Norðanfari - 16.06.1880, Blaðsíða 2

— 80 —
fremst eða fyr og framar en margt annað,
er það að vanda betur verkini á hinum óunnu
verzlunarvörum landsins, svo sem: ull, lýsi,
tólg og fl. og vinna betur pær varningsteg-
undir, er vjer seljum unnar svo sem: smá-
band, fingravetlinga og fl. það er annars
eptirtektavert með tvær pessar síðast töldu
vöru tegundir hvað pær hafa selst illa er-
lendis nú hin næstliðnu ár, og hefir kaup-
stjóri Gránufjelagsins fært oss heim saiininn
um pað, að petta væri mest pví að kenna
hvað varan hefði verið illa og óvandlega unn-
in. Fyrir fleiri árum síðan seldust fingra-
vetlingar og jafnvel smáband fyrir pað verð
að töluverð atvinna var við að vinna pessa
tóvöru, enda var pað pá stundað af allmiklu
kappi víða hjer á Norðurlandi, en pað var
meinið að ekki var jafnframt hugsað um að
láta vöruna vaxa að gæðum sem vexti, held-
ur pvert á móti einungis hugsað um parafjöld-
ann og hvortveggi pessar vörur voru pá ver
unnar sem fleiri stunduðu pað, og meira var
hugsað um að spara efnið. Á penna lítt-nýta
tóskap komst svo óorð og fyrirlitning, svo
hann hætti að seljast, og hafa menn pannig
haft pað fyrir óvandvirknina, að missa, að
minnsta kosti í hráð pessa atvinnu, sem að
vísu engan veginn gat heitið arðmikil, enpó
var skaði fyrir pá að missa, er ekkert annað
gátu gjört sjer að atvinnu í hins stað.
Duggarapeysur voru og tættar lijer að
mun fyr meir til sölu út, en nú mun pað
vart eiga sjer stað, hvað sem pví veldur.
Aptur kaupa Færeyingar íslenzka uli að
mun og tæta allmikið af duggarapeysum, ept-
ir pví sem sja má af skýrslu í «Fróða». |>ar
er talið að frá Færeyjum hafi komið til Hafn-
ar næstliðið ár 50,000 peysur, og eru pað,
eptir peim fólksfjölda sem talinn er í Fær-
eyjum (10,000 manns) 50 peysur frá hverju
10 manna heimili eða 5 peysur fyrir nef
hvort. Færeyingar munu tæta verkvjelalaust
eins og vjer, og er pvi líklegt að okkur væri
eins til vinnandi að vinna að peysugjörð eins
og peim, og væri nauðsynlegt að fá skýrslur
um verð pessara Færeysku peysa og hvað
pær mundu vera pungar, svo af pví mætti
ráða hvernig peysugjörð pessi borgaði sig.
J>á voru og fyr meir flutt út vaðmál af
íslandi og var pá jafnvel einn hinn helzti
varningur hjeðan í, vaðmálum og vararfeldum
eins og sjá má af hinum f'ornu sögum okkar.
IJm marga af peim sem utan foru, er sagt,
að peir haíi haft allan kaupeyri í vaðmál-
um. Á kaupskipum frá íslandi voru vaðmál
og vararfeldir helzt nefndir til varnings. I
öllum landaurareikningi vorum er vaðmálið
undirstaðan, pví hundraðið mun í fyrstu vera
hundrað álnir vaðmáls. Eptir skýrslu sem
stendur í Varningsbók J. S. hefir vaðmál ver-
ið llutt utan af íslandi ár 1624: 12,251 al.,
ár 1734: 6,672 ál., ár 1753: 7,218 ál., ár
1772. 769 ál. og 1784: 832 ál., ár 1840:
2067 ál. og ár 1855: 2602 ál. Hvað flutt
hefir verið utan af vaðmálum síðan veit jeg
að vísu ekki, en meina að pað inuni vera
lítið eða ekki, að minnsta kosti er pað ekki
tekið til útfiutnings í verzlanir hjer nyrðra.
Ef nú svo er að vaðmál sje nú ekkert selt
til útlanda hin síðari ár, mun pað að vísu
ekki af pví að vaðmálsgjörð hafi farið aptur
lijcr. lieldur hinu, að henni hefir ekki farið
nærri svo mikið fram, sem voðagjörð erlend-
is, og mun nú ekkert annað ráð duga til að
komaá útl. og innl. vaðmálsverzlun enpað,
að landsmenn fari að kaupa tóvjelar, og læri að
beita peiin, kæmist pað á að ráði, mundu ís-
lendingar bráðum geta gjört nægar voðir fyrir
landið sjálft, og kannske nokkuð til útflutn-
ings, og væri pá mikið unnið til framfara.
