Morgunblaðið - 14.05.2000, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 14. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Rfldsstjórn mið- og vinstriflokkanna á ftalíu eftir ófarir Massimo D’Alema
Pólitískar
afturgöng-
ur og end-
urbætur
Pólitískar afturgöngur setja svip á
ítölsk stjórnmál rétt eins og hinir látnu
-------------------------------------
eru ekki strikaðir út af kjörskránni. A
Italíu berst vinstri-miðvængurinn við
afturgöngur af öllu tagi, skrifar Sigrún
Davíðsdóttir eftir ferð til Napólí. Þar er
þróunin að mörgu leyti einkennandi
fyrir landið almennt.
MASSIMO D’Alema
gerði eins og þeir
flestir, talaði of mik-
ið og gerði of lítið,“
segir eldri ítölsk
kona, þegar talinu víkur að örlögum
Massimo D’Alema leiðtoga ítalskra
vinstrimanna og nýfallins forsætis-
ráðherra. D’Alema varð enn eitt
fórnarlamb pólitískra hrossakaupa,
þótt fæstir gangi svo langt að segja
að honum hafi verið steypt af stóli
af sínum nánustu ráðgjöfum eins og
Francesco Cossiga fyrrum forseti
Ítalíu heldur óhikað fram.
Þrátt fyrir ófarir D’Alema hefur
stjóm vinstri-miðflokkanna, er
stjómað hefur síðan 1996, verið ein
sú afkastamesta í sögu eftirstríðs-
áranna á Italíu. En ýmislegt bendir
til þess að Ólífubandalagið, sem
upprunalega kom stjórninni saman,
sé að fölna og gömlu flokkaklíkurn-
ar að þoka sér að aftur. Þróunin í
Napólí er að ýmsu leyti gott dæmi
um þetta.
Gömlu klikurnar aftur
upp á yfirborðið
Um leið glímir Ítalía enn einu
sinni við mál, sem dregur athyglina
að því hve skipulagið þar getur
virst fáránlegt. Baráttan um dauðu
sálirnar, útstrikun látinna og brott-
fluttra af kjörskrá hefur orðið til-
efni til skoplegra athugasemda.
„Það verður að stöðva þessa kjöt-
kveðjuhátíð,“ sagði Giuliano Amato
nýskipaður forsætisráðherra, en
hann var fjármálaráðherra í fyrri
stjórn. Annað sem ekki breytist em
stöðug verkföll. í vikunni vom það
verkföll í samgöngugeiranum, bæði
á láði og í lofti.
Einn af þeim sem hefur átt ríkan
þátt í að efla vinsældir og trú á
vinstri-miðjuna nýju, sem Romano
Prodi leiddi til stjórnar eftir kosn-
ingarnar 1996, er Antonio Bassolino
borgarstjóri í Napólí. En um leið er
ferill hans einnig ábending um þró-
unina almennt á vinstri-miðjunni.
Bassolino kom upp á hið pólitíska
yfirborð frá störfum sínum í verka-
lýðshreyfingunni, lítillega tengdur
kommúnistum og varð borgarstjóri
1993 með 73 prósentum atkvæða.
Hann kom fram á sjónarsviðið ein-
mitt þegar Napólí var að rétta úr
kútnum fyrir tæpum áratug. Borg-
in hafði á sér svo slæmt orð að þrátt
fyrir gífurlegt ríkidæmi lista og
menningar og eftir að hafa verið
viðkomustaður ferðamanna um
aldaraðir, voru margar ferðaskrif-
stofur hættar að skipuleggja ferðir
þangað og borgin var því illa stödd
fjárhagslega.
A atvvu)
l'uisund í ilvitnanir
í vprk f'lðildois f <jxm
sem aiídr hintá snítld h
fflguit vitni.
VAKA- HELGAFELL
jjóuniulci 6 * SÍLllÍ VjO 5000
Lamberto Dini, utanríkisráðherra Italíu, hlýðir á nýskipaðan forsætisráðherra,
Giuiliano Amato, flytja stefnuræðu sína í þinginu.
AP
Það varð borginni því gríðarleg
lyftistöng að hún var valin sem
fundarstaður leiðtogafundar sjö
helstu iðnríkja heims 1994. Borgin
var tekin rækilega í gegn undir leið-
sögn Bassolinos og tók á móti fund-
argestum í sparifötunum. Þó örlítið
hafi fallið á þau síðan hefur borgin
haldið áfram að eflast.
