Morgunblaðið - 27.02.2000, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 27. FEBRÚAR 2000
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Landsþingskosningar í Schleswig-Holstein í dag
Fyrsta kosningaprófraun
CDU eftir fjármálahneykslið
VOLKER Riihe, frambjóðandi
CDU í Schleswig-Holstein, man þá
tíð þegar ekki var talað um leynir-
eikninga, milljóna marka ferða-
töskur og dularfullt hvarf skjala
sem snúa að vopnasölu.
Áður en hneykslið varð að dag-
legu umfjöllunarefni fjölmiðla var
CDU í mikilli uppsveiflu. Flokkur-
inn hafði aukið fylgi sitt í öllum sjö
landsþingskosningum ársins á
sama tíma og Jafnaðarmannaflokk-
urinn (SPD) var í mikilli lægð eftir
erfiða byijun ríkisstjómar Ger-
hards Schröders kanslara. Skoð-
anakannanir sýndu að CDU hafði
10% forskot á SPD í Schleswig-
Holstein og óhjákvæmilegt virtist
að sigurgangan héldi áfram í fyrstu
landsþingskosningum hins nýja ár-
þúsunds. Víst þótti að hinn 57 ára
gamli Ruhe, fyrrverandi vamar-
málaráðherra í ríkisstjóm Kohls,
yrði næsti forsætisráðherra
Schleswig-Holstein. Þótt fjármála-
hneykslið hafi skyndilega breytt
öllu gerði Ruhe sér vonir um að
menn fæm að sjá fyrir endann á því
máh í lok síðasta árs. í hverri viku
komu þó í ljós nýjar hliðar á
hneykslinu og í miðri kosningabar-
áttunni í Schleswig-Holstein þurfti
Rúhe ávallt að vera tilbúinn að
túlka nýjustu uppljóstranir í mál-
inu, hvort sem þær snem að Kohl,
Scháuble eða CDU í Hessen.
Tvöföld kosningabarátta
Riihes
í kjölfar fjármálahneykslisins
vora kristilegir demókratar í
Schleswig-Holstein í erfiðri stöðu
og skoðanakannanir sýndu að þriðji
hver kjósandi sambandslandsins
taldi að hneykslið hefði áfrif á val
sitt í komandi kosningum. Mörgum
kjósendum CDU er ofboðið vegna
hneykslisins og Ijóst er að einhverj-
ir þeirra, sem kusu flokkinn í lands-
þingskosningunum 1996, munu nú
refsa CDU með því að veita flokki
frjálsra demókrata (FDP) atkvæði
sitt.
Meðvitaður um að hneykslið í
Hessen hafi neikvæð áhrif á flokk-
inn í Sehleswig-Holstein reyndi
Rúhe að greina sig frá CDU ann-
arra sambandslanda með slagorð-
inu „Það er Sehleswig-Holstein
sem skiptir máli.“ Með þessum orð-
um hvatti Rúhe kjósendur til að
einblína á sambandslandið í norðri
og líta framhjá fjármálahneykslinu
sem hefði lítið með CDU í
Schleswig-Holstein að gera. Hann
reyndi að beina athygli fjölmiðla
frá hneykslinu og vekja áhuga
þeirra á málefnabaráttu flokksins.
Rtihe boðaði niðurskurð í einu
skuldugasta sambandslandi Þýska-
lands, endurbætur í mennta- og
umferðarmálum, lækkun skatta,
minni skriffinnsku, öflugri lögreglu
í baráttunni gegn glæpum svo og að
kvenna- og umhverfisráðuneytin
yrðu lögð niður. Hann sagði kjós-
endur m.a. þurfa að taka ákvörðun
um það hvort þeir vildu frekar
refsa CDU vegna fjármálahneyksl-
isins eða binda enda á vandamálin í
grannskólunum.
Þegar stytta tók í kosningar
sýndu skoðanakannanir að má-
lefnabaráttan ein myndi ekki
nægja Ruhe. í kjölfar þess að
Wolfgang Scháuble sagði af sér for-
mannsembætti CDU í Þýskalandi
og fjölmiðlar tóku að fjalla um
Rtihe sem mögulegan eftirmann
féll slagorðið „Það er Schleswig-
Holstein sem skiptir máli“ í
gleymsku. Rtihe notaði nú sérhvert
tækifæri til að minna á að árangur
CDU í Schleswig-Holstein væri af-
gerandi fyrir framtíð Rtihes innan
stjómar CDU í Þýskalandi. Kjós-
endur í Schleswig-Holstein væra
þannig ekki aðeins að velja næsta
forsætisráðherra sambandslan-
I dag, sunnudaginn 27. febrúar, fara fram
landsþingskosningar í Schleswig—
Holstein, nyrsta sambandslandi Þýska
sambands lýðveldisins. Davíð Kristinsson,
fréttaritari í Berlín, segir niðurstöðu
kosninganna beðið með mikilli eftirvænt-
ingu þar sem þetta séu fyrstu kosningarn-
ar eftir að fjármálahneyksli kristilegra
demókrata (CDU) kom upp á yfírborðið
fyrir um þremur mánuðum.
dsins heldur einnig að taka ákvörð-
un um framtíð Rtihes í Berlín.
