Morgunblaðið - 17.09.1998, Blaðsíða 4

4 B FIMMTUDAGUR 17. SEPTEMBER 1998
VIÐSKIPTI
MORGUNB LAÐIÐ
Sparisjóðurinn
aftur á sporið
Sparisjóðurinn í Keflavík virðist aftur vera
kominn á sporið eftir margra ára erfiðleika.
Fortíðarvandamálin hafa verið hreinsuð
út og stjórnskipulagi breytt. Helgi
Bjarnason ræddi við Geirmund Kristins-
son sparisjóðsstjóra um breytingar í
atvinnulífí Suðurnesja og starfsemi
sparisjóðsins.
SPARISJÓÐSSTJÓRINN í Keflavík, Geirmundur Kristínsson, er ánægður me
SPARISJÓÐURINN í Kefla-
vík skilaði 55 milljóna króna
hagnaði fyrir skatta fyrstu
sex mánuði ársins. Rekstur-
inn virðist hafa lagast mikið
því sjóðurinn var rekinn með liðlega
55 milljóna króna tapi á árinu 1997 en
þá voru verulegar fjárhæðir lagðar í
afskriftareikning útlána.
Erfíðleikar í atvinnulífí
Geirmundur Kristinsson spari-
sjóðsstjóri rekur erfiðleika sparisjóðs-
ins til síðustu efnahagslægðar og
þeirrar ákvörðunar þáverandi ríkis-
stjórnar að Byggðasjóði væri óheimilt
að lána fé til atvinnurekstrar á Suður-
nesjum. „Sjávarútvegur koðnaði niður
í stærstu byggðarlögunum, Keflavík
og Njarðvík, og okkar var vísað upp á
Völl, í vinnu til Varnarliðsins. Breyta
varð uppbyggingu atvinnulífsins í
gi'undvallaratriðum, hætta á sjónum
og snúa okkur að öðru. Petta hafði
gríðarleg áhrif á allt atvinnulíf og varð
til þess að kreppan kom verr við
Keflavík en marga aðra staði á land-
inu.“
Ei-fíðleikarnir komu illa við Spari-
sjóðinn í Keflavík, eins og mörg önnur
þjónustufyrirtæki. „Þeir bitnuðu á
heimilum og fyrirtækjum og spari-
sjóðurinn þurfti að axla mörg
gjaldþrot," segir Geirmundur.
Atvinnulífið á Suðurnesjum tók við
sér á nýjan leik þótt landshlutinn
verði aldrei aftur jafn mikilvægt
sjávarútvegssvæði og það var. Ut-
gerðin hvarf að mestu úr Keflavík og
Njarðvík og byggðarlagið varð þess í
stað nokkurs konar þjónustumiðstöð
fyrir Suðurnesin en áfram er öflug út-
gerð í Grindavík, Sandgerði og Garði.
Nýtt skipulag
Sparisjóðurinn hefur verið að vinna
sig út úr erfíðleikunum með ýmsum
aðgerðum sem virkað hafa misjafn-
lega vel, að sögn sparisjóðsstjórans.
„Við höfum verið í miklum aðhaldsað-
gerðum á undanförnum árum, verið
að klípa smátt og smátt af kostnaðin-
um, ekki síst í útibúunum. Það hefur
bitnað á öllum, jafnt stjórnendum
sem almennum starfsmönnum. Við
höfum ekki þurft að segja upp fólki
en ekki ráðið í nærri öll störf sem
hafa losnað og með því móti fækkað
starfsfólki um fímmtung. Þrátt fyrir
þetta höfum við haldið óbreyttu
þjónustustigi og það höfum við getað
gert með því að tileinka okkur nútíma
tækni í vinnubrögðum og nýja upp-
lýsingatækni."
Erfíðleikar samdráttarskeiðsins
hafa hvílt eins og skuggi yfír spari-
sjóðnum. Þegar náðst hefur árangur í
rekstri hefur alltaf þurft að strika
hann út í lok árs með aukaafski'iftum
útlána. Á síðasta ári ákvað stjórn
Sparisjóðsins í Keflavík að breyta
stjórnskipulagi sjóðsins ásamt því að
taka á afskriftarmálunum. Ráðinn var
einn sparisjóðsstjóri sem hefur með
sér fimm forstöðumenn deilda en
fram til þess tíma höfðu sparisjóðs-
stjórarnir verið tveir ásamt aðstoðar-
sparisjóðsstjóra, skrifstofustjóra, af-
gi'eiðslustjóra og deildastjórum.
Markmiðið var að gera stjórnun skil-
virkari og um leið ódýrari. Geirmund-
ur var ráðinn sparisjóðsstjóri en hann
hafði verið annar tveggja sparissjóðs-
stjóra frá árinu 1994.
