Morgunblaðið - 15.01.1999, Blaðsíða 44

Tð FÖSTUDAGUR 15. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
+ Erling Adolf
Ágústsson var
fæddur í Vest-
mannaeyjum hinn 9.
ágúst 1930. Hann
lést. á Sjúkrahúsi
Reykjavíkur hinn 8.
janúar síðastliðinn.
Foreldrar hans voru
Elínborg Jónína
Björnsdóttir, f. 5.10.
1913, d. 10.12. 1969,
og Ágúst Ólafur
Olafsson vélstjóri, f.
14.8. 1899, d. 14.5.
1976. Erling á eina
systur. Hún er
Agústa Ágústsdóttir, f. 23.9.
1945. Hennar maki er Guðlaug-
ur Guðjónsson, f. 31.12. 1941.
Þau eru búsett í Reykjavík.
Eftirlifandi eiginkona Erlings
er Ingibjörg Kristín Gísladóttir
Ingibjörg systir mín hringdi
skömmu eftir áramót og sagði mér
að nú væri sjúkdómur sá sem Erl-
ing var haldinn kominn á lokastig.
Samkvæmt áliti lækna væri þetta
aðeins spurning um tíma. Aðdrag-
andinn var stuttur eða frá miðju síð-
* asta ári. Fyrstu viðbrögð mín þá
voru eins og endranær í afneitunar-
formi um að þetta gæti farið betur
en á horfðist. Síðan er maður
minntur á þá staðreynd að sjúk-
dómur sá sem Erling greindist með
er ólæknandi. Það er bara þannig
að þegar maðurinn með Ijáinn knýr
dyra fær enginn mannlegur máttur
við það ráðið. Trúin á lífið er svo
sterk að í einfaldleika sínum sitja
menn eins og ég við sinn keip og
neita að horfast í augu við stað-
'íeyndir lífsins. Sama sagan var þeg-
ar Magnús bróðir okkar var burt
kallaður í mars 1996. Þegar brunn-
ur minninganna er opnaður man ég,
þá fjögurra ára gamall, þegar Imba
og Erling komu með frumburð sinn
Gísla í heimsókn á æskuheimili fjöl-
skyldunnar, Hvanneyri við Vest-
mannabraut. Hvanneyri var mið-
depill fjölskyldunnar og um það
leyti sem fyrstu minningar mínar
verða til, eru elstu systkinin, Imba
og Svenni, flutt að heiman og farin
að búa, Imba og Erling í kjallaran-
um á Brekastíg 24 og Svenni og
Dísa á Brekastíg 32.
Fyrstu alvöru kynni mín af Erl-
ing mági mínum eru þó þau, að
(JSugga systir og vinkonur hennar
voru að passa fyrir hann og Imbu.
Minningin er um það þegar við
frá Hvanneyri í
Vestmannaeyjum, f.
11.4. 1935. Þau
eignuðust þrjú
börn, þau eru: 1)
Gísli, f. 31.10. 1953,
hans maki er Þuríð-
ur Bernódusdóttir,
f. 13.11. 1954. Þau
eru búsett í Vest-
mannaeyjum. 2)
Ágúst, f. 4.10. 1954,
ókvæntur, búsettur
í Danmörku. 3) Sig-
urborg, f. 4.3. 1958,
hennar maki er Ro-
bert Violette, f.
13.11. 1957. Þau eru búsett í
Oklahoma-borg í Bandaríkjun-
um. Barnabörnin eru sjö.
Utför Erlings fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
Hvanneyi'arvillingarnir læddumst í
skjóli myrkurs þangað sem Gugga
og vinkonur voru að passa fyrir
stóru systur. Við vorum að gera at
eins og það var kallað. Ég sé það
enn fyrir mér þegar ég banka ofur-
hljótt á gluggann í kjallaranum á
Brekastíg 24. Gugga og vinkonur
draga gardínurnar frá með var-
fæmi og við blasir geiflulegt andlit
með vasaljós undir hökunni. Auðvit-
að átti þetta að vera saklaust grín af
okkar hálfu en hafði þau eftirköst
að Gugga kallaði á eftir okkur að
hún skyldi láta hann Erling taka
okkur í gegn. Það gerði Erling og
upp frá því fékk Gugga að passa í
friði fyrir okkur, svona að mestu
leyti.
