Lögberg - 12.08.1926, Blaðsíða 4

Bl*. 4
LÖGBERG FIMTUDAGINN,
12. ÁiGÚST 1926.
Jögberg
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Press Ltd., Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
TtUahaan N-6327 «4 N-6328
JÓN J. BILDFELL, Editor
OtanAskritt til blaðaina:
T»(t tOLUMBKt Pf{ESSt Ltd., Bo« 3171, Wnnipog, M*H-
Utanáskrift ritstjórans:
EOiTOR LOCBERC, Box 3171 Winnlpsg, Man.
Ths "LOKbarc" ls prlntsd and publlshed bT
Ths Columbla Prsss, Umited, ln ths Columbla
■uilding, í»6 Sargsnt Avs., Wlnnlpag, Manitoba.
Látið ekki blekkjast.
ráðgjafa í stjóm Meighens, og nú er altalað, að
hann eigi að ta'ka við yfirstjórn á jámbrautum
ríkisins,
Hvort að hægt verður að víkja Sir Henry
Thomton úr em'bætti sínu án sterkra m,ótmæla,
er vafasamt, sérstaklega þegar tillit er tekið til
hinna miklu framfara, sem átt hafa sér stað á
starfrækslu brautanna í seinni tíð. Til dæmis
hafa tekjur þjóðjámbrautanna í Canada verið
$11,114,314 eða 296 af hundraði meiri en þær
vom á sama tíma árið sem leið.”
Blaðið Montreal Weekly Witness segir frá
þessu sama áformi og hætir við, að á meðal
starfsfólks jámbrautarinnar, sé þessu alment
trúað.
Því er haldið fram, að Sir Henry Ðrayton
hafi lengi haft augastað á þessari stöðu, og að
ef flo'kkur hans kemst til valda við næstu kosn-
ingar, muni leggja alt kapp á að ná henni. Hann
hefir í Hðinni tíð verið einna opinskáastur allra
manna í aðfinslum sínum við ráðsmensku Sir
Henry Thomtons, síðan að hann tók við yfir-
stjórn brautanna. ”
Þetta er ekki eina hættan, sem þjóðinni staf-
ar því að fá völdin í hendur Arthur Meighen og
félaga hans við næstn kosningar.
Kosningahríðin í Canada er að eins byrjuð,
en þó hafa öldur hennar velt sér yfir þjóðina
með meira afli, en þær hafa gjört í undanförn-
um kosningum síðan árið 1911.
Deyfðin og dranginn, sem legið hefir eins
og martröð yfir þjóðinni í stjórnmálum, er horf-
inn, en í stað hans vakinn áhugi á stórmálum
þeim, sem fyrir þjóðinni liggja til úrskurðar,
og er það vel farið, því aldrei hefir verið meiri
þörf á að þjóðin sé vel vakandi og ákveðin, en
einmitt á þetta sinn. 4
ísland.
2. Ágúst 1926.
Rœða eftir Séra J. A. Sigurðsson
Margt minnir mig á það, sem Gagnráður kvað í
Vafþrúðnismálum, er hann átti orðastað við hinn
vísa jötun Vafþrúðni:
“óauðugr maðr,
er til auðugs kemr,
mæli þarft eðr þegi.” —
En Gagnráður var raunar Óðinn sjálfur og er
þá Ijóst, hvílíka speki hér má finna, er mælt skal
Málin, sem hún þarf að skera úr, vernda eða
mótmæla, era þýðingarmeiri, stórfenglegri og
alvarlegri, en hún hefir áður þurft úr að skera,
síðan fylkjasambandið hófst í Canada.