Komið hefur upp sú gagnrýni að
með þessari örvæntingarfullu
stefnubreytingu sé boðskapur
Rtihes til kjósenda sá að þeir séu
síður að taka ákvörðun um framtíð
Schleswig-Holstein en að greiða at-
kvæði í vinsældakönnun. Niður-
staða könnunarinnar muni síðan
skera úr um það hvort Rtihe eigi
möguleika á formannsembættinu
þegar flokksfulltrúar CDU koma
saman í maí.
SPD hefur gagnrýnt Rtihe fyrir
að „hugsa augljóslega aðeins um
eigin frama“ og nota kosningarnar í
Schleswig-Holstein einungis sem
stökkbretti inn í stjómmál á sam-
bandsþinginu. Mörgum virðist hug-
ur Rtihes staddur í fjögur hundrað
kílómetra fjarlægð frá Kiel, þ.e. í
Berlín, höfuðsetri sambandsstjóm-
málanna. Úrslit kosninganna mun
leiða í ljós hvort þessi áhættusama
„stefnubreyting" Rtihes hefur auk-
ið við eða dregið úr fylgi CDU síð-
ustu dagana fyrir kosningar.
Fyrsta konan í embætti
forsætisráðh erra
Þegar Rtihe ákvað fyrir ári að
fara í framboð gegn Heide Simonis
(SPD) var honum ljóst að hinn vin-
sæli forsætisráðherra yrði ekki
auðveldur andstæðingur. Sam-
kvæfnt nýlegri skoðanakönnun era
74% íbúa sambandslandsins án-
ægðir með starf forsætisráðherra
Schleswig-Holstein. Hin 56 ára
gamla Simonis tók við embættinu
1993 en hún er eina konan sem
gegnt hefur stöðu forsætisráðherra
innan Þýska sambandslýðveldisins.
Jafnaðarmenn stjómuðu einir sam-
bandslandinu í norðri frá 1988 en í
landsþingskosningun-
um 1996 misstu þeir
hreinan meirihluta á
þinginu í Kiel og Simon-
is varð því að bjóða
græningjum
stjórnarsamstarf.
Eitt af slagorðum
jafnaðarmanna í kosn-
ingabaráttunni að þessu
sinni hefur verið „Okk-
ar sterki maður er
kona“. Simonis hefur
forðast að gera fjár-
málahneyksli kristi-
legra demókrata að um-
talsefni í
kosningabaráttunni, og
á meðan að Rtihe talar
um að bjarga verði sam-
bandslandinu frá glötun
vitnar Simonis £ sænska
forsætisráðherrann,
Göran Persson, sem
nefnt hefur Schleswig-
Holstein „perlu Þýska-
lands". Auk Schröders
kanslara fór nóbels-
verðlaunaskáldið
nýkrýnda, Gtinter
Grass, norður til að
styðja við bakið á Si-
monis í kosningabaráttunni. Á
sama tíma og CDU í Schleswig-
Holstein hefur tapað 10% fylgi frá
því að fjármálahneykslið kom upp í
byrjun nóvembermánuðar hefur
SPD aukið fylgi sitt um tæp 10%.
Allt bendir nú til að Simonis verði
áfram forsætisráðherra Schleswig-
Holstein til ársins 2005 og gangi
það eftir yrði þetta fyrsti sigur
SPD í landsþingskosningum í
lengri tíma.
