Fjallkonan - 18.08.1888, Blaðsíða 3

18. ágúst 1888.
F J A L L K 0 N A N.
Foringjar vorir í stjórnarbaráttunni hafa frá upp-
hafi bygt réttarkröíur vorar að mestu á sögulegum
rétti; þeir liafa farið að öllu hóglega og að eins heimt-
að jafnrétti við samþegnana, Dani.
Nú getum vér tekið dýpra i árinni; vér þurfum
eigi að byggja réttarkröfur vorar á skjöium og skinu-
bókarétti; vér getum bygt þær á öðru enn helgara
iögmáli; vér getum krafist stjórnfrelsis samkvæmt
frumreglum náttúrulögmálsins, samkvæmt lögmáli sið-
ferðisins, eins og fiestar þjóðir gera.
Jafnrétti við Dani — það er nú á tímum lítils
virði, eins og farið er þar með réttindi þjóðarinnar.
Gfrundvallaríög þeirra eru á síðustu árum orðin álíka
þýðingarlaust pappírsblað og stjórnarskrá vor.
Vér sníðum vora stjórnarskrá sem mest eftir
þeirri fyrirmynd, er allar þjóðir í Evrópu, er tekið
hafa upp frjálslega þingstjórn, hafa fylgt: eftir stjórn-
arlögum Englands eða nýlendna þess. Útlendir menn,
er ritað hafa um stjórnarskrármál vort, eru flestir á
einu máli um það, að kröfur vorar sé í alla staði
hóflegar og viðrkenna þær réttar að vera. Vinstri-
menn í Danmörku taka einnig málstað vorn, og styrk-
ir þetta alt oss í baráttunni gegn hinni dönsku stjórn
og gefr oss von um sigr að lokum.
Danska stjórnin bákar sér þunga ábyrgð, ef hún
heldr áfram að neita Islandi um fullkomna sjálfstjórn.
Afleiðingin verðr sú. að allar frarnfaratilraunir
landsmanna dofna, enn óánægjan vex ár frá áriog
útflutningar fólks til Ameríku að sama skapi. A
síðustu árum eru útflutningarnir miklu meiri enn
nokkru sinni fyr; þessi tvö árin 1887—88 fara nær
4000 manna úr landinu. Ef útflutningarnir aukast
enn, horfir til fullrar landauðnar að nokkrum ár-
um liðnum. Gfæti danska stjórnin með þrái sínu
flæmt alla íslendinga til Ameríku, þá er henni
auðvitað velkomið, að stjórna íslandi eins og henni
sýnist. Enn væri henni ekki nær, að gera eitthvað til
að spekja hugi manna, væri henni ekki nær að
verða við kröfum Islendinga í stjórnarskrármálinu,
og sjá hvort þeir yndu sér þá ekki betr í land-
inu?
Þingvallafundrinn heldr eflaust fram stjórnar-
skrárfrumvarpinu frá síðasta þingi óbreyttu, enn (
ekkert mun vera á móti því, að fundrinn sendi I
konuugi ávarp eða geri menn á fund hans, eins og
áðr hefir verið lagt til í þessu blaði. Það er kurt- j
eisi. sem í engu getr spilt fyrir málinu.
Um réttindi kvenna.
Eftir
Mattli. JocJmmsson.
(Niðrlag) Vart tíundi hver karlmaðr mnn telj-
ast mega í nokkru lagi mentaðr eða sjálfstæðr, enn
hvað stór hluti kvenna? Og þó eru konur fleiri
enn karlar. Að vísu má segja: kvenkynið hefir sitt (
mikla og helga ætlunarverk út af fyrir sig. Vér
vitum það, og játum meira að segja, að það hafi
án efa unnið sinn helming fullan af hinu besta,
sem mannkynið hefir unnið; elsku, trú, þolgæði,
kurteisi, miidi og mannúð hafa konur varðveitt
i veröldinni miklu betr enn karlmenn. og sama má
segja um alt hið helgasta og dýrasta í hverrar þjóð-
95
ar erfð og eign, sögu, Ijóðuui og lifi — einkum þar
sem hagr þeirra heíir þolanlegr verið. Konan
er ekki einungis móðir og fóstra kynslóð-
anna, eftir eðli sínu, heldr og vörðr allra véa,
elds og altaris. Enu — á fyrir það að binda hana
eða inniloka? Líklega ekki, enn efhún orkaði þessu
bundin, hvers má þá af henni vænta óbundiuni?
