Heimskringla - 23.01.1946, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 23. JANÚAR 1946
HEIMSKRINGLA
5. SIÐA
farinn að vinna baki brotnu
löngu fyrir fermingaraldur.
Jóhannes unni alla æfi starf-
semi en fyrirleit iðjuleysi; hann
hvatti landa sína til atorku, hóf-
semdar og fyrirhyggju á öllum
sviðum. Hann var ekki auglýs-
ingamður og reyndi aldrei að
sýnast annað en hann var, en
hann var vandur að virðingu
sinni, og sumum Iþótti hann
strangur í kaupum og sölum og
viðskiftum öllum. En sú mun
orsökin verið hafa að hann vildi
ei þau orð mæla, er aftur þyrfti
að taka, né þá samninga semja
er síðar yrði að breyta eða rifta
En þrátt fyrir þetta var Jóhannes
glaðlegur í viðmóti, hlýr í við-
kynningu og sagði margaf gam-
ansögur í sinn hóp.
A þeim árum þótti Jóhannes
meðal hinna djörfustu siglinga-
manna, þrekmikill og kappgjarn.
Var það í almæli að sjaldan
hamlaði honum veður, að fara
ferða sinna ef mikið lá við. —
Þótti hann góður skipstjóri en
aetíð athugull og gætinn.”
Þetta er aðeins sýnishorn af
því, sem Þ. Þ. Þ. segir um Jó-
hannes.
Sig. Júl. Jóhannesson
tvær hljómlistar-
KONUR f WINNIPEG
Hljómlistarh'f stendur með
rniklum blóma meðal Vestur-ls-
fendinga. það hefir þróast í
kirkjukór Fyrstu Dútersku
kirkjunnar í Winnipeg prýðileg-
ur kór, sem hefir á að skipa frá-
bærum söngkröftum og vel
rnentuðu tónlistarfólki. Nýlega
rakst eg á eintak af Kirkjublað-
rnu, þar sem sagt var frá þeim
frænkunum Agnesi og Snjólaugu
Sem báðar eru Sigurðsson og
standa báðar í fremstu röð ís-
fenskra hljómlistarmanna meðal
Vestur-lslendinga. Þá rifjast
uPp fyrir mér stutt kynni af þeim
frænkunum. Það var við messu
hjá séra Valdimar Eylands, sem
eg fyrst heyrði Snjólaugu leika
é orgel og síðar heyrði eg Agnesi
leika á píanó heima hjá séra Ey-1
lands.
Þetta eru öll þau kynni, sem
eg hefi af þessum tveimur lista-
konum, en þykist þó geta sagt
lesendum Morgunblaðsins frá
þeim, því í stuttri heimsókn til
^innipeg heyrði eg þeirra
^eggja getið oft og Islendingar
v°ru jafnan hreyknir er þeir
^inntust á þær frænkur, og
^ega enda vera það. Eg býst
ekki við, að neinn fyrtist við þó
eg fullyrði, að þær Agnes og
®nólaug séu einna fremstar í
kst sinni af öllum íslendingum
Vestanhafs og þykir mér líklegt,
aö við eigum eftir að heyra nöfn
Þeirra oft nefnd í sambandi við
iistsigra þeirra.
a,nrýmdar frænkur.
Agnes og Snjólaug eru ekki
^ystur eins og halda mætti vegna
þfSs að þær bera báðar sama
föðurnafn. En feður þeirra eru
ræður og það sem meira er.
^nseður þeirra eru systur. Agnes
er dóttir Sigurbjörn Sigurðsson-
ar skrifstofustjóra og Kristbjarg
konu hans, en Snjólaug er
^óttir þeirra hjóna Sigurjóns
igurðssonar, sem lést í haust
®ftir langa vanheilsu og konu
ans> Jónu Guðríðar Vopni. Þær
raenkur ólust upp í Riverton og
rborg. Urðu þær báðar brátt
^JÖg sanirýmdar og hafa síðan
Snjólaug Sigurðsson
Agnes Sigurðsson
á ungra aldri verið eins og syst-
ur. Bar fljótt á hljómlistarhæfi-
leikum þeirra og æfðu þær sig
saman í æsku og stunduðu báðar
píanóleik hjá ágætum kennara í
Winnipag, Evu Clare.