Græningjar
tæpir
Allra helst hefði Simonis viljað
halda áfram stjórnarsamstarfinu
við græningja og því verða engar
breytingar í Schleswig-Holstein nái
græningjar þeim 5% sem þarf til að
komast inn á landsþingið. Skoðana-
kannanir undanfarinna vikna sýna
þó að græningjar era alveg á mörk-
unum og virðist vikuheimsókn vin-
sælasta stjórnmálamanns Þýska-
lands, Joschka Fischer, lítið hafa
hjálpað flokksfélögunum í norðri í
kosningabaráttunni. Græningjar
era langt frá því að vera jafn vin-
sælir í Schleswig-Holstein og SPD
og segja má að umhverfisráðherra
græningja sé jafnóvinsæll og Si-
monis er vinsæl. Fyrstu tvö árin í
samsteypustjórninni vora erfið þar
sem græningjar litu í senn á sig
sem stjómarflokk og stjómarand-
stöðuflokk. Þeir reyndu að koma í
veg fyrir iðnaðaráform, byggingu
hraðbrauta og sjálfur umhverfis-
ráðherrann var með mótmæla-
aðgerðir gegn áformum sem flokk-
arnir höfðu þegar komið sér saman
um við myndun stjórnarinnar.
Þegar ljóst varð að fylgi græn-
ingja færi dvínandi tók flokkurinn
að milda afstöðu sína. Flokkurinn
hefur þó fengið bændur og sjómenn
upp á móti sér vegna áforma um
stækkun þjóðgarðs í héraðinu.
Græningjar hafa áhyggjur af því að
frjálsir demókratar, FDP, gæti
orðið freistandi samstarfskostur
fyrir SPD nái græningjar ekki 5%
atkvæða og slíkt gæti leitt til auk-
ins samstarfs FDP og SPD í öðram
sambandslöndum.
Ör fylgisaukning FDP
Framan af stefndi Wolfgang Ku-
bicki, formaður þingflokks FDP í
Kiel, á samsteypustjórn með CDU
og útilokaði hann stjórnarsamstarf
við SPD. Þessar yfirlýsingar komu
í haust þegar CDU hafði 10% meira
fylgi en nú. I kjölfai’ fjármála-
hneykslisins hefur FDP hagnast á
slæmu gengi CDU og tekist að tvö-
falda fylgi sitt á tveimur mánuðum.
Flokknum er nú spáð yfir 8% at-
kvæða og mörg ár era síðan að fylgi
FDP hefur mælst svo mikið. Þar
sem ólíklegt þykir að CDU fái
meira en 35% atkvæða virðist
meirihlutastjórn flokkanna tveggja
útilokuð.
í kjölfar þessa hefur Kubicki ný-
lega lýst yfir auknum áhuga á sam-
starfi við SPD. Hann benti á að þar
sem 80% hins svonefnda Schröder-
Blair-skjals jafnaðarmanna sé
skrifað upp úr stefnuskrá FDP sé
fáránlegt að útliloka samvinnu við
SPD. A auglýsingaplakötum hefur
FDP þó leitast við að niðurlægja Si-
monis í kosningabaráttunni og for-
sætisráðherrann segist ekki hafa
hug á að mynda samsteypustjóm
með FDP.
Danski minnihlutinn
Nái græningjar ekki 5% atkvæða
er því líklegra að Simones leiti til
SSW (Súdschleswigscher Wahlver-
ein), flokks danska minnihlutans i
Schleswig-Holstein. SSW, sem er
jafnaðarmannaflokkur, er spáð 4%
fylgi en SPD um 45% atkvæða. Þar
sem SSW er undanskilinn frá 5%-
reglunni getur flokkurinn átt von á
að ná þriðja manninum inn á lands-
þingið í Kiel og gæti það tryggt
SSW og SPD hreinan meirihluta á
þinginu. Ólíklegt er þó að SSW taki
þátt í ríkisstjórn og líklegra þykir
að SPD stjórni landinu með stuðn-
ingi þingmanna SSW.
Hægri öfgaflokkurinn NPD virð-
ist hvorki hafa hagnast á fjármála-
hneyksli CDU né flugferðamis-
notkun SPD-forkólfa og kosn-
ingaplaköt með slagðorðinu að
Kohl, Schauble og Rau séu „þrjár
góðar ástæður til að kjósa NPD“
virðast ekki ætla að skila fylgis-
aukningu. Flokkur „hins lýðræðis-
lega sósíalisma" (PDS), arftaki
austur-þýska kommúnistaflokks-
ins, á engan möguleika í Schleswig-
Holstein fremur en í öðrum sam-
bandslöndum Vestur-Þýskalands.
Riihe gegn tveimur
vinsælum konum
Á sama tíma og Rtihe er í erfiðri
baráttu við Simonis um embætti
forsætisráðherra Schleswig-Hol-
stein er hann jafnframt að keppa
við aðra vinsæla konu, Angelu
Merkel, framkvæmdastjóra CDU,
um það hver verði kjörinn eftir-
maður Scháubles á flokksþingi
CDU í maí. Sigurmöguleikar
Rtihes gegn Merkel velta á því
hvaða árangri flokkur hans nær í
kosningunum í Schleswig-Holstein.
