Skírnir - 01.12.1916, Blaðsíða 93
Jöklar á íslandi i fornöld.
Athugasemd.
í Andvara 1916 er löng og fróðleg ritgerð eftir pró-
fessor Þorv. Thoroddsen um veðráttu og landkosti á ís-
landi í fornöld o. fi.
Prófessor Þorvaldur gerir, að því er eg hygg, of lítið
úr breytingum þeim, sem orðið hafa hér á loftslagi síðan
landið bygðist. Jöklarnir í fornöld — segir höf, bls. 76
— hafa að öllu verulegu haft sömu takmörk eins og nú.
En þetta er óefað ekki rétt; jökiar virðast vera til muna
stærri nú, en þeir voru á landnámstíð og fram á 13. öld.
Saga Markarfljóts virðist sýna þetta glögglega.
I fornöld virðist Þverá ekki hafa verið til, og nafnið
á Affallinu bendir til þess, að sú kvísl hafi ekki fallið úr
fljótinu, þegar menn sáu það fyrst. Af Egils sögu, 23.
kap., má sjá, að Rangá (ytri) hefir á landnámstíð runnið
alla leið til sjávar, og svo var enn þegar Egils saga var
rituð, sennilega á fyrri hluta þrettándu aldar. Ornefnið
Rangársandur, sem á ekki við nú, er sjálfsagt frá þeim
tíma, er Rangá féll alt í sjó fram.
Það virðist augljóst, að Markarfljót hefir þurft að vaxa
mjög mikið til þess að leggja Rangárnar undir sig. En
hinn mikli vöxtur Markarfljóts stafar óefað af því, að
jöklarnir, sem fljótið kemur úr, hafa vaxið til muna.
Vatnanöfn austar benda í sömu átt; engum kæmi til hug-
ar nú á dögum, að kalla Jökulsá á Sólheimasandi eða
Hverfisfljót læki, eins og áður var gert. Að Skeiðará
ræður nú nafninu á sandinum en ekki Lómagnúpur, eins
<og til forna, kemur sjálfsagt af því, að áin óx svo mjög