Organisti.
Snjólaug er organisti í Fyrstu
Lútersku kirkjunni í Winnipeg
og vinnur mikið fyrir sönglif
kirkjunnar. Tveir kirkjukórar
eru starfandi fyrir kirkjuna.
Öðrum þeirra stjórnar Páll Bar-
dal fyrv. fylkisþnigm., en ung-
mennakór stjórnar ungfrú Snjó-
laug.
Snjólaug annast píanókenslu
í Winnipeg, auk starfa síns fyrir
kirkjuna.
Hjá heimsfrægum kennara.
Agnes Sigurðsson er um þessar
stödd í New York, þar sem hún
stundar nám i píanóleik hjá hin-
um heimsfræga kennara Olgu
Samaroff.
Það var Þjóðræknisfélag Vest-
ur-lslendinga, sem gekkst fyrir
því, að Agnes réðst í þetta dýra
listnám. Var skotið saman fé
meðal Vestur-íslendinga til að
standa straum af námi hennar.
Þótti Vestur-íslendingum nauð-
synlegt, aðhún fengi tækifæri til
að fullnuma sig í list sinni, því
þeir þykjast þess vissir, að hún
eigi eftir að komast langt á lista-
brautinni og verða sér og þjóð
sinni til hins mesta sóma.
Tónlistarfélagið.
1 sumar er eg hitti þær frænk-
ur, barst það í tal, hvort þær
la,ngaði ekki til íslands. Þær
sögðust ekki geta lýst því með
orðum, hvað mikið þær langaði
til ^þess, en töldu samt öll tor-
merki á að svo gæti orðið að
sinni. En er ekki einmitt hér gptt
tækifær fyrir Tónlistarfélagið að
fá hingað tvær fyrirtaks lista-
konur, sem íslendingar myndu
hafa yndi af að hlusta á. Það
myndi um leið styrkja vináttu-
böndin milli Austur og Vestur-
Islendinga.
1 —Mbl. 23. des. I. G.
Tilkynning
um fulltrúa okkar á íslandi
Umboðsmaður okkar á Islandi er Bjöm Guðmunds-
s°n, Reynimel 52, Reykjavík. — Hann tekur á móti
pontunum á blöðunum og greiðslum fyrir þau.
Heimskringla og Lögberg
ÍSLENZK JóL — AUSTAN
HAFS OG VESTAN
Eftir Valdimar Björnsson
sjóliðsforingja
Oftar en einu sinni hefir það
verið sksmtilegt verk, að semja
smágrein um jólahald meðal
Vesutr-Islíndinga, samkvæmt
beiðni kunningja meðal blaða-
manna hér í Reykjavík. Tilgang-
ur minn hefir verið, að gefa lönd-
um hér heima hugmynd um
varðveislu íslenzkra jólasiða inn-
an um mannf jöldann, af öllum
þjóðarbrotum, í Vesturheimi. —
Það er gaman að snúa blaðinu
við, og minnast á jólahald íslend-
inga í heimalandinu, eins og það
kemur Vestur-íslendingi fyrir
sjónir.
Þetta eru fjórðu jólin, sem eg
fæ að vera á íslandi. Eg kom
hingað á herflutningaskipi ein-
mitt rétt fyrir jólin 1942 —
kvöldið fyrir Þoriláksmessu. —
Voru með því skipi 450 sjóliðar
er bættust við þann mannfjölda
úr her og flota, er vann þá við
byggingu flugvallarins við
Keflavík.
Eg komst strax í jólaskap á
götum Reykjavíkur, er allar búð-
ir voru opnar fram undir mið-
nætti á Þorláksmessukvöld. Satt
að segja var það nýtt, að heyra
alla tala um Þorláksmessu, —
mig óraði fyrir því, að sá dagur
er til í íslenzka almanakinu, al-
veg eins og sumardagurinn fyrsti
og aðrir slíkir dagar. En það eru
aðeins eldri íslendingar meðal
þeirra fyrir vestan, sem minnast
Þorláks biskups helga og dags-
ins, sem kendur er við hann.
