Morgunblaðið - 18.09.1998, Blaðsíða 48

48 FÖSTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
SIGRÍÐUR
ÁRNADÓTTIR
+ Kamilla Sigríð-
ur Árnadóttir í
Arnarbæli fæddist í
Oddgeirshólum í
Flóa 3. maí 1907.
Hún lést í Reykja-
vík 7. september
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Árni Árnason, f.
24.7. 1877, d. 10.5.
1936, bóndi í Odd-
— " geirshólum, og k.h.
Elín Steindórsdótt-
ir Briem, f. 20.7.
1881, d. 30.8. 1965,
húsfreyja. Foreldr-
ar Árna voru Árni Gunnarsson
bóndi í Dalbæ í Hrunamanna-
hreppi og Katrín Bjarnadóttir
frá Tungufelli. Foreldrar Elín-
ar voru Steindór Briem prestur
í Hruna og Kamilla Sigríður
dóttir Rasmusar Peter Hall
verslunarmanns í Reykjavík.
Systkini Sigríðar eru Steindór,
f. 17.6. 1904, d. 1.4. 1906; Stein-
dór Briem, f. 3.10. 1908, d. 4.8.
1937; Katrín, f. 26.5. 1910, hús-
freyja í Hlíð í Gnúpverja-
hreppi. Hennar maður var
Steinar Pálsson bóndi, Hlíð, f.
8.1. 1910, d. 8.3. 1997; Ólafur,
dó frumvaxta; Ólafur, f. 23.5.
1915, d. 19.5. 1996, bóndi í
Oddgeirshólum og síðar á Sel-
fossi, var kvæntur Guðmundu
Jóhannsdóttur; Guðmundur, f.
27.8. 1916, bóndi í Oddgeirs-
hólum en kona hans er Ilse
Árnason, f. Wallmann; Jóhann
Krisyán Briem, f. 28.8. 1918,
bóndi í Oddgeirshólum og síðar
Selfossi; Olöf Elísabet, f. 31.1.
1920, húsmóðir á Selfossi en
maður hennar er Jón Ólafsson,
fyrrverandi skrifstofu- og
bankaútibússtjóri.
Hinn 25. október 1941 giftist
Sigríður Guðmundi Kristjáns-
syni, f. 5.3. 1903, d. 15.6. 1991,
bónda í Arnarbæli í Grímsnesi.
Hann var sonur Kristjáns Sig-
urðssonar, f. 4.6.
1870, d. 15.10.
1943, bónda í Arn-
arbæli, og k.h.,
Guðrúnar Jónsdótt-
ur, húsfreyju, f.
4.11. 1874, d. 7.12.
1940. Börn Sigríðar
og Guðmundar eru:
Elín, f. 4.10. 1942,
meinatæknir og
húsmóðir í Reykja-
vík, gift Jósef
Skaftasyni lækni,
dóttir þeirra er
Kamilla Sigríður
nemi, f. 11.7. 1980;
Kristín Erna, f. 9.10. 1943,
íþróttakennari, sjúkraþjálfari
og húsmóðir í Reykjavík en
maður hennar er Jónas Elías-
son verkfræðiprófessor, sonur
þeirra er Guðmundur Arnar
nemi, f. 26.8 1983; Guðrún
Erna, f. 9.10. 1943, kjólameist-
ari og deildarstjóri við Iðnskól-
ann í Reykjavík; Árni, f. 1.9.
1945, starfsmaður við vinnuvél-
ar, búsettur í Arnarbæli í
Grímsnesi.
Sigríður stundaði nám við
Héraðsskólann á Laugarvatni
1930-32 og lauk kennaraprófi
frá KÍ 1934. Sigríður kenndi
við barnaskóla í Vestmannaeyj-
um 1934-41, við barnaskóla á
Ljósafossi 1957- 59, var þar
skólastjóri 1961-62 og stundaði
heimakennslu um skeið. Sigríð-
ur var ritari Ungmennafélags-
ins Baldurs í Hraungerðis-
hreppi í nokkur ár, formaður
Kvenfélags Grímsneshrepps
1967-78 og sat í fulltrúaráði
KRFÍ um árabil. Hún sat í rit-
nefnd fyrir ritið Gengnar slóð-
ir, 50 ára minningarrit Sam-
bands sunnlenskra kvenna
1978, og í ritnefnd Ársrits SSK
1983-85.
