Morgunblaðið - 08.02.1997, Blaðsíða 31
h
MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 8. FEBRÚAR 1997 31
AÐSENDAR GREINAR
Gefum ungn fólki tækifæri
A UNDANFÖRNUM misserum
hefur óánægja almennings með
tekjuskattskerfið farið sífellt vax-
andi. Ráðamenn virðast almennt
vera því sammála að tekjuskatts-
kerfið sé komið í ógöngur og lagfær-
inga sé þörf. Þrátt fyrir það hafa
aðgerðir stjómvalda fram að þessu
einungis beinst að smávægilegum
lagfæringum hér og þar en ekki
hefur verið tekið á vandanum með
markvissum hætti.
Þróun tekjuskattskerfisins
frá upptöku staðgreiðslunnar
Óánægja manna með tekjuskatts-
kerfið hefur einkum beinst að sífellt
hækkandi jaðarsköttum. Saman-
burður við önnur lönd innan OECD
sýnir að jaðarskattar hér á landi eru
með því allra hæsta sem þekkist.
En hvað er átt við með háum jaðars-
köttum? Það þýðir einfaldlega það
að ávinningur af því að auka tekjur
verður sáralítill þegar tekið er tillit
til þess hve stór hluti tekjuaukans
fer í skatta og að tekjutengdar
bætur lækka jafnframt. Stöðugt
hækkandi staðgreiðsluhlutfall,
raunlækkun persónuafsláttar og
stórauknar tekjutengingar á ýmsum
sviðum leiða til þess að stór hópur
fólks sér engan tilgang í því lengur
að auka tekjur sínar. Þvert á móti
má finna mörg dæmi um að aukin
vinna lækki ráðstöfunartekjur fólks.
Viðleitni fólks til að finna sér svarta
vinnu verður einnig meiri en ella.
Lítum á nokkrar staðreyndir um
þróun tekjuskattkerfisins frá upp-
töku staðgreiðslukerfisins á árinu
1988:
1. Þegar staðgreiðslukerfi skatta
var tekið upp á árinu 1988 var skatt-
hlutfallið 35,2%. í ár nemur stað-
greiðslan 41,98%. Skatthlutfallið
hefur því á þessu árabili hækkað
um tæplega 10%. Til viðbótar hefur
verið tekinn upp sérstakur 5% há-
Guðlaugur Þór
Þórðarson
Áslaug
Magnúsdóttir
tekjuskattur.
2. Persónuafsláttur hefur lækk-
að að raungildi frá því að stað-
greiðslukerfi skatta var tekið upp.
Ef persónuafsláttur hefði fylgt verð-
lagsbreytingum hefði hann átt að
vera kr. 27.157 í janúar 1997 í stað
kr. 24.544 eins og hann hefur nú
verið ákveðinn. Með sama hætti
hefðu skattleysismörk einstaklings
nú átt að vera við tekjur að fjárhæð
kr. 77.151. Skattleysismörkin mið-
ast hins vegar í dag við kr. 60.902.
3. Tekjutenging bóta innan
skattkerfisins hefur aukist verulega.
Hvað hafa ofangreindar breyting-
ar á tekjuskattskerfinu haft í för
með sér fyrir fólk með meðaltekjur?
Ljóst er að tekjuskattgreiðslur
meðaltekjufólks hafa hækkað gífur-
lega. Samkvæmt upplýsingum frá
Þjóðhagsstofnun voru meðalat-
vinnutekjur framteljenda á aldrinum
26 til 65 ára rúmar 1,5 milljónir
króna á árinu 1995. Meðaltekjur
hjóna voru hins vegar samtals tæp-
ar 3 milljónir króna á því ári.
Dæmi um skattbyrði meðaltekju-
fólks skv. núgildandi skattalögum
og ef ákvæði skattalaga 1988 giltu
• •
Okukennsla sem
valgrein í ökuhermi
í unglingaskólum
HEILDARKOSTN-
AÐUR við umferðar-
slys á íslandi er talinn
nema um 12 milljörð-
um króna á ári, varlega
reiknað. Hærri tölur
hafa reyndar verið
nefndar í þessu sam-
hengi. Hagfræðistofn-
un Háskóla íslands
hefur nýlega gert
þessa útreikninga að
beiðni landlæknis, Um-
ferðarráðs og Vega-
gerðar ríkisins.
Hvað er til ráða?
Ólafur Ólafsson
Endurteknar rann-
sóknir hafa leitt í ljós
að piltar á aldrinum 17-21 árs eru
a.m.k. í fimm sinnum meiri hættu
en fólk á aldrinum 25-65 ára á að
lenda í umferðaróhöppum.
Margir álíta að orsök hárrar slysa-
tíðni meðal unglinga sé óþroski,
fljótfærni og ævintýramennska.
Hugsanlegt er að þessir þættir marki
nokkuð ökuhæfni ungs fólks en nið-
urstöður ítarlegra rannsókna benda
þó til þess að aðalorsökin sé reynslu-
og kunnáttuleysi.
