Lögberg - 20.07.1939, Blaðsíða 1

52. ÁRGANGUR
LÖGRERG, FIMTUDAGINN 20. JúLf, 1939
NÚMER 2.3
Guðmundur
Kristjánsson söngvari
og íslandsdagarinn
á Heimssýningunni
Athygli mín hefir verið
dregin að því, að í grein minni
um íslandsdaginn á Heims-
sýningunni í New York, sem
birtist í íslenzku blöðunum
hér vestra fyrir stuttu síðan,
hafi eigi verið minst á söng
Guðmundar Kristjánssonar
söngvar^ við það tækifæri.
Þykir mér miður að svo var
eigi, en það var þvi áð kenna,
að í frásögninni um íslend-
ingadaginn í stórblaðinu New
York Times, sem grein mín
var bygð á, var eigi sérstak-
lega getið um söng Guðmund-
ar. En rétt er það, sem tals-
hátturinn segir, að “þess skal
getið, sem gert er,” og sér-
staklega þegar það er vel gert,
og eg hefi nú fyrir þvi nægar
sannanir, að Guðmundur
söngvari hafi að þessu sinni,
eins og svo oft endranær, orð-
ið íslandi og íslendingum til
sóma með framkomu sinni á
söngpallinuin.
Mér er tjáð, að LaGuardia,
borgarstjóri i New York, hafi
farið sérstaklega lofsamlegum
orðum um söng Guðmundar,
og að einnig hafi verið sér-
staklega á söng hans minst í
stórblöðunum New York Her-
ald Tribune og New York Sun.
Kemur þeim, sem til Guðmund-
ar þekkja, þetta ekki á óvart,
því að hann hefir jafnan unn-
ið sér frægðarorð með fram-
komu sinni bæði sem ein-
söngvari og eins í óperum.
Söngur hans yfir útvarp í
New York hefir einnig undan-
farið vakið mikla athygli og
hlotið óspart lof hlustenda.
Vinir og velunnarar Guðmund-
ar fagna þeim fregnum og
óska honum framhaldandi
brautargengis á hinni erfiðu
listamannsbraut; en sigrarnir
eru þá einnig í hlutfalli við
erfiðleikana, sem sigrast er á.
Ricbard Beck.
SAMVINNA
/ PÓLLANDI
Tæpar 3 miljónir manna
eru i kaupfélögunum í Pól-
landi. Heildaríbúatala Pól-
lands er 34 miljónir. Sam-
vinnufélagsskapur er þar því
allmikið útbreiddur, ef mað-
ur telur 4 neytendur á hvern
félagsmann, eins og venja er
til, eru það um 12 miljónir
manna, sem kaupa lífsnauð-
synjar sínar í samvinnufélög-
unum. Mest eru samvinnufé-
lögin útbreidd í sveitunum,
þar sem 2.1 miljón eru í fé-
lögunum. Flest af félögun-
um í sveitunum eru lánsfélög,
sem lána bændunum til bú-
reksturs og bygginga. Allmörg
byggingarsamvinnufélög eru
þar einnig.
Dr. Olafur Stephensen
látinn
Síðastliðinn mánudag lézt
að heimili sínu 162 Sherburn
Street hér í borginni, Dr. ól-
afur Stephensen, freklega 74
ára að aldri, fæddur að Holti
í önundarfirði; er með hoti-
um í val hniginn íslenzkur
brautryðjandi vestan hafs, er
Dr. ólafur Stephensen
markað hafði spor i sögunnar
sand, og sakir glæsimensku og
háttprýði auðgað hið íslenzka
mannfélag að margbreyttum
litbrigðum.
Hinn látni landnemi í riki
vestur-íslenzkrar lælcnislistar,
lauk prófi við læknaskólann í
Reykjavík með ágætri eink-
unn, og stundaði að því lokmi
iframhaldsnám við Kaupm.-
hafnar háskóla; hingað til
lands fluttist Dr. ólafur 1893,
og tók próf við læknaskóla
Manitobafylkis 1895 með því
að sliks var krafist samkvæmt
landslögum áður en læknis-
leyfi yrði veitt. Dr. ólafur
var fyrsti íslendingurinn, sem
fékk læknisréttindr í Canada,
og hinn fyrsti íslenzkur lækn-
ir með fullnaðarpróf, er gekk
í herþjónustu meðan heims-
styrjöldin frá 1914 stóð yfir;
gegndi kafteinsstöðu sem her-
læknir frá 1916 til 1918, og
gat sér hinn bezta orstír;
hann var dyggur meðlimur
Fyrsta lúterska safnaðar, og
einkalæknir stúkunnar ísa-
fold yfir 40 ár.
Dr. ólafur lætur eftir sig
ekkju, Margréti, gáfaða ágæt-
iskonu, og sjö börn; en þau
eru þessi: Mrs. Robert Blaek,
Mrs. V. J. Percy, Mrs. G. P.