•
Kunningjar mínir hafa spurt
mig stundum þessa daga: “Er
ekki frekar leiðinlegt að vera
fjarverandi frá fjölskyldu sinni
á jólunum?” Sjálfsagt er það á-
nægjulegast, að vera með nán-
asta skyldfólki sínu, einkum á
aðfangadagskvöld — þá er jóla
helgin mest hjá Vestur-lslend-
ingum ennþá, alveg eins og hér á
landi. En þessari spurningu
verður eiginlega að svara með
því að segja, að það sé varla hægt
að hugsa sér betri stað að vera en
einmitj; á íslandi á jólunum. —
Bernsku minningar frá jólunum,
eru alveg tengdar öllu því, sem
íslenzkt er — íslenzkum siðvenj-
um, sem hafa varðveitst í fjar-
lægðinni, íslenzkum jólasöngv-
um, íslenzkum hátíðarguðsþjón-
ustum. Þá er skiljanlegt að það
sé sérstök ánægja að vera stadd-
ur, þar sem þessar venjur hafa
sinn uppruna.
Það virðist vera sérstakur
innileiki, sem einkennir jólahald
Islendinga, og líklega allra Norð-
urlandabúa. Það er mikið um
heimsóknir og heimboð meðal
ættingja og kunningja fyrir vest-
an. Þá eru skólafríin og þar er
margt yngra fólkið komið heim
til foreldra sinna. Heimilið er
miðstöðin, því að jólin eru fyrst
og fremst hátíð fjölskyldunnar,
og sérstaklega hátíð barnanna.
Að því leyti eru jólin, vestan
hafs og austan, alveg eins.
Mér hefir fundist — og það
má segja það um marga aðra
Vestur-Islendinga — að jólin séu
eiginlega ekki komin fyr en búið
er að syngja “Heims um ból” á
aðfangadagskvöld. Það verður
mér altaf minnisstætt, er eg kom
í Dómkirkjuna á aðfangadags-
kveldi fyrir þremur árum, og
fékk að syngja með öðrum þenn-
an gullfallega sálm. Þá hafði mér
ekki gefist tækifæri til að hlusta
á íslenzka jóla-guðsþjónustu í
18 ár.
Fyr á árum í íslenzkum söfn-
uði í amerísku sveitaþorpi var
hámark jólagleðinnar, er jóla-
trésskemtun sunnudagaskólans
var hladin í kirkjunni. Kærustu
endurminningar margra fyrir
vestan frá jólunum eru frá þeim
tímum, er rafmagnsljósin voru
ekki komin til sögunnar, olíu-
lampar lýstu í kirkjunni, en
ksrtaljósin á trénu. Þar voru
kerti í hverjum glugga og eins á
altarinu.
Altaf var og altaf verður
skemtilegast þegar nýsnævi dún-
mjúkt þakti alt á jólanótt í kyrð
næturinnar. Hreinleiki náttúr-
unnar á svo vel við hátíðina
sjálfa. 1 þorpinu okkar vestra
voru gangstéttirnar úr timbri.
Þeagr maður gekk á þeim í snjó,
marraði svo heimilislega í þeim.
Eg hef það hljóð í eyrum enn frá
löngu liðnum aðfangadagskvöld-
um. Þegar allir mættust þar með
hlýju brosi, eftir kirkjugönguna,
tókust í hendur og sögðu “Gleði-
leg jól”, alveg eins og þeir allir
væru heima á Islandi. Ekki er
furða þó maður geti sagt ‘heima’,
þar eð jólin hér vekja svo marg-
ar endurminningar frá því tíma-
bili æfinnra er jólin höfðu msst
áhrif á hugann.
