Morgunblaðið - 16.07.2000, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 16. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
talar 9&SmgumáÍ
það á sig fá, þvert á móti hefur það
örvað hann í vísindaiðkun hans og
tungumálarannsóknum.
Fyrsta áfallið reið yfir í maí 1978,
þegar hann var sextán ára. Hann var
ásamt vinum sínum í hellaskoðun við
þorpið Domodedovo, um 50 km fyrir
utan Moskvu, en þar eru djúpir og
langir kalksteinshellar. Villi var með
tveimur vinum sínum og kærustu,
sem var honum mjög kær en þau ætl-
uðu að giftast og stofna fjölskyldu.
Hellirinn sem þau voru að skoða
hrundi og komst Villi einn af.
Hann lá í dái í einhvem tíma en
komst síðan til meðvitundar og tókst
að grafa sig úr skriðunni, en hann
var seinastur i röðinni inn í hellinn.
Tveimur árum síðar átti hann bam
með annarri unnustu en dóttir þeirra
dó 8 mánaða gömul úr lungnabólgu
vegna slælegrar umönnunar móður-
innar, sem Villi skildi síðan við.
Þriðju unnustu sinni kynnist Villi í
landbúnaðarháskóla í Moskvu.
í Rússlandi tíðkast að námsmenn
fari í starfsþjálfun á sumrin í faginu
sem þeir era að læra, og í slíka vinnu
fór stúlkan sem Villi elskaði, nánar
tiltekið til Stavropol-héraðs í Suður-
Rússlandi. í júní 1983 var hún far-
þegi í langferðabíl þar í sýslu og var
rigning. Bílstjórinn ók greitt, og
skipti engum togum að hann missti
stjóm á rútunni sem fór út af vegin-
um og lenti ofan í skurði. Þar fórst
þriðja stóra ástin í lífi hins unga
landa okkar.
Þegar Villi kláraði dýralækningar
í háskóla árið 1984 var hann tekinn í
læknasveit þegar hann var kallaður
til herþjónustu. Hann þjónaði í
kjamorkuflaugadeild í Turkmenist-
an, Mið-Asíulýðveldi sem þá var hluti
Sovétríkjanna. Sérstaklega strangt
eftirlit var haft með kjamorkuvopn-
um í sovéska hemum og þvi mikið
um KGB-foringja í deildinni.
Eitt sinn var Villi kaliaður á fund
yfirmanns leyniþjónustunnar sem
komist hafði yfir einkunnabók hans
úr háskóla, þar kom fram að Villi
hafði bestu einkunn í sjö erlendum
tungumálum og sakaði foringinn
hann um að vera njósnari fyrir sjö
óvinaríki. „Hann spurði hvaða lönd
ég væri að njósna fyrir,“ segir Villi.
„Síðan taldi hann upp sex tungumál
og lét mig fá þýðingarverkefni á
þeim málum. Eftir að hafa farið yfir
prófið sakaði hann mig um að njósna
Faðir Villa, Róbert Jóhann
Stárqvist eöa Robert Ivanovits
Melnikov eins og hann hét á
rússnesku. Hér er hann rúm-
lega fimmtugur og hefur náð
frama innan hersins eins og
sjá má af heiðursmerkjunum.
fyrir Svíþjóð, Italíu, Bandaríkin,
Vestur-Þýskaland, Spán og sérstak-
lega Japan.“
Síðan spurði foringinn hvaða mál
hann hefði skilið út undan og var
svarið latína. „Þá ertu líka latneskur
njósnari," hefur Villi eftir KGB-for-
ingjanum, hlær og bætir við: „Það
hefði svo sem getað verið að ég væri
njósnari Tíberíusar, keisara Róm-
verja.“ Hinsvegar var staðan langt í
írá að vera hlægileg þar sem foring-
inn krafðist skriflegrar játningar sem
Villi neitaði að skrifa en bað næsta
dag um að verða sendur sem sjálf-
boðaliði á vígstöðvamar í Afganistan
þar sem mikil þörf var á læknum.
Stríðsmaður í Afganistan
Villi hefur lesið Grettis sögu
spjaldanna á milli og sú lesning hefur
greinilega haft mikil áhrif á hann. í
Afganistanstríðinu lifði Villi að hluta
í heimi íslenskra fornhetja og hann
skrifaði íslenskar rúnir í sandinn í
herstöðinni við Kandahar í Suður-
Afganistan. Villi segir frá því hvemig
það var þegar hann drap mann í
fyrsta skipti: „Þó að ég væri læknir
var ég alltaf vopnaður og tók þátt í
bardögum með sveit minni. Við vor-
Foreldrar Villa rúmlega tvítug-
ir, ástfangin á skólaárum sín-
um. Móðir hans, Élena, stund-
aði nám í líffræði við
Moskvuháskóla en faðirinn
var í Frunze-akademíunni í
Moskvu, sem er æðsti skóli
rússneska hersins.
um staddir í Salang-fjallaskarðinu
við Murag-ána á njósnaför. Þar era
sandfjöll eins og íslenskir firðir.
