Austri - 26.09.1908, Blaðsíða 2

NR. 34
A U S T R l
126
nauðsynleg fyrir sjáfarútveg vorn, eink-
um síðan fjölga tók mótorbátum og
stærri fiskiskipum innlendum.
En vitar og leiðarljós, pó pau bæti
úr miklu, eru ekki einhlít, effiskimenn
eru peir fádæma trassar, að hafa enga
ljóstýru á bátum sínum er halla teliur
sumri og nótt að dimma. Af slíku
skeytingarleysi getur leitt stórtjón og
mannskaða, og pó enn hafi eigi orðið
manntjón af bátaárekstri, pá er slíkt
eigi lengi að hera að.
Bátaárekstur hefir hér viljað til, og
optar legið við honum, pó stórslys
hafi eigi eún orðið. En setjum nú
svo, að bátar rækjust á í kolníðamyrki
og slæmu veðri. Hvað er pá líklegra
en annarhvor hátanna eða jafnvelbáð-
ir færust, moluoust og sykkju; mig
hryllir við að rekja hugsunina á enda,
líklegast að allir mennirnir færust, 8
hraustir sjómenn í einu, og par hefði
enginn sagnir af nema petta: „Bát-
arnir komu ekki að, pegar von var á
peim, ekkert til peirra spurzt“.
fetta má eigi pannig polast lengur
að trpssum og kæruleysingjum sé látið
pað haldast uppi að vera ljóslausir á
sjó innan um fjölda báta, og tekur pað
jafnt til róðrarháta sem vélabáta, er
dimma fer af nóttu.
Eg hefi nú vakið máls á pessu, og
vil beina peirri spurningu til heztu
manna hér austanlands, en pó einkum
til útvegsbænda og annara bátaeigenda,
hvort peir ætli að láta petta svona
lengur óátalið eða afskiptalaust. Hvort
peir vilji nú ekki á íhöndfaranda vetri
undirbúa sýslusampykktir um að gjpra
öllum bátseigendum og formönnum
að skyldu, að víðlagðri sekt, að hafa
ljós á tilteknum stöðum á fiskibátum
sínum í róðrum eptir tiltekinn dag að
sumri t. d. 25. ágúst, með parvið eig-
andi reglum, pví pá fer verulega að
veiða skuggsýnt; og svo úr pví meðan
róið er og nótt er dimm.
Auðvitað geta slys viljað til með á-
rekstur pó allrar varúðar só gætt með
fyrirskipanir ljósa ogreglur með peim,
en hve roiklu fremur, ef allt er látið
afskiptalaust.
B. Sveinsson.
Berufirði 5/9. ’08.
Héðan er allt polanlegt, að frétta.
Heyjatíðin alltaf góð, enda heyja menn
nú mikið. Töluverður reitingur hefir
verið hér at afla í sumar, og hefði
sjálfsagt mátt reitahér upp eins mörg
skpd. á bát, sem á sumum hinum
fjorðunum, hefði lið verið til að stunda
aflann jafnvel.
Síld hefir óefað komið hér inn í
fjprðinn, pví ein síld stór náðist ný-
lega með berum höndum inn á Beru-
fjarðarleirum. í’að er leitt að engír
síldarveiðamenn skuli reyna íyrir sér
hér. Heppnaðist peim að veiða síld,
inundi lifna yfir ollu hér,
Mörgum okkar hér syðra pykir vœnt
um pað, Austri sæll, að pú vilt ekki
ganga að frumvarpi sambandsnefndar-
innar. lJað verður ekki heldur af pví
skafið að pað er gallagripur, frumvarp-
ið pað, pegar nákvæmlega er gagn-
rýnt.
Hvað dugar, pó einstök ákvæði í pví
séu all-góð, pegar að pnnur eru afleit
og ill, gagnvart landi sem áverafrjálst
land, og frjálsri pjóð — já afleit gegn
frelsi og jíslenzku sjálfstæði.
Nei, agnúar á frumvarpinu eru marg-
ir, enda pótt reynt sé að hylja pá með
gyllingu! Og pað er stórkostlega
hættulegt að sampykkja frumvarpið ó-
breytt, pví agnúarnir geta orðið enn
fleiri pegar frumv. kæmi til fram-
kvæmda, og einhver peirra gæti í
seinni tíð orðið svo teygður, að hægt
yrði að hengja á hann allt íslenzkt
sj álfstæði!
G. S.
Atkvæðagreiðslan
um
aðflnthingshannið.