títför Sigríðar fer fram frá
Skálholtskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
Nú fer fækkandi því fólki sem
lifði báðar heimsstyrjaldirnar,
kreppurnar í kringum þær og um-
brotin sem fylgdu í kjölfarið. Sigríð-
ur Árnadóttir var af þessu fólki,
þetta er fólkið sem skóp ísland í
þeirri mynd sem það er í dag. Petta
fólk fæddist á slíkum volæðistímum,
■)éð þegar fátæklingar dóu úr
harðræði og pestum var það bara
Guðs vilji og lítið við því að gera. En
með þeim staðfasta vilja að skapa
afkomendum sínum betra líf, lyfti
þetta fólk landinu úr örbirgð í
allsnægtir með þrotlausri vinnu og
ósérhlífni.
Við Sigríður kynntumst ekki fyrr
en seint á hennar ævi, það var ekki
fyrr en nýlega að ég komst að því að
hún hét ekki bara Sigríður, heldur
Kamilla Sigríður. Enda talaði hún
lítið um sjálfa sig og var ekkert
margmál yfirleitt. En fróð var hún,
vissi ótrúlegustu hluti og fylgdist
grannt með öllu.
Sigríður var kona lágvaxin, með
'Thikið grátt hár. Hún hafði á sér
höfðinglegt yfirbragð og sterkan
persónuleika til að bera svo eftir
henni var tekið hvar sem hún var.
Sigríður var kennari og mikill
menningarfrömuður þó ekki kunni
ég að rekja þá sögu. En hún hafði
líka góða kímnigáfu og hafði gaman
af að skemmta sér í kunningjahópi,
einkum við sína uppáhaldsiðju
briddsinn þar sem hún átti til að
koma manni á óvart með lymsku-
legum gildrum, sem ég oftar en
ekki datt í.
Annað áhugamál Sigríðar var
skáldskapurinn. Hún las mikið og
hlustaði á hljóðbönd þegar sjónin
brást. Ekki taldi hún sig til skálda,
væntanlega hefur hún bara verið að
setja fram sínar skoðanir, en víst er
um það, að í hinni ellefu hundruð
ára gömlu þjóðaríþrótt íslendinga,
vísnagerð, stóðst hún hverjum
manni snúning. Margs af því sem
ungu skáldin létu frá sér fara þótti
Sigríði lítið til koma, og var ekki ein
um þá skoðun:
Nú er fátæk þessi þjóð
þaðraérveldurkvíða
ef hún á ei lengur ljóð
sem ljúft er á að hlýða.
Tunguliprir pólitíkusar sem var
sama hvað þeir sögðu, bara ef þeir
gátu talað sig inn á þjóðina, áttu
heldur ekki upp á pallborðið hjá
Sigríði:
Blómabúðin
öa^Sskom
v/ FossvogskirítjwgaríS
Sími: 554 0500
Núerbúið nóg að ljúga,
nú vill enginn lengur trúa,
fleiri munu frá þér snúa,
farðu upp í sveit að búa.
Sigríður hélt andlegri reisn fram
á síðasta dag, en sjálfri fannst henni
O ÚTFARARÞJÓNUSTAN
Stofnað 1990
Persónuleg þjónusta
Sími: 567 9110 & 893 8638
www.utfarir.is utfarir@itn.is
Rúnar Geirmundsson Sigurður Rúnarsson
útfararstjóri útfararstjóri
Elli kerling orðin óþarflega nær-
göngul:
Ég verð bráðura kreppt í kör,
kann þó enn að mæla.
Æsku minnar farið fjör,
forðast þó að skæla.
Það þótti vel ort þegar skáldið
gat haldið mynd vísunnar fastri, en
skipti ekki um svið í miðri hend-
ingu. Eins og sjá má á þessum
þremur vísum fór Sigríður létt með
þetta.
Aðstandendur Sigríðar munu
minnast hennar með hlýhug alla
sína daga. Blessuð sé minning
hennar.
Jónas Elíasson.
Sigríði tengdamóður mína sá ég
fyrst um 1960 er við nokkur bekkj-
arsystkini dóttur hennar tókum á
henni hús. Fullur jeppi af hungi'uð-
um menntaskólanemum getur
tekið hraustlega til matar síns.