Kennedy og Emilie, allar í
Winnipeg; Magnús, Long
Beach, Cal.; Stefán í Van-
couver og Frank í heimahús-
um; tvær systur lifa Dr. ólaf,
búsettar í Reykjavik.
Útför Dr. ólafs fór fram kl.
2.30 frá Fyrstu lút. kirkju
fimtudaginn þann 20. þ. m.
undir umsjón Bardals. Kveðju-
mál fluttu þeir séra Valdimar
J. Eylands og séra Rúnólfur
Marteinsson.
Líkmenn voru Dr. B. J.
Brandson, Dr. W. G. Beaton,
S. W. Melsted, G. L. Stephen-
son, S. Stephenson og S. Sig-
urjónsson.
Frá Islandi
í gær var mjög heitt í veðri
því nær um alt land. Klukkan
6 í gær var 28 stiga hiti í
skugganum að Kirkjubæjar-
klaustri á Síðu og 20—25 stig
austan lands og norðan, til
dæmis 25 stig að Mælifelli í
Skagafirði. Mun þetta heit-
asti dagur ársins. í gær var
langhlýjast á fslandi af þeim
löndum, sem veðurstofunni
hér bárust skeyti frá. í Bret-
landi var hvergi yfir 19 stiga
hiti og mest 20 stig austan
fjalls í Noregi. f morgun kl.
9 var 23 stiga hiti að Kirkju-
bæjarklaustri, 22 stig á Akur-
eyri og 20 stig að Mælifelli í
Skagafirði og á Vattarnesi við
Reyðarfjörð. Er leið að há-
degi í dag var hitinn orðinn
mun meiri, um 25—27 stig á
Akureyri. Hitar þessir hafa
valdið vatnavöxtum og skriðu-
föllum norðan lands. Er bíl-
vegurinn á Öxnadalsheiði og
í öxnadal ófær á 30 km. kafla.
Hjá Miðlandi í öxnadal hefir
fallið 100 inetra breið skriða
yfir veginn og fvrir framan
Hóla hafa lækir valdið skemd-
um. Grjótá á Öxnadalsheiði
hefir brótið sér nýjan farveg
vestan við brúna og komust
hraðferðabilar ekki yfir ána
í gáír. Steindórs bifreiðar
fluttu farþega sína út á Sauð-
árkrkók í nótt, en farþegar
með bifreiðum Bifreiðastöðvar
Akureyrar voru fluttir á hest-
um yfir Grjótá og komust til
Akureyrar um hádegi í dag.
•
Á þessu sumri er fyrirhugað
að leggja jarðsíma yfir Holta-
vörðuheiði í stað línanna, sem
þar eru. Er vegalengdin 20.4
km. frá Fornahvammi að
Grænumýrartungu. Verk þetta
var hafið í byrjun þessarar
viku. Var byrjað rétt ofan
við Fornahvamm og verður
grafið norður heiðina. Um
fimtíu manns vinna að þessu
í sumar, alt fram í ^eptember-
mánuð. Þess er vænst, að
hægt verði að taka jarðsím-
ann yfir heiðiná' til notkunar
í októbermánuði í haust. Þeg-
ar fram líða stundir er fyrir-
hugað, að slíku simasambandi
verði komið á alla leiðina
milli Akureyrar og Akraness
eða Akureyrar og Borgarness.
Með þeim hætti fengist miklu
greiðara og betra símasam-
band en ella væri kostur á.
•
Kvennaskólinn á Blönduósi
mintist fimtíu ára starfsemi
sinnar með miklum hátíða-
höldum um síðastliðna helgi.
Stóðu þau hátíðahöld tvo
daga, laugardag og sunnudag.
Fyrri daginn heimsóttu náms-
meyjar frá Blönduósi skóla
sinn, alls á þriðja hundrað, en
siðari daginn voru ahnenn há-
tíðahöld. Samkoman var fjöl-
menn og mikið um ræðuhöhl
og söng, en veður var óhag-
sttt, norðlæg átt og kulda-
gjóstur. Skólanum barst mik-
ið af heillaóskaskeytum og
gjöfum. Meðal annars gáfu
gamlir nemendur skólans
brjóstlíkneski af Elínu Briem
og Guðrúnu Björnsdóttur og
Þormóðui; Eyjólfsson á Siglu-
firði gáfu málverk af Birni
Sigfússyni á Kornsá, er Gunn-
laugur Blöndal hefir gert.
•
Yfirleitt má gera ráð fyrir
að túnasláttur hefjist í flest-
um héruðum landsins upp úr
Jónsmessuhelginni. Víða er
þó þegar byrjað að slá, t. d. í
Eyjafirði, suðvestan lands og
sumstaðar á Vesturlandi. Er
það miklum mun fyr en venja
er til. Að Vífilsstöðum var
sláttur byrjaður fyrir viku
siðan og er nú búið að slá um
15 dagsláttur. Á Hólum í
Hjaltadal var byrjað að slá
um miðjan mánuðinn. Þykir
grasspretta bezt norðan lands
í Skagafirði og Eyjafirði.