Þeirra mest og fremst er sjálfstæðis spurs-
málið, eða þjóðræðis spursmálið — spursmálið
um það, hvort að fólkið í Canada eigi að fá að
ráða málum sínnm sjálft eða hvort það eigi að
vera undirlæg.jur brezks ríkisvalds, sem geti
sett það á bekk með ósjálfbjarga nýlendulýð og
villimönnum, sem tekið sé fram fyrir hendurn-
ar á að vild, — spursmálið um það, hvort þjóð-
in í Canada eigi að samþykkja með atkvæði
sínu einræði það, sem landstjórinn sýndi þjóð-
inni, þegar hann neitaði lögkjömum umboðs-
manni hennar nm þingrof, eða hvort hún eigi
að mótmæla því með atkvæði sínu og sýna hon-
um, Bretum og öllum heimi, að vér séum ákveð-
in í því hér í Canada, að víta það gjörræði og
láta Englendinga skilja, einu sinni fyrir alt, að
vér seum frjálsir menn og ákveðnir í því að líða
ekki neina ásælni eða ofbeldi frá þeirra hendi,
eða umboðsmanna þeirra, um fram það, sem
þeir eiga rétt á lögum samkvæmt, (en sá ásæln-
isréttur þeirra er enginn), og að vér kunnum
að svara, þegar þjóðræði vom er misboðið.
Það hefir löngum verið sagt, að ríkasta þrá-
in í eðli Islendinga sé frelsisþráin. Nú gefst
þeim tækifæri á að sýna, hvort svo er eða ekki.
Það á í þessum kosningum að1 gjöra tilraun til
að svíkja af Canadaþjóðinni og selja sjálfstæði
það, sem hún hefir keypt dýra verði, í hendur
Englendinga um ókomna áratugi. Ætlið þið, Is-
lendingar, að verða með í þeim ljóta leik?
Það sem sagt er.
Eitt af því raunalegasta, í sambandi við kosn-
ingar, bæði þessar, sem nú standa yfir hér í
Canada, og allar aðrar, er það, þegar menn
gleyma svo sjálfum sér, og öllu velsæmi að í
stað þess að ræða mál þau, sem á dags'krá em,
og færa rök fyrir málstað sínum, taka upp á
því, að ausa persónulegum hrigslum og æra-
meiðandi ósóma á móstöðumenn sína.
Maður einn í Austur-Canada, A. J. Doucet,
fyrrum þingmaður frá New Brunswiek, var á
fundi með leiðtoga sínum og afturhaldsmanna,
í anstnrfylkjum í Canada, þar sem hann bar
það opinberlega á fyrverandi dómsmálaráð-
herra Canada, Lapointe, að hann ásamt fyrver-
andi tollmála ráðherra Jaqpes Bnreau, hafi
verið á slarkferð með tollgæzluskipi stjóraar-
innar, Margareta, sem nú er orðið nafnfrægt í
sambandi við tollmála rannsókn þá, sem King-
stjórnin hóf og nú er mest talað nm.
Þessari ákæm Mr. Doucet svaraði Mr. La-
pointe með þvf, að skora á Hon. Arthur Meig-
hen, sem með ánægjubros á vörum hlýddi á
þessa uppljóstan stuðningsmanns síns og fé-
laga, án þess að segja orð til mótmæla, að láta
rannsaka þessa kæm, sem auðsjáanlega var til
þess gerð, að vekja ótrú og ýmugust á Mr. La-
pointe, tafarlaust. Það gerði Mr. Meighen, og
hófst sú rannsókn í Quebec í vikunni sem leið.
Málafærslumaður sá, sem Meighen setti og
líta átti eftir hag bans og ríkisins fyrir hans
hönd, gaf út hráðalbyrgða s!kýrslu á fimtndag-
inn í vikunni sem leið, og tilkynti öllum lands-
lýð að ákæra þessi væri með öllu ósönn, og hefði
því við ekkert að styðjast, og að Doucet, félagi
Meighens, hefði farið með tilhæfulaust og raka-
laust slúður.
Þjóðeignajárnbrautirnar í hœttu
Svo hljóðandi frétt frá Ottawa og Quebec
hefir borist út um alt land síðustn dagana:
“Það er altalað hér, að skifta eigi nm for-
stöðumenn fyrir þjóðeignajárabrautunum í
Canada, ef afturhaldsmenn vinna í næstn kosn-
ingum. Að það eigi að láta Sir Henry Thom-
ton fara en setja í hans stað Sir Henry Dray-
ton, sem áður var fjármálaráðherra í ráðuneyti
Arthur Meighens.