Tvisvar kom ég í slíkum félags-
skap. í bæði skiptin var hópnum
tekið með rausn, sem ég síðar
kynntist betur og aldrei brást.
Undravert þótti okkur hve léttilega
matarborð fylltist kræsingum. Þau
Guðmundur heitinn bjuggu búi
sínu að Arnarbæli eins lengi og
mögulegt var, uns heilsu Guð-
mundar þraut. Þá fluttu þau til
Reykjavíkur en Guðrún dóttir
þeirra hafði búið þeim athvarf á
heimili sínu. Þar gat Sigríður ann-
ast Guðmund með dyggri aðstoð
dætranna þangað til sjúkrahúsvist
varð ekki umflúin, fyrst á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur, síðan Sjúkrahúsi
Suðurlands. Þá dvaldi hún hjá
Ólöfu systur sinni og Jóni Ólafs-
syni á Selfossi, til að geta verið hjá
honum síðustu mánuðina. Sigríður
hafði yndi af lestri og kveðskap,
var ágætlega hagmælt. Einnig
hafði hún og þau hjón bæði gaman
af að spila bridge. Fór hún viku-
lega að spila hjá félagsstarfi
aldraðra í Bólstaðarhlið, og hafði
ánægju af. Hin síðari ár er sjónin
dapraðist svo að hún gat ekki leng-
ur lesið var gott að geta gripið til
hljóðbóka, til að njóta bókmennta.
Þá reyndist Blindrabókasafnið
betra en enginn, því hafði hún
kynnst er bóndi hennar naut þjón-
ustu þess árum saman blindur af
gláku.
Sigríður var lág vexti og grönn,
hógvær í allri framgöngu, en henni
var ekki fisjað saman ef því var að
skipta. Sjötug komst hún loks að í
mjaðmaaðgerð, sem hún hafði
beðið eftir árum saman bækluð og
farlama af slitgigt. Þegar önnur
mjöðmin hafði verið tekin , stóð til
að útskrifa Sigríði, en hún kvaðst
hvergi fara enda aðgerðin tilgangs-
laus með öllu ef hin mjöðmin fengi
ekki sömu meðferð. Gekk það eftir
og þrátt fyrir ýmsa aukakvilla, náði
hún svo góðri færni að henni fannst
hún ung í annað sinn og undraðist
að geta ekki ^ gert allt sem hún
gerði tvítug. Á ferð um hringveg-
inn fyrir nokkrum árum kunni hún
sögur eða vísur frá hverju
höfuðbóli og öðrum hverjum bæ
sem ekið var framhjá.
Ljóðakunnátta hennar var nánast
óbrigðul. Það sannreyndi dóttir
hennar eitt sinn sem oftar þegar
hún og vinnufélagararnir voru að
rifja upp ljóð í kaffitímanum og rak
í vörðurnar, enda engar Ijóðabæk-
ur á þeim vinnustað. Þá var bara
hringt í mömmu og stóð ekki á
svari um hæl án umhugsunar. Það
hefði mátt halda að hún hefði eink-
um haft í hávegum hin gömlu gildi
en hún var í raun nútímakona og
gerði sér ljósa grein fyrir gildi
menntunar konum til handa á leið
þeirra til jafnréttis.
Hlýnað getur innra öllum
orku þankans sem að neyta,
hitnar einnig köldum köllum
kraftinum ef þeir hugar beita.
Neista geymir sögn og saga
sálu mannsins hitaríka,
og endurminning æfidaga
omar hinum gömlu líka.
Ellin börn í annað sinn
oss er sagt að gjöri,
í því felast áheitin
æsku nýtt um fjörið
og betri þroska’ á betra stað
búinn oss til handa;
vona’ jeg drottinn veiti það
og við það láti standa.
(Grímur Thomsen)
Þökk fyrir samfylgdina.
Jósef Skaftason.
Eftir að amma var hætt að geta
lesið hlustaði hún á hljóðbækur frá
Blindrabókasafninu og svo lásu
ýmsir fyrir hana, þ.á m. ég. Helst
voru það ljóð og greinar í dagblöð-
um og tímaritum. Oft kom það fyr-
ir að hún þekkti fólk sem minnst
var á í greinunum og þá sagði hún
oft frá; eins minntu atvik hana á
hina eða þessa vísuna sem ég fékk
að heyra.