Vestan lands er mjög góð
grasspretta í Snæfellsness- og
Dalasýslum, að sögn manna,
er ferðast hafa um þessi bygð-
arlög nú nýlega.
Aðal vorsmaíanir og rúning
sauðfjár stendur nú yfir þessa
dagana víða um land. Verða
smalamenskur yfirleitt af-
staðnar um helgina. Ær eru
kappfyldgaðar eins og vænta
mátti eftir svo snemmkomið
og áfallalaust vor, en sum-
staðar þykja brögð að því, að
fé sé gengið úr ullu venju
fremur. Víða, þar sem girð-
ingar eða annað aðhald er
ekki til fyrirstöðu, er fé runn*
ið meira úr heimahögum,
heldur en á sér stað um þetta
leyti annars, þegar tíð er
stirðari. _
Þátttakendur í bændaför-
inni héldu heimleiðis i gær.
Var orðið svo áliðið dags er
komið var austan yfir Hellis-
heiði á þriðjudag, að ráðleg-
ast þótti að gista í Reykjavik,
þótt fyrriuhgað hefði verið að
fara vestur þá um kvöldið.
Tíminn átti i gær tál við Guð-
jón, Magnússon frá Hrútsholti
i Eyjahreppi, er var einn af
þátttakendunum í förinni.
Lætur hann mjög vel af ferða-
laginu og hrósar þeim viðtök-
um, er allsstaðar voru veittar
í þeim sveítum, er þeir fóru
um. Beið á hverjum áfanga-
stað mannsöfnuður eftir
ferðamönnunum og víða komu
bændur til móts við þá og
fylgöu þeim i^m bygð sína.
—Tíminn 22. júni.
f síðasta blaði, þar sem birt
voru nöfn þeirra íslendinga,
er sæmdir voru heiðursmerki
Fálkaorðunnar, féll af vangá
úr nafn Dr. Rögnvaldar Pét-
urssonar, er sæmdur var stór-
riddarakrossi með stjörnu.
Ríkisstjórinn í Norður
Dakota um Islendinga
Á fyrirlestrarsamkomu Thor
Thors Alþingismanns að
Mountain sunnudaginn 9. júlí
bauð dr. Richard Beck hann
og frú Ágústu velkomin fyrir
hönd Norkur Dakota ríkis og
las upp bréf frá John Moses
ríkisstjóra. Komst hann, sem
er Norðmaður, þannig að orði
i bréfi sínu:—
North Dakota is indeed fortu-
nate to have so distinguished a
visitor as Mr. Thor Thors, Chair-
man of the Committee in charge
of the Icelandic Exhibition at the
World’s Fair- May I ask you to
kindly extend tó Mr. Thors a
hearty welcome to North Dakota,
both in behalf of the state and on
my own personal behalf.
I would like also to have you
assure Mr. Thors of the high re-
gard in which we of North Dakota
hold our citizens of Icelandic birth
and descent. I think it can be
truthfully said that, in proportion
to the population, the men and
women who hail from the Saga
Isle have distinguished themselves
more than any oth^r racial group
(including the Norwegians).”
John Moses,
Governor of
North Dakota.
KA UPFJELÖG
í SVIÞJÓÐ
Kaupfélagið í Stokkhólmi
jók söluna á síðastl. ári um
rúmar 8 miljón kr. og var
salan hjá því 1938 kr. 75.1
milj. Salan hjá hinum kaup-
félögunum jókst einnig mikið.
Salan hjá kaupfélaginu í
Westeras, bæ á stærð við
Reykjavík, jókst á síðastl. ári
um 1.5 milj. kr. og var heild-
arsalan yfir árið 6.44 milj.
Félagið í örebro seldi fyrir
14.19 milj., í Eskilstuna fyrir
10 milj. o. s. frv. Alls staðar
hefir aukningin verið mikil,
alt upp í ca. 20%.
Eins og áður hefir verið
sagt frá í Samvinnunni, keypti
sænska sambandið árið 1935
annað stærsta vöruhúsið í
Stokkhólmi, Paul U. Berg-
ström. Heldur var illa spáð
fyrir þessum kaupum og
margir töldu að salan myndi
minka við það að sambandið
keypti þetta gamla, þekta
vöruhús. En reynslan hefir
orðið alt önnur. Umsetning-
in hefir aukist mjög mikið,
eða um 90% frá því K.F.
keypti vöruhúsið og var sölu-
upphæðin á síðastl. ári um
18, milj. kr. og hafði þá auk-
ist um 31% á síðastl. ári. .