Morgunblaðið - 22.07.1999, Blaðsíða 38

38 FIMMTUDAGUR 22. JÚLÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Island og
listarnir
„Markmiðið er að gera manninn að
þungamiðju hnattvœðingarumrœðunnar,
beina henni að innbyrðis tengslum allra
íbúa jarðarinnar, en ekki bara að jjár-
magnsflæði. “
Richard Jolly, höfundur Próunarskýrslu SÞ 1999
Tækniframfarir hafa
bætt lífsskilyrði fólks
víða í heiminum, en
um leið hafa þær auk-
ið bilið á milli ríkra
og fátækra, samkvæmt Þróunar-
skýrslu 1999, sem Sameinuðu
þjóðimar birtu í síðustu viku. I
skýrslunni segir að þörf sé á al-
þjóðlegu átaki til þess að mæta
þörfum fátæks fólks á sviði
læknisþjónustu, samgangna og
upplýsingatækni.
Intemetið hefur smækkað
ákveðinn hluta heimsins, og þá
er ekki endilega átt við einhvern
tiltekinn part af jörðinni, heldur
þann hluta
VIÐHORF heimsins sem
----- er á ensku.
Eftir Kristján G. Morgunblað-
Arngrímsson jg greindi frá
því fyrir ekki
löngu síðan að ráðamenn á Bret-
landi íhugi nú að nýta netið til að
auka kosningaþátttöku, og er
verið að reyna að finna út hvort
ekki sé hægt að gera fólki kleift
að kjósa með því að ýta á músar-
takka. Þá gæti maður (væri
maður Breti) greitt atkvæði án
þess að þurfa að koma sér á
kjörstað.
Gangi þetta eftir má segja að
þama sé komið fram skýrt dæmi
um hvemig tölvutækni og Inter-
netið getur bætt hag og hlut-
skipti fólks sem að því býr. Þetta
gæti auðveldað beint lýðræði og
gert mögulegt að hafa þjóðarat-
kvæði um ýmis álitamál án mik-
illar fyrirhafnar eða kostnaðar.
En þar með er líka komið í
ljós dæmi um hvemig tækni-
framfarir auka bilið á milli
þeirra sem njóta og þeirra sem
njóta ekki kosta tækninnar. I
ríkjum þar sem þegnamir em
ekki hver öðmm tölvutengdari
er enginn kostur á ofangreind-
um hagsbótum Intemetsins.
Netið dregur reyndar íram
með öðmm hætti enn betur hlut-
skipti enskumælandi heimsins
gagnvart hinum hlutum heims-
ins, eins og fram kemur í Þróun-
arskýrslu Sameinuðu þjóðanna.
Attatíu prósent allra heimasíðna
á netinu em á ensku, en einung-
is einn af hverjum tíu íbúum
heimsins kann ensku.
Skiptir þetta máli? Er maður í
rauninni einhverju bættari þótt
maður hafi aðgang að áttatíu
prósentum allra heimasíðna á
Intemetinu (það er að segja,
með því að kunna ensku)?
Já, á því leikur varla vafi að
maður er miklu bættari. Inter-
netið er einfaldasta, fljótlegasta
og auðfamasta (kunni maður
ensku) leiðin, sem nokkumtíma
hefur verið til í sögunni, til að
nálgast upplýsingar um hvað-
eina. Með því að hafa aðgang að
netinu getur maður tengst öðm
fólki, hugmyndum þess og skoð-
unum, og það sem mestu skiptir,
maður getur lært af þessu fólki.
I Þróunarskýrslunni kemur
líka fram að samkvæmt gefnum
staðli, sem byggður er á því
hveijar ráðstöfunartekjur em,
hverjar lífslíkur em og stöðu
menntamála, er Kanada það
land í heiminum þar sem búsetu-
skilyrði era hvað ákjósanlegust.
Noregur fylgir fast á eftir.
Það kemur reyndar á óvart að
sjá Kanada efst á þessum lista
(sjötta árið í röð), því að þar í
landi hefur efnahagurinn ekki
verið neitt sérstaklega blómleg-
ur undanfarið, og sumir hafa
haft af því gífurlegar áhyggjur.
En hins vegar er kanadíska heil-
brigðiskerfið með því besta sem
til er, og það virðist vera næsta
almennt viðhorf í Kanada að
menntun skipti miklu máli, rétt
eins og heilbrigði.