Foreldrar Erlings, Elínborg og
Ágúst, bjuggu á hæðinni fyrir ofan
þau. Gísli, Ágúst og Sigurborg, börn
Imbu og Erlings, áttu tvær ömmur.
Þær voru skilgreindar sem amma á
Hvanneyri og amma á loftinu. Svo
áttu þau eina langömmu og hún var
á Hvanneyri, og einn afa, hann var á
loftinu. Ættartréð var nú ekki
flóknara en þetta. Erling lærði raf-
virkjun og fór íljótlega að vinna
sjálfstætt. Eftir því sem umsvifln
urðu meiri varð nauðsynlegt að
stækka við sig. Þau byggja því
snemma bakhús við Brekastíg 24.
Þar var Erling með verkstæði og
síðar litla verslun. Húsnæði þetta
fékk nafnið Elding. Það var í Eld-
ingu sem Erling hóf starf frumherj-
ans í rekstri frjálsrar útvarpsstöðv-
ar. Hann útvarpaði dægurlögum um
bæinn og vöktu útsendingar þessar
mikið umtal og athygli. Mér er
minnisstætt eitt atvik þegar Erling
var að útvarpa. Mamma bað mig að
hlaupa upp á Brekastíg og láta Erl-
ing vita að Sigurborg væri að gráta.
Utvarpið á Hvanneyri var auðvitað
stillt á Erling og meðan lagið hljóm-
aði heyrðist barnið gráta í vagni
fyrir utan. Þannig var nú tækni
þess tíma.
Varla verða eftirmæli skrifuð um
mág minn án þess að minnst sé á
feril Erlings Ágústssonar sem dæg-
urlagasöngvara. Hann söng inn á
hljómplötur a.m.k. fjögur lög á ár-
unum 1958-1960. Hann söng hér í
Eyjum með ýmsum tónlistarmönn-
um og lengst af með hljómsveit
Guðjóns Pálssonar. Þegar lögin
voru tekin upp í hljóðveri í Reykja-
vík sá hljómsveit Eyþórs Þorláks-
sonar um undirleik. Lög eins og
Maja litla, Oft er fjör í Eyjum, Við
gefumst aldrei upp og Nonni (ungur
enn) hafa lifað með þjóðinni nú í 40
ár og eiga eftir að lifa í marga ára-
tugi enn. Erling samdi flesta text-
ana sjálfur. Það voru montnir peyj-
ar á níunda ári sem heyrðu vinsæl-
ustu lögin í óskalagaþáttum þess
tíma, og vissu að mörg þeirra söng
karlinn sem var maður stóru systur
þeirra. Þetta mont er enn til staðar
í dag, því enn eru lögin spiluð.
Það mun hafa verið 1962 að Imba
og Erling og börnin taka þá stóru
ákvörðun að flytja frá Eyjum. Ég
man að ég tók þessari ákvörðun
ákaflega illa. Erfíðust fyrir dreng á
12. ári var sú tilhugsun að þau
myndu ekki vera lengur heima í
Eyjum yfir jólin. Ég ski-ifaði Imbu
sendibréf og grátbað þau að koma
aftur, allavega yfir jólin. Hvanneyr-
arfjölskyldan hafði síðan mikið
gaman af þessari þráhyggju unga
drengsins sem var jú ekki einu sinni
kominn með hvolpavit, hvað þá
meir, um þetta leyti. Þarna má
segja að nýr kafli hefjist í lífi okkar
allra. Þá var ekki algengt að fólk
flytti yfirleitt frá Eyjum, hvað þá
alla leið til Ytri-Njarðvíkur. Á þess-
um árum var þetta óralangt frá
Eyjum.
I fátasklegri minningargrein um
Erling Ágústsson er svo margs að
minnast og þakka fyrir að raun-
verulega mætti skrifa heila bók um
manninn.
Endurminningarnar sem merla í
brunninum eru hér teknar af tilvilj-
un einni saman og oft verða þessi
tvö nöfn, Imba og Erling, ekki svo
auðveldlega í sundur slitin, svo ná-
tengd eru þau greypt í huga 15 ár-
um yngri bróður og 20 árum yngri
mágs. Imba systir gekk að eiga Erl-
ing hinn 26.12.1953. Mér fannst þau
alltaf mjög samrýnd og gott var á
unglingsárum að eiga þau að uppi á
landi þegar ferðum okkar þangað
fjölgaði. Mér er minnisstætt þegar
ég fór í Vatnaskóg 1962 og 1963 að
hlutir hefðu orðið erfiðari viðfangs
ef þeiira hefði ekki notið við.