Hreinsað út
Jafnframt þessu ákvað stjórn sjóðs-
ins, að tillögu sparisjóðsstjóra, að
leggja 90 milljónir kr. aukalega í af-
skriftareikning til þess að eiga fyrir
hugsanlegum útlánatöpum frá fyrri
tíma. Varð það til þess að tap varð á
sparisjóðnum. „Við höfðum efni á því
að hreinsa upp fortíðarvandann, eigið
fé Sparisjóðsins er enn vel yfir því
lágmarki sem lög áskilja, og því þótti
rétt að draga ekki lengur að taka á
vandanum," segir Geirmundur.
Astandið í atvinnulífinu á Suður-
nesjum hefur lagast smám saman og
er nú að komast í jafnvægi, að mati
sparisjóðsstjórans. „Það er auðvitað
svekkjandi að verða fórnardýr þegar
lifnaðarháttum fólks er breytt en ég
tel þó að við getum ýmislegt af þessu
lært. Breytingamar hér á Suðurnesj-
um eru dæmi um það hvemig hægt er
að breyta algerlega atvinnulífí í heil-
um landshluta. Fyrst það tókst hér er
hægt að gera það annars staðar á
landinu."
Hagnaðareining en ekki
kostnaðarstaður
Geirmundur telur að góður hagnað-
ur fyrstu sex mánuði ársins sýni að
Sparisjóðurinn í Keflavík sé í mikilli
sókn. Bætt afkoma frá fyrra ári bygg-
ist að stóram hluta á minni framlög-
um á afskriftareikning en tekjur hafa
einnig aukist vegna aukinna umsvifa.
„Við höfum breytt hugsunarhætti
starfsfólksins. Það hugsar nú um
sparisjóðinn sem hagnaðareiningu
fremur en kostnaðarstað. Það skilar
sér í störfum þess.“
í Sparisjóðnum í Keflavík eru
gerðar nákvæmar rekstraráætlanir
fyrir árið og mánaðarlega eru niður-
stöður rekstrarins bornar saman við
þær. „Við höfum náð góðum tökum á
mánaðarlegum bókhaldsuppgjörum
og fullkomin uppgjör, að vísu óend-
urskoðuð, eru tilbúin fímm dögum
eftir lok hvers mánaðar. Er því
mögulegt að bregðast skjótt við þeg-
ar lagfæra þarf eitthvað sem er að
fara úrskeiðis í rekstrinum," segir
Geirmundur.
Starfsfólkið er látið fylgjast vel
með og uppgjör eru kynnt reglulega
fyrir því. „Það er hvetjandi fyrir
starfsfólkið þegar árangur næst eins
og nú. Það var að sama skapi oft ansi
erfitt að halda uppi góðum
starfsanda þegar mestu erfiðleikarn-
ir voru. En fólkið stóð saman og var
ákveðið að leggja sitt af mörkum til
að vinna sparisjóðinn út úr erfiðleik-
unum. Mér fínnst það þakkarvert
hvað starfsfójkið hélt lengi tryggð við
fyrirtækið. I dag er starfsandinn
góður og við horfum bjartsýn fram á
veginn."
Hornsteinn í héraði
Sparisjóðurinn í Keflavík var
stofnaður árið 1907 af einstaklingum í
öllum sveitarfélögunum á Suðurnesj-
um. Starfssvæði hans er enn í sveit-
arfélögunum sunnan Hafnarfjarðar
þótt lögum hafí verið breytt og afmáð
mörk milli starfssvæða sparisjóðanna
í landinu. Sparisjóðurinn er með af-
greiðslur í Njarðvík, Grindavík, Sand-
gerði og Garði og þar er veitt alhliða
bankaþjónusta.
Sparisjóðurinn hefur alltaf verið í
mikilli samkeppni við viðskiptabank-
ana. Þannig voru lengi fjórir bankar
með útibú í Keflavík en eftir banka-
samrunann era þar nú útibú Lands-
banka Islands og Islandsbanka og
Landsbankinn er auk þess með útibú í
Grindavík og Sandgerði.
„Við höfum ávallt, eins og allir
sparisjóðir, verið hornsteinn í héraði.
Fólkinu fínnst, eins og rétt er, að
sparisjóðurinn sé þess stofnun. Við
sem vinnum í sparisjóðnum höfum
alist hér upp og þekkjum vel aðstæð-
ur fólks, bæði það sem gott er og
slæmt. Við eigum því auðveldara en
ýmsir aðrir með samskipti við við-
skiptavinina og að veita þeim per-
sónulega þjónustu,“ segir Geirmund-
ur þegar hann er spurður að því hvað
greini starfsemi sparisjóðsins frá
bankaútibúunum.
Fullnýta markaðinn
„Það er stefna sparisjóðsins að
fullnýta þann markað sem við höfum
hér á Suðurnesjum, sinna vel þeim
sem við höfum þegar í viðskiptum.
Það geram við með því að bjóða þeim
enn betri og fjölbreyttari þjónustu,"
segir sparisjóðsstjórinn þegar spurt
er um framtíðarsýn. Unnið er að
þróun ýmissa þjónustuþátta. Þannig
hefur nýr heimabanki verið tekinn í
notkun og nýtur vinsælda.
