Norðri - 24.08.1857, Blaðsíða 4

Norðri - 24.08.1857, Blaðsíða 4
8t cr auíisjcb, ekki ab eins á hinum fornari mitlum, indvcrsku, send, grfsku, latfnu, lieldnr cinnig á got- ncsku, fornþjdíiversku, miíþjóí)versku, fornsaxnesku, engilsaxnesku, hinnieldri hollenzku, og jafnvel á ný- þjófeversku, cngsku, o. s. frv., aí) slíkar sagnir hafa allar vcrih tvær samstöftir, ekki afe eins f fleirtölu, heldur einnig f cintölu núlcgs tíma í framsöguhætti. jressu næst kemur mikil rgu&brcnzka“ umhljóí- varpií) a — ö, og á sumt a& vera lítils vert (I), en sumt ab rába tölu (numerus), eba kyni (ge- nus) eba h vo r u t veg g j u. Tölu á þab aí) rába, t. a. m. f barn — börn. En ef ö ræi'ur hjer tölu, hvaf) kcmur þá til, af> þaf) stendur ekki í eig. barna? efa er barna síímr fleirtala, ennböm og börnum? Og gat nokkur meiri þörf verifi á afi greina sundur eintölu og fleirtölu f þcim orf)- um, sem hafa a ab hljóöstaf, enn í öllumöfírum? eba hvar er þaf) hljóbvarp, er tölu ræbur í h r a u n, sel, bein, grey, bl, skip, síl, brot, (jof)), fól, hljóf), grunn, bú, fjúk, fyl, bý („flugu unda bý“), hræ, öl („hvölfa elfum ölva í i'ra sá“), mjöl („cn er mjölin komu heim“ Sturl.), kvæbi, ríki, o. s. frv., o. s. frv.? I öfcru lagi, á ö afc ráfca kyni í sök, gjöf, o. s. frv. En hvafc kcmur þá til, afi saka, sak- ar, (sakir), gjafa, gjafar, (gjafir), hafa ekkcrt ö? eru þcssi orí) ekki kvennkyns, nema í Eumum fiillum (e'a myndum)? Og ef ö gjörir kvennkyn, hvafc kemur þá til, afc öl cr kynlaust? og hjörr karlkyns? Og livafc ræfcur þá kyni ( raun, I e i fc, hlif), og öMum öfcrum kvcnnkyns- orfcum, scm ekki hafa a afc raddarstaf, og, fyrir þá grein, ekkert ö í gjöranda, þolanda og þiggj- anda eintölunnar, og þiggjanda íleirtölunnar? I þiifcja lagi, kvaf) hljó&varpif) a — ö ráfa bæfci kyni og tölu í cinkunnum (adjeetiva), ogerfiigr tekifc þar til dæmis. En hvafc skiptir þá kyni og tö!u í digr, bitr, vitr, snotr, o. s. frv.? og eg hvar er ö í fagri, fagrar, þiggjanda og eig- anda eintölunnar í kvennkyni? Enn fremur: hvafca gagn á ö afc gjöra í 1 ö t, spök, o. s. frv.? því þó ö væri lijer sleppt, og a sctt í stafc þess, yrfi munurinn allt cins greinilcgur, sem hver mafc- ur getur sjcfc: latr latt löt latan latt lata lötum lötu latri lats lats latrar latir I ö t latar Iatr latt Iat latan latt lata lötutn lötu latri lats lats latrar lalir lat Iatar lata 1 ö t latar lata lat latar lötum lötlllll latra. latra. En er þafc nú ekki skrítifc. , afc-lij jer skuli hvergi vera hljófcvarp, nema þar 8em u fer á eptir í end- ingtt (lötu, lötum), efca CBding cr alls ongin (löt)? og þetta skuli vera jafnt, í hvafca kyni, tölu efca falli sem þessar inyndir eru liaf'ar (s p ö k u b a r n i; h i n a s p ö k u k o n u ; h i n a spök u men n; h i n n i spök u ; h i n n a r spökn, li i n i r spöku; hin spöku, gjörandi og þolandi; hintir spöku gjör. og þol.; hinna spöku karlkyns og kvennkyns og kvnlaust; h i n u m s p ö k- u m, efca hinum spöku, karlkyn < ogkvennkyns og kynlaust; s p ö k u m rna n n i, spö k ti m k o n u m, spökum börnum; spök kona; spök börn gjörandi og þolandi)? Er þá ekki eins og u vanti aptan vifc spök, löt, úr því ö er mefc ölltt óþarft til hneigingar? —• Og þó ekkert liljófcvarp væri til íslcnzkt, þá sýnir saga málanna, allt í frá iud- versku, afc horlinn er hljófcstafnr ckki afceinsapt- an af löt, hcldur einnig af gófc, börn, skip, sök, þjófc, o. s. frv.; cn afc þessi hljófcstafur haft verifc u, eins og í fornþjófcverskti, engilsax- nesku, o. s. frv., sýnir hljófvarpifc sjálft. Enda er bezt afc nema hjer stafcar í þetta sinn. þó jcg heffci tilbera afc setnla, gæti liann ekki tínt saman, hvíldarlaust, allt þafc scm lijer ligg- tir eptir eina kind í þeim þrcmnr sveitinn, sem ritgjörfcin skiptist í („I. Uin sta'rof“. „II. IJm hneigíngar“. „III. Um stafstefníngu“); og bifcur hvafc sinnar stundar. Kaiipmannahofn, 2 jiili 1857. I&onráð (nÍHlusou. (A fc s o n t) l.optld í Mati|)aiigshirlijii Loptui* yfir l'iidlulielði. 3. Jltui: Minnilu ad halda hehjan hvildardaijinn! Mig minnir afc jeg hafi einhverstafcar sjefc skopast afc áliuga Akureyrarbúa, er þeir vildu koma upp kirkju hjá sjer. Ef þafc er rangminni mitt, kcmur þafc til af því afc mjer er æfinlega liætt vifc afc ætla heiminum, þegar um kirkju cr afc gjöra, heldur illt enn gott; og mun þafc cng- inn kostur vifc mig. Vilji menn vita einhvern sannleika í máli þcssu, verfca þeir afc hafa nenn-

x

Norðri

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðri
https://timarit.is/publication/78

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.