Það hefir vakið umtal og undmn manna, að
Sip Henry Drayton var ekki í tölu hinna nýju
fyrir minni íslands, hins andlega auðuga og sögu-
ríka ættlands.
te ■ ---
Vesturnísl. vita allir, að árlega er hér vestra
valinn helgur vordagur, til að minna menn á móður-
, kærleikann. Dagurinn er svo nefndur “Móðurdag-
urinn”'. Að verja degi til að minnast móðurorðanna
og móðurfórnanna, munu flestir telja fagran sið, er
fremur en hitt göfgi hjarta, barnsins. — Og móðirin
þarf hvorki að vera geðlaus né gallalaus, ekki smá-
fríð og engin skýjadís, til þess að barnið elski hana
og gleymi henni ekki.
—Annar ágúst er 1 rauninni íslendingum móður%
dagur.
ísland er móðurjörð flestra, er orð mín heyra,
allra, er orð mín kurma að sjá. íslenzka þjóðin er
móðurþjóðin. ísland og íslenzk tunga, tvístirnið í sól-
kerfi anda vors hinna eldri íslendinga, og ýmsra
meðal hinna yngri. Frá ættjörðinni er móðerni
vort. Þaðan er móðurástin, er vér nutum. Þaðan
fengum vér móðurmálið, með yl þess og fegurð.
Þaðan kom oss feðraarfurinn. Og þaðan er hún
móðir vor, er las:
— “Þetta mái, með unað og yl,
yngdan af stofnunum hörðu.”
Svo: — “Eg skildi að orð á ísland til
um alt, sem er hugsað á jörðu.”
í dag á eg að minnast móður mæðra vorra, ís-
lands. Þau 39 ár, er eg hefi dvalið utan íslands,
hefi eg oft minst ættlandsins. — Þá hefi eg æfinlega
valið íslandi mín beztu og hlýjustu orð. Ógjarna
vildi eg þó hér endurtaka það, sem eg hefi áður sagt
opinberlega. Því finn eg tii þess nú, hve eg er
“óauðugr maðr” til auðugs kominn.
En ísland og íslendingar eru mér ijúfustu um-
talsefni. íslenzk tunga< er eini gimsteinninn, sem
eg á. Kristindómurinn einn er mér helgari. Þó
finst mér stundum þenna móðurdag íslands, að þögn
kærleikans í hjörtum sona og dætra móðurjarðar-
innar, sé mælskari en ræður okkar, sem eigum að
tala.
Fyrir skömmu kom amerískur hljómfræðingur,
er stórfrægur varð fyrir íþrótt sína í Evrópu, heim
aftur til Ameríku. í New York borg var hann bók-
staflega borinn á höndum fólksins. Veizla mikil var
honum þar búin. 1 veizlu þeirri átti hann að tala.
Hann stóð upp og hóf mál sitt. En meðai gestanna
kom hann auga á aldurhnigna konu, og þrátt fyrir
andlitsblæju, er hún bar, þekti hann móður sína.
Vestan frá Denver, Col., hafði hún komið, til að vera
viðstödd, er þjóð þeirra sæmdi drenginn hennar.
En — ræðan hans var.ð að engu. Móðurástin tók
frá honum málið. Kærleiks-tilfinningar hjartans
urðu orðunum yfirsterkari.
Átvik þetta minnir mig á skyldan sögu atburð
úr æfi Garfieids, Bandaríkjaforsetans ágæta. Hann
var að fiytja sína aðai ræðu. Er síðustu orðin féllu
af vörum forsetans, gekk hann rakleitt til móður
sinnar, er var meðal áheyrendanna, lagði hendur um
háls henni og kysti hana eins og fyr í barnæsku.
Sá var án efa eftirminnilegasti og “mælskasti”
þáttur í framkomu forsetans.
