Austurland - 23.04.1921, Blaðsíða 1

14. tbl.
Seyðisfirði, 23. apríl 1921
2. árg.
Sparnaður.
Oftlega hefur drjúgum verið gert
gaman að því, þegar það hefur
verið brýnt fyrir þjóðinni að spara
Á þessum tímum þykir slíkt bera
vott um nánasarskap og afturhald.
— Allir vita það þó, hversu mikl-
ar fjárkröggur eru í heiminum og
höfum vér íslendingar ekki farið
varhluta af því. Framleiðsluna
skortir fé og atvinnuvegirnir eru í
voða, en allar stéttir þykjast mein-
lega illa leiknar fjárhagslega, þykir
kaup sitt smánarlega lítið og lífs-
skilyrði sín vond að flestu leyti.
En þá ber að að gæta hvert sí-
felt aukna rkaupkröfurleiða og sífelt
aukin lífsþægindi, nauðsynleg og
ónauðsynlcg.
Menn virðast yfirleitt gleyma því
að þeir Iifa hér á jörðunni en ekki
í Eden þeirra Adams og Evu sál-
ugu. Menningin og tízkan finna
ávalt einhvern óþarfa, eitthvað það
sem eykur lífsþarfir manna, að
þeim sjálfum finst, eitthvað sem
er algerlega óþarft og jafnvel skað-
legt heilsu manna og vellíðan. En
enginn þyk'ir maður með mönn-
um, ef hann fylgir ekki fast tízk-
unni og af öllu spretta nýjar kaup-
kröfur, ný óánægja og nýir erfið-
leikar fyrir þá, sem eiga að sjá
um að þjóðarbúskapurinn og at-
vinnubrögðin beri sig. Margt er
það af lífskröfum hins nýja tíma,
sem er fyllilega réttmætt og til
bóta. En blessaðir mennirnir sem
mæla fastast með slíku og ganga
eins og grenjandi ljón og heimta
jafnrétti og lífsþægindi öllum stétt-
um til handa, þeir gleyma því
oftlega, að til þess að nýju og
heilbrigðu kröfurnar geti náð fram
að ganga, án þess að þær raski
heilbrigðu jafnvægi þjóðfélaganna.
þá þurfa þeir um leið að leggja
heiiann í bleyti og berjast jafn-
hraustlega fyrir því, að eitthvað af
gömlu, algerlega óþörfu og jafn-
vel skaðlegu lífskröfunum sé látið
niður falla, svo að nauðsynlega
jafnvægið raskist ekki. Og þá
munu þeir hinir sömu sjá, að
kröfum þeirra verður tekið með
meiri sanngirni og skilningi held-
ur, en annars. Því að gera mönn-
um lífið of kostnaðarsamt, ersama
og að binda íerðamanni stærri
nestisbagga, heldur en hann getur
borið. Og þá er hann ekki mik-
ið betur staddur heldur en nestis-
laus.
Nú í fjárþröng landsins hafa farn-
ar verið alt aðrar leiðir í sparn-
aðaráttina, heldur en þær sem hér
er á drepið. Sparnaðurinn hefur
Sófat
Við gluggann minn gamlar rósir
geyma hálfkveðinn brag. —
Á himni er hækkandi dagur,
í huganum sólarlag.
Af brúnum bjarmi hnígur
— blámóða fjöllin klæðir
— jörðin í sorta sígur
— - sólinni’ í djúpið blœðir.
Hvert á ég nú að halda?
Hvar get ég spurt til vega?
—- hríðarský himinn 'tjalda,
húmið er þrungið trega.
Það er hvíld í aö hrapa
— hyldýpið undir gín,
fjúkið um fjöllin æðir —
það fennir í sporin mín.
S'lc[/ux.|ón
Swceíi
iVCMHHW.
eingöngu gengið í þá átt, að spara
gjaldeyri. En all-margir líta svo
á, að sá sparnaður hafi að mestu
farið út um þúfur. Hitt mun
mega sín meira að freista þess, að
lifnaðarhæítir þjóðarinnar beinist
í einfaldara og heilbrigðara horf.
Erlendis hefur víða verið hafist
handa í þá átt. Einna fyrirferð-
armestur er félagsskapur sá, sem
myndast hefur í Lundúnum. Hef-
ur fjöldi af mestu og beztu mönn-
um Englendinga tekið þátt í fé-
lagsskapnum, svo sern stjórnmála-
menn, rithöfundar og vísindamenn
Ennfremur frægir verkamannafor-
ingjar, helztu menn kirkjunnar og
fleira viturra manna og göfugra.
Tilgangur félags þessa er sá, að
bæta sem fyrst það skakkafall, sem
Norðurálfan hefur beðið við ófrið-
inn. Koma verzlun og framleiðslu
í lag og fá þjóðirnar til að spara.
Beina þeim inn á lítið eitt skyn-
samlegri braut í lífskröfum sínum
heldur en þær nú ganga.
