Morgunblaðið - 29.07.2000, Blaðsíða 34

MORGUNBLAÐIÐ
34 LAUGARDAGUR 29. JÚLÍ 2000
SKOÐUN MINNINGAR
svæðavísu hafa einstakar svæðis-
stjórnir stjórnstöðvar til að stjórna
aðgerðum á sínu svæði. Og að sjálf-
sögðu gegna lögreglustöðvar um
_ , land allt slíku hlutverki.
A landsvísu gegnir neyðarlínan
112 einnig mikilvægu hlutverki við
að kalla út neyðarþjónustu/björg-
unareiningar.
Almennt er ekki gert ráð fyrir
landssamhæfingarstjórnstöð, nema
ef skipulag almannavai'na er virkj-
að. Það er þá gert með virkjun
stjórnstöðvar Almannavarna ríkis-
ins sem staðsett er í kjallara lög-
reglustöðvarinnar við Hverfisgötu í
Reykjavík.
Þar eiga sæti aðilar frá hinum
ýmsu aðilum sem sinna neyðan/ið-
brögðum hér á landi, en stjórnstöð
þessi er mjög sjaldan virkjuð sem
betur fer. Þegar þörf er á samræm-
ingu á landsvísu utan skipulags al-
mannavarna er ekki um að ræða
raunverulega samhæfingu. Við Is-
lendingar erum hinsvegar mjög
duglegir að „redda okkur“, og tekst
það oft vel.
Á sjó
Á sjó gilda aðrar reglur. Þar er í
gildi reglugerð upprunalega nr. 207
frá 16. maí 1990. Þar er kveðið á
um yfirstjórn leitar og björgunar á
hafinu sem í eiga sæti fulltrúar
Landhelgisgæslu íslands, Póst- og
símamálastofnunar og Slysavarna-
félagsins Landsbjargar. Yfirstjórn
þessari ber að koma saman og sam-
ræma umfangsmiklar aðgerðir, en
bæði Landhelgisgæslan og Slysa-
varnafélagið Landsbjörg skulu
reka hvort um sig sjóbjörgunar-
stjórnstöð. Síðan er einnig kveðið á
í 5. gr. að stjórnstöð Slysavarnafé-
lagsins Landsbjargar sjái um
aðgerðastjórn meðfram ströndum
landsins og stjórnstöð Landhelgis-
gæslu um aðgerðastjórn á hafinu
þar fyrir utan.
Þarna eru tvær stjórnstöðvar
sem hafa það hlutverk að skipu-
leggja leit á sjó!
í lofti
Leit að loftförum er síðan á
ábyrgð Flugmálastjórnar sem not-
ar sér til aðstoðar aðila sem koma
að leit og björgun á sjó eða landi
eftir því sem við á. Ef flugvél týnist
yfir landi er það lögreglan og
stjórnkerfi björgunarsveita og á sjó
eru það tvær stjórnstöðvar sjó-
björgunaraðgerða sem sinna þeim
þætti. Ef tilfellið er stórt og um-
fangsmikið er skipulag almanna-
varna virkjað. Um leið og flugvél
finnst og þörf er á rannsókn tekur
Rannsóknarnefnd flugslysa við
ábyrgð á rannsókn málsins.
Flugmálastjórn rekur ekki eigin
stjórnstöð en sendir sína aðila til
yfirstjórnar þar sem við á.
Hvernig gera menn
þetta í útlöndum?
Hvernig fara aðrar þjóðir að
þessu? Að sjálfsögðu er það mjög
ólíkt eftir lögum og hefðum í
hverju landi fyrir sig. Almennt er
þessum málum skipt í tvennt, þ.e
leit og björgun á sjó og leit og
björgun á landi. í landi eins og
Bretalandi er leit og björgun á
landi á ábyrgð lögreglu sem stýrir
því úr sínum stjórnstöðvum. Leit
og björgun á hafinu þar er í hönd-
um stjómstöðvar strandgæslunnar
' og leit og björgun að loftförum er í
höndum flughersins. Margar þjóð-
ir, eins og Kanadamenn, skipta
þessu í tvennt, flugher og strand-
gæsla stjórna á sjó og leitum að
flugvélum sem týnast yfir sjó og
lögregla sér um leit og björgun á
landi. Þar er aðkoma sjálfboðaliða
að báðum kerfum mikil eins og hér
á landi. Minna má á reynslu þeirra
í þessum málaflokki þegar flugvél
azuvs 11
■■
mmrvxmw tu-
K ’i
Siórliöfda 21, viú (iullinbrú, s. S'íS SSOO.