Þar sem Bassolino var sjálfstæð-
ur frambjóðandi, óháður gömlu
flokkunum, sem á þessum tíma
glímdu við spillingu er dómsrann-
sóknir leiddu upp á yfirborðið, tók
hann með sér samstarfsmenn,
óháða gömlu flokkunum. Hann ein-
beitti sér að endurbótum, sem fólk
tók eftir, eins og sorphreinsun, göt-
uhreinsun og samgöngum. Hann
tók höndum saman við sjálfboðaliða
um að opna kirkjur, söfn og aðra
merkisstaði og kom því svo fyrir að
hver skóli „ættleiddi" minnismerki,
það er tók að sér að sinna kirkjum
og öðrum minnismerkjum í ná-
grenninu.
Þegar D’Alema tók við af Prodi
nýtti hann sér vinsældir Bassolino
og gerði hann að vinnuráðherra.
Eftir á má segja að þar hafi báðir
gert mistök.
Bassolino var ekki ráðherra
nema í nokkra mánuði, ákvað þá að
hverfa aftur til Napólí. Að eigin
sögn vildi hann ekki missa sam-
bandið við borgina, en ýmsir álitu
að það hefði hann átt að sjá fyrir.
Og ýmsir vinstrimenn misstu
traustið á D’Alema. Stjórn hans
gæti varla verið traustvekjandi
fyrst Bassolino entist ekki þar.
Nú þykir mörgum Napólíbúum
að nýjabrumið sé farið að fara af
Bassolino. Hann fékk þó yfir fimm-
tíu prósent í kosningum síðast, en
margir af fyrrum óháðum sam-
starfsmönnum hans hafa horfið af
vettvangi og í staðinn komið gamlir
flokksgæðingar með yfirbragði
gamla flokkakerfisins er margir
tengja spillingunni, sem Bassolino
hefur hingað til barist gegn.
Hvað tókst og
mistókst D’Alema?
„D’Alema, veittu vinstrisvör...
eða svaraðu alla vega einhverju!"
sagði grínleikarinn Nanno Moretti í
grínþætti í apríl, þegar hann lék
vinstrisinnaðan sjónvarpsáhorf-
anda að horfa á sjónvarpseinvígi
D’Alema þáverandi forsætisráð-
herra og Silvio Berlusconi fjöl-
miðlakóngs og leiðtoga stjórna-
randstöðunnar. Upphrópun
leikarans hefur orðið fleyg, því
mörgum þykir einmitt að D’Alema
hafi ekki aðeins mistekist að koma
með sannfærandi vinstriboðskap,
heldur með boðskap yfirleitt. Glíma
D’Alema við stjórnartaumana er
eins og saga konunga á miðöldum,
þar sem sökin á morði fyrri vald-
hafa erfist. Það liggur í loftinu að
Romano Prodi álíti D’Alema höf-
uðpaurinn í að velta sér úr sessi.
Formlega séð var það Fausto Bert-
inotti leiðtogi harða kjarna gamal-
kommúnista, sem hætti stuðningi
við Prodi, eftir að hafa velgt honum
undir uggum frá því Prodi tók við
stjórnartaumunum 1996.
Vísast lofaði D’Alema Bertinotti
skýrari vinstristefnu en Prodi
fylgdi og tryggði sér þannig stuðn-
ing Bertinottis. Það leið þó ekki á
löngu þar til Bertinotti þóttist sjá
að vinstrislikjan væri enn þynnri á
D’Alema en Prodi og fór í stjórnar-
andstöðu. Þessi leikflétta hefur í
fyrsta lagi orsakað það að ýmsir
þeirra er mynduðu stjórn með
Prodi á sínum tíma hafa ekki verið
sáttir við D’Alema. I öðru lagi hefur
hún aukið á klofninginn á vinstri-
miðjuvængnum.
Prodi tókst að koma slíku lagi á
efnahag Itala að þeir urðu meðal
stofnþjóða Efnahags- og myntsam-
bands Evrópu. Um leið og hann
styrkti efnahagsstoðir landsins jók
hann traust umheimsins á Ítalíu.
En það var eins og honum entist
ekki erindið þegar þessum áföngum
var náð. Hann virtist embættismað-
ur, sem gat leitt framkvæmdir
fremur en stjórnmálamaður sem
gat vísað veginn.
