Norðanfari


Norðanfari - 30.11.1880, Blaðsíða 3

Norðanfari - 30.11.1880, Blaðsíða 3
— 7 — öðru, parfur maður í sveit; hann var hagur á trje og góður smiður á járn og æfði pað meira, hann var talinn með beztu fjármönn- um (í orðsins vanalegu merkingu), og fór mæta vel með hverja skepnu er hann hafði hönd yfir; í hvívetna var hann hagsýnn, fram- sýnn, gætinn og vandaður. J>ó bústofn hans væri upphaflega fremur lítill og hann lengst af byggi á dyrt leigðri jörð, er honum var raunar ofvaxið að gjalda af, — en pessloiðis kríngumstæður eru sá straumur er mörgum efnalitlum fjölskyldumanni hefur orðið erfitt að kljúfa, sjerílagi nú um næstliðna tvo ára- tugi, — og pó börn lians væru mörg í senn á ómaga aldri, var hann jafnan meira veit- andi en purfandi, annaðist foreldra sína á rneðan pau lífðu, vandaði uppeldi barna sinna, og kom ávalt fram sem skilvís og orðheld- inn sómamaður, enda varði hann viti og kröptum trúlega í pjónustu dyggðar og skyldu- ræktar, var einnig liófs- og reglumaður. Sem hreppstjóri rækti hann köllun sína með dugn- aði samfara peim lipurleika er honum var svo eiginlegur, og ljet opt eigin hagsmuni og næði rýma fyrir gagni sveitarfjelagsips. Vinir og ástmenn hans, er sakna lian? sárt, misstu með honum bæði athvarf og yndi, og allir sem pelcktu hann rjett munu lengi geta hans að góðu. T. J. Skólameistararöð í Skálholti, eptir Odd biskup Einarsson 1626, síðan auk- in og viðbætt skýringargreinum. (Framhald). XX3ÍI. J>órður Jorkelsson prests Arngrimssonar frá Gförðuin 2 ár. þórður þorkelsson bróðir biskups mag. J. Vidalíns var fæddur 1662, á unga aldri tók hann mikla íramför í bóklegum mennt- um, að hann fáa sein enga átti sína jafn- ingja, eptir 3 ár i Skálholtsskóla, var hanu útskrifaður á 17. aldursári, iðkaði sig siðan i lærdómi tveggja ára tíma lijer á landi, bæði hjá föður sínum og prófastinum sjera Oddi Eyúlfssyni í . . . . sem átti móð- ursystur hans Hildi p>orsteinsdóttur, síðan stúderaði liann í 3 ár við Kmh. háskóla og lagði sig auk guðfræði, eptir Chym. Medic. og Anatomia, kom svo híngað að afloknu exameni theol. með góðum lofstír, dvaldi par eptir á Bessastöðum, hjá landfógeta assessor Heiðemann 2 ár, par eptirárl686 var liann af biskupinum mag. J>órði kallað- ur til að vera heyrari við Skálholtsskóla en eptir pað sjera Ólafur fjekk veitingu fyrir Hítárdal, var hann af biskupi og amtmanni jústitsráð Möller kjörinn til að vera skólam. hverju embætti hann pjónaði. frá 1687 í 3 ár, en par hann var nafirtogaður fyrir lærdóma fjekk hann ei stundir eða næði tii að gegna sínu embætti, svo sem pörfkrafði vegna peirra sjúku, sem til hans leituðu gaf hann pví sig sjálfviljugur frá embætti 1690 og lilði síðan embættislaus, ástundaði að líkna nauðstöddum og veikum, sem vitjuðu hans; liann var haldinn einn sá lærðasti maður innanlands, einkum í lieimspeki og í læknisdómspekkingu, er sagt að um pá tírna liafi hann engann átt sinn hka. I daglegri umgengni var hann hinn p^egilegasti og trú- fastur vinur vina sinna; hann dó nóttina milli pess 13. og 14. jan. 1742 80 ára. Eptir hann er til skrifuð útfararminning eða likræða, sem jeg ekki veit hvort prent- uð hefir verið, líka mun vera til eptir hann, lækníngabók skrifuð, (í sárfárra hönd- um). XXXII. Páll Jónsson, f>orlákssonar Pálssonar Guðbrandssonar biskups og Hildar Arngrímsdóttur prests lærða Jónssonar á Melsstað, skólameistara 1694, var 7 eða 8 ár, varð síðan lögmaður. (Hingað nær röðin, áframhald af sömu hendi til 1746). Páll lögmaður Vídalín dó 1727, 18. júlí 60 ára gamall, setti hann alping en tók brátt eptir banasótt sína og dó 10 dögum seinna. vur lik hans flutt norður að Víði- dalstungu og par jarðsett; hann var hinn lærðasti og lögvitrasti maður, en pótt und- arlegur í athöfn og átti í striði við marga, hefir eptir sig látið margar merkilegar rit- gjörðir, var lika skáld gott, hann liefir orkt „Jesúminning“ og fleiri sálma. .Æfisaga hans er til. XXXIII. j>oiiákur j>órðarson, hiskups í Skálholti jmidákssonar, eptir privilegio regio skólaineistari 1698 nokkra mánuðí, pá hann fjell í pungan veikleika og dó í Skálholti. |>orlákur jpórðarson eldri, son J>órðar biskups og frú Guðriðar Gísladóttur frá Hiíðarenda, var fæddur í Skálholti 1675 2. maí; lærði fyrst undirstöðu latneskrar tungu hjá síra Bjarna Hallgrímssyni til síns 9. árs, par eptir var hann 2lj2 ár hjá | „Handa prinsessu11. svaraði kardinalinn, „hami er enda ofgóður handa keisaranum, harnið mitt. Hann er fullgóður meðal myndasafnsins míns, og par skal hann vera, Og par hangir hann enn pann dag í dag. Stuttu eptir petta giptist Beatrice ung- um málara, er hún kynntist við í útlegð sínní, og sem elskaði hana vegna kvenn- kosta hennar, en eigi fyrir hinn furstalega heímanmund , er kardinalinn gaf henni. 