Sumarfríið 1965 sem mamma fór
með okkur Gísla í er einnig ofarlega
í minningu unglingsáranna. Þá var
farið að Gullfossi, Geysi og til Þing-
valla. Erling keyrði. Hann tók bfla-
leigubíl, Cortinu, og lét fylgja með
að hann ætlaði ekki að fórna
Moskowitsinum sínum í svona hark.
Borgarvegur 24 varð síðan nokk-
urs konar flughótel. Þegar meðlimir
fjölskyldunnar fóru til útlanda var
áð hjá Imbu og Erling síðustu nótt-
ina fyrir brottför og oft þegar komið
var heim. Erling var höfðingi heim
að sækja og gaf sér alltaf tíma þeg-
ar gestir frá Eyjum voru í heim-
sókn. Þegar ólæti urðu í neðra í jan.
1973 í Eyjum, tóku Gugga systir og
Raggi á móti flóttafólkinu frá
Hvanneyi'i. Fljótlega fundu síðan
Imba og Erling íbúð handa okkur
mömmu, Magga og Gísla í Keflavík.
Allt í einu vorum við búsett stein-
snar frá Borgai'veginum. Þetta eru
tilviljanirnar sem enginn fær ráðið.
Við fórum síðan heim eins og flestir
haustið 1973. Á milli heimsókna var
alltaf haldið traustu símasambandi í
gegnum árin. Minnisstæðasta ferð
Erlings til Eyja var þegar hann og
Imba komu á ættarmót Hvanneyr-
arfjölskyldunnar sem haldið var
23.-25. ágúst 1991. Það var haldið í
tilefni þess að þá hefði amma orðið
100 ára. Hún dó í apríl 1965. Þarna
voru saman komnir flestallir afkom-
endur hennar og Kristjáns afa sem
fæddur var 1878. Erling tók ættar-
mótið upp á myndband. Það er
ómetanlegt að geta sett spóluna í
myndbandstækið, hún segir líka
margt um höfundinn Erling Ágústs-
son. Byrjunin er stórkostleg.
Herjólfur siglir, Eyjarnar sjást
framundan og undir hljómar lagið í
fjarlægð.
Eins og áður kom fram var haldið
reglulegu símasambandi við Erling.
Ég minnist sérstaklega samtals
okkar sl. sumar stuttu eftir að sjúk-
dómur hans var greindur. Hann
sagðist engu kvíða. Maðurinn með
ljáinn kæmi bara þegar hann væri
tilbúinn. Það væri tilvera á æðra
stigi þarna efra. Hann var sáttur við
Guð og menn og ef eitthvað var þá
hlakkaði hann til að hitta allt það
fólk sem biði hans. Það er svo
margt yndislegt fólk þarna fyrir
handan sem bíður eftir að hitta mig,
sagði hann, og af hverju að vera þá
með einhvern kvíðboga? Þetta var
sagt með þvílíkum sannfæringar-
krafti að unun var á að hlusta.
Jæja, elsku vinur. Nú er mál að
linni. Morgunblaðið er ekki nógu
stórt fyrir allar minningarnar sem
ég á um þig. Ég þakka þér trygga
vináttu í gegnum árin. Þakka þér
gestrisnina þegar við gistum hjá
ykkur og íyrir þann tíma sem þú
gafst okkur. Það voru forréttindi að
fá að kynnast þér. Ég set í brunn
minninganna mynd af ljúfum dreng
sem var með hjartað á réttum stað.
Mynd af manni sem gæddur var
mikilli kímnigáfu og smitandi hlátur
þinn mun ég heyra svo lengi sem
dreg andann. Á myndinni er einnig
maður sem opnaði margar dyr bara
með brosinu einu saman, og maður
sem bræddi mörg hjörtun með sinni
léttu lund.
Elsku Imba. Harmur þinn er
mikill. Ég bið algóðan Guð að
styrkja þig og hjálpa þér í sorginni.
Minningin um góðan mann mun lifa.
Margo, Sóley, Andri og systkini mín
frá Hvanneyri, þau Svenni, Gugga
og Gísli senda fjölskyldum Gísla og
Þuru, Ágústs og Sigurborgar inni-
legar samúðarkveðjur, svo og fjöl-
skyldu systur Erlings, Ágústu.
