Fróði - 22.12.1884, Blaðsíða 2
144. bl.
F E Ó Ð 1.
1884.
280
.þegar vjer nú viljum liugas til
aö koma á hjá oss nýrri og betri stjórn-
aitilhögun enn þeirri, sem vjer höfum
haft, þá segir það sig sjálft, að vjrr
verðum alvariega og vandlega að átta
oss á því fyrir fram, hvernig þessi til-
högun þuríi að vera, til þess hún sje
sem allra haganiegust og heillavæn-
lcgust. Vjer verðum að þekkja rjett
eðli og þaríir lands og lýðs, sjá hvað
þjóðina vantar, hvert ætlunarvcrk hún
á fyrir hendi, hverju takmarki menn
geta með skynsemd ætlast til Iiún nái,
og hver vegur er greiöastur og íljót-
farnastur til að nálgast þetta takinark
scm hraðast. Vjer verðum að gera
oss Ijósa og ijetta hugmynd um efni
og krapta þá sem til eru f landinu,
til þess að framkvæina það, sein frarn-
kvæma þarf, svo vjer getum sniöið
oss stakk eptir vexti, hvorki of þröngv-
an nje of víðan. Þetta allt er mikið
og vandasamt umhugsunarefni. Allir
ættu ura það að hugsa og leitast við
að finna hið rjettasta og heillavænleg-
asta, þó engin von sje til, að hver
einn sje nógu glöggskyggn til að sjá
það fullkomlega af sjálfsdáðum. En
enginn veit að óreyndu, að hverju barni
gagn verður, og það er ekki víst, að
sá sjái bezt fram í veginn sem menn
helzt kynnu að búast við því af;
hyggindi og framsýni geta á stundum
komið úr ólíklegustu átt, og því verð-
ur alla að hvetja en engan að letja
til að koma fram með tillögur sfnar,
svo þær verði reyndar og rannsakað-
ar. J^að getur verið, að jeg skrifi
þjer áður enn langt uin líður dálítið
ineira af hugsanum mfnum utn þetta
mikilvæga eíni.
Ið áslenzka þjóðfrclsis-
fjelag'
heitir fjelag, sem nýlega er stofnað í
líeykjavík. Á fundí sem nokkrir bæjar-
ineun áttu þar með sjer 2. ágúst í sum-
nr var allmikið rætt utn stjóruarhag ís-
lands, hversu hann væri og hvernig stjórn-
arskráin, sem þá var búin að gilda rjett
10 ár, hefði gefkt. Á fundi þessum flutti
Jón Olafsson alþingismaður og ritsjóri
þjóðólfs langt erindi og snjallt, þar sem
hann meðal arinars sýndi fram á hve ó-
tæk og óþolaridi ráðgjafastjórn sú er, sem
landið á nu undir að búa, þar sem frelsi
íslands er svo mjög fótum troðið, og lörr-
gjöf þjóðþingsins að vettugi virt, þar sem
ráðgjafinn fyrii íslaud, sem svo er kallað-
ur, kastar hvei'iu lagaboði alþingis á fæt-
ur öðru f eldinu og setur sig á móti að
að þau fái fraingang, en stjórnar eptir
gömlum lögum, sem alþiugi, með því að
sctnja ný í þeirra stað, hefir sjálft kastað
og vill ekki framar liafa, Árangur furid-
arins varð sá, að fjelag það, sem hjer
fyrir ofan er nef'nt, var stofnað, ogerJön
(Álnfssnn forseti þess ; liefir það nú samið
sM‘r lög rg sent þau út um landið með
huð brjefum að ganga í þennan fjelags-
281
skap, er hefir þann tilgang, að berjast
fyrir að útvega þjóðinni fyllra frelsi enn
hún liefir nú, og hljóða fjelagslögin á
þessa leið:
hins íslenzka þjóðfrelsisfjelags.
1. Fjelagið heitir „ið islenzlm pjóð-
frelsisýjelag“, og er tilgangur þess, að
styðja og efla sjálfsforræði Islands, vekja
alþýðu manna til hluttekningar í þjóð-
málum og auka almenna stjórnfræðis-
lega þekkingu landsmanna.
2. Tilgangi sínum vill fjelagið einkum
leitast við að ná með ritgjörðum og ræð-
um, og að öðru leyti, eptir því sem efni
leyfa og við má koma, á hvern löglegan
og leyfilegan hátt.
3. Einkanlega ætlar fjelagið að halda
úti tímariti, svo og, ef unnt er, styrkja
menn, er fjelagið álítur til þess fallna, til
að ferðast víðsvegar um sveitir fjær eða
nær og halda fundi með mönnum til að
skýra hugmyndir alþýðu og vekja áhuga
bennar á þjóðmálum; og í því skyni
leitast fjelagið við að vinna sem flesta
menn víðsvegar um land, til að starfa í
samvinnu í þessu skyni.
4. Hver fjelagsmaður geldur árstillag
1 kr. 50 aur., og fær fyrir það tillag,
pað sem fjelagið gefur út það ár. Eje-
lagsgjöld sje greidd fyrir október-lok
ár hvert.