Áreiðanlega er eitthvað svipað ástatt fyrir mér
í dag. Eg vildi að eg gæti endað ræðuna mína á
lama hátt.
Hið afskekta ættland og hln örsmáa þjóð þess,
hefir öðrum fremur eignast heimsfrægð.—“Þín hef-
ir farið fjöllum af frægð um allan heiminn,----
Enginn nefna maður má maka þinn á jörðu.”------
Slík umm^eli eru alls ekki einstæð, og ekki bundin við
íslendinga eina. Tungan íslenzka er gríska Norður-
landa. ’Móðurmálið vort er hornsteinn norrænu
málanna. ísland gaf norðurhluta Evrópu sagnritan,
skáldskap og lýðstjórnar fyrirmynd. íslendingar
námu Grænland, íslendingar fundu Ameríku. Og
öldum siðar voru það einnig þeir, er vísuðu Kól-
umbus til vegar.
Ekki væri þó íslands oft minst, væri það óbygt,
eða bygt af öðrum en íslendingum. Minni íslands
er nálega óhugsandi án þess að íbúar þess, sögur,
Ijóð, mál og menning þess, þjóðin, sé tekin til greina.
fsland er hvorki fundið né bygt til einskis. íslend-
ingar hafa hvorki lifað né barist fyrir gýg. Þótt
ísland sé dásamlega fagurt land, eru íbúar þess
fyllilega samþoðnir landinu. — Fjöldi ágætustu út-
i lendinga, frá flestum eða öllum menningarþjóðum
heimsins, er til fslands hafa komið, eða kynt sér
rækilega menning þjóðarinnar, hafa felst ástarhug
til lands og þjóðar. Á íslandsvini sem Maurer og
Fiske og lávarðana Dufferin og Bryce, þarf engan
fslending að minna. En tala slíkra vina er 1 e g i o.
Og þeim fer stöðugt fjölgandi. — Eg vil hér að eins
nefna ummæli tveggja ágætismanna í vorri garð, er
eg minnist ekki að hafa séð í riti eða ræðu á voru
máli.
Dr. Murray, forseti háskólans í Saskatchewan-
fylki, í Canada, sagði í ræðu, er hann flutti 5. marz
í vetur er leið: “örðugt veðráttufar, er vér ráðum
ekki yfir, leggur þá nauðsyn á oss, að vér fylgjum
dæmi íslands, þar sem þjóðin, þrátt fyrir erfiðan
ytri hag, hóf sig á óvenjulega hátt stig menningar
og uppfræðingar.”
Maðurinn, er talar, er nútíðar maður, sem kynst
hefir íslendingum. Hann er yfirmaður hins mikla
skóla Vesturlandsins, er veitir þegnum ríkisins á
því svæði hina æðstu mentun sína. Og hann bendir
hér á fslendinga sem fyrirmynd.
Við það, finst mér, ifsland og börn þess megi
vel una.
Dimmmmmimimmmmimimiiimmiimmmimimmmiimmmmmmnimu;
! SKREYTIÐ HEIMILIÐ. i
^ Það er á vorin að menn fara að hugsa um að fegra og endurnýja heimili aín. II
Draperies, blæjur, gólfteppi, Chesterfield Suitea, stoppuð húagögn, o.fl.
1 HREINSAÐ OG LITAÐ. - FLJÓT AFGREIÐSLA. í
Fort Garry Dyers andCleaners Co. Ltd.
