Morgunblaðið - 27.09.1997, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐIÐ
6 LAUGARDAGUR 27. SBPTEMBER 1997_____________________
FRÉTTIR
Varaformaður
launanefndar
Sumar
uppsagnir
kennara
ólöglegar
JÓN G. Kristjánsson, varafor-
maður launanefndar sveitarfé-
laganna, segist vera þeirrar
skoðunar að a.m.k. hluti upp-
sagna grunnskólakennara sé
ólögmætur vegna þess að þær
séu til 'komnar til að hafa áhrif
á niðurstöðu kjarasamninga.
Á annað hundrað grunn-
skólakennarar víða um land
hafa sagt upp störfum vegna
óánægju með kjör sín. Jón
sagði að launanefnd sveitarfé-
laganna hefði ekki rætt um að
láta kanna hvort þessar upp-
sagnir stæðust lög. Ef upp-
sagnir kennara héldu áfram
sagðist hann gera ráð fyrir að
þetta yrði kannað með formleg-
um hætti.
„Að mínu mati er í einhveij-
um tilvikum verið að tengja
uppsagnirnar niðurstöðu kja-
rasamnings og þegar svo er þá
er um ólöglegar aðgerðir að
ræða. Fréttir af sumum þessara
uppsagna bera það með sér að
þama sé beint samhengi á milli
þannig að málið snúist ekki um
hreina uppsögn starfsmanns
heldur er þetta liður í aðgerð í
kjaradeiiu og þá eru slíkar upp-
sagnir ólögmætar," sagði Jón.
Nýjar höfuðstöðvar Rauða kross íslands teknar í notkun
I fyrsta sinn
undir einu þaki
NÝTT húsnæði höfuðstöðva Rauða
kross íslands í Efstaleiti 9 í Reykja-
vík var tekið í notkun við hátíðlega
athöfn í gær, jafnframt því sem
aðalfundur félagsins var settur, en
honum verður fram haldið í dag.
I ávarpi formanns byggingar-
nefndar, Ásgeirs Jóhannessonar,
kom fram að ekki liðu nema átta
mánuðir frá því að steyptir voru
fyrstu sökklar þar til flutt var inn í
húsið. Heildarbyggingarkostnaður
var um 125 milljónir króna eða um
121 þúsund krónur á fermetra og
fór kostnaðurinn að sögn formanns-
ins ekki krónu fram yfír áætlun.
Aðstaða til starfa
á neyðartímum
Er þetta í fyrsta sinn sem öll starf-
semi aðalstöðva RKÍ kemst undir
eitt þak, í húsi sem byggt er sérstak-
Iega fyrir starfsemi félagsins. Húsið
er á tveimur hæðum, um 1.055 fer-
metrar að flatarmáli. í því er, að
sögn Ásgeirs, að finna margskonar
lagnir og samskiptatengsl við um-
heiminn á neyðarstundu og aðstöðu
til starfa á neyðartímum. Má þar
m.a. nefna sérstaka vararafstöð,
sem nota má ef rafmagn fer af höf-
uðborgarsvæðinu.
Anna Þrúður Þorkelsdóttir, for-
maður RKÍ, sagði m.a. í setningar-
ávarpi sínu að þörfin fyrir Rauða
krossinn og Rauða hálfmánann væri
nú brýn sem aldrei fyrr. „Á árunum
1990-1995 háðu 70 ríki 93 styijald-
ir, sem urðu fimm og hálfri milljón
manna að fjörtjóni. Á hveiju ári láta
um 140 milljónir manna lífið, slasast
eða missa heimili sín af völdum nátt-
úruhamfara. Sjúkdómar, skortur og
flótti siglir í kjölfarið. Um fimmtíu
milljónir manna eru á flótta fjarri
heimalöndum sínum eða á vergangi
í eigin landi, mest konur, börn og
aldraðir.“
Sjálfstæði gagnvart
stjórnvöldum mikilvægt
Við setninguna skemmtu þau
Anna Pálína Árnadóttir og Aðal-
steinn Ásberg Sigurðsson með söng
og hljóðfæraslætti og Erlingur Gísla-
son og Helga Jónsdóttir fluttu frá-
sagnir og Ijóð undir leikstjóm Brynju
Benediktsdóttur og við undirleik
Guðna Franzsonar. Þá voru fjórir
Rauðakrossfélagar heiðraðir fyrir
sjálfboðaliðastörf, þau sr. Bragi Jó-
hann Ingibergsson, Gunnhildur Sig-
urðardóttir, Ingunn Egilsdóttir og
Jóhann Reynir Bjömsson.
Sérstakur gestur við athöfnina
var formaður Rauða hálfmánans í
Úzbekistan, dr. Oktamkhon T.
Vakhidova. Hún árnaði Rauða krossi
íslands heilla í starfí og sagði það
einlæga ósk sína að RKÍ og Rauði
hálfmáninn í heimalandi hennar
myndu eiga árangursríkt samstarf.
