Austri - 19.05.1917, Blaðsíða 1

♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦<*♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
Ritnefnd: Jón Jónsson á Hvanná, Karl finnbogason, Sveinn Ólafsson í Firði. Ábyrgðarm. Jón Tómassoi
16. tbl.
Prentsm. Austra.
Seyðisíirði, 19. maí 1917.
Talsími 18 b.
XXYII. ár
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦^
Álía Laval
er handhæg í notkun, endingarg'óð, ein-
föld, skilkarlinn er »sjálfballanserandi«,
hún smyr sig sjálf »automatiskt«, hefir
ótölusettar skálar, er með »frihjóli« sem
eykur endingu skilvindunnar að menn.
Hún skilur mjólkina betur en nokkur
önnur skilvinda. Fæ»t í öllum stærðum
frá 60—1000 lítra á klukkustund. Fæst á
fæti og með útbúnaði fyrir vatnsafl og
rafmagn.
Biðjið um allar frekari, upplýsingar.
Aðalumboðsmaður fyrir ísland
H. Beuediktssoii,
Cioibri 3 & 4 Reykjavík,
Símnefui »Geysir«. Ttlsímar 8 & 284.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦4.
Tillaga í skólamálam^
Því verður ekki á móti mælt með
rökum að vér Austfirðingar höfum
alla tíð verið settir hjá í skóla-
málum. Þai'f þar um ekki að fjöl-
yrða, svo er það alkunna, enda
mun enginn neita því. Mega allir
sjá, hvílíkt tjón oss Austfirðingum
er og hefir verið að því á ýmsan
hátt. Má þar til telja:
1. Andlegir og likamlegir starfs-
kraptar hafa dregist úr Fjórðung-
inum til annara landshluta um
lengri og skemri tíma eða til fulls
og alls.
2. Fjármagn sömuleiðis dregist
burtu.
3. Austfirðingum erfiðar og dýr-
ara til uppjafnaðar að sækja skóla
en öðrum, og eflaust færri notið
almennrar mentunar en verið
hefði, ef skólár íleiri hefðu verið
nær.
4. Fjórð»ngurinn notið minna
þeirra menningaráhrifa, sem dreif-
ast út frá góðum skólum, en aðr-
ir fjórðungar, o. s. frv.
Misdreifmg skólanna um landið
var fremur afsakanleg á meðan
skólar voru fáir. En nú, er skólar
eru orðnir þó það margir sem
raun er á, þá er það óafsakan-
legt misrétti, að dreifa þeim ekki
um landið, svo sem við má koma,
jafn dýrar og erfiðar sem sam-
göngur eru hér á landi.
Austfirðingar hafa verið furðu
tómlátir að halda fram rétti sín-
um í skólamálum, og sumir enda
— að því er sýnist — frábitnir
allri mentun. Má þar til nelna
aðgerðir sumra sýslunefndarfull-
trúa Suður-Múlasýslu gagnvart
Eiðaskóla næstliðið vor, er þeir
vildu leggja niður þann eina sér-
mentaskóla i Austfirðingafjórðungi,
sem nýtur styrks af landsfé. Má-
ske er þó minna úr því gerandi
en sýnist. Hefir að líkindum verið
fyrir áhrif eins manns, er hann
hefir getað gert gildandi við nokk-
ur andleg litilmenni og samverka-
menn. Eða svo lítur það út fyrir
kunnugra manna augum.
Sú tillaga, sem eg vildi gera um
skólamálin — og krafa fyrir hönd
vor Austfirðinga — er að við fá-
um einn af þremur gagnfræða-
skólunum, sem lil eru, í fjórðung
vorn. Svo sem kunnugt er, eru
gagnfræðaskólar uú þrír ilandinu,
einn á Norðurlaudi (Akureyri) og
tveir á Suðurlandi (þrír neðri bekk-
ir Mentaskólans og Flensborgar-
skólinn). Eg vil að Flensborgar-
skólinn sé ílutlur til Austurlands,
t. d. Seyðisfjarðar. Það er í alla
staði sanngjörn krafa. Meiri þörf
að einn slíkur skóli sé í þessuni
skólasnauða landsfjórðungi, en að
tveir séu í sama fjórðungnum
hvor hjá öðrum, auk fjöldamargra
annara mentastofnana sem þar
eru.
