Þjóðólfur - 11.09.1880, Blaðsíða 2

94
Jarðarför {>órðar háyfírdómara framfór3.þ.m.
Mætti líkfylgdin fyrst, að venju, í húsi hins sálaða til að hlýða
húskveðju. Á leiðinni til dómkirkjunnar og eins við gröfina
voru sorgarlög blásin á horn, en kirkjan prýdd með sorgar-
viðhöfn á sama hátt og hér tíðkast við útfarir helztu manna.
Auk húskveðjunnar heima, voru 2 snotrar ræður fluttar í
kirkjunni, önnur af séra Hallgrími dómkirkjupresti en hin af
prestaskólakennara séra H. Hálfdánarsyni. Út úr kirkjunni
báru kistuna: jústitíaríus og assessórar yfirréttarins og þrír
kennarar hins lærða skóla. í líkfylgdinni voru nál. allir em-
bættismenn og helztu borgarar bæjarins, nokkrir foringjar
frönsku herskipanna, dr. G. Thomsen, o. s. frv.
jþórður háyfirdómari var fæddur 26. febr. 1800 aö Nesi
í Aðalreykjadal; voru foreldrar hans Jónas prestur Jónsson,
Jónssonar frá Höfða, og kona hans fórdís Jónsdóttir, prest3
Sigurðssonar í Garði1. Árið 1803 fluttist séra Jónas að
Höfða á Höfðaströnd og ólst sonur hans J>órður þar upp uns
hann var 16 vetra, þá fór hann suður til skólans á Bessa-
stöðum; þaðan útskrifaðist hann 1820, sigldi fám árum síðar
til Khafnarháskóla, tók þar hið 1. próf 1824, ári síðar 2. próf,
en embættispróf sitt í lögfræði tók hann 1830. í öllum sín-
um námsprófum hlaut hann bezta vitnisburð. Eptir það dvaldi
hann enn nokkur ár í Khöfn og framaði sig við störf á
stjórnarskrifstofum. Hans fasta embættisbraut hófst 24. febr.
1835, er konungur veitti honum Eyjafjarðarsýslu, kom hann
þá út um vorið, en næsta ár, 15. sept. 1836, var honum veitt
fyrsta meðdómaraembættið við landsyfirréttinn. Sama ár gekk
hann að eiga sína góðfrægu konu, er eptir hann lifir: Sofíu
Dórótheu, dóttur kaupmanns R. Lynge. Árin 1849 og 50 var
hann settur amtmaður yfir norður og austuramtinu. Háyfir-
dómari varð hann 31. marz 1856 og hélt því embætti þang-
að til 24. maí 1877, er hann þáði lausn fyrir aldurs sakir en
með fullum launum. Meðan Trampe greifi fór utan 1859 var
hann í stiptamtmanns stað, og er greifinn fór héðan alfari
1860, setti konungur hann fyrir embættið og hélt hann því
til komu Hilmars Finsens 1865. Öll hin sömu ár var hann
jafnframt konungsfulltrúi (á þingunum 1861, 63 og 65), en
sem konungkjörinn sat hann ávallt endrarnær á þingi frá
byrjun þingsins 1845 og þangað til 1875; einnig sat hann
á þjóðfundinum 1851. Af orðum hlaut hann: riddarakross
dannebrogsorðunnar 1856 en stærri yfirforingjakross sömu
orðu 1865 og riddari hinnar frönsku Heiöursfylkingar varð
hann 1863. Sem gamall styrktarmaður hins ísl. bókmenta-
félags, varð hann þess heiðursfélagi 1851.
f>órð sál. Jónasson mátti með réttu kalla bæði auðnu-
mikinn og merkan embættismann; ber þess og ljósan vott
hans langi og hái embættisvogur og hið stöðuga álit hans
bæði hjá stjórninni og hæstarétti. J>eir sem þektu hann og
skyn bera á, munu allir telja hann í tðlu vitrustu og mild-
ustu dómsmanna íslands á þessari öld. En ekki slapp hann
heldur en aðrir hjá ýmsum aðfinningum og dagdómum, eink-
um eptir að hann einn átti að gegna, og það á efra aldri,
öllum æztu stjórnar- og dómarastörfum landsins; var þá og
agasamt á landi hér, og þjónum stjórnarinnar alls eigi ó-
vandlifað, er bæði stóð sem hæst stjórnardeila vor við Dani
og fjársýkisstríðið, en hvort það mál fyrir sig skipti þjóð vorri
í tvo andvíga flokka. En hvernig sem sagan á sínum tíma —
enn liggur slíkt of nærri — dæmir hann og hans aðgjörðir,
mun enginn með réttu varna honum verðugs lofs fyrir vits-
mvni, vavfœrni og mannúð, því þessir kostir virtust vera
hans aðaleinkunnir ávallt og t öllu. Af ritstörfum hans
viljum vér geta þessara: Skýrnis, er hann samdi árin
1828—1829 og 1831 til 1835; TíÖinda frá nefndar-
fundinum í Rvík 1839. Árið 1847 kom út hið alkunna rit
hans Vm sœttamál á Islandi (endurbætt handrit af því er
til eptir hann). J>á var hann og einn helzti maður þeirra, er
gáfu út Reykjaríkurpóstinn, og gaf einn út 3. árg. hans, 1849.