Morgunblaðið/Ásdís
BYGGING nýrra aðalstöðva RKÍ gekk mjög vel. Ekki liðu nema
átta mánuðir frá því að steyptir voru fyrstu sökklar þar til flutt
var inn í húsið.
FJÖLDI gesta var viðstaddur þegar nýja húsið var tekið í notkun.
Þá færði hún RKÍ að gjöf bók um
Mið-Asíu, menningu og hefðir í Úzb-
ekistan, og handsaumaðan silkidúk
frá heimalandi sínu.
Sr. Sigurður Kr. Sigurðsson vígði
húsið og Davíð Oddsson forsætisráð-
herra lýsti yfir formlegri opnun þess
með því að afhjúpa höggmynd eftir
Hallstein Sigurðsson, en henni verð-
ur á næstunni komið fyrir á lóð
hússins við Efstaleiti. Forsætisráð-
herra sagði að þó að það væri mikil-
vægt að Rauði krossinn væri sjálf-
stæður gagnvart stjórnvöldum væri
þó einnig gmndvallaratriði að sam-
starf þessara aðila væri gott.
Maríu langar heim
„MARÍA er vandaður og í flesta staði ánægjulegur varði, og
myndin er bæði metnaðarfull og vel gerð,“ segir meðal annars
í dómnum.
KVIKMYNDIR
Regnboginn
MARÍA ★★★
Leikstjóm og handrit Einar Heimis-
son. Kvikmyndatökustjóri Sigurður
Sverrir Pálsson. Tónlist Michael S.
Bohl, Eddi Daum. Leikmynd Ámi
Páll Jóhannsson. Klipping Jean-
Claude Piroue. Búningar María Ól-
afsdóttir. Aðalleikendur Barbara
Auer, Rudolf Kowalski, Amar Jóns-
son, Hinrik Ólafsson, Helga Jónsdótt-
ir, Gundula Köster, Monica Bleibreu.
íslensk/þýsk. íslenska kvikmynda-
samsteypan í samvinnu við þýska
sjónvarps- og kvikmyndaframleið-
endur 1997.
ÞÆR komu hingað í hundraðatali
um miðja öldina, stríðshijáðar, alls-
lausar þýskar stúlkur, frá heimilum
og föðurlandi í ijúkandi rústum. Með
vonina eina að vopni lögðu þær í
sína fyrstu langferð, hingað norður
á hjarann með óglögga, fegraða
framtíðarsýn af mannvænlegra lífi,
öruggri vinnu í blómlegum sveitum
í fögru landi þar sem vélvæðingin
hafði hafíð innreið sína.
Sumar höndluðu hamingjuuna,
aðrar ekki. Víst er að flestar hafa
þær orðið fyrir meira en litlu áfalli
þegar rútan skrölti loks með þær á
áfangastað í þessu framandi landi.
Þeirra á meðal var María (Barbara
Auer), ung og fögur blómarós frá
Slesíu. Hún hafði svosem ekki frá
miklu að hverfa, móður sinni og
flóttamannabúðunum en sjálfsagt
hefur hana ekki órað fyrir örreytis-
kotinu við ysta haf þar sem búskap-
urinn var á miðaldastigi. Engar vél-
ar, léleg hús og aðbúnaður. Ibúamir
fáskiptin eldri systkin, kotbóndinn
Jónas (Amar Jónsson) og systir hans
Helga (Helga Jónsdóttir).
Þessar landflótta konur hafa verið
hugsaðar bæði sem ódýrt vinnuafl
og að halda við þverrandi bænda-
stétt og voru eftirsóttar, ekki síst á
útnárum. María annast fyrra hlut-
verkið með láði en lætur ekki bjóða
sér það síðara og flótta konunnar
síður en svo lokið. Kemst til Reykja-
víkur, kynnist Bruno (Rudolf Kow-
alski), landa sínum af gyðingaætt-
um, sem á eftir að reynast henni
vel. Samtímis slitnar uppúr litlu ást-
arævintýri hennar og íslendings
(Hinrik Ólafsson) sem hún hafði
kynnst á sjóferðinni til landsins. Hún
snýr til baka sterkari og alltént
reynslunni ríkari.
Það blasir við að lokinni sýningu,
að undarlega lítið hefur farið fyrir
miklum örlögum og einstöku lífs-
hlaupi þessara kvenna í umræðunni.
Þrátt fyrir að þær hafí flestar sett
sterkan svip á sitt nánasta umhverfi
æ síðan, fundið hamingjuna, eignast
börn og buru, em þetta samt sem
áður hálfgleymdar konur í augum
almennings. Því vel til fundið hjá
handritshöfundinum og leikstjóran-
um, Einari Heimissyni, að minna
okkur á tiivist þeirra og halda þann-
ig merkilegri sögu þeirra á lofti um
ókomin ár. María er vandaður og í
flesta staði ánægjulegur varði og
myndin er bæði metnaðarfull og vel
gerð. Það sem helst má að henni finna
er fullmikill heimildarmyndarblær,
dálítið uppstillt á stundum. Þó dra-
matíkin sé fyrir hendi grípur hún
mann ekki alltaf jafnsterkum tökum
og maður hefði óskað. Þetta er spurn-
ing um herslumun á stöku stað.