1 suðurhluta myndasafnsins, sjá menn í dýrindis umgjörð, sem sett er gulli og gimsteinum, mynd kardinalsins, er var spekingur að viti og fríður maður sýnum og hinn höfðínglegasti. í horninu að neð- anverðu vinstra megin, par sem menn opt- ast finna nafn málarans, stendur með mjög smáum bókstöfum: „A brúðarsilkisokk pinx“ o: petta hefir málað. í>etta er Beatrices seinasta mynd, eða málverk. Miskunnarlausi maðurinn og ineinlausi hundurinn. Jarðeplahallærið á írlandi varð hvergi jafn tiífinnanlegt, sem í sveít peirri og bæ er saga pessi gjörðist. I litlum sveitabæ á Vestur írlandi bjó fátæk ekkja. Allar eig- ur hennar eptir manninn voru 2 stúlku- börn, annað á 3. árí og hitt á 5. ári. Með mestu örbyrgð barðíst hún 2 ár í ekkju- standi sínu. Hin vesala og óholla fæða og svo hinn mikli prældómur er hún varð að leggja á sig lagði hana að lokum á bana- sængina, og að nokkrum dögum liðnum f'relsaði dauðinn hana frá hinum jarðnesku prautum. Örbyrgðin í allri sókninni var svo mikil, að enginn treysti sjer til að skjóta skjóli yfir börnin. Allir nágrann- arnir, prátt fyrir pað pótt peir fegnir vildu hjálpa, voru pá svo fátækir og hlutu sjálfir að láta hörn sín gráta af sulti, án pess að geta gefið peim einn bita brauðs. Hjer prófasti sira Oddi Eyjúlfssyní í Holti, út- skrifaðist úr Skálholtsskóla 1689 14ára, og par eptir var hann 2 vetur hjá síra Oddi og 1 ár hjá foreldrum sínum undir kennslu kirkjuprests Jóns J>orkelssonar Vídalíns, sigldi 1692 til Kmhafnar háskóla, eptír tveggja ára par veru veik liann til lands- ius aptur og var orðinn pilosophie haccal., 1695 sigldi hann aptur til háskólans og tók attestats og fjekk skólameistaraembætt- ið í Skálholti með privilegio regio hverju liann pjónaði frá veturnóttum 1696, en í nóvemher uppáfallin veikindi hans, með til- fallandi verkí liægri mjöðminni, og pjáðist mjög einkum frá jólum bar sinn kross með stakri polinmæði par til dó 1697 4. nóv. á sínu 23. aldurs ári. Líkræða er til eptir hann skrifuð af prófasti síra Árna jporvarðssyni í Görðum, orti eptir hann Jón Eínarsson skólameist- ari, og á latínu Eirikur jporsteinsson og Benedikt Magnússon. XXXIY. Jón Einarsson prests í Garði í Jdngeyjarsýslu, mesti gáfu- maður og hinn farsælasti í livorrítveggju málsnilldinni. Hann varð konrektor á Hól- um og dó par pá er hann skyldi verða skólameistarí, úr bólunní 1707. I hans sjúkdómsforföllum og par ept- ir pjónaði skólameistaraembætti Jón Ein- arsson prestur frá Garði, Skúlason prests- ins gamla frá Goðdölum, varð 1707 skóla- meistari á Hólum, en er hann reið norður með mag. Birni biskupí til að taka algjör- lega móti embættinu, og var kominn til Möðruvalla, lagðist hann í bólunni og dó par fyrstur á hæ; gjörði Björn hiskup sjálfur líkræðu yfir honum. Jón var skáld gott, heíir ort Krossskólasálma og marga fleiri. XXX\. Jxhður Jónsson (1699) biskups á Hólum Vigfússonar, varð rektor pá biskup Vídalín kom til stólsins, síðan prestur að Staðastað og prófastur í Snæfellsnessýslu. var , elegans & doctus smekkmaður og lærður. Honum fylgdi in Rectoratu bróðir hans. Síra Jpórður á Staðastað sigldi 16 vetra til Kaupmannahafnar, stúderaði 5 ár og framaðist vel, kom inn til landsins til að birta Commissarius Qg meðdómsmönnum í málum föður síns Jóns biskups Vigfússon- ar, sem pá var andaður hæstarjettarstefn- una, vann hann málið fyrir hæstarjetti, eru engin úrræði önnur en að koma börn- unum til Kilburn , sem er nokkra mílna leið hjeðan, sagði einn af nágrönnunum, pá móðir harnanna var jörðuð, pvi að par býr föðurbróðir peirra, og líkindi til að hann elcki færist undan að taka börnin. En eínhver annar segir pá, að ástandið par sje engu betra en hjer, og jeg óttast fyrir að pau eigí ekki par hetra en hjer hjá okkur. En pá segir sá priðji: pað getur pó ómögulega verið Yerra en hjerna, hvar hungrið mænir í augu peirra. Sendum við pau tíl ættingja peirra, pá höfum við gjört skyldu okkar, og pessi ályktuu var pegar framkvæmd. (Eramhald).

x

Norðanfari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Norðanfari
https://timarit.is/publication/88

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.