Hefur félag þetta haldið fundi
sem fjölda mörgum þjóðum hef-
ur verið boðið að taka þátt í.
þar eð það sér að ekki er nema
hálft verk unnið, ef ekki taka
fleiri lönd en England þátt í þess-
ari starfsemi. Til að sýna að fé-
lagið lætur það engu skifta, hvort
löndin hafa barist með eða móti
Englendingum í stríðinu, má á það
benda, að fundi þess hafa sótt
fulltrúar frá Þýzkalandi og Austur-
ríki. Ennfremur hefur Ameríka
tekið þátt í fundunum. Má því
sjá að nokkuð er öðru máli að
gegna heldur en um alþjóðabanda-
lagið, sem mönnum er nú ekki
orðið grunlaust um að vera kunni
svipaðs eðlis og „heilaga sam-
bandið“ forðum.
íslendingar ættu að gefa meiri
gaum að slíkum félagsskap, held-
ur en Bolsivikkahreyfingunni rúss-
nesku. Þar eru stoðir þjóðfé-
lagsins brotnar, án þess að nokk-
uð sé sett í staðinn, sem á sé
treystandi eða nokkura reynzlu
hafa fengið. Mun og verða stofn-
uð deild úr félagi þessu á Norð-
urlöndum og hafðir þeir menn í
ráðum, sem mestir eru forystu-
menn andiega. Gæti þáttaka í
félagsskapnum að ýmsu leyti orð-
ið íslenzku þjóðinni til mikils
hagnaðar, þar eð þarna er um að
ræða bróðurlega og gagnkvæma
hjáip.
Skóiamál Seyðfiróinga.
Blaðið „Tíminn“ hefur hafið
máls um þau í 8. tbl. þ. ár, og
sent okkur Seyðfirðmgum tóninn
fyrir meðferð okkar á dýrlingi
sínum, fyrverandi skólastjóra Karli
Finnbogasyni.
Vitanlega þurfa ekki Seyðfirð-
ingar að standa ritstjóra Tímans
reikningsskap þessara mála, enda
ekki meiningin að gera það. En
eins o‘g við var að búast úr þeim
stað, þá er greinin samansett af
einfeldni og vanþekkingu, raka-
lausum ósannindum og ósvífnu
slúðri, svo að gagnvart þeim, sem
lítt þekkja til málanna og ekki
vara sig á slíkum slúðurberum,
vil ég lýsa á málum þessum,
enda vel kunnugt um þau sem
skólanefndarmanni mörg undan-
anfarin ár.
Þau einu sannindi finnastí Tíma-
greininni, áð fyrverandi skólanefnd
vildi ekki mæla með skólastjórn-
arumsókn K. F. Alt annað er
ósatt, bæði óhróðurinn um skóla-
nefndarmennina og lofsöngurinn
um Karl Finnbogason.
Stjórn K. F. á skólanum síðustu
árin var orðin svo gölluð og um-
kvartanir manna almennar, að
skólanefndin hlaut að taka alvar-
legt tillit til þess.
Það er ekki ætlunarverk skóla-
nefnda, að halda manni við em-
bætti vegna vináttu eða hæfileika,
sem hafa verið, heldur hitt, að
gæta þess að sá sem embættið
hefur, ræki það samvizkusamlega
en ekki í hjáverkum og áhuga-
laust.
Það má ekki eiga sér stað að
sjálfur barnaskólastjórinn komi
þráfaldlega ölvaður í kenslustund-
ir. Fáir munu þeir vera á þessari
bindindis og bannlagaöld, sem
mæla slíku bót. Tíminn gerir það
máske.
Það er ekki holt fyrir skóla-
málin, að skólastjórinn sé búsett-
ur í öðru héraði, og hafi því ó-
hjákvæmilega stjórn og kenslu
all-mikið í hjáverkum, og setji
einn eður annan tímum saman til
þess að kenna fyrir sig.
Það er ekki til þrifa mentamál-
unum, að skólastjórinn vasist í
og sækist eftir afskiftum allra op-
inberra mála bæjarfélagsins, bæði
þeirra, sem hann ræður við og
einnig hinna. Þras og deilur við
aðstandeudur barnanna, kosninga-
rógur og sífeldar tilraunir að
trana sér fram og bægja frá hæf-
ari mönnum, skemmir það traust
sem aðstandendur þurfa að hafa
á skólastjóranum. Og þegar menn
eru skyldir til, samkvæmt lögum,
að nota ákveðinn skóla, þá er
eðlilegt að maður heimti það að
skólastjórinn sé maður, sem vinni
skólanum það, sem hann vinnur,
og opinber framkoma hans hafi
ekki þær afleiðingar að mönnum
sé sárnauðugt að senda börn sín
í skólann, eða sendi þau alls
ekki og hafi þau heima í trássi
við lögin.