I heimilislífi sínu og viðkynningu var þ>órður etatsráð á-
vallt hið sama, alkunna ljúfmenni. Börn hans, sem lifa, eru:
|>órður prófastur í Reykholti, langelztur; Theódór bæjarfógeti,
Jónas læknir, Sigurður cand. phil., frú María kona Finsens
póstmeistara og fröken Sigríður, öll í Reykjavík.
Á grafskript þeirri, er útbýtt var við jarðarförina, stóð
þetta erindi:
Hélzt þar í hendur
hógværð og upphefð,
metorð og inildi,
menning og gæfa,
Varúð og vandi,
vit og ábirgð
lag og stilling,
við stjórn og dóma.
Brúa-máliö.
Eitt af lögum þeim, frá síðasta þingi voru, sem ekki náðu
staðfestingu konungs fyrir þá sök að ráðherrann treystist ekkí
til að veita þeim meðmæli sitt, eru lögin um brúargjörð á
þjórsá og Ölfusá. Af því vér höfum áður í þjóðólfl látið þá
hugmynd í ljósi, að hafa mundi mega ferjur (dragferjur) á
stórám þessum í stað brúa — ferjur, sem kostuðu lítið en
dugað gætu eins og brýr, þann tíma ársins, sem vötn eru
auð og íslaus, enda mest yfirferð yfir þær — þá sotjum vér
hér fylgjandi grein séra Jóns Bjarnasonar, eptir Isafold:
"Herra ritstjóri!
Frá því fyrst að farið var opinberlega að hreyfa nauð-
syninni á því, að brúa ýmsar af stóránum hér á íslandi, hefir
mör sýnzt mjög vafasamt, hvort þau fyrirtæki myndi nokkurn
tíma getað borgað sig. Og með tilliti til brúargjörðarinnar
fyrirhuguðu á þ>jórsá og Ölfusá, sýnist mér þetta nú orðið
meira en vafasamt. Eg get ekki með nokkru móti skilið, að
landið, eða fólkið í þeim héruðum, sem yfir þessar ár á að
sækja, geti haft svo mikil not af brúnum yfir þær, sem svari
hinum stórmikia kostnaði við smíði þeirra. En hvort sem
mér nú sýnist rétt í þessu eða ekki, þá leyfi eg mér að benda
á, hvernig greiða mætti með mjög litlum kostnaði úr örðug-
leik þeim, sem á því er að komast yfir ár þær, er þegar voru
nefndar, og þá líka margar aðrar hér á landi. f>að er með
því að hafa á þeim dragferjur. En dragferja er eins konar
flatbátur, aflangur timburfleki eða fljótandi bryggja, sem dreg-
in er landa á milli á streng, er festur er niður beggja megin
árinnar. Á strengnum er hert og slakað eptir því sem þarf
með vindu, sem niður er sett við annau enda hans. Streng-
urinn er festur í þá hlið ferjunnar, sem snýr upp í móti
straumi, og aptrar þvi þannig, að fcrjuna hreki ofan eptir
ánni, en ferjan er hægt og jafnt dregin yfir ána eptir strengn-
um. Ferjan getur verið svo stór eða lítil sem nauðsynlegt er
á þeim eða þeim stað. En þar sem umferð er nokkuð mikil,
þó ekki sé nema lítinn hluta sumarsins, eins og yfir þ>jórsá
og Ölfusá, þar þarf ferjan að vera svo stór, að hún í einu
geti tekið allt að því tíu klyfjaða hesta. Og ef vel væri bú-
ið um landtökuna beggja megin árinnar, eins og þyrfti að
vora, þá mætti ferja heila lest í einu yfir um, án þess klyfj-
arnar væri teknar af hestunum, og gæti lestamenn þannig
komizt yfir um ána nálega án allrar tafar. Auðvitað er, að
einhver viss ferjumaður verður að vera við hvorja ferju, og
þarf hann náttúrlega að hafa húskofa yfir sig, annaðhvort á
ferjunni sjálfri eða þá á öðrumhvorum árbakkanum.
Slíkar dragferjur á stóránum1) hér á landi myndi um
sumartímann gjöra alveg sama gagn eins og brýr, og í raun
réttri miklu meira gagn, því ferjurnar, sem kosta svo lítið,
mætti hæglega setja alstaðar þar á árnar, þar sem nokkur
veruleg yfirferð þyrfti að vera; og enginn hugsar víst hærra,
þó að brúargjörða-tillögunni væri fram fylgt, en að fá eina
brú á hverja stórá. Um vetrartimann yrði íerjum náttúrlega
ekki komið við, en vörufiutningar og ferðalög manna á vetrar-
dag yfir árnar hér á landi hlyti líka ávallt að verða minni en
svo, að gjöranda væri að brúa árnar þeirra vegna.
1) Sjá Tímarit Jóns Pétursaonar, 4. bindi. Söra Jónas andaðlst að
Reykholtl 1861, 88 ára gamall og jiíbllprestur.
1) Flestar árnar í Skaptafellssýslu eru svo lagaðar, að pær verða
hvorki briiaðar, né heldur verður þar komið við dragferjum.