W. E. THURBER, Man.ger. =
I 324 Young St. WINNIPEG Sími B 2964-2965-2966 |
= Kallið upp og fáið kostnaðaráætlun. “
TIIIIIMIIIIMIIIMIMIItlMIIIIMIIIIIIMIIIIIIMIilMIIIIMMIIIIIIIIMimillMMIIIIIIIMIIMIIIIIhT
wmmmammmmmm^mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm^mmmmmmmmmmmmmmmmmfW
ÞEIR SEM ÞURFA
Hin ummælin, er hér skal vikið að, eru eftir
Thomas Carlyle. Honum þarf ekki að að lýsa. Orð
þessi standa 1 einu merku riti hans:
“Á þessari undra eyju, íslandi, er jarðfræðing-
ar segja að eldur hafi þeytt upp úr hafsbotni, beru
landi hraúnfláka og háfjalla, sem hrikaveður vetr-
anna gleypa marga mánuði ársins, en sem er auðugt
af ótömdum yndisleik sumarsins, með brennisteins-
keldur, geysa, jökla og eldfjöll, hinn furðulegasti or-
ustuvöllur frosts og funa, — á þessum stað, þar sem
allir menn hefðu allra sízt búist við bókmentum og
skráðum sögum, voru fræði Norðurlanda rituð.
Það leynir sér ekki, að íbúar íslands voru skáld-
menn, að þeir bjuggu yfir djúpum hugsunum, og
kunnu að segja frá þeim hugsunum fagurlega og
hljómþýtt. Mikið hefði við það tapast, ef íslandi
hefði ekki verið þeytt upp úr hafdjúpinu og landið
síðan fundið og bygt af Norðmönnum.”
lEg er að vona, að fleirum en mér finnist þessi
ummæli hinna óíslenzku og ágætu manna, eigulegt
íslands minni.
Til munu þeir, meðal útfluttra íslendinga, er ó-
sjálfrátt, þegar þeir minnast íslands, taka undir
með hinu dapra skáldi, er kvað erlendis, þótt ekki
væri hann í tölu Vestur-íslendinga:
“Em—skip mig þaðan burtu bar,
Það byrgðu höf.
— Nú á eg ekkert annað þar
En eina gröf.” — ,
Þeim hættir til að muna bezt örðugleikana, óveðrin
og — grafirnar. Þeir bera á sér andleg ðrkuml ein-
stæðinga og olnbogabarna. Jafnvel endurminning-
ar móðurdagsins um móðurástina bætir það ekki til
fulls. En þorri íslendinga, er erlendis hafa dvalið
fyr og síðar, hafa víðfrægt ísland og borið hróður
íslenzkra fræða til fjarlægra þjóða. Flest fegurstu
ættjarðarkvæði íslendinga eru kveðin erlendis.
Fjarvist frá ættjörð og átthögum hefir einatt reynst
sjónauki, hvað snertir kosti heimahaganna. Heim-
anförin úr föðurhúsum hefir marg oft aukið samúð
barna og bræðra. Eg er sannfærður um, að vestur-
farirnar hafa alment haft þau áhrif á Vestur-
'fslenidnga. Hömlur kærleikans kynda glaðast
eld ástarinnar. — Lífsloftið er vafalaust hreinast
utanhúss. Ef til vill er ættjarðarástin einnig hrein-
ust og heitust utanlands. Þau áhrif skilst mér að
útlegð hafi jafnan haft á útlagana. Fráskilinn
frændum og föðurlandi sér maðurinn einatt æskulíf
sitt í ljúfum hillingum. Hver drangur verður töfra-
höll. Hver bæjarlækur að Ijúffengu morgunkaffi.
Kuldastakkur landsins og lífsins breytist i sumar-
hjúp. Þjóðin afklæðist göllum sínum. Alt þrátt og
þras er gleymt. Og málið verður að mjúkum móður-
orðum, en olnbogabarnið í öskustó verður drotning.
Góður nlaður hugsar stöðugt um ættjörðina sem
s í n a, um ættmennina sem s í n a. Andinn er stöð-
ugt að “fara heim.” Hann á oftast fargjaldið þang-
að. Mjynd íslands bera flest börn þess í hjartanu —
í umgerð kærleikans. Heima er Helgafell íslenzkra
sálna. Ekkert sem er saurugt, ljótt eða vanheilagt
má nálgast þann tilbeiðsluverða stað. Þótt menn
verði sannfróðir í annarlegum tungum, verður mál
ættjarðarinnar eitt ósjálfrátt að ljóði, bæn og
blessun. íslenzkan e r lofsöngur. Fjöllin veita hug-
arflugi íslendinga vængi. Stórviðrin lækna allan
óstyrk tauganna betur en noklíur nuddlæknir í kon-
Ungshöllum. Hafið eykur mönnum útþrá og djup-
sævi vitsmunalífsins. Fjallastraumar vinda og
vatna hreinsa hugsanalíf íslendinga. Þar er sumar-
dagurinn náttlaus. Þar er gagnsæi og ilmur lofts-
ins eins dæmi. Þar eru litbrigði lofts of láðs og lag-
ar fegurst í heimi. Þar hefir og líf alþýðunnar ver-
ið óbrotið og hrekklaust, — og auðurinn mesti and-
legir fjársjóðir.