F^rir vestan sáum við Norð-
menn ganga í kringum jólatréð í
heimahúsum og syngja jóla-
sálma. Við sungum okkar sálma,
en minna varð úr því, að ganga í
kringum tréð. Ekki hefir gleði
mín minkað við það á undanförn-
um jólum að fá tækifæri til þess
að ganga í kringum jólatré á
heimili góðra vina, og syngja
nærri því alla jólasálma, sem
maður man.
Sérstaklega verður mér minn-
isstætt aðfangadagskvöldið í
fyrra hér í Reykjavík. Það voru
síðustu jólin, sem Ingibjörg Ey-
jólfsdóttir lifði, kona Sigurðar
Jóhannss. í Geysi, en frænka
Ellu mágkonu minnar.
Ingibjörg lá þá í banalegu
sinni. Hún hafði fyrir rúmum
mánuði mist son sinn, er Goða-
fossi var sökt. Jálatréfe, fallega
skreytt, stóð skamt frá hvílu
hennar. Ástvinirnir söfnuðust í
krnigum hina fársjúku en sterku
konu. Styrkleikinn frá honum
sem fæddist á jólanótt ljómaði í
gleðibrosi hennar, þrátt fyrir all-
ar þjánnigar hennar og raunir.
Hún átti skamt eftir ólifað. Ef-
laust vissi hún það sjálf. Samt
tók hún innilegan þátt í jóla-
gleðinni og veitti öllum nær-
stöddum styrk af þeim andlega
auði, sem hún átti í svo ríkum
máli. Maður gleymir aldrei
slíkri konu á slíkri stund.
•
Það er talsvert áberandi mun-
ur á jólahaldinu vestan hafs og
austan. Þrettándann heyrir mað-
ur minst á. En ekki tíðkast það
að reikna alla dagana þangað til
sem jól. Aldrei er haldið upp á
2. jóladag, nema þegar messað er
í sveitakirkjum á þeim degi, þeg-
ar ekki hefir verið hægt að messa
þar á jóladaginn sjáKan.
Viíðsvegar í íslenzkum bygð-
um fyrir vestan er ennþá hægt
að borða alíslenzkan jólamat. —
Altaf eru þá allskonar kökur á
borðum, og hangikjöt ef hægt er
að fá það. Islendingar keptust
við að ná sér í hangikjöt, eins og
Norðmenn reyndu að krækja í
“lute”-fisk á jólunum. Þetta
smábreytist, þó lengi eimi eftir
af gömilum venjum. En laufa-
brauðið var mér nýjung er eg
kom hingað. Það hafði eg aðeins
einu sinni séð hjá íslenzkri f jöl-
skyldu fyrir vestan.
Fólk sem elzt upp í bygðum
þeim fyrir vestan, þar sem Norð-
urlandabúar eða afkomendur
þeirra eru flestir, venst jólasið-
um, er eru þó nokkuð frábrugðn-
ir jólasiðum Ameríkumanna og
Englendniga. T. d. er það al-
vanalegt meðal Svía í Mninesota
að hafa borð mörg milli jóla og
þrettánda, þar sem drukkið er
“glögg” og allir óska hverir öðr-
um “God forsaatning!” Undan-
tekningarlaust er aðfangadags-
kvöld aðal helgistund jólanna
hjá öllu þessu fólki. Það er á
þessu kvöldi, sem f jölskyldurnar
safnast saman í kringum jólatréð
°g gjafir eru gefnar. Ameríska
venjan er á hinn bóginn, að láta
börnin hátta snemma aðfanga-
dagskvöldið, og láta sokkana
þeirra hjanga nálægt “kamin-
unni”, til þess að “jólasveinn-
inn”, ef svo mætti kalla hann —
“Santa Claus” — geti fylt þá með
jólagjöfum, þegar hann kemur
niður um reykháfinn á jólanótt-
inni. Sagan segir að hann sveimi
í skýjum uppi á sleða sínum, er
hreindýr draga, og komi beint
frá Norðurpólnum.
Fyrir nokkrum árum var það
undantekning að börn af skandi-
naviskum ættum tryðu á “Santa
Claus”. En líklega líta þau öðru
vísi á það nú, er þau sjá þessa
draumaveru “Santa Clausa” í
eigin persónu, rauðklæddan, um
alt í búðargluggum og jafnvel
ganga í mannfjöldanum á götum
úti, og safna þar fé handa ýms-
um hjálaprstofnunum.
