Skírnir - 01.01.1907, Blaðsíða 54

Eftir kristnitökuna,
Landsstjórn íslands og kirkja
frá ÍOOO til 1150.
Saga lands yors á þessu tímabili virðist að vissu leyti
vera enn nokkuð óljós og skoðanir vorra helztu fræði-
manna mismunandi. Þess er og öll von, því að þótt meg-
inið af fornsögum vorum mynduðust manna á milli ein-
mitt á þessu tímabili, urðu fáar sögur til um það er gerð-
ist á þessum tíma; hávaðinn af hinum gerðust fyrir kristni-
tökuna eða rétt á eftir; er vant að miða enda þeirra, sem
lengst ganga fram, við 1030 (dauðaár Skafta lögsögumanns
og Olafs helga, söguöldina). Hinar dreifðu frásagnir, er
vér höfum um sagnamyndunartímann sjálfan, ætlum vér
að alt hafi verið ritað eftir 1150 nema Islendingabók Ara
(f 1148), en alt annað síðar, svo sem endir Ljósvetningasögu,
Bandamannas., öikofraþáttur, saga Þorgils og Hafiiða, svo
og sögur hinna elztu biskupa.
Og þetta er þó kjarni *gullaklar'< vorrar! Því þó að
hin helztu listaverk vorra fornu bókmenta væri eigi sam-
in fyrri en á 13. öldinni, verðskuldar þetta tímabil frem-
ur öllum öðrum að heita gullöid íslands. En hver er, eða
hvaðan stafar þá misskilningurinn ? Sá sem þetta ritar
ætlar, að hinar skiftu skoðanir — eða máske réttara sagt:
ónógu skýringar á rökum og tildrögum þessarar gullaldar
stafi af tvennu: ófullkomnum heimildum og fastskorðuð-
um skoðunum, sem ekki hafa verið nægilega rökstuddar.
Samt sem áður má yfirleitt gefa vorum núlifandi sagna-
fræðingum þökk og heiður fyrir það, sem út er komið af