Amma hafði ákveðnar stjórn-
málaskoðanir og mikinn áhuga á
kvenréttindum. Margar af vísun-
um sem hún orti fjölluðu um
stjórnmálamenn, sem ömmu þóttu
nokkuð misvitrir. Þótt ég væri
ekki alltaf sammála henni var
alltaf áhugavert að hlusta á það
sem hún hafði fram að færa.
Eins og allir góðir hagyrðingar
sagði amma oft akkúrat það sem
við átti og ef svo bar undir gat hún
með örfáum orðum eytt sárindum
sem aðrir ollu.
Amma var mikil útivistarmann-
eskja og olli það henni vonbrigðum
að geta ekki lengur farið í langar
gönguferðir upp um hæðir og hóla.
Því naut hún þess til fullnustu þeg-
ar hún kom að Arnarbæli eða til
systkina sinna á Selfossi, Odd-
geirshólum eða í Hlíð. Þar kom
líka til að henni þótti afar gaman
að vera innan um fólk og var hrifin
af því að fá heimsóknir og
heimsækja aðra. Á sumrin fórum
við í Grasagarðinn að líta á gróður-
inn. í sumar eyddum við líka ein-
um laugardagseftirmiðdegi í að
skoða borgina og nutum við þess
báðar.
Elsku amma, ég minnist með
þakklæti samræðna okkar, góð-
viðrisdaganna, huggunarorða
þinna og ráðlegginga. Það gleður
mig að hafa getað orðið að liði þeg-
ar sjónin brást og mátturinn
þvarr.
Elli, þú ert ekki þung
anda guði kærum.
Fögur sál er alltaf ung
undir silfurhærum.
(Steingr. Thorst.)
Kamilla Sigríður.
Arnarbæli í Grímsnesi. Vestur-
bær, austurbær. Tveir fallegir
burstabæir standa hlið við hlið
undir tilkomumiklum klettum í
grónu umhverfi með fögru útsýni
yfir Hvítána og Suðurland. Þannig
minnist ég aðkomunnar fyrir
nærri 50 árum þegar ég kom fyrst
að Arnarbæli, en þá hafði fjöl-
skylda mín keypt austurbæinn fyr-
ir tilstuðlan móður minnar sem
ekki gat hugsað sér lífið í borginni
að sumarlagi. í vesturbænum
bjuggu myndarbúi hjónin Guð-
mundur og Sigríður ásamt fjórum
ungum börnum sínum. Þótt við
værum ekki ábúendur á jörðinni
tókst fljótlega góð vinátta milli
bæjanna, sem varð til þess að okk-
ur fannst við aldrei vera venjulegir
sumarbústaðareigendur, heldur
þáttakendur í sveitalífinu.
Sigríður var fædd og uppalin i
Oddgeirshólum á miklu menning-
ar- og myndarheimili í stórum
fjölgáfuðum systkinahópi. Sigríður
var kennari að mennt og kenndi
fyrst í Vestmannaeyjum og síðan á
Ljósafossi. Hafa nemendur hennar
sagt mér, að hún hafi verið góður
kennari, ekki síst þegar íslenskt
mál var annars vegar, en Sigríður
var einstaklega vel máli farin og
vildi veg íslenskrar tungu sem
mestan. Hún var óvenju vel gefin
kona, ættfróð og stálminnug.
Sigríður hafði mikla frásagnar-
hæfileika og var hafsjór af fróðleik
um menn og málefni. Einnig var
hún vel hagmælt, eins og hún átti
kyn til. Sigríður var mikil félags-
málakona. Hún starfaði mikið fyrir
sitt kvenfélag og var fulltrúi þess
og sunnlenskra kvenna á sam-
bandsþingum. Hún var mikill jafn-
réttissinni og vildi bæta hlut
þeirra er minna máttu sín í
þjóðfélaginu. Ef Sigríður hefði
ekki valið sér hið hljóðláta starf
húsmóðurinnar og uppalandans
hefði hún sómt sér vel i sölum
Alþingis fylgjandi fram hugsjóna-
málum sínum í jafnréttis og kjara-
baráttu.