Jólin á Islandi eru líklega
mjög svipuð og jólin alstaðar
annarsstaðar ií heiminum, þar
sem sú hátíð er í heiðri höfð. En
fyrir mann af íslenzkum ættum,
sem alinn er upp vestra við gaml-
ar íslenzkar jólavenjur, er það
líkast æfintýradraum að fá að
vera hér á jólum. Það minnir
mann svo mjög á “þá góðu gömlu
daga”, sem flestir tala mikið um.
Og þá getur maður farið að hugsa
um að börnin, sem nú njóta með
mikilli gleði hátíðarinnar, sem
helguð er barninu er fæddist í
Betlehem, verða dagarnir sem
nú eru að líða, einhverntíma hin-
ir “góðu og gömlu dagar”.—Mbl.
FRÉTTIR FRÁ ÍSLANDI
Áramótaávarp forseta Islands
Ársins, sem nú er liðið, mun
lengi verða minst í sögunni
vegna þess að á því ári lauk ó-
friðnum mikla, sem staðið hafði
nær 6 ár. Fögnuðurinn yfir friðn-
um var mikill og einlægur víða
um heim, einnig hér á landi.
Við fögnuðum því, að nú væri
endir bundinn á ægilegar tortím-
ingar hins miskunarlausa hern-
aðar. — Við fögnuðum því, að
undirokuðu þjóðirnar leystust úr
margra ára ánauð og kúgun og
endurheimtu frelsi sitt, þar á
meðal frændþjóðir okkar í Dan-
mörku og Noregi. Við fögnuðum
því, að nú gátu skipin, skip okk-
ar og annara, siglt um höfin án
þess að eiga á hættu lymskuleg-
ar og grimdarfullar árásir kaf-
bátanna, sem lágu í leyni til þess
að granda skipum og myrða sak-
laust fólk. Við fögnuðum því, að
nú mundum við losna við harma-
fregnirnar af þeim völdum, sem
dunið höfðu hvað eftir annað yfir
okkar fámennu þjóð.
Við biðum mieð eftirvæntingu
að geta lagt okkar skerf til að
byggja upp nýja veröld á rústum
þeim, sem ófriðurinn lét eftir sig,
betri veröld en áður hefði verið.
Veröld þar sem nóg væri að
starfa fyrir alla og enginn þyrfti
að líða skort.
Það liggur í hlutarins eðli, að
friður hefir ssiðmagn fyrir ís-
lenzku þjóðina. Við viljum ekki
og getum ekki átt ófrið við aðra.
Þau þáttaskifti sem hófust á
árinu eru ekki auðveld. Margt
sem gerst hefir sáðasta misserið
minnir á það. Þótt hætt sé vopna-
viðskiftum í flestum löndum —
ekki öllum þó — þá er fjarri því
að lokið sé miklum hörmungum,
sem eiga rætur sínar að rekja til
ófriðarins víða um herm. Og
hvert sem litið er blasa við svo að
segja allsstaðar örðugleikar, sem
þarf þol og þrótt, hugprýði og
elju til að vinna bug á.
I lok ófriðarins mikla 1914—
’18 féll okkur í skaut ávöxtur af
þrautseigri baráttu forfeðra okk-
ar. Þá viðurkendu Danir full-
veldi Islands. Við, sem farnir
erum að reskjast, munum erfiðu
árni þar á eftir, sem voru svo
erfið, að sumir hrakspáir menn
töldu okkur ekki megnuga þess
að vera fullvalda ríki. — Þrátt
fyrir víxlspor tókst okkur að
komast yfir örðugleikana þá.