Strákamir fóra áfram hver á sínu
svæði og enginn vissi að afgönsku
skæraliðarnir væra þarna líka. Ég
var að fara fyrir sandhól þegar
skyndilega stendur fyrir framan mig
stór og glæsilegur persneskur stríðs-
maður í þjóðlegum búningi Afgana.
Við stóðum hvor andspænis öðram
og horfðumst í augu í svona hálfa
sekúndu og ég sá að spengivarpa
hans var í skotstöðu þar sem lítið
rautt Ijós logaði á hnappi við gikkinn.
Meira man ég ekki nema að þegar fé-
lagar mínir komu að mér hélt ég enn
inni gikknum á vélbyssu minni,
„AK-47“, og starði stjörfum augum
út í loftið en skotin voru öll búin. Mér
var síðan sagt að ég hefði klárað öll
30 skotin í skothylkinu í höfuð Pers-
ans.“
Villi kallaði vélbyssu sína
„Mjölni“. Minningin stendur honum
greinilega Ijóslifandi fyrir sjónum og
hann heldur áfram: „Ég sá fyrir mér
að Grettir héldi um vélbyssuna með
sterkri hönd sinni í leðurhanska nor-
ræns stríðsmanns.
Grettir sagði síðan við mig: „Vil-
freð! Þetta er alltaf erfitt fyrst - að
drepa mann.“
A ferli sínum í Afganistan frá nóv-
ember 1984 til loka árs 1985 felldi
Villi átján mótheija í bardögum.
í nóvember 1985 dó Villi klínískum
dauða í annað sinn og fékk þá endan-
lega staðfestingu á að fallegt líf væri
eftir dauðann í heimi víkinga og goða
ásatrúarmanna. „Ég var að gera að
sáram hermanna okkar í búðum við
borgina Heart, sem er stutt frá
landamærum írans og Túrkmenist-
ans, þegar skæraliðar vörpuðu
sprengjum yfir búðimar, þeir notuðu
pakistanskar sprengjuvörpur sem
voru mjög öflugar og gáfu frá sér
stórhættulegsprengjubrot, sprengja
féll rétt við sjúkratjaldið og allir átta
sjúklingar mínir dóu, þar á meðal
besti vinur minn sem var majór. Ég
stórslasaðist og fékk mikla áverka á
höfuð, bæði af bylgjuhögginu og
©
sprengjubrotum. Ég upplifði heim
víkinga og sá pinstaklega skýrt inn í
þeirra heim: Ásgarð, Valhöll og Jöt-
unheima. Ég var á leið þangað en
víkingarnir hleyptu mér ekki til sín í
þetta skipti. Þar vora Loki, Óðinn,
Baldur, Freyja og aðrir og þeir
sögðu: „Vilfreð, þú verður að lifa en
þú kemur seinna.“
„Timburmenn“ stríðsins
Villi lá á hersjúkrahúsi í tvo mán-
uði og áramótin 1985-86 Ijélt hann
upp á í almennri farþegalest á
leiðinni Ashkhabad (höfuðborg
Túrkmenistans)-Moskva. „Það sem
(2) Khopy. Amerískt indíánamál.
© Tanghútíska.
Mállíska svæðis milli Tíbets og Kína.
© Pyktíska. Mál frumbyggja
Bretlandseyja, fyrir komu Kelta.
(5) Patagóníska. Mál frumbyggja
Eldlands, af indíánaættbálkum.
® Orynska.
Fylkismállíska á Suðvestur-lndlandi.
sj) Velesóvíska. Forn-slavneskar rúnir.
var hvað erfiðast var að venja sig við
friðsamt líf í stórborg eftir herþjón-
ustuna, mig langaði aftur í stríðið, í
spennuna og áhættuna. Að breyta
svona um líf skyndilega var eins og
að vera með „timburmenn" eftir
mikla taumlausa gleði og ég skil vel
aðra unga menn í sömu stöðu, til
dæmis bandaríska hermenn sem
gátu ekki aðlagað sig friðsamlegu lífi
eftir að hafa þjónað í Víetnam."
Eftir komuna til Moskvu er líf
Villa í fóstum skorðum. Hann býr
einn með móður sinpi og vinnur í
veirastofnun á vegum ríkisins auk
þess sem hann heldur fyrirlestra um
q
ns
H
^Sííencto m&& Þomut
»R®ig,#6ö.Sl5i|
quf f^of-í'surríýu.^ ' ^ ^
4*^
rf ^
Jtw 9$
Myndrænt Ijóð Villa á ýmsum tungumálum, samið haustið 1999.