Island mun hafa farið eitthvað
niður á við á listanum, en það
skiptir íslendinga sennilega litlu
máli. Þessi listi mældi hvort eð
er ekki hluti sem varða alvöra
lífsins. Fjölmiðlar spegla það
samfélag sem þeir lifa í, og í
spegli Morgunblaðsins fór lítið
fyrir fréttinni um þennan lista.
Það er reyndar einfóldun að
segja fjölmiðla spegla samfélagið
sem þeir lifa í. Fjölmiðlar segja
líka samfélaginu hvað sé merki-
legt, hvað sé þess vert að rætt sé
um það. Fjölmiðlar uppfræða,
auk þess að spegla, samfélagið
sem þeir lifa í. Þeir em því ekki
bara spegilmynd, heldur líka
nokkur fyrirmynd.
Morgunblaðið greindi hins
vegar veglega frá ýmsum öðram
listum þar sem ísland sat ofar-
lega á blöðum. „Island er í 18.
sæti ríkja sem eiga aðild að
OECD,“ sagði blaðið um lista yf-
ir verðmætasköpun einnar
vinnustundar í ÓECD-ríkjum.
Fmmkvöðlar á Islandi búa við
ófullnægjandi starfsumhverfí,
samkvæmt frétt blaðsins.
En ísland æðir upp listann yf-
ir samkeppnisstöðu ríkja. Komið
í átjánda sæti. Þar skiptir máli
þjóðarframleiðsla, laun, erlendar
fjárfestingar og afskipti ríkis af
atvinnulífinu. Þessar fréttir vom
fyrirferðarmestar á baksíðu
blaðsins, tvo daga í röð.
Áherslurnar í fréttaflutningi
Morgunblaðsins draga fram
áherslurnar í samfélaginu sem
Morgunblaðið lifir í. Og Morg-
unblaðið segir samfélaginu
hvað sé vert að ræða um. Ófull-
nægjandi starfsskilyrði fmm-
kvöðla; hagnað af hverri vinnu-
stund; þróun þjóðarframleiðslu;
skatta og laun; erlendar fjár-
festingar; afskipti ríkisins af at-
vinnulífinu.
Vissulega skiptir þetta máli og
er vel þess vert að rætt sé um
það. En er þetta ekki dálítið ein-
föld spegilmynd - eða er samfé-
lagið sem Morgunblaðið speglar
bara svona einhæft? Það skyldi
þó ekki vera að þessi einhæfa
mynd (hvort sem hún er spegil-
mynd eða fyrirmynd) sé ein
helsta ástæða þess að Island fer
niður á lista þar sem athuguð er
staða heilbrigðis- og mennta-
mála, en ekki bara hvers kyns
viðskiptamála?
Reyndar er þetta bara partur
af stærri mynd; myndinni af
samfélaginu sem virðist ekki
kippa sér upp við það að kennsla
skólabama sé álíka trygg og
blíðviðri í landinu sem samfélag-
ið gistir.
Jón Viktor efstur
í Bikarkeppninni
Helgi Áss Jón Viktor
Grétarsson Gunnarsson
SKAK
BIKARKEPPNIN í SKÁK
feb.-ágúst 1999
EINUNGIS eitt mót er eftir í
vel heppnaðri Bikarkeppni í skák
sem nú fer fram í fyrsta skipti.
Fyrstu fjögur mótin vom:
Meistaramót Hellis (mars)
Skákþing Hafnarfjarðar (júnO
Boðsmót T.R. (júní)
Skákþing Garðabæjar (júlí)
Að þessum mótum loknum hef-
ur Jón Viktor Gunnarsson náð
bestum árangri og er með 40 stig.
Sigurbjöm Bjömsson er í öðm
sæti með 36 stig og Þorvarður F.
Ólafsson er þriðji með 30 stig. Röð
efstu manna er annars þessi:
1. Jón Viktor Gunnarsson, 40 st.
2. Sigurbjöm Bjömsson, 36 st.
3. Þorvarður F. Ólafsson, 30 st.
4. Vigfús Óðinn Vigfússon, 23 st.
5. Stefán Kristjánsson, 18 st.
6. Sigurður P. Steindórss., 18 st.
7. Ólafur Kjartansson, 18 st.
8. Torfi Leósson, 15 st.
I flokki skákmanna með minna
en 2.000 stig eru þessir efstir:
1. Vigfús Ó. Vigfússon, 38 st.
2. Sigurður P. Steindórss., 35 st.
3. Ólafur f. Hannesson, 29 st.