www.llis.is • nclfang: llis('' llis.is
frá Swiss Air fórst fyrir ströndum
Nova Scotia árið 1998. Skýi-ar
vinnureglur kváðu á um hver bar
ábyrgð á stjórnun björgunarað-
gerða á hverju stigi. En ljóst var
frá upphafi að samræmingarstöð
kanadíska flughersins og strand-
gæslunnar í Halifax bar ábyrgð á
leitinni þar til möguleikar á að
finna lifandi fórnarlömb höfðu verið
útilokaðir og unnt var að flytja
ábyrgðina yfir á rannsóknaraðila.
Sú þjóð sem hefur hvað líkasta
löggjöf og hefðir eins og við eru
Norðmenn.
Þangað ættum við íslendingar að
horfa.
Norska kerfíð
Á landsvísu eru tvær samræm-
ingarstöðvar fyrir leit og björgun.
Það er óháð hvort um er að ræða
aðgerð á landi, sjó eða í lofti. Önn-
ur sér um þessi mál í norðurhluta
landsins og er í Bodö, en hin er í
Stavanger og sér um suðurhluta
Noregs.
Aðgerðastjórn í heimahéraði er
svo hjá viðkomandi lögregluemb-
ættum en upplýsingar um allar
björgunaraðgerðir eru samhæfðar í
samræmingarstjórnstöðvum í Bodö
og Stavanger. Ástæða þess að tvær
stjórnstöðvar eru í Noregi eru
fyrst fremst landfræðilegar og
einnig sú staðreynd að í Noregi er
ekki til ríkislögreglustjóraembætti
á landsvísu, heldur er ábyrgð á
heildarsamræmingu dreift á tvo
lögreglustjóra, í Bodö og Stavang-
er. Stjórnvaldsleg ábyrgð er svo í
höndum eins ráðuneytis, þ.e dóms-
málaráðuneytis.
Stjórnstöðvar þessar eru mann-
aðar allan sólarhringinn og unnt er
að kalla inn meira starfslið frá
þeim aðilum sem koma að einstök-
um aðgerðum. Hægt er að stækka
og minnka stöðvar þessar eftir um-
fangi og atburðum. Þetta þýðir að
kallaðir eru inn þeir viðbragsaðilar
sem þurfa að koma að einstökum
tilfellum eftir atburðarás hverju
sinni.
í raun er hið daglega viðbragðs-
kerfi stækkað við meiriháttar vá,
en ekki búið til nýtt kerfi eins og
við íslendingar viljum gera þegar
skipulag almannavarna fer að
starfa hér á landi við meiriháttar
harmfarir. í tengslum við stærri
lögregluembætti eru svo reknar að-
gerðastjórnir og á vettvangi skipar
lögreglustjóri vettvangsstjóra til að
stýra aðgerðum í sínu umboði.
Þetta er mjög í átt við það sem
stefnt er að með okkar samræmda
vettvangsstjórnarkerfí.
Næstu skref
Nauðsynlegt er að tryggt sé að
samráð allra þeirra aðila er koma
að þessum málum hér á landi sé
haft við vinnu við samræmingu
þessara mála.
I dag rekur Landhelgisgæslan
stjómstöð sem mönnuð er allan sól-
arhringinn. í tengslum við tilkynn-
ingaskyldu íslenskra skipa rekur
Slysavarnafélagið Landsbjörg
björgunarmiðstöð allan sólarhring-
inn. Hjá landsstjórn björgunar-
sveita og Almannavörnum ríkisins
er bakvaktarmaður til taks allan
sólarhringinn til að tryggja sam-
hæfingu einstakra aðgerða. Á sama
hátt eru starfsmenn Flugmála-
stjómar til taks ef þörf er á þeirra
aðkomu. En vandamálið er að stað-
setning þessarar stjórnstöðvar fer
eftir því hvað er að gerast. í stað
þess að tryggja sameiginlegt um-
hverfi til að vinna við em stjórn-
stöðvar víða um borgina. Einnig
eru samskiptaleiðir milli þessara
stjómstöðva, ef margar era virkj-
aðar út af stórri aðgerð, óljósar. Is-
lenska aðferðin „við reddum þessu“
er notuð og venjulega bjargast
þetta, en væri ekki skynsamlegra
að reka eina samræmda stjórnstöð
björgunaraðgerða hér á landi. Við
erum lítil þjóð í stóra landi og í
raun era þetta ekki margir ein-
staklingar sem koma að þessum
málum. Er ekki kominn tími til að
þeir sitji við sama borð?