Þegar fyrstu úrslit liggja fyrir þarf
Merkel að stilla sér upp fyrir fram-
an stjónvarpsmyndavélarnar og
meta niðurstöðurnar sem ákvarðað
gætu framtíð Rtihes svo og hennar
sjálfrar. Merkel getur þó ekki verið
viss um hvað bíði hennar þar sem
fjórðungur aðspurðra í skoðana-
könnun hafði ekki enn gert upp hug
sinn.
Góðæri í
*
Uganda
Kampala. AP.
EKKI era mörg ár síðan Kampala,
höfuðborg Úganda, var vígvöllur
drakkinna hermanna sem þóttu öt-
ulli við að herja á borgarbúana og
láta greipar sópa um hús þeirra en
að berjast sín á milli. Eftir tveggja
áratuga einræði, fátækt og stríð
sem lauk 1986 og kostaði allt að
milljón manna lífið era Úganda-
menn nú yfirleitt ánægð þjóð, njóta
ávaxta 7% hagvaxtar og meira frels-
is en nokkur dæmi era um í sögu
landsins.
„Við höfum aldrei haft það svona
gott,“ sagði Quinto Ebony, þrítugur
læknir, sem leikur á rafmagnsgítar
á tónlistarkrá í höfuðborginni.
„Áður hugsuðu menn um það eitt
að komast héðan. Núna era börn
þeirra sem flúðu til Bandaríkjanna,
Bretlands og annarra Evrópuríkja
að snúa hingað aftur, til að búa
hérna, ekki til að koma í heimsókn,"
sagði Hope Kivengere, talsmaður
Yoweri Museveni forseta, sem er
sagður eiga mestan heiðurinn af
uppganginum í Úganda.
Flokkur forsetans, Andspyrn-
uhreyfing Úganda, var í fýrstu
vinstrisinnuð uppreisnarhreyfing,
sem aðhylltist „afrískan sósíalisma“.
Liðsmenn . hreyfingarinnar voru
þjálfaðir í Norður-Kóreu og Líbýu.
Hreyfingin tók hins vegar að
hneigjast til kapítalisma þegar hún
komst til valda árið 1986 eftir fimm
ára baráttu gegn einræði Idi Amins
og Miltons Obote.
Helmingnr skuldanna
afskrifaður
Vestrænir lánardrottnar hafa nú
dálæti á stjórn Úganda sem hefur
lagt kapp á að auka frjálsræðið í
efnahagnum, selja ríkisfyrirtæki og
stuðla að aukinni fjárfestingu fyrir-
tækja. Úganda varð fyrsta ríkið í
Afríku sem náði samkomulagi við
lánardrottna sína um að þeir af-
skrifuðu helming erlendra skulda
landsins. Stjómin hyggst nota fjár-
magnið, sem annars hefði farið í að
greiða skuldir, til að bæta skólana,
heilsugæsluna og samgöngurnar.
------UH--------
Norðmenn
klofnir í
deilu um
gasorkuver
Ósló. Reutere.
NORÐMENN eru klofnir í afstöð-
unni til þess hvort þingið eigi að
samþykkja tillögu stjómarandstöð-
unnar um að reist verði gasorkuver í
Noregi og hvort minnihlutastjórnin,
sem er andvíg tillögunni, eigi að
segja af sér nái hún fram að ganga.
Þetta kemur fram í skoðanakönn-
un sem Dagbladet birti á föstudag.
Hún bendir til þess að 34% Norð-
manna séu hlynnt því að gasorkuver
verði reist með þeirri tækni sem nú
er fyrir hendi en 31% leggist gegn
tillögunni.
Minnihlutastjórn Kjells Magne
Bondeviks forsætisráðhema segir
að gasorkuver valdi of mikilli kol-
tvísýringsmengun með þeirri tækni
sem nú er notuð og það myndi tor-
velda Norðmönnun að standa við
skuldbindingar sínar í Kyoto-bókun-
inni sem miðar að því að stemma
stigu við loftslagsbreytingum í
heiminum. Bondevik hefur sagt að
stjómin kunni að segja af sér 9.
mars verði gasorkuverið samþykkt
á þinginu.
Stjórn Bondeviks er aðeins með
42 þingsæti af 165 og meirihluti er
nú fyrir því á þinginu að reisa ga-
sorkuver til að mæta aukinni raf-
magnseftirspum.
40% aðspurðra í könnuninni sögð-
ust andvíg því að stjórnin segði af
sér ef tillagan verður samþykkt en
38% voru á öndverðum meiði.