Um karlmennina er sagt. að sé sá eða sa góðr taðir
og húsfaðir, þá sé honum fært í flestan sjó; enn má
ekki álykta eins um konur? Enn livað er að þrátta
um þetta: sannleikrinn blasir hér við ölluin — nema
vananum og heiinskunni. Sé frelsið með þess skilyrðum
og dýpri lögum lán og lukka karla. þá hlýtr að
gilda hið sama um konurnar; menn tala um hjóna-
bandið eins og allar konur giftist, og eins og gittar
konur þurfi ekki lika réttarbóta við, og menn eru
að stagast á því, að kveneðlið þoli ekki samkepni
frelsisins, o. sv. frv., enn alt. þetta er barnaskapr.
Alt frelsi vekr kepni og strið, enda hneyksli og liras-
anir líka, enn það skapar persónur og karaktéra, heila
menn og heilar konur.
Enn þótt þetta mál sé mikið framfaramál. þarf
það ekki og ætti ekki að trufla frið þessa heitns —
nú, þótt það gerði það, þá cr friðrinn svikull hvort
sem er; enda mildu nær að bregða sverði fyrirsæmd
allra kvenna á jörðunni, enn að slátra mönnum þús-
undum saman fyrir þá sök, að einn sendiherra er
ekki virtr viðtals. Hér á landi má bæta hag og á-
lit kvenna svo engar róstur verði. Notitm bending-
ar þessa fyrsta kvenfyrirlestrar; verum ekki lengr
þeir ódrengir og heimskingjar, að vér nnnum ekki
jafnréttis við oss ntæðrum vorum, dætrum, systrum
og þjónustukonum; byrjum á þvi að veita konum vorum
jöfn fjárráð, dætrum vorum meiri mentun á móts við
synina, þjónustustúlkum þjónustulaun af kaupi karla
o. s. frv. Sýnum að vér sverjum oss í ætt vorra
vitru. heiðnu forfeðra, sem gerðu hvern mann héraðs-
sekan, sem launkossi stal frá frjálsborinni konu. og
heimtu blóðhefnd fyrir, ef sæntd henuar var svívirt
með einu vísuorði. Á þessu landi Itafa margir mikið
þolað og stritt; sorgarómr liðinna alda ótnar oss i
eyrum eins liátt eins og Itávaði samtímans. og vér
heiintum hástöfum bætr. Enti bak við þann óm hýr
annar niðr, sem færri heyra enn hinn; hann kemr frá
byrgðum vöruin kvenna.
Útlendar fréttir.
ÞÝZKALAND. Nú er ekki tíðræddara um annað
í útlenduin blöðum enn för Þýskalandskeisara til Rúss-
lands. Hann kom til Kronstadt 19. júli og kom Rússa-
keisari þar á móti honutn á skipi sínu „Alexöndru11-
Urðu hinir mestu fagnaðarfundir með þeiin og mikið
um dýrðir í Pétrsborg meðan Þýskalandskeisari dvaldi
þar. Blöðin skýra jafnvel frá því nákvæmlega, hvaða
matr var á borðum er keisararnir átu saman. Um
árangr ferðarinnar heflr eigi annað heyrst, enn að
Herbert Bismarck fékk hið rússneska Alexanders-
lieiðrsmerki með gimsteinum og öiers innanrikisráð-
herra Rússa hið þýska arnarmerki gimsteinað. 24.
júlí fór þýski keisarinn frá Pétrsborg og fylgdi
Kússakeisari honum aftr tii Kronstadt. Að endingu
kystust keisararnir mörgum kossum. „Hohenzollern“,
keisara skipið, kom 26. júlí til Stokkhólms og fékk