Menn hafa komist að því að ungl-
ingar er fá góða þjálfun í ökuhermi
t.d. ökukennslu í 50-60 klukku-
stundir fyrir ökupróf lenda ekkert
frekar í umferðarslysum en 25 ára
og eldri. Með hliðsjón af því hve
stjórn eigin farartækis er orðinn
ríkur þáttur í lífi fullorðinna er ljóst
að barna- og unglingaskólar hafa
vanrækt að búa unglinga vel undir
í dag: Sjá töflu hér að
neðan.
Svo sem glöggt má
sjá af ofangreindri
töflu leiða skattaregl-
urnar sem nú eru í
gildi til mun óhag-
stæðari niðurstöðu
fyrir meðaltekjufólk
en þær skattareglur
sem í gildi voru fyrir
tæpum áratug. Stað-
an er nú orðin sú að
í mörgum tilvikum
skila auknar heildar-
tekjur sáralítilli aukn-
ingu tekna eftir
skatta. Auk þess ber
á það að líta að af-
borganir af námslánum hækka með
auknum tekjum og að ýmsar bætur
utan hins eiginlega skattkerfis, svo
sem húsaleigubætur, skerðast með
hækkandi tekjum. Þegar tekið hefur
verið tillit til þessa, svo og að ýmis
aukakostnaður fylgir því oft að fólk
auki við sig vinnu, svo sem vegna
umönnunar barna, verður staðan oft
sú að aukning vinnutekna leiðir til
lægri ráðstöfunartekna fyrir við-
komandi einstakling eða fjölskyldu.
Þessi staðreynd verður að teljast
sérstaklega bagaleg fyrir ungt fólk
sem er að reyna að koma sér upp
Óánægja manna með
tekjuskattskerfið, segja
Guðlaugur Þór Þórð-
arson og Áslaug Magn-
úsdóttir, hefur einkum
beinst að sífellt hækk-
andi jaðarsköttum.
staðreynd er einnig til þess fallin
að bijóta niður dugnað og sjálfs-
bjargarviðleitni fólks en þeir eigin-
leikar hafa hingað til verið áberandi
og mikilvægir eðliseiginleikar ís-
lenskrar þjóðar.
Tillögur Sambands ungra
sjálfstæðismanna
í ljósi ofangreindra staðreynda
um íslenskt tekjuskattskerfi hefur
Samband ungra sjálfstæðismanna
unnið að tillögum til úrbóta. Tillög-
urnar eru í stuttu máli eftirfarandi:
1. í stað núverandi kerfis tekju-
skatts og útsvars verði tekið upp
tvíþrepa skattkeifi. 2% skattur verði
lagður á tekjur upp að kr. 125 þús-
und á mánuði en 25% skattur á tekj-
heimili og þarf að geta aukið ráð- ur umfram það. Persónuafsláttur
stöfunartekjur sínar til að standa falli niður og sömuleiðis sjómanna-
straum af afborgunum lána. Þessi afsláttur.
Skattbyrði Munur
m.v. lög m.v. lög 1988/1977 Munur
1997 1988
1. Hjón með 2 börn, annað yngra en 7 ára, árstekjur kr. (kr.) (kr.) (kr.) %
3.000.000 - ein fyrirvinna 2. Hjón með 2 börn, annað 610.658 359739 250.919 70% hækkun
yngra en 7 ára, árstekjur kr. 3.000.000 - jöfn tekjuöflun 551.752 294.562 • 257.190 87% hækkun
3. Einstaklingur með árstekj ur kr. 1.500.000 309.984 202.114 107.870 53% hækkun
2. Barnabætur nemi föstum fjár-
hæðum og verði kr. 50 þúsund á
ári með hveiju bami hjóna en kr.
100 þúsund á ári með hveiju barni
einstæðra foreldra.
3. í stað vaxtabótakerfis verði
tekinn upp sérstakur skattafsláttur
tii þeirra sem eru að kaupa sína
fyrstu íbúð.
Ofangreindar tillögur miða að því
að verulega verði dregið úr vinnu-
letjandi áhrifum skattkerfisins. Til-
lögurnar gera ráð fyrir nokkurri
skerðingu á tekjum ríkissjóðs af
tekjuskatti einstaklinga. Líklegt er
hins vegar að hvati tii skattsvika
minnki við lækkun skatthlutfalla og
getur það leitt til þess að tekjuskerð-
ing ríkisins yrði minni. Sömuleiðis
má gera ráð fyrir að tekjur ríkis-
sjóðs af óbeinum sköttum, svo sem
virðisaukaskatti, myndu aukast
þegar einstaklingar færu að hafa
meira á milli handanna.