Smjör hefir og verið flutt lijeðan til út-
landa að mun, og telur Jón Sigurðsson í
Varningsbókinni pað ár 1624: 632 tunnur;
ár 1630: 324 t., 1734: 47 t,, ár 1743: 411.,
ár 1753: 27 t., ár 1764: 27 t., ár 1772:
12 t., ár 1779: 12 t., og síðan segir liann
pað eklci hafa verið flutt utan. þetta yfir-
lit gefur okkur tilefni til að fara að hugsa
um að koma á smjörverzlun að nýju, og mun
enginn efi á að pað gæti orðið, ef vjer að
eins kynnum og legðum álúð á að vanda vel
verkun smjörsins, pví víst er um pað, að víða
mun smjör að mun dýrara en á Islandi, með-
alverð á smjöri mun mega telja hjer 60 eða
65 aura, en í Kaupmannahöfn hefi jeg heyrt
pað væri yfir 1 kr. og á Englandi hátt á aðra
krónu. Vjer mundum pví geta haft góðan
markað fyrir smjör vort, ef vjer að eins
kynnum að verka pað, og búa um og hefð-
um síðan framkvæmd til að koma pví fram
á skoðunarplássið erlendis, par sem hezt pætti
henta. Búfræðingar vorir hafa nú gefið al-
pýðu talsverðar leiðheiningar í smjörgjörð
einkum Sveinn Sveinsson í Andvara. Fröken
Melsted ferðaðist nýlega að sumarlagi um
Eyjafjarðarsýslu til að leiðbeina konum í
smjörgjörð og ostagjörð; næstliðið sumar var
kvennmaður af Akureyri styrktur til utan-
ferðar til að læra smjör- og ostagjörð. þá
mun og smjör og osta tilbúningur vera kennd-
ur verklega í hinum norðlenzka kvennaskóla,
svo allt virðist henda til pess að kunnátta í
þessari groin fari að útbreiðast, og hjer verði
falt pað smjör og ostar, sem boðlegt sje er-
lendum pjóðum. J>að sýnist liggja beinast
við fyrir oss Norðlendinga, að biðja kaupstjóra
Gránufjelagsins að gjöra tilraunir til að selja
"smjör vort erlendis. En smjörið parf, ekki
einungis að vera vel til búið upphaflega held-
ur og að vera í góðum ílátum, lielzt úr blikki.
|>egar vjer íslendingar erum orðnir jafn snjall-
ir Svisslendingum eða Hollendingum í smjör
og osta tilbúningi, þá mundi landinu draga
drjúgum sá hagur sem pað hefði af þeirri ]
verzlun, og pá mundi pað sýna sig að vjer ;
gætum selt allmikið af þessari vöru, með-
fram fyrir pað, að pá yrði tólgin meira höfð
til heima brúkunar; enda er arðlítið að selja
hana í verzlun eins og nú stendur. J>að að
góður markaður fengist fyrir afurðir málnytu-
peningsins, mundi og verða öflug hvöt fyrir
bændur til að fóðra hann vel, pví, pví að eins
er góðrar málnytu að vænta, að vel sje fóðr-
að, og er þetta í sjálfu sjer hagur. J>að virð- j
ist pví sein allt mæli með því, að vjer legg'ð-
um mjög mikið kapp á að gjöra pessar af-
urðir búa vorra, sem fyrst að verzlunarvöru.