Þungamiðja þessarar þýsk/ís-
lensku myndar og aðalpersóna er
vitaskuld stúlkan María og því skipt-
ir það miklu að vel hefur tekist til
með val á leikkonu til að glæða þetta
vandasama hlutverk lífi. Það er ekki
ofsögum sagt að Barbara Auer er
vandanum vaxin og er sannkallaður
burðarás myndarinnar, bæði hrif-
andi fögur og stórkostleg leikkona,
Jafnvel svo að hún minnir á Ingrid
Bergman, sem er toppurinn á þess-
um bæ. Gerir vel skrifuðu hlutverki
aldeilis eftirminnileg skil, hún slær
ekki feilnótu þessi magnaða lista-
kona. María hennar er alltaf mikil,
aldrei bijóstumkennanleg og heldur
leikkonan einbeitingunni og sann-
færingarkraftinum frá upphafí til
enda. Nema, reyndar í flesta staði,
ótrúverðugri ástarsenu milli hennar
og Brúnós. Kowalski fer alls ekki
illa með næstveigamesta hlutverk
myndarinnar en er slík andstæða
Maríu að samband þeirra hrífur
mann ekki með sér sem skyldi þegar
kemur að nánari þáttum þess. Þess
utan er það athyglisvert og Rudolf
Kuwalski tjáir harmsögu þjóðar
sinnar með minnisstæðum sársauka
sem öllum er hollt að rifja upp. Aðr-
ir kaflar í samskiptum þeirra eru
betur heppnaðir, líkt og er bíllinn
bilar og Brúnó leikur á þverflautuna
í eyðilegri náttúrunni. Það atriði
færir áhorfandann nálægt þeim
landfræði- og ekki síður menningar-
legu andstæðum sem flóttamennirn-
ir upplifðu.
Annars hefur leikaravalið heppn-
ast vel. Arnar Jónsson sýnir, einsog
oft áður, að hann getur brugðið sér
í allra kvikinda líki, kemur manni
þó á óvart hvað hann dregur listilega
vel upp heimóttarlegan bóndakurf.
Arnar gefur honum líka nauðsynlega
reisn svo maður skilur smæð hans
og lánleysi, einkum í fírna vel gerðu
atriði er hann reynir að komast yfir
hið þýska man. Helga Jónsdóttir
undirstrikar ástlaust heimilislíf
systkinanna með þessari líka fínu,
læðupokalegu túlkun á menneskju
sem á ekkert líf. Kjartan Bjarg-
mundsson leikur lítið hlutverk bónda
sem farnast betur en Jónasi viðskipt-
in við sitt þýska hjú og gerir það
vel. Kjartan er flinkur leikari sem á
feitari hlutverk skilin. Hinrik Ólafs-
son fer sjálfsagt með hlutverk sitt
samkvæmt línum leikstjórans en þó
hann geri margt vel er sjóarinn sem
gerist kaupsýslumaður litlaus per-
sóna og eitt lykilatriðið í samskiptum
hans við Maríu, undir briminu við
Reykjanesi, er blóðlaust frekar en
ástríðufullt.
Tæknilega er María hnökralítil,
tónlistin fellur átakalítið að efninu,
sviðsmynd Árna Páls sparsöm og
oftast leyst á hagsýnan en þó áhri-
faríkan máta - einsog búast mátti
við úr þeirri áttinni. Kvikmyndataka
Sigurðar Sverris sannar enn eina
ferðina að hann er listamaður á
heimsmælikvarða, hvort sem hann
undirstrikar einsemd og angist aðal-
persónunnnar með takmarkaðri,
nostursamri lýsingu á kotbýlinu, eða
fangar fegurð tökustaðanna í kring-
um Jökul. Fegurðin sem heillar
Maríu hrífur okkur öll.
Einar Heimisson hefur lagt mikla
alúð og metnað í sína fyrstu, löngu
kvikmynd, hann og áhorfendur geta
verið ánægðir með árangurinn.
Hann og aðrir aðstandendur Maríu
skila fagmannlega frá sér hljóðlátri
mynd um mikil örlög og forða þeim
frá gleymsku.
Sæbjörn Valdimarsson
Listaverkabók

náttúnmnar
um heitiandi heim
fstenskra fugia
ÉÉ 60L
I Q > 7- J 9 9 ;
Ék Ém mlth jr> ir*it jjrir
IVIGII OQ I flO* If 11« iy
Laugavegi 18 • Simi 515 2500 • Síðumúla 7 • Simi 510 2500