Hún hefir fallið pannig í peirn kjör-
dæmum sem enn er frétt um:
Með Móti
Reykjavík 725 216
Bor garfj arðarsýsla 162 95
Mýrasýsla 132 60
Dalasýsla 128 106
Isafjorður 186 46
Strandasýsla 102 83
Húnavatiissýsla 263 136
Skagafj arðarsýsla 249 145
Akureyri 175 88
Suður-Úingeyjarsýsla 198 179
Norður-Úingeyjarsýsla 79 82
Seyðisfjprður 48 62
Norðurmúlasýsla 255 138
Suðurmúlasýsla 201 247
Árnessýsla 243 257
Yestmanneyjar 81 47
Gullbringu- og Kjósarsýsla 394 174
Sk att amálanefndin.
Skattamálanefndin sat á funclum á
Akureyri frá 4—19 f. m. og starfaði
daglega. Hún hefir samið 17 frum-
vörp alls og ýms álitsskjöl, svo sem
um gjaldpol landsmanna, fasta skatta,
tolla, sveitagjöld og fleira, og hefir
nefndinfalið pað formanni sínum,land-
ritara Kl. Jónssyni, að látá prenta
öll skjol málsins, og er svo til ætlazt,
að peim verði útbýtt meðal almenn-
ings, og lagt fyrir næsta alpingi, en
að eins til athugunar. Er gjört ráð
fyrir, að pingið skipi nefnd í málið
og að sú nefnd komi fram með sína
tillögu í málinu, að skattanefndin pví
næst eptir ping 1909 taki málið til
fullnaðar-umræðu. Má pví búast við,
að skattamálið í heild sinni komi til
meðferðar á pingi 1911, og hin nýja
skattal^ggiof, nái hún annars fram
að ganga, komi til framkvæmda 1912.
Nefndin gjörði að pessu sinni all-
miklar breytingar á frumvprpum peim,
sem hún samdi síðastl. vetur, og eru
pessar hinar helztu: Nefndin felldi
alveg niður að taka skatt af skipum,
eins og væru pau fasteign; pað pótti
ósanngjarnt og ýmsum vandkvæðum
bundið. Hins vegar pótti ekki rétt
að sleppa pessum gjaldstofni alveg,
og pví var í pess stað ákveðið, að
heimta vitagjald af öllum íslenzkum
skipum. Þetta pótti og pví sann-
gjarnara, sem ýmislegt hefir verið ný-
lega gjört til pess að greiða fyrir
skipagpngum, svo sem vitar byggðir,
og má búast við, að pað fari í vöxt.
Jafnframt var vitagjaldið sett á pllum
skipum á 25 aura af tonni. A mót-
orbátum skal einnig heirot vitagjald
minst 5 krónur. — Þá var fasteigna-
skattur færður úr 8/10 af hundraði of-
an í 2/10, en jafnframt var eignaskatt-
ur færður upp 1 2/10 úr x/10.
Nefndin hafði ætlazt til pess, að
hlutafélog og onnur slík arðvænleg
atvinnufyrirtæki gildu sama tekjaskatt
sem prívatmenn. Með pessu móti
hefði skatturinn orðið tvígoldinn, bæði
af hlutafélögum og einstpkum hluthöf-
um af arði peirra. Bað pótti nú samt
ekki rótt að sleppahlutafél^gum alveg
og var pví ákveðið, að hlutafélög
skyldu gre!ða2°/0 af ollum skattskyld-
um tekjum.
Nefndin samdi í vetur ítarlegt frum-
v&rp um stimpilgjald, byggt á peirri
grundvallarreglu, að öll verðmæt skjol
skyldi stimpla, og auk pess ýms 0nn-
ur skj0l. V,ð nánari athugun pótti
nefndinni petta of langt farið, áleit
pað mundi valda ýmsum ópægindum
meðan fólkið væri að venjastvið petta
gjald. Hún samdi pví nýtt frumvarp,
sem skylda stimplun á pau ein skjel,
sem yfirvöld hafa einhverja meðgjorð
með, svo sem pinglestur, staðfestingar
eða skrásetningu. Gjaldið er 1/2%
af upphæðinni, at afsalsbréfum öllum
og skjölum, sem snerta íasteignir, og
af erlðaskrám, en ^/4°/0 af öðrum
skjölum, par á meðal veðskuldabréfum.
Auk pess er fast gjald áýmsum bréf-
um, sem yfirvpld gefa út.
Loks tók nefndin aukatekjulögm til
gagngjörðrar endurskoðunar, og legg-
ur til, að gjöldin séu yfirleitt hækkuð
talsvert með pví að pau verða að telj-
ast sem ný lög, sem enda eru óhæfi-
lega lág í samanburði við pað verk
sem unnið er.
Ýmsar aðrar breytingar gjorði nefnd-
in á írumvörpum sínum, en öll skjöl
hennar V 'rða nú áður en langt urn
líður prentuð.