TUNGUMÁLIN 93 sem VILLI talar í þeirri tímaröð sem hann lærði þau 76. Fulbe, frumbyqgjamál þjóðflokka
í Afríku
1. Rússneska 6. Danska 27. Evenska, Mansjúríu oq Maqa- 42. Orynska, fylki á SV-lndlandi 60. Singuri, Filipseyjum, annað 77. Zulu, frumbyqqjamál í Afríku
2. Enska 7. Þýska dan, Síberíu 43. Sindhki, Pakistan frumbyggjamál. 78. Forneqypska
3. íslenska 8. ítalska 28. Chzurchzinsky, þjóðflokkur í 44. Monqólska 61. Keapu, Inkar í Perú oq Ekvador 79. Arameiska, fornpalestínska, rótin
4. Sænska 9. Franska Mansjúríu. Genqis Khan eyddi 45. Kínverska 62. Goarani, Arqentínu, Paraqvæ, að nútíma hebresku
5. Norska 10. Latína þeim í byrjun13. aldar 46. Madaqaskarska, afrískt mál indjánamál 80. Sýrlenska
11. Gríska 29. Phadme, Mansjúríu 47. Persneska, nútíma iran 63. Ketsjua, Chile, Ekvador, indíána- 81. Hettsky, í nútíma Tyrklandi,
12. Etrúska, mál frumbyggja Rómar 30. Japanska 48. Svahfli, Mið-Afríka, Kenýa, mál íranskt mál
með rúnaskrift 31. Æno, N-Hokkaido, mál frum- Mósambik, Zaire, Rúanda 64. Nauatel, Mæjar í Mexikó, Nicara- 82. Minotska, Krít
13. Albanska 15. Ungverska byggja Japanseyja. Nútíma Jap- 49. Eve, Kongo gua, Guatemala 83. Ejahanska, við suðurlandamæri
14. Serbneska 16. Tékkneska anir komu frá Pólinesíu 50. Dagonska, Malí 65. Sklan, mál Mæja í mið-Ameríku Irans og Iraks
17. Reto-rómanska, töluð í nokkrum 32. Gerlau, mál sem 3000 manns 51. Nasi, V-Kína, Nunjan héraði 66. Elpini, mál Mæja í mið-Ameríku 84. Katalónska
kantónum í svissnesku ölpunum taia við landamæri Kambodiu 52. Kavi, Indonesíu, Jövu 67. Hopy, indíánamál, Arizona, 85. Spænska
oerer eitt af ríkismálum í Sviss og Tælands 34. Tíbetska 53. Kalkaduni, mál ástralskra frum- Kalifornia, Montana 86. Portúqalska
18. Gelíska, Skotlandi 33. Tælenska 35. Nepalska byggja 68. Cherokee indíánamál, S-Dakota, 87. Baskamál
19. Shettly, N-Skotlandi og Hjalt- 36. Sanskrít, forn indverska 54. Nadsjira, annað mál ástralskra Utah, Idaho 88. Veilska, keltneskt mál
landseyjum 37. Mokhendsho-daro, nútíma frumbyggja 69. Sajani, indíánamál í Texas oq 89. írska, með óqam rúnaletri (líkt
20. Lettneska Kashmir, Pundsjab 3700 ár síð- 55. Mári, mál frumbyggja Nýja Minnesóta tölvustrikamerkjum á vörum)
21. Samamál, mál „Lappa" an borgríki þar eyddist í mikilli Sjálands 70. Guronska, Connecticut og 90. Linqala, mál Bantu ættbálksins
22. Nganasano, mál á Taimir-skaga, sprengingu, hugsanlega dular- 56. Hakuturi, annað mál frum- Massachusetts í Konqó
í Uralfjöllum, paleo-asískt mál fullri kjarnorkusprengingu byqgja Nýja Sjálands 71. Navaho, mál indíána í miðríkjum 91. Reidan, 5000 manns tala málið
23. Shorska, mál Kemerovo Siberiu- 38. Shumero-akadsky, milli Efrat 57. Menehuneska, Hawaii eyjum, Bandaríkjanna nú í Karíbahafi milli Venesuela
bióðflokka og Tigris, S-lran frumbyqgjamál 72. Páni, indíánamál í Kaliforniu oq Kúbu oq Antilleyjum
24. Jakútíska, Sakha A-Síbería 39. Dari, Afganistan 58. Kohao-rongorongo, Páska- 73. Esperanto 92. Shoany, Eldlandi S-Arqentínu
25. Teleutska, mál Síberíuþjóðflokks 40. Pushtu, Afganistan og Pakistan eyjum frumbygqjamál 74. Hvítrússneska oq S-Chile
26. Itelmenska, mál þjóðflokks á 41. Bengali, V- Indlandi, 59. Ikshju, Filipseyjum, frumbyqqja- 75. Vola, mál Senegala, einnig talað 93. Guahiro, Guiana, landamærum
Kamtsjatkaskaga Utar Pradesh mál í Gambíu Brasilíu og Venesúela