Við kveðjum Sigríði í dag, en í
mínum huga kveð ég einnig Guð-
mund í Arnarbæli og það vinnu-
sama og erfiða en jafnframt menn-
ingarlega sveitalíf sem þau og
þeirra kynslóð lifði. Mikið jafnræði
var með þeim hjónum Sigríði og
Guðmundi. Guðmundur var einnig
alinn upp í stórum hópi dugmikilla
og vel gefinna systkina. Hann vann
að búi foreldra sinna í Arnarbæli
en stundaði jafnframt sjóróðra á
Suðurnesjum í mörg ár, allt þar til
hann hóf búskap í Arnarbæli. Guð-
mundur var gáfaður maður og
fróður og undir stundum hrjúfu yf-
irbragði sló hlýtt hjarta með
óvenjunæman skilning á mannlegu
eðli. Heimili þeirra Sigríðar og
Guðmundar var ætíð mannmargt,
sérstaklega um sumartímann.
Gestagangur var mikill, enda
frændgarður beggja stór. Ungling-
ar voru margir hjá þeim í sumai'-
dvöl til snúninga og vinnu. Oft var
vinnutíminn æði langur, enda
heimilisfólk allt harðduglegt.
Alltaf var þó séð til þess, að nægur
tími væri til leikja og hvíldar.
Sigríður var góð húsmóðir og oft
var þröngt setinn bekkurinn við
rausnarlegt matarborðið í Arnar-
bæli. Margt af kaupafólkinu unga
hélt vináttu og tryggð við Sigríði
og Guðmund langt fram á full-
orðinsár.
Það eru forréttindi að hafa átt
samleið með þeim Arnarbælishjón-
um í öli þessi ár. Deilt með þeim
gleði og erfiðleikum. Sest í eldhús-
hornið í vesturbænum, þegar kom-
ið var austur, við kaffi og spjall og
alltaf farið fróðari af þeirra fundi.
En efst er mér samt í huga
þakklæti fyrir hjálpsemi og vináttu
Sigríðar og Guðmundar við okkur
Guðríði systur mína og fjölskyldu
okkar, ekki síst umhyggjuna sem
þau báru fyrir móður okkar, sem
endaði sína ævidaga eins og hún
hefði helst kosið sér, við
garðyrkjustörf austur í Arnarbæli.
Þegar heilsu Guðmundar fór að
hraka fluttust þau Sigríður til
Reykjavíkur og bjuggu hjá dóttur
sinni Guðrúnu, en Guðmundur lést
árið 1991. Sigríður átti notalegt
ævikvöld í skjóli sinna góðu barna
og fjölskyldu sem allt vildi fyrir
hana gera. Hún hélt andlegri
heilsu til síðustu stundar, fylgdist
vel með og hafði ánægju af að hitta
fólk. Við í bridsklúbbnum söknum
skemmtilegs spilafélaga og vin-
konu.
Austurbæjarfjölskyldan þakkar
Sigríði samfylgdina og biður börn-
um hennar og fjölskyldum þeirra
allrar blessunar.
Ingibjörg Magnúsdóttir.
Það er einkennilegt að manni
skuli alltaf bregða við þau einu
tíðindi sem örugglega berast.
Breytir þar engu hvort eldra eða
yngra fólk á í hlut. Ef til vill sýna
þessi viðbrögð sjálfselsku manns-
ins.
Sigríður Árnadóttir verður í
huga mínum tengd Arnarbæli í
Grímsnesi. Fyrst lágu leiðir okkar
saman þegar hún varð skólastjóri
á Ljósafossi í Grímsnesi 1961 til
1962, en sá sem hér ritar var þá að
feta sig áfram á menntabrautinni.
Hún var alvörugefin kona að sjá og
ströng við fyrstu sýn. En þessi
annar vetur minn í barnaskóla leið
áfallalaust ef minnið svíkur ekki.
Síðar kenndi Ki'istín dóttir
hennar leikfimi við skólann og áð-
ur hafði Sigríður kennt þar 1957-
1959 og í Vestmannaeyjum um
árabil.
Þótt Sogsvirkjanir væru nánast
„sveit“ var löngunin til að fara í
sveit og kynnast störfum í íslenzk-
um landbúnaði mikil. Sumurin