Ungmennafélög íslands.
Á lögum peirra er orðin sú breyt-
ing, að ungmennafélpgin í hverjum
landsfjórðungi mynda samband, er nefn-
ist fjórðungasamband, með stjórn útaf
fyrir sig. Fjórðungsping skal halda
ár hvert í febrúar- eða marzmánuði,
en allsherjarsambandsping 3. hvert ár
að l'ingvelli.
I fjórðungsstjórn Ungmennafélags-
sambands Austurlands eru: Uorsteinn
Jónsson kennari á Útnyrðingstpðum á
Völlum, formaður, ungfreyjá Svava
Úorleifsdóttir á Skinnastað, ritari, og
Páll Guttormsson bankaritari á Seyð-
isfirði, gjaldkeri. í varastjórn eru:
Guðm. Guðmundsson verzlunarm. á
Seyðisfirði, vara-formaður, Halldór Stef-
ánsson verzlunarm. á Seyðisfirði, vara-
ritari og Jón Sigfússon áÆrlæk, vara-
gjaldkeri.
Ungt listamanusefni.
Smám saman koma peir kraptar
íslenzku pjóðarinnar í ljós, sem styðja
góðu framtíðarvonirnar hennar, og
sem sýna pað og sanna að hún á rétt
til pess að eiga framtíð, engu síður
en aðrar sannar menningarpióðir, —
enn pá einu sinni hefir listhæfi yfir-
unnið örðugleikana sem á pví eru h é r,
að geta helgað listasmíð krapta sína.
Ungur maður, að nafni Jóhannes
Sveinsson, hefir málað myndir og veitt
almenningi kost á að sjá pær í
Reykjavík.
Myndir pessar bera pað með sér,
að eðlisgáfa mannsins er óvanalega
rík, pareð hann engrar tilsagnar
hefir notið í pví, er að málun mynda
lýtur, og ekki leynir pað sér að mað-
urinn mun líklegur til að koma nýjum
— íslenzkum — hugmyndum á línið,
pað hefir hann sýnt með myndunum
af „Draumalandinu“, „Helli“, „Skarp-
héðni í brennunni“, „Gljúfrabúanum“
o. fl.
Af myndum sem gjorðar eru að
fyrirmynd, er „Morgun við Horn-
bjarg“, „Útsynningur“, „Kálfshamars-
vík“ og „Morgun á Húnaflóa“, eptir-
tektarverðar myndir.
Jóhannes Sveinsson er Skaptfelling-
ur að ætt, en uppalinn í Borgarfirði
eystra. G. M.
Til réttra hlutaðeigenda.
Skyldi nú ekki bráðum vera komiun
tími til pess. að raenn fengju fáein
Ijósker meðfram Búðareyrarveginum?
Eg hygg, að vér Búðareyringar borg-
um fnllkomin skyldugjpld, svo að vér
hpfum rétt til að heimta petta.
Á pessum dimmu kvöldum er bein-
líuis hæítulegt að fara um veginn,par
sem bratti er til beggja bliða.
Fyrirfarandi kvöld hafa menn verið
að bjarga sér með pví að taka eld~
spítustokkana upp úr vösum sínum og
kveikja smátt og smátt, til pess að rata
rétta leið.
Svo hefi esr líka tekið eptir pví, að
ekki er enn farið að kveikja á ljós-
kerunum á 01dunni.
Er petta af peim ástæðum, að hér
sé skortur á monnum til að kveikja á
ljöskerunum og hirða om pau?
Og petta er pó einn af höfuðstpðum
landsins.
Mér sýnist, að bæjarstjórnin ætti að
taka að sér að passa ljóskerin, —
sína vikuna hver —, fyrst hún ekki
vill halda neinn mann til pess.
Búðareyri, 26. sept. 1908.
Fr. Wathne.
HLÍÐARENDA-BRUKINN.
J>að hefir láðst að geta um pað hér
1 blaðinu, að gistihúsið Hlíðarendi á
Búðarevri, eign Gonnars Jónssonar,
brann til grunna aðfaranott nins 10.
p. m. Brunnu par tvö hús, íbúðar-
hús og geymslubús.. Nokkru af inn-
anhúsmunum var bjargað. En vinnu-
og kaupafólk Gunnars missti sérstak”
lega mikið af fatnaði og öðru dótí
sínu. Allt heimilisfólk var sofnað
um nóttina,er eldurinn kom upp, en
eldurinn sást af mönnum, sem voru
á gangi úti og vöktu peir upp í hús-
inu og bjargaðist fólkið pannig.
Húsin, innanstoKksmunir og v0ru-
leyfar var vátryggt hjá brunabótafé-
laginu Norge fyrir samtals 11,150 kr.