Þar eru einnig átthagar lóunnar, er árlega vitj-
ar íslands, — ekki í orðum einum eins og eg, heldur
með því að fara hvert sumar heim, glatar hvorki né
gleymir ættjarðarást sinni, heldur syngur hana inn-
í sál og tilveru lands og þjóðar, frá hreiðrinu, er hún
fæddist í, — til dauðans.
Hver vill nú ekki taka undir með Þorsteini:
“Hann langar svo oft heim á Þórsmörk til þín.” —*—
Og ýmsir treysti eg að ítreki með mér:
Þar er æska mín 611,
Bak við úthaf og fjöll;
Slíka átthaga andann vill dreyma:—
ÍLand, þar sezt eigi sól,
OBygð, er söngfuglinn ól,
Þar á sumarið sólfagurt heima.
En þessi orð mín í dag áttu ekki að eins að verða
einhliða lofsöngur hins liðna og fjarlæga, og því síð-
ur venjuleg líkræða. Eg geri mér heldur enga tál-
von um, að fsland og íslendingar endurfæði allan
heim, eins og flogið hefir fyrir 1 síðustu tíð. Eg tel
ekki alt, sem íslenzkt er, eftirsóknarvert, — meira
að segja, ekki sum ljóðmæli Islendinga. Eg er hér
þó ekki til að rekja raunir ættbræðranna, og eg hefi
aldrei lagt það í vana minn, að víta þá um þau mál,
er þá snerta einat En eg tel það beinlínis skyldu
mína að víkja hér að því, eins þótt einhverjir kunni
að misskilja það eða vanþakka, að þjóðernisvernd
vor1 og bræðraþelið milli Austur- og Vestur-íslend-
inga, getur ekki dafnað og lifað, sé það áframhald-
andi einhliða. Kærleikslífinu er þann veg háttað,
að það þarf að finna yl frá þeim, sem unnað er.
Ættjarðarást og þjóðernisvernd Vestur-íslendinga
þarfnast þess, að hún finni jarðveg heima, — berg-
mál í hjörtum bræðra vorra eystra. Annars er hætt
við, að svo fyrnist ástir sem fundir, — nema hjá ör-
fáum einstaklingum, sem aldrei hafa þekt annan
kærleika, en sína “fyrstu elsku”.
LUMBER
KAUPI HANN AF
The Empire Sash& Door Co.
Limited
Offtce: 6th Floor Bank of Hamilton Chambers
Yard: HENRY AVE. EAST. - - WINNIPEG, MAN.
VERÐ Og GŒDI ALVEG FYRIRTAK
Við það ber að kannast, að ætt-
jarðarást og þjóðrækni vor hér
vestra, hefir verið ábótavant í
ýmsu. En einlæg hefir sú íslands-
trygð verið í hjörtum fjöldans. í
52 ár, síðan þjóðhátíðaraár ís-
lands 1874, hafa íslenzkir Vest-
menn stöðugt leitast við að varð-
veita þjóðerní sitt, og bera ætt-
jarðarást sinni vitni. 1 öll þau
ár, hafa þeir reynt að víðfrægja
allan íslenzkan hróður í hérlendu
þjóðlífi. Enginn mun nú segja,
að sá vitnisburður vor hafi með
öllu mishepnast. — Höpp og ó-
höpp heimaþjóðarinnar hafa einn-
ig snortið oss. Blöð þeirra og
fcækur höfum vér lesið. Mál þeirra
og menn hafa ekki verið oss óvið-
komandi. Og öll þessi ár höfum
vér, á einn eða annan hátt, átt
beinan þátt í heimsóknum ýmsra
afbragðs manna og kvenna aust-
an hafs, og dvöl þeirra gesta hér-
lendis meðal vor. Um slíka hluti
mætti vel fjölyrða.