Greiðsluþjónusta er orðinn stór þátt-
ur í starfseminni og er Sparisjóðurinn
í Keflavíkur fremstur sparisjóðanna á
því sviði. Þá hafa verðbréfaviðskipti
verið vaxandi þáttur í starfsemi hans
og er stefnt að því að setja upp við-
skiptastofu til að sjá um þau og fjár-
stýringu. Loks má nefna að sjóðurinn
hefur verið að hraðbankavæða Suður-
nesin.
Mörg fyrirtæki á landsbyggðinni
leita eftir viðskiptum á höfuðborgar-
svæðinu, þar sem mestu umsvifín era.
Geirmundur segir að vissulega séu
möguleikar á höfuðborgarsvæðinu en
stjórnendur sparisjóðsins hafí einbeitt
sér að því að bæta afkomu rekstrarins
og rækta garðinn sinn. Því hafi ekki
mikið verið hugað að öðram mörkuð-
um. „Við erum lokaðir hér inni og ef
við ætlum að sækja á önnur mið þurf-
um við að fara til Reykjavíkur eða
útlanda."
140 stofnfjáreigendur
Éignarhald sparisjóðanna hefur
komist til umræðu í tengslum við
hagræðingu í bankakerfinu. Því hef-
ur verið haldið fram að vegna þess
hvernig því er háttað væri erfitt fyrir
sparisjóðina að taka þátt í nauðsyn-
legri uppstokkun. Geirmundur segir
að sparisjóðurinn sé vissulega sjálfs-
eignarstofnun en því til viðbótar
leggi stofnfjáreigendur honum til
eigið fé og fái út á það ýmis réttindi,
meðal annars til að kjósa þrjá stjórn-
armenn af fímm. Hann bendir á að
eigendur stofnfjárbréfa í spari-
sjóðunum í landinu séu orðnir um
þrjú þúsund og það sé allnokkuð í
samanburði við viðskiptabankana.
Liðlega sex þúsund hluthafar eru í
íslandsbanka en einn hluthafí í
Landsbankanum og Búnaðarbankan-
um enn sem komið er.
Eftir að lögum um sparisjóði var
breytt hefur Sparisjóðurinn í Keflavík
unnið markvisst að því að afla sér eig-
in fjár með sölu stofnfjárbréfa. Á
fímm áram hafa 140 einstaklingar og
fyrirtæki keypt stofnfjárbréf og með
því lagt honum til eigið fé að fjárhæð
142 milljónir kr. Hlutfall stofnfjár af
eigin fé er orðið umtalsvert því heild-
ar eigið fé sparisjóðsins er 550 millj-
ónir kr. „Okkur hefur tekist að af-
sanna þá fullyrðingu sem komið hefur
fram að sparisjóðirnir geti ekki aflað
sér eigin fjár öðravísi en með
hagnaði," segir Geirmundur.
Hvert stofnfjárbréf er að nafnvirði
150 þúsund kr. og er nú með verðbót-
um selt á um 167 þúsund kr. Eitt at-
kvæði fylgir hverjum hlut og þótt
Lána Norðuráli 700
milljónir króna
LANDSBANKI íslands hf. hefur
lánað Norðuráli hf. á Grundar-
tanga 10 milljónir Bandaríkjadala,
sem samsvarar um 700 milljónum
íslenskra króna. I kjölfarið lækkar
lánveiting til Norðuráls, samkvæmt
lánasamningi við tólf alþjóðlegar
lánastofnanir, sem þessu nemur.
Endurfjármögnunin veitir Norð-
uráli aukinn sveigjanleika og
möguleika til hagræðingar, segir í
fréttatilkynningu.
Lánið er veitt til tíu ára og eru
vextir breytilegir miðað við sex
mánaða Libor-vexti. Landsbankinn
hefur þegar lánað þijár milljónir
Bandarikjadala, eða sem samsvar-
ar um 210 milljónum íslenskra
króna, til uppbyggingar aðstöðu
við Grundartangahöfn. Landsbank-
inn er viðskiptabanki Norðuráls hf.
og með þessari lánveitingu er hann
jafnframt orðinn stærsti lang-
tímalánveitandi fyrirtækisins.
Þegar gengið var frá lánveiting-
unni lýstu forvígismenn beggja fyr-
irtækjanna yfir áhuga á frekara
samstarfí vegna fyrirhugaðrar
stækkunar álversins, að því er
fram kemur í fréttatilkynningu frá
bankanum. „Það er í samræmi við
stefnu Landsbankans að auka lán-
veitingar sínar til orkuframleiðslu
og fyrirtækja í orkufrekum iðnaði.
Miðar þessi stefna í senn að því að
taka þátt í atvinnuuppbyggingu
með afgerandi hætti og jafna
áhættu í starfsemi bankans."
VIÐ undirritun lánasamningsins. Við borðið sitja f.v. Birgir B. Jónsson, Kenneth D. Peterson jr., Halldór J. Krist-
jánsson, Ragnar Guðmundsson og Brynjólfur Helgason. Á bak við standa Hlynur Sigursveinsson og Kristinn Briem.