Gefum ungi fólk
tækifæri
Það má með fullum rökum halda
því fram að frá árinu 1970 hafi ís-
lenska þjóðin verið að eyða um efni
fram. Á þessum tíma hefur ríkis-
sjóður einungis þrisvar sinnum verið
rekinn með afgangi og hafa útlán-
atöp sjóða verið ævintýraleg svo
eitthvað sé nefnt. Sú kynslóð sem
nú er að hasla sér völl hefur ekki
upplifað það að fá húsnæðislánin
eða námslánin gefins og það má í
raun segja að hún sé að borga fyrir
syndir feðranna. Einmitt þess vegna
er þeim mun meiri ástæða til þess
að gefa henni tækifæri á að bjarga
sér. Núverandi tekjuskattskerfi gef-
ur ekki þá möguleika og er nú svo
komið að fólki finnst sjálfsagt að
svíkja undan því sé þess einhver
kostur. Lítilsháttar lagfæringar á
kerfinu eru ekki til neins. Á því
verður að vera algjör uppstokkun
með það að meginmarkmiði að leyfa
fólki að njóta ávaxta erfiðis síns.
Höfundar eru formaður SUS og
2. varaformaður SUS.
þennan þátt í lífinu.
Víða erlendis hafa
menn því hafið tilraun-
ir með ökuherma.
Undirritaður hefur
verið í tengslum við
Norðmenn og japanska
framleiðendur og er nú
farið að framleiða
hentuga og ódýra öku-
herma. Kostnaður er
5-6 milljónir. Lagt er
til að ökuhermar verði
keyptir og staðsettir í
unglingaskólum og
15-16 ára unglingum
verði gefinn kostur á
ökukennslu sem val-
grein, sem tilrauna-
verkefni.
Undirritaður fór fram á það við
Fjárlaganefnd að styrkur fengist til
slíkra kaupa. Fjárlaganefnd féllst á
Lagt er til að ökuherm-
ar, segir Ólafur Ólafs-
son, verði keyptir og
staðsettir í unglinga-
skólum.
að veita 3 milljónir til Umferðarráðs
í þessu skyni og ber að þakka fram-
lagið. Umferðarráð hefur tekið vel
undir þessa tillögu og vonast er til
að málið komist á hreyfingu.
Höfundur er landlæknir.
Háskóli íslands
Endurmenntunarstofnun
Hdskóli íslands býður ykkur velkomin
á kvöldnámskeíð í febrúar—maí
Lærðu að njóta góðrar tónlistar.
Meistarar barokksins í ítalskri og þýskri tónlist.
• ítölsku tónskáldin Corelli og Vivaldi og þýsku
meistararnir Telemann, Hándel og J.S. Bach, rætt um
líf þeirra, aðferðir, stefnur og áhrif og list þeirra borin
saman með tóndæmum í flutningi fremstu listamanna.
• Ingólfur Guðbrandsson, tónlistarmaður og forstjóri.
• Hefst 12. febrúar.
„Ef tilfinningin þyrfti ekki að hlusta á rök hefði
hún engan að tala við.“
Bandaríska leikritaskáldið Tennessee Williams og
Köttur á heitu blikkþaki.
• Hefst 10. febrúar.
Þjóðernisvitund íslendinga.
• Umsjón: Þorvarður Árnason sérfræðingur á
Siðfræðistofnun HI. Fyrirlesarar verða m.a. fengnir
úr röðum sagnfræðinga, heimspekinga,
bókmenntafræðinga, lögfræðinga, listfræðinga,
stjórnmálafræðinga og mannfræðinga.
• Hefst 4. mars.
Niflungahringur Wagners og íslenskur
menningararfúr.
• Aðalfyrirlesari verður Jóhannes Jónasson sem hefur
á undanförnum árum fjallað mikið um óperur, ekki
síst verk Richards Wagner, auk hans Árni Björnsson
þjóðháttafræðingur.
• Hefst 17. febrúar.
Listasaga:
Feneyjar - frá býsans til upplýsingar
• Ólafur Gíslason, blaðamaður og gagnrýnandi.
• Hefst 20. febrúar.
Kínversk frásagnarlist
- skáldsögur frá seinni öldum
• Hjörleifúr Sveinbjörnsson nam við Pekingháskóla
'76-'81.
• Hefst 17. febrúar.
Að lesa Biblíuna og kynnast henni;
- saga — tilurð - áreiðanleiki — áhrif
• Sigurður Pálsson, framkvæmdastjóri Hins íslenska
Biblíufélags.
• Hefst 25. mars.
Listin að yrkja
• Þórður Helgason, bókrnenntafr. og rithöfundur,
lektor í KHÍ.
• Hefst 19. febrúar.
Ritlist - að skrifa skáldskap
Byrjenda- og framhaldsnámskeið
Rúnar Helgi Vignisson, rithöfundur og
bókmenntafræðingur.
• Hefst 27. febrúar og 17. apríl.
Að skrifa bók - frá hugmynd að bók
• Halldór Guðmundsson, mag. art., útgáfustj., MM.
• Hefst 15. apríl.
Skráning og nánari upplýsingar um efiii, tíma og verð:
Símar 525 4923, -24, -25. Bréfsími: 525 4080.
í