Höfundur er skólastjóri Björgunar-
skóla Slysavamafélagsins Lands-
bjargar og fulltrúi i UNDAC stjórn-
unarliöi Sameinuðu þjóðanna.
+ Ingimundur Ingi-
mundarson fædd-
ist á Svanshóli í
Bjarnarfirði í
Strandasýslu 30.
mars 1911. Hann lést
á sjúkrahúsinu á
Hólmavík 22. júlí síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru Ólöf Ingi-
mundardóttir hús-
freyja f. 28.4.1877, d.
11.2.1952 og Ingi-
mundur Jónsson,
bóndi á Svanshóli, f.
15.7.1868, d.
21.3.1924. Sex syst-
kini Ingimundar dóu á barnsaldri,
en þau sem komust til fullorðins-
ára voru: 1) Fríða, f. 22.11.1908,
d. 1.6.1983, 2) Sína Vilhelmína
Svanborg, f. 19.7.1913, d.
12.12.1948, 3) Guðjón, f.
12.1.1915, 4) Sigríður, f.
8.12.1917, d. 25.1.1986, 5) Arn-
grímur Jóhann, f. 25.7.1920, d.
8.3.1985, 6) Sína Karolína, f.
29.8.1923, d. 24.4.1977.
Ingimundur kvæntist eftirlif-
andi konu sinni, Ingibjörgu Sig-
valdadóttur, f. 20.10.1912, hinn
29.4.1942. Foreldrar hennar voru
Guðbjörg Einarsdóttir og Sig-
valdi Guðmundsson á Sandnesi.
Böm Ingimundar og Ingibjargar
eru: 1) Stúlka, f. 15.10.1942, d.
3.12.1942, 2) Sigvaldi, íþrótta-
kennari í Reykjavík, f. 29.1.1944,
kvæntur Sigurrósu G. Gunnars-
dóttur, f. 28.4.1945. Eiga þau þrjú
börn og tvö barnaböm. Sigvaldi á
eina dóttur. 3) Ingimundur, for-
stöðumaður í Borgamesi, f.
29.1.1944, kvæntur Ragnheiði E.
Jónsdóttur, f. 13.8.1947. Eiga þau
tvö börn. 4) Pétur, sölumaður í
Tæknival, f. 2.5.1946, kvæntur
Margréti H. Ingadóttur, f.
9.9.1948. Eiga þau tvo syni. 5)
Ég sendi þér kæra kveðju,
nú komin er lífsins nótt,
þig umvefji blessun og bænir,
ég bið að þú sofir rótt.
(Þórunn Sig.)
Laugardaginn 22. júlí sl. lést
Ingimundur á Hóli á sjúkrahúsinu
á Hólmavík.
í kveðjuorðum sem Ingimundur
skrifaði um föður minn, er hann
lést haustið 1989, minntist hann á
tilviljanirnar í lífinu. Víst er að
þær eru margar og oft skrítnar.
Það finnst mér einmitt um þá til-
viljun að ég skyldi vera stödd á
Ströndunum þegar Ingimundur
kvaddi þetta líf, en þangað hefur
ferðum mínum fækkað verulega nú
allra síðustu árin.
Ég er ákaflega þakklát forsjón-
inni fyrir að leiða mig þangað ein-
mitt þennan dag, þannig að ég
hafði tækifæri til að koma að rúmi
gamla mannsins áður en hann dó.
Það era orðin yfir 30 ár síðan ég
kynntist Ingimundi og Ingu á
Svanshóli. Þau tóku mér einstak-
lega vel frá upphafi og hef ég ekki
einungis átt samleið með þeim sem
tengdaforeldrum mínum lengst af,
heldur einnig sem góðum og
traustum vinum. Alltaf tóku þau
okkur opnum örmum, hvort heldur
var meðan þau bjuggu á Svanshóli
eða eftir að þau fluttu á Hól, þar
sem þau áttu hlýtt og notalegt
heimili síðustu árin. Jafn gott var
að fá þau í heimsókn, svo samheld-
in sem þau voru og samband
þeirra gott.
Ríkur þáttur í fari Ingimundar
var hversu hann var einstaklega
heimakær.
Ég held að ég hafi varla kynnst
manni sem hafði eins mikla ást á
jörð sinni og sveit og hann hafði,
enda vildi hann helst hvergi annars
staðar vera. Mátti alltaf glögglega
sjá hversu mikla virðingu hann bar
fyrir allri umhirðu og umgengni á
Svanshóli, hvort heldur var um að
ræða búfénað, húsakost eða jörð-
ina sjálfa og bar Svanshóll þess
ætíð merki.