D’Alema hélt áfram á sömu braut
og Prodi er hann leiddi stuðning ít-
ala við aðgerðir NATO í Kosovo.
Hann tók líka höndum saman við
Blair um yfirlýsingar um nýja
vinstristefnu. Heima fyrir voru tök-
in hert í skattamálum, svo skattskil
urðu mun betri. Stjórn hans hefur
einnig tekið skóla- og heilbrigðis-
mál nauðsynlegum tökum, sem
kostuðu átök því það var gengið
gegn hagsmunum verkalýðsfélaga.
Þessar aðgerðir hafa almennt
verið litnar jákvæðum augum af
löndum D’Alema, án þess þó að
auka vinsældir hans. Það kom
áþreifanlega í ljós í svæðakosning-
um í apríl. þegar kosið var í 15 af 20
héruðum Ítalíu. í átta þeirra unnu
hægrimenn og náðu meðal annars
til sín héruðum, sem vinstrimenn
hafa lengi haldið. Þessu áfalli gat
D’Alema ekki setið undir og sagði
af sér, enda beið traustið til hans
hnekki við þessi úrslit.
Baráttan um dauðar sálir
Ýmislegt bendir til að Amato
muni hverfa enn lengra frá viðleitn-
inni til að takast á við nýskipun í ít-
ölskum stjórnmálum en D’Alema.
Amato skipti til dæmis út bæði
menntamálaráðherranum og heil-
brigðisráðherranum og talað er um
að Amato muni að einhverju leyti
draga til baka fyrri umbætur í heil-
brigðismálum.
Fyrsta stórmálið, sem Amato
þurfti að takast á við, var hvort ætti
að endurskoða kjörskrána fyrir
þjóðaratkvæðagreiðslu 21. maí. At-
kvæðagreiðslan er um breytingar á
kosningaskipan er miða að því að
draga úr áhrifum flokkssmælkis,
ýta undir uppstokkun í styi’ka
flokka og auka þar með pólitískan
stöðugleika. Vísast munu breyting-
arnar ekki hafa róttæk áhrif, en
sálfræðilega eru þær mikilvægur
liður í því að styrlý'a viðleitni til að
uppræta gamla flokkakerfið.
Atkvæðagreiðsla er aðeins ráð-
gefandi, en til að svo megi vera
þurfa 50 prósent atkvæðabærra
manna að greiða atkvæði. í þjóð-
aratkvæðagreiðslu í fyrra er miðaði
í sömu átt náði þátttakan ekki
þessu marki. Athyglin beindist þá
að því að yfir tvær milljónir manna
á kjörskrá eru annaðhvort látnar
eða búsettar erlendis. Það getur því
haft úrslitaáhrif að kjörskráin sé
rétt og ef svo hefði verið í fyrra
hefði þátttakan verið nægileg.
Við þetta hafa komið í ljós vægast
sagt spaugilegir hlutir. Sá sem flyst
til annars lands er til dæmis á kjör-
skrá þar til hann hefur búið hund-
rað ár erlendis. I Financial Times
stóð að á Italíu deyi fólk ekki, alla
vega ekki á kjörskrám. í Le Figaro
sagði að alls staðar nema á Italíu
tíðkaðist að kjörskráin væri stöðugt
leiðrétt. Kannski væri búist við því
að hinir látnu færu sjálfir fram á að
vera strikaðir út.
Þessi uppákoma er hins vegar að-
eins hluti af slælegum skrám á veg-
um hins opinbera. Það er nefnilega
algengt að það berist bréf til látinna
árum og áratugum eftir að þeir eru
horfnir til feðranna.
Á næsta ári verður gengið til
kosninga. Nú er Prodi formaður
framkvæmdastjórnar Evrópu-
sambandsins og lítið heima lýrir.
Eins og ástandið er nú bendir allt
til að þá ljúki stjórnartíma vinstri-
miðflokkanna og Berlusconi komist
aftur til valda eins og hann gerði í
nokkra mánuði 1994, þó hann sé
enn með málsóknir yfirvofandi og
reki fjölmiðlaveldi sitt þrátt fyrir
stjórnmálaafskiptin. En hægri-
stefna Berlusconis er ekki mjög í
ætt við aðra evrópska hægriflokka
og er vægast sagt á reiki. Eins og
er bendir því fátt til að stöðugleiki
Prodi-tímans sé í augsýn.