5. Fjelagið kýs sjer 5 manna forstöðu-
nefnd ; kýs það einn forseta. einn fjehirði
og einn skrifara, hvern þessara um sig
með sjerstakri kosningu; auk þessa skal
kjósa 2 nefndarmenn aðra; þá má báða
kjósa í einu lagi. Forseti, fjehirðir og
skrifari eru stjórn fjelagsins. Forstöðu-
uefndin öll kýs nýjan mann í nefndina,
ef einhver fellur úr milli ársfunda. For-
seti kveður einn úr forstöðunefndinni til
vara-forseta, Falli fjehirðir eða skrifari
frá milli aðalfunda kýs forstöðunefndin
einn úr sínum flokki til að gegna starfa
hans.
6. Fjelagsstjórnin gerir ályktanir um
fjelagsmál funda á milli. |>egar ástæða
þykir til getur hún kvatt alla forstöðu-
nefndina til fundar og sker þá öll nefnd-
in úr málum.
Forstöðunefndin skal vera búsett í
Reykjavík eða þar í grend.
7. Forseti hefir á hendí framkvæmd
ályktana fjelagsins eða stjórnarinnar.
Hann kveður til fundar og stýrir þeim.
8. Fjehirðir kallar inu fjelagsgjöld
og borgar út það, er forseti ávísar.
Hann hefir á hendi sölu-umboð á bók-
um fjelagsins með þeim kjörum, sem
forseti semur um við hann eptir sam-
þykki fjelagsstjórnariimar. — Hann ger-
ir forseta reikningsskil fyrir fjelagsár
hvert 14 dögum á undan ársfundi. En
forseti leggur reikninginn endurskoðaðan
fýrir ársfund til rannsóknar og úrslita.
9. Skrifari annast brjefagerð og rit-
störf með umsjá íorseta. Endurgjalda
skal honum kostnað hans, og má þægja
282
honum við starf hans, ef það bakar
honum mikið ómak. þ>á þóknun á-
kveður forstöðunefndin.
10. Fjelagsstjórnin kýs sjer fulltrúa í
hverri sýslu, einn eða fleiri, er vinna
skulu að útbreiðslu fjelagsins og vera
sambandsliður milli stjórnarinnar og fje
lagsmanna út um land.
11. Stjórnin getur og kosið sjer ferða-
fulltrúa með sjerstöku umboði fyrir á-
kveðinn tima. Annars gildir umboð
fulltrúa út um land þar til, er stjórnin
kveður öðruvísi á eða þeir afsala sjer
því.
12. Nyjum fjelagsmönnum veitir stjórn-
in upptöku (og til bráðabirgða fulltrú-
ar fjelagsins út um land) og skal hún
veita hverjum fjelaga skýrteini fyrir því.
13. Reikningsár fjelagsins telst frá 1
júlí til 30. júní, og skal hver sá, er úr
fjelaginu vill ganga fyrir næsta ár hafa
sagt sig úr skriflega til stjórnarinnar
fyrir þann tíma.
14. Aðalfund á fjelagið í Reykjavík
ár hvert 2. dag ágústmánaðar eða næsta
virkan dag. par eru reikningar íram
lagðir og útkljaðir, kosin stjórn og for-
stöðunefnd þannig: að úr framkvæmd-
arstjórninni gengur einn maður árlega (1.
og 2. ár eptir hlutkesti síðan sá, er
lengst hefir verið) og skal 1 mann kjósa
ár hvert í stað þess, er úr gengur. Hin-
ir 2 úr forstöðunefndinni skulu kosnir
árlega. — J>á skulu og kosnir 2 endur*
skoðunarmenn til að rannsaka reikninga
fjelagsins.
Endurkjósa má þá, er frá fara, hvort
heidur í stjórn eða forstöðunefnd.
15. Aðaifundur er þá löglegur, er 12
fjelagsmenn mæta, þeir er atkvæði eiga,
en atkvæðisrjett hefir enginn sá, sem
eigi hefir greitt tillag sitt fyrir undan-
farandi ár, en nýjir fjelagsmenn því að
eins, að þeir hafi greitt árstillag.
16. Á aðalfundi má bera upp tillög-
ur þær, er menn vilja og íjelaginu við
koma. Hafi þeirra eigi getið verið í
fundai'boðinu, ræður forseti, hvort geng-
ið skuli til atkvæða um þær þegar eða
frestað til næsta fundar.
17. Breytingar á lögum fjelagsinsmá
alls ekki greiða atkvæði um, nema þær
hafi verið birtar í fundarboði 14 dögum
á undan fundi.
18. Aukafundi má fjelagsstjórnin sam-
an kalla, þá er henni þykir nauðsyn til
bera, en skyld er hún þess, ef 12 fje-
Iagsmenn, er fund ætla að sækja, biðja
þess skriflega. — Skal þá birta fundar-
boð með viku fyrirvara í opinberu blaði
í Reykjavík.
ALIT
um Laufásprestinn og Svalbarðs-
strandarkir kj u s öfn uð.
Síra Magnús Jónsson á Laufási, er
einu af þeim, er heimurinn misskilur.
Ilann þykir til dæmis, ekki skemmtilegur
prestur. En, ef inaður hugsar skynsam-