En málum Vestur-íslendinga,, og
jafnyel mönnum þeirra, hefir
naumast borist svipuð samúð né
svipaður styrkur, í orði eða verki,
frá heimaþjóðinni og föðurland-
inu. Tilfinnanlegast finst mér
þctta í þjóðræknisstarfi voru. Eg
held t. d. á eintaki af einu Reykja-
víkur-blaðinu,, all-vinsælu og víð-
lesnu á sinni tíð. Höfuð grein
blaðsins er um “íslenzkt þjóðerni
í Ameriku.” í grein þessari ern út-
fluttir “íslendingar” ávalt auð-
kendir þannig: með gæsalöppum.
Rithöfundar íslenzkir í Ameríku
eru taldir “ritóðir”; “fáeinar
hræður, er enginn gefur gaum að,
eru “að bisa við sinn mosavaxna
Sisyfus-stein: þjóðernið,” — sem
alt lendir í “flokkskássu” og
“þjcðernisgröf”. “Hinir íslenzku
blaðamenn í Ameríku gera því ó-
gagn eitt með blöðum sínum”, —
þótt þeir tali mikið um “félags-
skap, sem varla er til nema á
pappírnum,” og þeim loks ráð-
lagt, “að hætta við þetta blaða-
strit, sem ekkert geri annað en
•—skaða.” —
Sem betur fer, kveður nú við
annan og fegurri tón, í flestu sem
ritað er. Þó býr heimaþjóðin enn
að þessari ólyfjan. Og fremur
lítið athvarf er þjóðræknisstarfi
voru hér í slíkum pistlum, eða þá
þögn þjóðarinnar heima. Hér er
þó að þessu vikið einungis til að
leggja áherzlu á, að nú er oss lífs-
nauðsyn, að hollir og hlýir straum-
ar berist oss frá íslandi, — í bréf-
um og blöðunfc í bókum og manna-
skiftum.
Jafnvel karlmennið Ormur Stór-
ólfsson bar þess menjar' alla æfi,
er hann, að konungs boði, stóð
einn eftir undir byrði, er var ær-
ið þung sextíu vöskum mönnum.
Eg ítreka það, að sízt má nokk-
uð draga úr kærleika hins yngra
sonar í fjarlægu landi til föður-
húsanna. Hitt er augnamið
mitt: að eldri bróðirinn heima
eignist fórnfúst eða hjálpfúst
bróðurþel til hins, er að heiman
fór, kannist við sínar bróður-
skyldur og samgleðjist því, að
hann gleymdi ekki ættingjum né
æskustöðvum.
Meginmál mitt hefir átt að
minna á hollustu vora til íslands
og kærleikann til íslendinga og
þjóðararfsins góða. Því hamingja
einstaklinga og þjóða á rætur sín-
ar í kærleikslífi þeirra. Hins veg-
ar verða eigingirni og flokka-
drættir æfinlega fótakefli eða
dauðamein. iSá þjóðflokkur, sem
vinnur saman í eindrægni, verður
seint yfirunninn og aldrei gjald-
þrota. — Og ættjarðarástin er ein
í þrenning kærleikans, — sem aft-
ur er það sem m e s t er í heimi.
En vegur kærleikans er ekki á-
valt auðfundinn né greiðfær. Það
þekkjum vér íslendingar. Þann
veg eiga allir þjóðræknir menn,
heima og að heiman, því að varða
sem bezt.