4. Ólafur Kjartansson, 29 st.
í unglingaflokki er Guðjón
Heiðar Valgarðsson langefstur
með 22 stig. Ingibjörg Edda Birg-
isdóttir er efst í kvennaflokki með
16 stig.
Síðasta skákmótið í Bikar-
keppninni er Skákþing Kópavogs
en það verður haldið 27.-29. ágúst.
Tékkneska meistaramótið
Þeir Helgi Áss Grétarsson og
Róbert Harðarson hafa staðið sig
mjög vel á tékkneska meistara-
mótinu sem nú stendur yfír í Prag.
Fimmta umferð var tefld á
þriðjudaginn og þá gerði Helgi
Áss jafntefli við tékkneskan, al-
þjóðlegan meistara, Radek Kalod.
Róbert gerði jafntefli við rúm-
enska stórmeistarann Constantin
Ionescu.
Helgi Áss er nú í 7.-19. sæti á
mótinu með 4 vinninga, hálfum
vinningi á eftir efstu mönnum. Ró-
bert er í 58.-105. sæti með 3 vinn-
inga. Þeir keppa báðir í efsta riðli
mótsins þar sem keppendur em
260 talsins og meðalstigin era yfír
2.300.
I sjöttu umferð hefur Helgi Áss
svart gegn tékkneskum, alþjóðleg-
um meistara, Milos Jirovsky
(2.458). Róbert hefur hvítt gegn
rússneska alþjóðameistaranum
Boris Arkhangelsky (2.425).
Helgi Áss gegn Jansa
Eins og fram hefur komið náði
Helgi Áss Grétarsson mjög góðum
árangri á alþjóðlegu skákmóti sem
haldið var nýlega í Andorra. Helgi
hefur nú skýrt eina af sigurskák-
um sínum frá mótinu fyrir skák-
þátt Morgunblaðsins. Andstæð-
ingur hans er tékkneski stór-
meistarinn Vlastimil Jansa. A.m.k.
þrjátíu ár em síð-
an Jansa mætti
Islendingi í
fyrsta skipti við
skákborðið er
hann tefldi við
Friðrik Olafsson
á svæðismótinu í
Aþenu í Grikk-
landi árið 1969.
Skákinni lauk
með jafntefli.
Helgi Áss hélt
upp á þrjátíu ára
afrnæli þeirrar
viðureignar á eft-
irfarandi hátt: _
Hvítt: Helgi Áss
Grétarsson
Svart: Vlastimil Jansa
Andorra 1999, Philidor-vörn [C41]
1. d4 d6 2. e4 Rf6 3. Rc3 e5 4. Rf3
Rbd7 5. Bc4 Be7 6. 0-0 0-0 7.
De2 7. Hel er algengari og betri
leikur. 7. ..c6 8. a4 ed 9. Rxd4 He8
10. Ba2 Nauðsynlegur leikur þar
sem svartur hótaði 10. ..d5. 10.
..Bf8 11. Df3 Re5 12. Ddl Það er
ekki talið skynsamlegt að leika
drottningunni oft í byrjun tafls. í
raun og vem er drottningarvals-
inn í síðustu leikjum rökrétt fram-
hald af sjöunda leik hvíts en þrátt
fyrir það er hvíta staðan ekki verri
þar sem svartur á í erfiðleikum
með að nýta sér þetta. Þessi stað-
reynd sýnir í hnotskurn að vandi
svarts í byrjuninni felst í því
hversu erfítt er fyrir hann að bæta
stöðu sína. 12. ..a5 13. Khl Skyn-
samlegur leikur þó svo að and-
stæðingur minn hafí eftir skákina
fundið honum allt til foráttu. Aðrir
möguleikar em ekki miklu betri
því til að mynda er 13. h3 ekki gott
sökum 13. ..Db6! með hótuninni
14. ..Bxh3. 13. ..Rg6 14. f3 h6 15.
Hel Rh5?! Upphaf rangrar áætl-
unar. 15. ..d5 var betra með u.þ.b.
jöfnu tafli. 16. Be3 d5? Svartur
hefur ekki nógu mikinn sprengi-
kraft t0 að geta leikið leik sem
þessum. 16. ..Dh4 var ákjósan-
legra en eftir 17. Dd2 er hvíta
staðan betri. 17. ed Rgf4 Besta til-
raunin í stöðunni þar sem eftirfar-
andi framhald gengur ekki upp:
17. ..Dh4 18. Bf2! Dxf2 19. Hxe8
Bh3 20. Hxf8 Hxf8 21. gh með
unnu tafli á hvítt þar sem hvítur
nær að verja stöðu sína í næsta
leik með 22. Dgl.
