?????????????????????????????????????????«* ?????????????????????????? Ritnefnd: Jón Jónsson á Hvanná, Karl Finnbogason, Soeinn Ólafsson í Firði. Ábyrgðarm. Jón Tómasson. 16. tbl. Prentsm. Austra. Seyðisíirði, 19. maí 1917. Talsími 18 b. XXVII. ár Tillaga í sliólamálam Því verður ekki á móti mælt með rökum að vér Austfirðingar höfum alla tíð verið settir hjá í skóla- málum. Þarf þar um ekki að fjöl- yrða, svo er það alkunna, enda mun enginn neita því. Mega allir sjá, hvílíkt tjón oss Ausífirðingum er og hefir verið að því á ýmsan hátt. Má þar til telja: 1. Andlegir og likamlegir starfs- kraptar hafa dregist úr Fjórðung- inum íil annara landshluta um lengri og skemri tíma eða til fulls og alls. 2. Fjármagn sömuleiðis dregist burtu. 3. Austfirðingum erfiðar og dýr- ara til uppjafnaðar að sækja skóla en öðrum, og eflaust færri notið almennrar mentunar en verið hefði, ef skólár fleiri hefðu verið nær. 4. Fjórðungurinn notið minna þeirra menningaráhrifa, sem dreif- ast út frá góðum skólum, en aðr- ir fjórðungar, o. s. frv. Misdreifing skólanna um landið var fremur afsakanleg á meðan skólar voru fáir. En nú, er skólar eru orðnir þó það margir sem raun er á, þá er það óafsakan- legt misrétti, að dreifa þeim ekki um landið, svo sem við má koma, jafn dýrar og erfiðar sem sam- göngur eru hér á landi. Austfirðingar hafa verið furðu tómlátir að haMa fram rétti sín- um í skólamálum, og sumir enda — að því er sýnist — frábitnir allri mentun. Má þar til neína aðgerðir sumra sýslunefndarfull- trúa Suður-Múlasýslu g^gnvart Eiðaskóla næstliðið vor, er þeir vildu leggja niður þann eina sér- mentaskóla i Austfirðingafjórðungi, sem nýtur styrks af landsfé. Má- ske eí þó minna úr því gerandi en sýnist. Hefir að líkindum verið fyrir áhrif eins manns, er hann hefir getað gert gildandi við nokk- ur andleg litilmenni og samverka- menn. Eða svo litur það út fyrir kunnugra manna augum. Sú tillaga, sem eg vildi gera um skólamálin — og krafa fyrir hönd vor Austfirðinga - er að við fá- um einn af þremur gagnfræða- skólunum, sem lil eru, í fjórðung vorn. Svo sem Uunnugt er, eru gagnfræðaskólar uu þrír ílandinu, einn á Norðuríandi (Akureyri) og tveir á Suðurlandi (þrír neðri bekk- ir Mentaskólans og Flensborgar- skólinn). Eg vil að Flensborgar- skólinn sé íluttur til Austurlands, t. d. Seyðisfjarðar. Það er í alla staði sanngjörn krafa. Meiri þörf að einn slíkur skóli sé í þessum skólasnauða landsfjórðungi, en að tveir séu í sama fjórðungnum hvor hjá öðrum, auk fjöldamargra annara mentastofnana sem þar eru. Þeir eru kröfuharðari og þrá- sæknari, Norðlendingarnir, í skóla- málum en vér Austfirðingar, enda hafa þeir meira fengið, sbr. grein Stefáns skólameistara Stefánssonar i 9. tbl Norðurlands þ. á. Þykir ekki nóg að hafa gagnfræða-, bún- aðar- og kvennaskóla, vilja láta gera gagnfræðaskólann á Akureyri hliðstæðan og jafnfullkominn Mentaskólanum. Væri þó líklegt að mörgum sýndist meiri þörf á 0ðruin umbótum í mentamálum vorum en þeim, sem leiða fleiri menn til embættisnáms. Þar er einmitt ofvöxtur áðu-, og af því súpum vér beiskt seyði og höfum sopið. Það sjá allir heilvita menn sem vilja, að hin öra viðkoma embættismannaefna hefir áttmest- an þáttinn í offjölgun embætta og opinberra starfa, sem nú undan- farið hafa verið „fabrikeruð" áAl- þingi og utan þings, ýmist fyrir misskildar og ímyndaðar þarfir eða beint í gustukaskyni — þótt það sé auðvitað aldrei látið uppi. Sumir þessara manna eru þeim mun duglegri, að