Þeir eru kröfuharðari og þrá-
sæknari, Norðlendingarnir, í skóla-
málum en vér Austfirðingar, enda
hafa þeir meira fengið, sbr. grein
Stefáns skólameistara Stefánssonar
í 9. tbl Norðurlands þ. á. Þykir
ekki nóg að hafa gagnfræða-, bún-
aðar- og kvennaskóla, vilja láta
gera gagnfræðaskólann á Akureyri
hliðstæðan og jafnfullkominn
Mentaskólanum. Væri þó líklegt
að mörgum sýndist méiri þörf á
oðrurn umbótum í mentamálum
vorum en þeim, sem leiða fleiri
menn lil embættisnáms. Þar er
einmitt ofvöxtur áðu-, og af því
súpum vér beiskt seyði og höfum
sopið. Það sjá allir heilvita menn
sem vilja, að hin öra viðkoma
embættismannaefna hefir áttmest-
an þáttinn í offjölgun embætta og
opinberra starfa, sem nú undan-
farið hafa verið „fabrikeruð“ á Al-
þingi og utan þings, ýmist fyrir
misskildar og ímyndaðar þarfir
eða beint í gustukaskyni — þótt
það sé auðvitað aldrei látið uppi.
Sumir þessara manna eru þeim
mun duglegri, að þeir „spekulera*
á eigin hönd, og skapa sér sjálfir
störf ýms, sem án mætti vera og
verða þannig til byrði gjaldþegn-
um landsins, þótt ekki fari þeir
beint í landssjóðinn. — Þetta er
það sem leitt liefir af þeim of-
vexti, sem eg kalla að sé áhinum
svokolluðu æðri mentamöguleikum
með þjóð vorri.
Þjóðfélagið leggur fram styrk og
stuðning til nientamála í því skyni,
að fá það endurgreitt með aukn-
um rtieðaldugnaði og hagsýni ein-
staklinganna til þjóðnytjastarfa, og
svo til þess að eiga völ á sérment-
uðum mönnum til nauðsynlegra
opinberra starfa. En þegar stuðn-
ingnum er þannig fyrirkomið, að
leiðir til framleiðslu á mönnum,
sem fúsastir eru til að halda áfram
að njóta styrks þjóðfélagsins til
æfiloka, í stað þess að endurgreiða
uppeldis- og mentakostnað sinn
með dugmiklum nytjastörfum, þá
eru mentamálin á glapstigum. Og
tillaga Stefáris skólameistara getur
leitt til ennþá meiri glapstiga ef
fram nær að ganga. Sönnu nær
væri að breyta gagnfræðaskólan-
um á Akureyri og gagnfræðadeild
Mentaskólans þannig, ~að ljúka
mætti fullnaðar gagnfræðanámi á
tveim árum. \
Nei, það er alþýðumentúnin sem
þarf að verða almennari og ná til
fleiri, en ekki undirbúningsment-
un undir embættanám. Eiga allir
landshlutar þar s«mu krafu til
þjóðfélagains. Því er það rangt og
óréttlátt að hafa tvo alþýðuskóla
sömu tegundar í sama landsfjórð-
ungnum, hvorn hjá öðrum, á með-
an aðrir landshlutar hafa engan
samskonar skóla. Þessvegna er
það að eg geri þessa kröfu, að
flytja Flensborgarskólann til Aust-
urlands.
Eg tek ekki til máls um fleiri
ati iði i skóla- og mentafyrirkomu-
lagi voru, þótt vér eigum þar
fleiri sanngirniskröfur óbættar,
Austíirðingar.
Slefán skólameistari tekur þá
alla í faðm sér, austfirsku þing-
mennina, eins og hann eigi þá
með „húð og hári“, og kveðst
ekki trúa öðru en að þeir styðji
þessa framannefndu tillögu sína.
Ef hún ræri þannig vaxin að hún
væri eindregið til bóta og um leið
til að jafna misrétti í skólamál-
um, þá hefði mátt telja líklegt að
þeir hefðu veitt henni stuðning,
en að svo vóxnu máli, sem er,
væri hitt ekki ólíklegra, að þeir
fái losað sig úr föðurlegum faðm-
tökum Stefáns. Reynslan ein faeit
úr því skorið hvernig fer.
Fjórðnngsþing
Fiskifélags íslands
var haldið í bæjarþingstofunni á
Seyðisfirði 19.—20. apríl s. 1.
Helzta sem gerðist var þetta:
Kosnir í stjórn Fjórðungsþings
Austfirðinga:
Forseti Ingvar Pálmasön, Norð-
firði.
Ritari Herm. Þorsteinsson, Seyð-
isfirði.
Varaforseti Vilhj. Árnason, Há-
nefsstöðum, Seyðisfirði.
Vararitari Jónmundurj.Halldórs-
son, Mjóafirði,
Erindreki erlendis: Samþ. svo-
hljóðandi tillaga:
»Fjórðungsþingið er eindregið
með því að erindreki Fiskifélags
íslands í útlöndum haldi áfianx
að starfa, og álítur að Fiskifélag-
ið eigi sjálft að ráða yfir honum
að öllu leyti.«
Líftrggging sjómanna:
»Fjórðungsþingið samþykkir að
kjósa þriggja manna nefnd til
þess að athuga þetta mál og semja