Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1972, Blaðsíða 31

SÖGUALDARBYGGÐ í HVÍTÁRHOLTI
35
Rannsóknin hófst vestantil og var fljótt komið ofan á mikinn
hellubálk, sem reyndist vera flór í fjósi, og lá hann eins og húsið,
frá suðvestri til norðausturs. Beggja vegna við flórinn komu í ljós
stoðarholur, sumar allvíðar, eða um 20 sm, en aðrar miklu mjórri,
eða allt niður í 6 sm. Sumar litlu holurnar voru inni við flórinn og
var lítill vafi á, að þær væru eftir milligerðir milli bása, byrzlur,
sem hafa verið úr tré eins og algengt var. Hvergi sást að hellur hefðu
verið hafðar milli bása, og má vera, að ekki hafi fengizt nægilega
stórar hellur í grenndinni til að hafa í milligerðir.
Mjög erfitt reyndist að finna nákvæmlega stærð fjóssins, því að
veggjahleðslur voru afar óglöggar og sáust sums staðar alls ekki.
Þó sáust hér og hvar í þverskurðum mjög óljósar hleðsluleifar, og
virtust veggjahleðslur vera um 80 sm þykkar og úr torfum þar sem
nokkuð bar á gráa öskulaginu frá um 900, „landnámslaginu“. Virtust
vera um 5 metrar milli veggja, þar sem á annað borð reyndist unnt
að mæla slíkt, en lengd fjóssins var öllu ónákvæmari, líklega þó í
kringum 10 metrar. Um 80—100 sm innan við veggjamoldirnar
voru holuraðir í moldinni, 11 holur að norðanverðu, flestar með um
1 m millibili og vídd holanna svipuð, eða um 10 sm. Að sunnanverðu
voru holurnar mun óreglulegri, einungis sex sem gátu talizt í röð,
fjórar þeirra stærstar, eða 12—18 sm í þvermál, en flestar hinna
minni, 5—10 sm í þvermál, og voru mjög óreglulega settar, fjórar
þeirra inni undir flórnum. Þá voru tvær sunnantil í húsinu, önnur
undir veggjamoldum, að því er bezt varð séð.
Ekki er þó önnur skýring á holum þessum en að þær hafi verið
fyrir stoðir, sem bæði hafa borið uppi þakið og stutt milligerðirnar.
Yfirleitt var þetta hús mjög óljóst allt saman, flórinn var afar
ósléttur og takmörk hússins óglögg. Dyr fyrirfundust engar, heldur
ekki gaflveggur, en þar hefði mátt vænta dyranna. Hæð básanna
yfir flórnum var einnig mjög óljós og holurnar, sem voru tómar, opn-
uðust yfirleitt í sömu hæð og flórinn. Að sunnanverðu virtust stein-
hellur hafa verið lagðar aftast í básana.
I framhaldi af fjósinu var hús, sem eðlilegast er að skýra sem
hlöðu, enda ekki önnur skýring tiltækilegri. Það var einnig mjög
óljóst að allri gerð, veggjahleðslur afaróglöggar nema helzt á kafla
suðaustast, en þar voru allskýrar veggjamoldir með öskulaginu frá
um 900 mjög greinilegu. Þar var veggurinn rétt utan við holuraðir
eftir útstafi, og má ætla, að svo hafi einnig verið annars staðar. Hol-
urnar voru mjög misvíðar og misjafnt bil á milli þeirra.
í norðanverðu húsinu voru stoðarholurnar 9 talsins og á tveimur