—Eg trúi því, að þorri Vestur-
íslendinga taki undir með mér er
eg segi að endingu:
Eg man ættjörðina og ann
börnum hennar. Ættland mitt og
ættþjóð mín eru augasteinar mín-
ir. Eg trúi á gildi máls vors og
sagna vorra. Mér er heilagt al-
vörumál, að arfurinn bezti frá ís-
lenzkri þjóð, falli ekki í gildi, týn-
ist aldrei ætt vorri. Þótt eg eigi
fleiri áhugamál, eru vonir mínar
og vonbrigði mín einkum knýtt
við íslendinga og ísland. Eg af-
saka það ekki. “Hér stend eg. Eg
get ekki annað. Guð hjálpi mér.”
Þau orð Lúters eiga því heima
hjá mér. —
Líf mitt óx frá hjarta íslands.
Andi minn vaknaði í íslenzku um-
hverfi. Sál mín var fyrst nærð á
fræðum feðra minna. Ef það er
söngtónn i sál! minni, þá er hann
frá ættjörð minni. Og málið mitt
kendu mér móðurvarirnar, er
fyrst báðu fyrir mér og fyrst
mintust við mig. Þ a r þvíla hin
þreyttu bein foreldra minna, syst-
kina og frænda. Og móðurhjart-
að sjálft er falið í skauti föður-
landsins.
Enginn og ekkert breytir hjarta-
afstöðu minni til Islands né fs-
ltndinga. — “Því at ek” — með
Njáli •— “ætla héðan hvergi at
hrærast, hvart sem mér angrar
reykr eða bruni.” —
Mackenzie King talar í
Winnipeg.
Ræða sú, er Hon. Mackenzie
King flutti í Winnipeg hinn 3. þ.
m. og sem er fyrsta ræða hans í
Vestur-Canada í kosningahríð
þeirri, er nú stendur yfir, var alt
of löng til þess að hægt sé að birta
hana alla. Hér er því að eins um
útdrátt að ræða.
Mr. King var afar vel fagnað
af hinum mikla mannfjölda, sem
saman var kominn til að hlusta á
ræðu hans. Hann byrjaði ræðu
sina með því að segja, að nú væri
alt sem að stjórnmálum lýtur, aft-
ur að komast í fastari skorður og
ákveðnara, heldur en verið hefði
síðan á stríðsárunum, og því væri
það vel til fallið, að Canada þjóð-
in gæfi frjálslynda flokknum svo
ákveðinn meiri hluta við kosning-
arnar, sem nú væru fyrir dyrum,
að ekki gæti verið um það að vill-
ast, hvaða stefnu þjóðin vldi
fylgja í stjórnmálum næstu árin.
Mr. King gerði ljósa grein fyrir
hvað til þess hefði leitt,, að þing
ið væri rofið og nýjar kosningar
færu fram. Að afstöðnum kosn-
ingum 1925, hefði hann ákveðið
að láta þingið sjálft skera úr því,
hvaða stjórnmálaflokkur skyldi
með völdin fara. Þegar þing kom
saman, leyndi það sér ekki, að
það var vilji meiri hluta þing-
manna, að hann sæti áfram við
stjórn. Ailir flokkar, að undan-
teknum íhaldsmönnum, hefðu ver-
ið ákveðnir í að varna því, að Mr.
Meighen með sína hátolla-stefnu,
kæmist til valda. Sú yfirlýsing,
er Meighen hefði borið fram, að
King-stjórnin hefði engan rétt til
að halda áfram, hefði verið feld
mðe 129 atkvæðum gegn 116 at-
kvæðum. Hér hefði því verið far-
ið nákvæmlega eftir vilja þjóðar-
innar, eins og hann 'hefði komið
fram hjá löglega kosnum fulltrú-
um hennar, enda væri það einlæg-
ur vilji sinn og ásetningur, að
ganga aldrei á móti brezkum
stjórnarskipunarlögum, hvort sem
um væri að ræða rituð lög eða
venjur, sem náð hefðu fastri
hefð.
Þegar leið að þinglokum, sagði
ræðumaður, að samvinnan milli
frjálslynda flokksins og einstakra
manna í bændaflokknum, hefði