18. dc? Hinn möguleikinn sem ég
velti fyrir mér var mun sterkari
og gæti framhaldið orðið með
þessum hætti: 18. g4! Dg5
(18...Dh4 19. gh Hxe3 20. Hxe3
Bh3 21. Del Bg2 22. Kgl Dg5 23.
Dg3) 19. Dd2 Bc5 20. Bxf4 Hxel
21. Hxel Dxf4 (21. ..Rxf4 22. He8
Kh7 23. Re4) 22. He8 Kh7 23. Dd3
g6 24. Rde2! með unnu tafli á hvítt
í öllum tilfellum. 18. ..Rxg2! 19.
Kxg2 Hxe3 20. Hxe3 Dg5 21. Khl
Nauðsynlegur leikur þar sem eftir
21. Kf2 hefur svartur hættuleg
færi bæði eftir 21. ..Dh4 og 21.
..Rf4. 21. ..Dxe3 22. Dgl! Sterkur
leikur sem heldur hvíta taflinu
saman. 22. ..Dxgl 23. Hxgl Bc5?
Mjög slæmur leikur en þegar hér
er komið sögu átti Jansa lítinn
tíma eftir sem ku víst vera mjög
algengt fyrir hann. Eftirfarandi
framhald var betra: 23. ..bc 24.
Rxc6 Bb7 25. Re5 Bd6! 26. Hel
Rf4 og svartur stendur síst lakar
þrátt fyrir að hafa peði minna. 24.
Hdl bc 25. Rxc6 Bb7 26. Re5 Kh7
27. Bd5! Mikilvægur leikur sem
þvingar uppskipti á hvítreita bisk-
upi svarts sem er meginuppistað-
an í mótspili hans. 27. ..Bxd5 28.
Hxd5 Bb4 29. Re4 Rf4?! 29. ,.f5
hefði verið betri vöm þó svo hvít-
ur standi mjög vel. Eftir textaleik-
inn er svarta staðan töpuð án mót-
spils. 30. Hd7! Nú gengur 30. ..f5
ekki upp sökum 31. Rf6+ Kh8 32.
Rf7 mát! 30. ..He8 31. Rxf7 Kg6
32. Kgl Be7 33. Re5 Kf5 34. Rc6
Rh3 35. Kfl Bf8 36. Rxa5 Hc8 37.
c3 Kf4 38. Kg2 Rg5 39. Rg3 1-0
Sigurbjörn í 4.-5. sæti
Sigurbjöm Bjömsson tekur nú
þátt í fyrsta White Rose skákmót-
inu í Wakefield á Englandi. Hann
sigraði í fyrstu tveimur skákunum
en tapaði í þriðju umferð fyrir
Chin Lee Lim (2110). í fjórðu um-
ferð mætti hann síðan Chris
Beaumont (2.295). Skákinni lauk
með jafntefli eftir 90 leiki. Sigur-
bjöm var orðinn tveimur peðum
undir eftir 31 leik og það var mjög
vel af sér vikið hjá honum að halda
jafntefli í skákinni.
Eftir fyrstu fjórar umferðimar
er staðan á mótinu þessi:
1. Keith Arkell, 2.462,4 v.
2. Angus Dunnington, 2.366,3 v.
3. Chris Beaumont 2295 3 v.
4. Sigurbjöm Björnss., 2.264, ‘l'h v.
5. Chin Lee Lim, 2110,2V4 v.
6. Valer Krutti, 2357, 2 v.
7. Cathy Forbes 2.094,1 v.
8. Hubert Mossong 2.245,1 v.
9. Peter Gayson 2.255,1 v.
10. Mark White 2.144,0 v.
Daði Örn Jónsson
Mynduðu Golf
HALDINN var Golfdagur Heklu og
Hard Rock Café við Húsgagnahöll-
ina 20. júní sl. Fjöldi manns kom á
staðinn og tók þátt í skemmtuninni.
Einnig fór fram stærsta loftmynda-
taka á íslandi en Ámi Sæberg ljós-
myndari tók loftmynd af svæðinu
þar sem orðið „Golf ‘ var myndað úr
Golfbifreiðum gesta er mættu á
svæðið, eins og myndin sýnir.