Svanur, málari í
Reykjavík, f.
7.7.1948, sambýlis-
kona Anna Inga
Grímsdóttir, f.
6.12.1955. Ilann á
tvö börn og tvö
barnabörn. 6) Ólaf-
ur, smiður í Hólma-
vík, f. 3.12.1951,
kvæntur Hallfríði F.
Sigurðardóttur.
Eiga þau þijú börn
og eitt barnabarn.
Einnig ólu þau upp
Guðrúnu Ólafsdótt-
ur, f. 27.10.1941, gift
Björgvin Skúlasyni bónda á Ljót-
unnarstöðum, f. 11.1.1940. Eiga
þau fjögur börn og tvö barnabörn.
Ingimundur var nemandi í
Iþróttaskólanum í Haukadal
1930-1931. Búfræðingur frá
Hvanneyri árið 1938. Bóndi á
Svanshóli 1942-1983. Hann
byggði timburhús á Svanshólstúni
árið 1983 sem þau hjónin kölluðu
Hól. Hann var sundkennari á ann-
an áratug, stofnfélagi sundfélags-
ins Grettis og í sljórn þess í 40 ár.
Hann var stofnfélagi Héraðssam-
bands Strandamanna árið 1944 og
formaður um skeið. Hann vann
ötullega í ýmsum félögum í
heimabyggð sinni og var í hrepps-
nefnd árin 1942-1974, oddviti í
tuttugu ár og sýslunefndarmaður
árin 1974-1986. Hann sat í stjóm
Búnaðarsambands Strandamanna
árin 1946-1985 og Kaupfélags
Steingrímsfjarðar 1971-1985.
Ingimundur var heiðursfélagi í
Búnaðarsambandi Strandamanna
og Sundfélaginu Gretti. Hann var
sæmdur Hinni íslensku fálkaorðu
fyrir félagsmálastörf árið 1987.
Utför Ingimundar fer fram frá
Hóbnavíkurkirkju í dag og hefst
athöfnin kl. 14.
Ingimundur var sívinnandi, ann-
aðhvort á heimilinu eða fyrir sveit-
ina og sýsluna í heild. Áhugi hans
á uppbyggingu og viðhaldi byggð-
arinnar var óþrjótandi. Einnig
studdi hann og styrkti íþrótta-
starfið eins og honum var mögu-
legt, enda íþróttaáhuginn mikill.
Ekki hefði honum þó verið mögu-
legt að sinna öllum þeim verkefn-
um sem hann vann utan heimilis,
ef Inga hefði ekki sinnt heimilis;
haldinu eins vel og hún gerði. í
blaðaviðtali fyrir mörgum árum lét
Ingimundur þess einmitt getið,
hversu mikils hann mat þann stóra
þátt sem Inga hefði alla tíð átt,
bæði í rekstri og umsjón mann-
margs og gestkvæms heimilis á
Svanshóli.
Ingimundur var ekki margmáll
maður og tjáði hug sinn ekki mik-
ið, en falleg bréf og vísurnar hans
segja meira en mörg orð um hann
sjálfan og hug hans til fjölskyld-
unnar. Eflaust hefði hann fest
margt á blað, bæði bundið og
óbundið, eftir að hann hætti bú-
skap ef forlögin hefðu ekki gripið í
taumana og gert honum það
ómögulegt. Hef ég trú á að æðru-
leysi hans og andlegur styrkur hafi
þó gert honum auðveldara að taka
því áfalli en mörgum öðrum hefði
tekist.
Andlát Ingimundar kom kannski
ekki á óvart, við erum samt aldrei
tilbúin að missa þá sem okkur þyk-
ir vænt um. Ég kann ekki að full-
þakka þeim Ingimundi og Ingu
vináttu þeirra og væntumþykju,
þau hafa ætíð reynst mér eins og
bestu foreldrar.
Ég bið Ingu Guðs blessunar og
sendi henni og öðrum í fjölskyld-
unni innilegar samúðarkveðjur
mínar.
Steinunn Guðjónsdóttir.
Oft sit ég og hugsa hversu hepp-
inn ég var í æsku.