Dýpsta samúð er einnig send öllum
ættingjum og vinum nær og fjær á
þessari sorgarstund.
Kæri mágur.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briera.)
Drottinn blessi minningu Erlings
A. Ágústssonar.
Eg lifi í Jesú nafni,
í Jesú nafni eg dey,
þóheilsaoglífmér hafni,
hræðist eg dauóann ei.
Dauði, eg óttast eigi
afl þitt né valdið gilt.
I Kristí krafti eg segi:
kom þú sæll, þá þú vilt.
(Hallgr. Pét.)
Runólfur Gíslason
frá Hvanneyri.
Ljúflingur er horfinn, elsku besti
afi minn er látinn eftir erfið veik-
indi.
Við afi höfum átt margar góðar
stundir saman og margs er að
minnast en erfitt er að koma orðum
að því. Það fyrsta sem þú gerðir
fyrir mig var þegar ég var skírður.
Þú talaðir við prestinn sem skírði
mig og fékkst það í gegn að ég fékk
að halda nafni mínu, því presturinn
vildi ekki skíi'a mig því nafni sem ég
heiti í dag heldur átti ég að heita
Erlingur og þú varst ekki sáttur við
það, takk fyrir það, elsku afi. Ég
gleymi aldrei hvað var alltaf gaman
að koma á Borgarveginn til ykkar
ömmu. Ég kom oft á sumrin og var
hjá ykkur í svolítinn tíma, það var
ERLING ADOLF
ÁGÚSTSSON
PETREA
ÓSKARSDÓTTIR
+ Petrea Óskars-
dóttir, hús-
freyja, Hóli, Sæ-
mundarhlíð, fædd-
ist í Hamarsgerði,
Lýtingsstaðahreppi
í Skagafírði, hinn
30. júní 1904. Hún
lést á heimili sínu
27. desember síðast-
liðinn og fór útför
hennar fram frá
Sauðárkrókskirkju
5. janúar. Jarðsett
var á Reynistað.
Móðir mín fæddist í Hamars-
gerði, Lýtingstaðahreppi, 30. júní
1904 og hefði því orðið 95 ára á
þessu ári. Það voru sterk bein í
^essari aldamótakynslóð sem ólst
upp við svo frumstæðar aðstæður,
næstum allt var gert með höndun-
um einum saman. Við þessar að-
stæður ólst hún upp í stórum systk-
inahópi. Hamarsgerði var ekkert
stórbýli heldur hjáleiga frá Mæli-
felli.
Alltaf minntist hún verunnar í
Áíamarsgerði af mikillri hlýju og
einnig mjög góðra samskipta við
Mælifellsfólkið og aðra
nágranna. Eflaust var
oft þröngt í búi en
amma og afi, Sigríður
og Oskar, fóru svo vel
með að ekkert fór til
spillis. Þannig blessað-
ist þetta. Frá Hamars-
gerði fluttust þau að
Kjartansstaðakoti á
Langholti. Eftir að
þangað kom var hún
fengin til að hjálpa til á
Hóli, meðal annars að
sitja hjá ömmu Hall-
fríði sem þá var orðin
rúmföst. Árin á Hóli
urðu fleiri en hún reiknaði með í
upphafi, eða um 75 talsins.
Með fyrstu minningum mínum
frá gamla bænum á Hóli er litli læk-
urinn sem rann vestan við bæinn,
þar hafði ég oft aðsetur og kom það
fyrir að móðir mín sótti mig renn-
votan í lækinn. Við krakkarnir lifð-
um svo til áhyggjulausu lífi því
alltaf voru allir heima og var æði oft
bökunarilmur í eldhúsinu. Upp í
hugann koma orð skáldsins „Þú
varst skjólið móðir mín því mildi þín
vermdi þann veika gróður.“
Þegar að skólagöngu kom þurft-
um við ekki langt að fara því þetta
var farskóli, hálfan mánuð í senn,
oftast á Hóli. Þetta var töluvert
aukaálag á heimilið því kynda
þurfti kolaofnana með mikilli fyrir-
höfn og lenti það verk að mestu á
móður minni. Éftir hvert hálfsmán-
aðar tímabil var öllum krökkunum
boðið í kakóveislu með öllu tilheyr-
andi.
