,
þar sem forsetinn jafnar sig af lungnabólgu.
Þrátt fyrir að Jeltsín sé ekki gamall maður á
vestrænan mælikvarða hefur hann Iifað nokkrum
árum lengur en rússneskir karl-
ar að meðaltali. Hann er aðeins
skugginn af þeim manni sem
klifraði upp á skriðdreka í ág-
úst 1991 er kveðin var niður
valdatilraun harðlínukommún-
ista gegn Míkaíl Gorbatsjov,
þáverandi leiðtoga Sovétríkj-
anna.
Jeltsín hefur hrakað mikið á
einu ári, eftir ótrúlega orku í
kosningabaráttunni síðasta
sumar, hefur forsetinn ekki
verið samur maður. Hann
missti meðvitund kvöldið sem
hann vann sigur á höfuðand-
stæðingi sínum, Gennadí Zjúg-
anov, í júlí í fyrra. Eftir það
hvarf hann af sjónarsviðinu og
gekkst undir hjartaaðgerð þann
5. nóvember. Hann sneri aftur
til starfa í Kreml undir lok síðasta árs en var
lagður inn á sjúkrahús í byijun janúar með
lungnabólgu. Hann var útskrifaður 20. janúar sl.
og hefur jafnað sig á sveitasetri sínu síðan en
hefur mætt í þrígang til vinnu í Kreml, þvert á
ráðleggingar lækna.
Af nýjustu sjónvarpsmyndum að dæma er for-
setinn nokkuð hress en hann hefur grennst og
elst umtalsvert. Ekki er þó að merkja að hann
hyggist láta af störfum, aðstoðarmenn hans hafa
hvað eftir annað sagt hann brenna í skinninu að
komast aftur til starfa. Þá virðast þeir telja að
jafnvel þó Jeltsín reynist ófær um að stjóma land-
inu, sé nauðsynlegt að halda honum í embætti
svo að ekki komi til kosninga og Zjúganov eða
Lebed komist til valda. „Það er Ijóst að Jeltsín
er mjög veikur og getur aðeins unnið fáeinar
klukkustundir á dag. En það kann að vera nóg,“
segir Sergei Markov, stjórn-
málaskýrandi. „Hann þarf
ekki að þeysast um landið
þvert og endilangt. Það er
nóg að hann sé á staðnum
til að halda hinum íjarri.“
Eins og nú er ástatt, sjá
Víktor Tsjemomyrdín og
Anatolí Tsjúbaís, skrifstofu-
stjóri forsetans, um dagleg-
an rekstur ef svo má að
orði komast en Jeltsín tekur
hins vegar mikilvægustu
ákvarðanirnar. „í raun
kemst stjórnin býsna vel af
án hans,“ segir Viktor
Kremenjúk, hjá Bandarísku
og kanadísku stofnuninni,
sem er óháð og fylgist m.a.
með ástandinu í Rússlandi.
Gagnrýnendur Jeltsíns
era ekki sömu skoðunar. Þeir benda á að pólitísk-
ar og efnahagslegar umbætur séu í biðstöðu, svo
og mikilvægar ákvarðanir er varða utanríkisstefn-
una. Á meðal þeirra sem gagnrýnt hefur ástand-
ið er Jevgení Jasin, efnahagsmálaráðherra og
bandamaður Jeltsíns, en hann er mjög ósáttur
við hversu lítið ávannst í efnahagsmálum á síð-
asta ári, segir áætlun um efnahagsumbætur hafa
mistekist. Eina jákvæða þróunin sé hjöðnun verð-
bólgu.
En þrátt fyrir sífelldar árásir á Jeltsín er hon-
um lítil hætta búin af þeim í nánustu framtíð.
Breytingar á stjómarskránni era tímafrekt og
flókið ferli sem óvíst er að takist eins og málum
er nú háttað. „Það er einfaldara að kenna krókó-
díl að fljúga en að breyta stjórnarskránni," segir
leiðtogi fijálslyndra, Grígorí Javlinskí. Mesta ógn-
in stafar því sem fyrr af heilsu forsetans.
AFMÆLISBARNIÐ Jeltsín.
STUTT
Sobtsjak
sakaður
um spill-
ingu
ANATOLÍ Sobtsjak, einn af
þekktustu umbótasinnum
Rússlands, sætir nú lögreglu-
rannsókn vegna ásakana um
spillingu, að sögn rússneska
dagblaðsins Izvestí,a. Sobtsjak
var borgarstjóri Pétursborgar
á árunum 1991-96 og er sak-
aður um að hafa látið rýma
næstu íbúð í húsi sínu til að
geta notað hana sjálfur. Hann
er sagður hafa fengið verk-
takafyrirtæki til að kaupa nýja
íbúð handa nágrönnum sínum
til að losna við þá. Sama fyrir-
tæki hafi einnig gefið frænku
borgarstjórans fyrrverandi
íbúð. í staðinn er hann sagður
hafa tryggt fyrirtækinu ábata-
söm byggingarverkefni fyrir
borgina, en hann vísar ásökun-
unum á bug.
Áfrýjun Tapi-
es hafnað
MANNRÉTTINDANEFND
Evrópu hafnaði í gær áfrýjun-
um franska stjórnmálamanns-
ins Bernards Tapies, sem hélt
því fram að
mál hans
hefði ekki
fengið rétt-
láta meðferð
þegar hánn
var dæmdur
fyrir skatt-
svik ög hag-
ræðingu úr-
slita í leikjum
knattspyrnufélagsins Marseille
sem hann átti. Franskir dóm-
stólar úrskurðuðu hann einnig
gjaldþrota og sviptu hann sæti
á franska þinginu og hann á
nú einnig á hættu að missa
sæti sitt á Evrópuþinginu.
Mannréttindanefndin hafnaði
einnig svipaðri áfrýjun vegna
máls Pauls Touviers, sem lést
á fangelsissjúkrahúsi eftir að
hafa verið dæmdur fyrir stríðs-
glæpi í síðari heimsstyijöldinni.
Banda
ákærður
fyrir fjársvik
KAMUZU Banda, fyrrverandi
„lífstíðarforseti“ Afríkuríkisins
Malaví, var í gær ákærður fyrir
að hafa dregið sér jafnvirði 630
milljónir króna. Banda stjórnaði
landinu með harðri hendi í þrjá
áratugi til ársins 1994 og er
talinn vera 96 ára gamall. Hann
kom ekki fyrir rétt þegar mál
hans var tekið fyrir í gær vegna
elli og heilsubrests.
Bandaríkja-
sljórn gagn-
í Búrma
rýnd
HERFORINGJASTJÓRNIN í
Búrma veittist í gær harkalega
að Bandaríkjastjórn, sem gagn-
rýndi hana fyrir mannréttinda-
brot í ársskýrslu um mannrétt-
indamál víða um heim sem
gefin var út á fimmtudag. I
skýrslunni sagði að ástandið í
mannréttindamálum hefði
versnað á liðnu ári í Búrma,
en herforingjastjórnin sagði
það „þvaður" og lið í samsæri
gegn landinu.