Nú rétt f yrir ófriðarlokin kom-
um við á því stjórnskipulagi, sem
BAKOW SOLEMACHER. Þessi óvið-
jafnanlega tegund, framleiðir stærri
ber úr hvaða sæði sem er. Blómgast
átta vikur frá sáningu. Ræktun auð-
veld. Greinar (runners) beinar og
liggja ekki við jörðu, framleiða því
stór og mikil ber. Hafa ilm viltra
berja. Ásjáleg pottjurt og fín í
garði. Sáið nú. Pantið beint eftir
þessari auglýsingu. (Pakkinn 25c)
póstfrítt.
FRÍ—Vor stóra útsæðisbók fyrir 1946
Enn sú fullkomnasta. 94
DOMINION SEED HOUSE
Georgetown, Ontario
allur þorri þjóðarinnar hefir trú
á að henti okkur best. Það verð-
ur hlutverk núlifandi kynlsóðar,
ekki sízt þeirra, sem ungir eru,
að sanna okkur sjálfum og öll-
um heiminum, að Islendingar séu
þess megnugir að halda uppi
menningarríki og beri ábyrgð á,
með því stjórnarformi sem þjóð-
in hefir kosið sjálf.
Vegna þess tortímingarófrið-
ar, sem verið hefir í heiminum
undanfarin ár verður þetta enn
örðugra.
En við Islendingar skulum
minnast þess, að oft á tímum
hafa einmitt örðugleikarnir stælt
þrek og þrótt þjóðarinanr til á-
taka, sem hrakspáir menn
mundu hafa talið ofurefli. Við
skulum vona að svo verði enn.
Sumum mun hætta við að
0
treysta um of á það, að við höf-
um nú eignast meiri fjármuni,
mælt á mælikvarða peninga,.en
nokkru sinni fyr síðan á söguöld.
Einn þeirra Islendinga, sem fyrir
rúmri öld hóf merki frelsisbar-
áttu okkar, á tímum, sem myrk-
ur grúfði yfir þjóð okkar og hafði
grúft þá lengi, komst svo að orði:
“Það eru ekki landkostir og blíð-
viðri og gull og silfur og eðal-
steinar, sem gera þjóðirnar far-
sælar, voldugar og ríkar, heldur
það hugarfar og andi. sem býr í
þjóðinni”. Þótt við eigum mikið
ólært enn í því efni, hafa þessi
orð að sumu leyti sannast á okk-
ur Islendingum síðan þau voru
rituð. Því meiri ástæða getur ver-
ið til þess að beina nú huganum
að því að það verða ekki fjár-
munir, sem við höfum eignast á
undanförnum árum, sem reynast
munu einhlítir til þess að gera
þjóðina farsæla og ríka, heldur
það hugarfar og sá endi, sem býr
með henni. Það er trú mín að
uppistaðan í hugarfarinu verði
að vera það, sem okkur hefir um
aldir verið kent að mest sé í
heimi: Kærleikurinn.
Það er ósk mín og bæn á þess-
um fyrsta degi ársins, að kær-
leikurinn megi móta orð okkar
og athafnir í sem ríkustum mæli
nú og um alla framtíð. Að mátt-
ur kærleikans msgi styrkja okk-
ur og leiðbeina í samfélagi ein-
staklinganna og í opinberu lífi.
Þá hygg eg að við getum horft
með meira hugrekki og með
meiri von um farsæld fram í tim-
ann.
Með þessum orðum óska eg öll-
um þeim, sem heyra mál mitt,
gleðilegs nýárs.—Mbl.
Samkvæmi fyrir hermenn
Jón Sigurðsson fólagið er nú
að ljúka við ráðstafanir viðvíkj-
andi samsæti því sem haldið
verður 18. febrúar, í Royal Alex-
andra hótelinu, til þess að bjóða
velkomna heim þá sem hafa ver-
ið í herþjónustu. Boðsbréf verða
send út í þessari viku; og er sér-
staklega mælst til þess að allir
svari þeim eins fljótt og unt er
svo hægt sé að gera áætlanir um
fólksfjölda, og svo að almenn-
ingi gefist tækifæri sem fyrst til
þess að kaupa aðgöngumiða. —
Nánari auglýsingar koma í næstu
blöðum.
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU—
bezta íslenzka fréttablaðið