Siggi hálfbróðir minn fór til
náms í Ameríku en eftir að hann
fluttist til landsins aftur, kom hann
á hverju sumri ásamt Margréti
konu sinni. Þegar hann var mættur
á stuttbuxum út á tún með hesta-
sláttuvélina fannst mér sumarið
fyrst vera komið. Sunnan við bæ-
inn steig faðir minn hverfísteininn
og sá um að allir ljáir bitu vel.
Ýmsar aðrar minningar koma upp í
hugann, heybandslestin kom hand-
an yfir ána þar sem móðir mín og
Grétar bróðir bundu af miklum
krafti. Og árin liðu, gamli bærinn
varð að víkja fyrir nýjum og tækn-
in hóf innreið sína þar sem
Landroverinn og Fergusoninn
tóku við af hestunum.
I eldhúsinu á Hóli sat Sveinn afi
minn blindur síðustu árin og móðir
mín minntist hans oft með hlýhug.
Aldamótakynslóðin sem bjó í Sæ-
mundarhlíðinni á þessum tíma er öll
fallin frá. Þetta góða fólk stóð ætíð
saman í blíðu og stríðu og við
krakkarnir vorum alltaf með í leik
og starfi. Hvar sem við komum inn
var okkur tekið sem höfðingjum og
nesti stungið í lófa við brottfór.
Móðir mín sinnti bæði úti- og
inniverkum, hún fór inn rétt fyrir
kaffitíma og stuttu síðar var sest að
borðum. Hlutverk húsfreyju í sveit
hefur alltaf verið umfangsmikið.
Hóll hefur ætíð verið aðlalsam-
komustaður fjölskyldunnar og
alltaf hægt að ganga að fólki heima,
heitt á könnunni og kræsingar á
borðum, því fór það þannig að
henni þótti eldhúsborðið helst til
lítið svo ég ákvað að útvega stærra
borð. Nýja borðið reyndist heldur
stórt að mér fannst, en hún var al-
sæl með stóra borðið því á það
komust allar terturnar í einu.
Þannig breyttist smátt og smátt
munstrið á Hóli, Ingibjörg eigin-
kona Grétars létti henni mjög störf-
in og ný kynslóð leit dagsins Ijós.
Við sem vorum farin að heiman
komum í heimsókn með ungana
okkar sem fundu fljótt að gott var
að koma til ömmu á IIóli. Oft var
því þröng á þingi svo úr varð að við
hjónin reistum okkur sumarhús í
ásnum á móti bænum. Móður minni
þótti vænt um þennan stað í ásnum
og fylgdist vel með uppbygginu og
skógrækt og þótti mikið til koma,
þá skemmdi ekki útsýnið þaðan yfir
Hólslandið og út í eyjarnar.
Æviskeið án mótlætis er sjald-
gæft og því fékk hún eins og aðrir
að kynnast. Yngsta dóttirin, Mar-
gi'ét, féll frá, langt um aldur fram,
eins tengdabörnin Sigríður eigin-
kona mín og Haraldur eiginmaður
Sigríðar systur minnar. Ekkert
varð sem fyrr því öll skipuðu þau
sinn sess í fjölskyldunni. Nú fór sá
tími í hönd að græða sár sem skildu
eftir djúp ör. Þetta var móður minni
þungbær reynsla eins og okkur hin-
um.
Á Hóli vildi móðir min vera, sveit-
in, dýrin og gróðurinn var hennar
óskaheimur og Mælifellshnjúkurinn
naut sín miklu betur út um eldhús-
gluggann á Hóli heldur en frá
Hamarsgerði. Hún naut þess að
stússast innanhúss allt til hins síð-
asta, sá til þess að „piltarnir“ ,eins
og hún kallaði þá bræður, og allir
aðrir fengju mat og kaffi á réttum
tíma. Hún var guði afar þakklát fyr-
ir alla afkomendur sína, fylgdist
gi'annt með þeim vaxa úr grasi og
verða dugandi fólk.
Við Hólsvötn hafa ætíð verið
álftahjón, þau hafa eignast unga,
dvalið þar sumarlangt og á haust-
dögum hafið flug sitt til framandi
landa. Dvöl okkar hér á jörðu er
sem andartak af eilífðinni. Okkar
bíður flug til framandi heima. Móðir
mín kvaddi þennan heim heima á
Hóli í faðmi fjölskyldunnar eins og
hún hafði óskað sér. Okkar er nú að
þakka hið góða veganesti sem hún
gaf okkur út í lífíð. Hafðu þökk fyrir
allt og allt.
Minning um góða móður lifir.
Magnús.