þeir „spekulera" á eigin hönd, og skapa sér sjálfir stöi'f ýms, sem án mætti vera og verða þannig til byrði gjaldþegn- um landsins, þótt ekki fari þeir beint í landssjóðinn. — Þetta er það sem leitt hefir af þeim of- vexti, sem eg kalla að sé áhinum svokolluðu æðri mentamöguleikum með þjóð vorri. Þjóðfélagið leggur fram styrk og stuðning til mentamála í því slsyni, að fá það endurgreiit með aukn- um meðaldugnaði og hagsýni ein- staklinganna til þjóðnytjastarfa, og svo til þess að eiga völ á sérment- uðum mönnum til nauðsynlegra opinberra starfe. En þegar stuðn- ingnum er þannig fyrirkomið, að leiðir til ft-amleiðslu á mönnum, sem fúsastir eru til að halda áfram að njóta styrks þjóðfélagsins til æfiloka, í stað þess að endurgreiða Alía Laval er handhæg í notkun, endingargóð, ein- föld, skilkarlinn er »sjálfballanserandi«, hún smyr sig sjálf »automatiskt«, hefir ótölusettar skálar, er með »frihjóli« sem eykur endingu skilvindunnar að menn. Hún skilur mjólkina betur en nokkur önnur skilvinda. Fæ»t í öllum stærðum frá 60-1000 lítra á klukkustund. Fæst á fæti og með útbúnaði fyrir vatnsafl og rafmagn. Biðjið um allar frekari. upplýsingar. Aðalumboðsmaður fyrir ísland H. Beuediktstou, Cioibri 3 & 4 Reykjavík, Símnefni »Geysir«. Talsímar 8 & 284. ????????????????????????????????? uppeldis- og mentakostnað sinn með dugmiklum nytjastörfum, þá eru mentamálin á glapstigum. Og tillaga Stefáris skólameistara getur leitt til ennþá meiri glapstiga ef fram nær að ganga. Sönnu nær væri að breyta gagnfræðaskólan- um á Akureyri og gagnfræðadeild Mentaskólans þannig, ^að ljúka mætti fullnaðar gagnfræqanámi á tveim árum. Nei, það er alþýðumenthnin sem þarf að verða almennari/og ná til fleiri, en ekki undirbúningsment- un undir embættanám. Eiga allir landshlutar þar s«mu kröfu til þjóðfélagoins. Því er það rangt og óréttlátt að hafa tvo alþýðuskóla sömu tegundar i sama landsfjórð- ungnum, hvorn hjá öðrum, á með- an aðrir landshlutar hafa engan samskonar skóla. Þessvegna er það að eg geri þessa kröfu, að flytja Flensborgarskólann til Aust- urlands. Eg tek ekki til máls um fleiri ati iði í skóla- og mentafyrirkomu- lagi voru, þótt vér eigum þar fleiri sanngirniskröfur óbættar, Austfirðingar. Slefán skólameistari tekur þá alla í faðm sér, austfirsku þing- mennina, eins og hann eigi þá með „húð og hári", og kveðst ekki trúa öðru en að þeir styðji þessa framannefndu tillögu sína. Ef hún væri þannig vaxin að hún væri eindregið til bóta og um leið til að jafna misrétti í skólamál- um, þá hefði mátt telja líklegt að þeir hefðu veitt henni stuðning, en að svo vóxnu máli, sera er, væri hitt ekki ólíklegra, að þeir fái losað *ig úr föðurlegum faðm- tökum-Stefáns. Reynslan ein faer úr því skorið hvernig fer. H* Fjórðungsþing^ Fiskifélags íslands var haldið í bæjarþingstofunni á Seyðisfirði 19.-20. april s. 1. Helzta sem gerðist var þetta: Kosnir í stjórn Fjórðungsþings Austfirðinga: Forseti Ingvar Pálmasón, Norð- firði. Ritari Herm. Þorsteinsson, Seyð- isfirði. Varaforseti Vilhj. Árnason, Há- nefsstöðum, Seyðisfirði. Varariíari JónmundurJ,Halldórs- son, Mjóafirði. Erindreki erlendis: Samþ. svo- hljóðandi tillaga: »Fjórðungsþingið er eindregið með því að erindreki Fiskifélags íslands í iitlöndum haldi áfiam að starfa, og álítur að Fiskifélag- ið eigi sjálft að ráða yfir honum að öllu leyti.« Líftrygging sjómanna: »Fjórðungsþingið samþykkir að kjósa þriggja manna nefnd til þess að athuga þetta mil og semja
Beinir tenglar