Mér var gefin ein sú besta
reynsla sem reyndist mér afar
þroskandi, ég fékk að vera sveita-
barn í fylgd með þér. Margar
æskuminningar mínar tengjast þér
afi minn. Það virðist sem ég hafi
verið daglegur skuggi þinn á
gönguferðum upp föll og fyrnindi,
sem og heima á Svanshóli. Þú
kendir mér að bera virðingu fyrir
öllu smáum verum sem og stórum
náttúralegum fyrirbrigðum. Sum-
ar, vetur, vor og haust, alltaf hafð-
ir þú nægan tíma til að hlusta á
masið í mér og hafðir alltaf svör
við þeim óútreiknanlegum spurn-
ingum sem spruttu upp í kollinum
á mér. Þú varst sem brannur af
visku og reyndist mér mikil fyrir-
mynd. Aldrei hef ég kynnst eins
mikilli þolinmæði og umburðar-
lyndi, sem mér er enn óskiljanleg.
Ég er afsaklega stolt af því að vera
afkomandi þinn afi minn og ég kem
til með að varðveita minninguna að
þér í hjarta mínu að eilífu. Eg kveð
þig hér nú og veit að þú verður í
góðum höndum Guðs.
Þín
Viktoría Rán.
Elsku afi minn. Þú hefur nú yfir-
gefið þetta tilverustig og ert áreið-
anlega kominn með dagbók og
penna í hönd og farinn að skrifa
niður, eins og þú gerðir markvisst
allt þitt líf meðan þróttur entist.
Þú skrifar allt niður sem fyrir
augu ber og festir spaugileg atvik í
bundið mál eins og áður. Þú býður
áreiðanlega óþreyjufullur eftir
næsta verkefni, og verður aldrei
iðjulaus og sífellt að, líkt og meðan
þú varst meðal okkar í fullu fjöri.
Ég veit það, afi minn, að þú varst
hvíldinni feginn og áttir hana sann-
arlega skilið. Ég þakka allar ljúfu
stundirnar með þér og ömmu, og
allar fallegu vísurnar sem þú ortir
til mín. Sérstaklega vil ég þakka að
þú skyldir leggja það á þig að
koma í útskriftarveisluna mína,
þótt þú værir þrotinn að kröftum.
Þann dag barst þú fálkaorðuna
þína sérstaklega mér til heiðurs.
Ég bið Guð og englana að vaka yfir
þér, ömmu, öllum afkomendum,
frænd- og venslafólki.
Ég vil kveðja þig með sama ljóði
eftir þjóðskáldið og ég kvaddi
ömmu mína úr Sandgerði með í
febrúar.
Við sjáum, að dýrð á djúpið slær,
þó degi sé tekið að halla.
Það er eins og festingin færist nær
og faðmi jörðina alla.
Svo djúp er þögnin við þína sæng,
að þar heyrast englar tala,
og einn þeirra blakar bleikum væng,
svo bijóst þitt fái svala.
Nú strýkur hann barm þinn blítt og hljótt,
svo blaktir síðasti loginn.
En svo kemur dagur og sumamótt
og svanur á bláan voginn.
(Davíð Stefánsson.)
Ástarkveðjur.
Þín
Guðbjörg Harpa.
Ég fékk þær fréttir til Holste-
bro í Danmörku að þú værir dáinn,
elsku afi minn. Ég sem ætlaði að
koma heim í september og hitta
ykkur ömmu. En ég sá ykkur síð-
ast á ættarmótinu í Eyjafirði fyrir
þremur áram. Þegar ég hugsa til
þín kemur alltaf upp í hugann
„bóndi er bústólpi".
Ég kom fyrst í sveitina til ykkar
sex ára gamall. Fyrsta sumarið
svaf snáðinn inni hjá afa og ömmu
og verkefnin vora að sjá um að
gefa heimalningunum. En þau juk-
ust jafnt og þétt með árunum. Þú
kenndir mér margt. Meðal annars
að umgangast dýr. Mér fannst það
í fyrstu hálf undarlegt að sjá kind-
urnar og hestana koma til þín þeg-
ar þú áttir leið hjá.
Þú varst sannur dýravinur og
dýrin hændust að þér. Pabbi sagði
mér eftirfarandi frásögn sem er
næsta ótrúleg, en sannar hve dýr-
unum þótti vænt um þig. Þið voruð
í smalamennsku frammi á Hóls-
fjöllum. Eitt sinn er þið komuð yfir
hæð genguð þið fram á tvævetlu
með lamb. Hún fnæsti að ykkur og
tók á rás, en stoppaði og sneri sér
við. Þá baðst þú pabba að bíða og
INGIMUNDUR
INGIMUNDARSON