J>á liefir ullin einkum og sjer í lagi um
langan aldur verið einn hinn helzti kaupeyr-
ir vor tslendinga, en fjærri mun pví, að hún
sje oss svo arðsamur kaupeyrir sem hún gæti
verið. J>að er bæði að ónóg stund liefir ver-
ið lögð á að bæta ull fjárins með kynblönd-
un, og liitt annað að hirðing og meðferð
skepnanna í tilliti til ullarinnar á peim er
ekki ætíð og allstaðar sem skyldi, og ekki
heldur verkun ullarinnar sjálfrar eptir að
lmn er tekin af kindunum. Fyrir hjer um
20 árum var norðlenzk ull talin mikið hetri
en sunnlenzk; að sunnlenzkri ull var fundið
að hún væri illa þvegin, illa purkuð ogsönd-
ug; en norðlenzkri ull, einkum úr Júngeyj-
arsýslu talið ýmislegt til kosta: að hún væri
J>el,mikil mjúk og bragðleg. En fyrir pað
hvað sum ull frá íslandi hefir verið illa verk-
uð, eru dæmi tii að Kússum hefir tekist að
selja en vená og óbragðlegri ull, sem íslenzka
ull, og hefir þetta svo orðið til pess aðkoma
meiru óorði á ull vora, en hún á skilið, og
er illt til pess að vita. Margt mun pað er
gjöra mætti til að koma íslenzkri ull í hærra
verð, og er pað fyrst í pví fólgið, sem mað-
ur getur bætt og aukið liana í sjálfu sjer, og
par næst í því sem má bæta liana i með-
ferðinni, en til að hæta ullina í sjálfu sjer,
verða menn að leggja sig eptir að velja úr
sínu eigin fje eða fá að sem ullmesta og ull-
bezta lirúta til undaneldis, að hafa rúmgóð
fjárhús, og bera í fjeð varnarmeðöl við lús
og baða lömb úr pví á vorum til að verja
fjeð við óværð og óþrifum, sem opt valda pví
að kindurnar setja ullina á sjer í flóka. J>á
parf og yfir höfuð að liirða fje vel í liúsun-
um og verja pau bleytu og eins of mikilli
mylsnu. J>á mun og nanðsynlegt, að skilja
ullina eptir gæðum pá rúið er, og rýja pann-
ig eða klippa, að ullin reitist elcki öll í lagða
heldur haldi sjer. Framan til og aptur á
síðurnar er ullin betri og pelið pykkra en
aptan til af kindinni, og er því einsætt að
rýja pannig að hafa ull framan af kindunum
sjer, liina hrísnari ull af apturparti kindar-
innar sjer og kviðull og flóka sjer. Áður en
farið er að pvo, mun hezt að purka ullina úti
í sólskini, greiða pá flóka sem hægt er að
greiða, pví peir verða miklu samrunnari og
ógreiðari eptir pað að húið er að þvo pá, sjeu
þeir ekki greiddir áður. J*egar sandur er í
ull parf að hrista hann úr henni óþveginni
eptir að hún hefir verið vel purrkuð, pá er
og bezt að tína allt mor úr ullinni pví pað
verður fastara pá búið er að pvo hana. Yið
pvottinn sjálfann mun ekki vera mildu ábóta-
vant. Algengast mun að pvo ull fyrst úr
heitu hlandi og síðan úr köldu vatni, og mun
naumast annar þvottalögur betri; enda finna
og þvottakonnr sjálfar með hverju móti bezt
ganga úr ullinni ólireinindin. Sumir hafa
salt saman við pvottaloginn en pað mun ekki
gott vera pví við pað vcrður ullin stöm og
heldur allri sauðfitu. Að brúka dálítið af
«sóda» mun vera gott, en pó svo bezt, að
ekki sje liaft mjög mikið, sje mikið haft af
sóda í þvottaleginum leysir hún upp alla
sauðfitu úr ullinni, en við pað tapar liún
um of þeirri seigju sem hún parf að hafa til
tóskapar, og verður lirísinn. J>egar ullin er
breidd til purks, parf að gæta pess að par sje
sem hreinast og frítt við mor, pví opt má
sjá, að ull sem annars er hrein hefir verið
breidd á óhreina jörð, og fengið par í sig mor
og strá, sem síðan er óvinnandi vegur að pvo
úr henni. J>að mundi pví vera bezt, þar
sem pess væri kostur, að breiða ullina eklci
á bera jörð heldur á grindur, horð eða voðir,
og mun petta allt jafn nauðsynlegt: að pvo
og hreinsa ullina vel, að skilja hana vel og
purka liana vel.
(Framhald).
Frjettir.
Úr brjefi úr Isafiarðarsýslu d. 6. marz
1880. — „Árferðið umlíðið ár í meðallagi.
Eptir kalt vor og gróðurlítið, grasbrestur
mikill á túnum en nýting góð fram undir
rjettir; fjallslæjur' í bezta lagi sprottnar.
Haustrigningar siðan Akafar og fram til árs-
loka, og í janúarm. p- á. með ofviðrum venju
framar, sem mjög hefir skemmt hús og hey
manna, sem öll voru ljett og áburðarfrek.
Yeðuráttan hefir jafnast verið fjarska óstöð-
ug, en aðal vindstaðan vestlæg þangað til
nú, eptir sæluviku, að norðanátt er orðin
ríkjandi og boðar nálægð hafissins fyrir