Breiðablik - 01.06.1913, Blaðsíða 9

BREIÐABLIK
9
guð heflr sagt þaö, hver vill svo leyfasér
aö segja eitt orö á móti!“ (E. A.33, i^nn).
Hvernig skyldi bræörum vorum lítast á,
sem tala nákvæmlega eins nú á dögum
og Lúter leggur þeim orö í munn?
Hvernig skyldi þeim líka nafnið?
Fari nú einhver að halda þeirrifjarstæöu
fram, að Lúter hafi tekið þetta aftur fyr-
ir andlátiö, má benda þeim á, að í skýr-
ing sinni á skilnaðarræðu frelsarans frá
árinu 1537 segir hann, aÖ Kristur sé
þungamiðja biblíunnar og komi nokkur
með opinberan, sem ekki sé orðum hans
samkvæm, þurfi enginn að ganga að því
gruflandi, að hún sé runnin frá hinum
leiða djöfli (E, A. 49,231). Nú vita allir,
hve óumræðilega margt það er í biblíunni,
sem er í hreinni mótsögn við orð Jesú og
kenningu. Um alla þá tegund opinber-
unar dæmir Lúter eins og hér segir 7 ár-
um eftir samningu Ágsborgarjátningar.
Og samt vilja bræður vorir koma oss til
að trúa því, að hún rígbindi menn við
bókstafsinnblásturinn. Annars er gott í
þessu sambandi að gera sér ljóst, þó ekki
sé nema með einu dæmi, hve frjáls Lúter
var gagnvart játningum kirkjunnar. Hann
skoðaði þær alls ekki sem nein lagabönd.
Hann dæmdi aðal-orðið í Nikeu-játning-
unni, homousios, sem tákna átti það, að
Kristur væri sömu \eru og faðirinn, heið-
inglegt orð, sem hvergi kæmi fyriríbibl-
íunni. Hann krafðist réttarins til að
mega hafna því algerlega,án þessaðvera
þess vegna álitinn trúvillingur (Rationis
Latomianae confutatio 1521. Opp. var
V, 506). Um orðið 'prcnning sagði hann
í prédikunum sínum: Dreifaltigkeit ist
eine recht böse Deutsch — þrenning er
reglulega léleg þýzka. Og hann brenni-
merkír bæði þýzka orðið og latneska orð-
ið trinitas, er merkir hið sama, sem köld
stærðfræðileg, æfintýra orð, er hvergi
komi fyrir í biblíunni. ,,Þótt við neyð-
umst til að nota þau, er þó orðið guö
langt um betra“. Og á þenna hátt getur
hann komist að orði í prédikunum frá ár-
unum 1532 (E. A. 523ó) og 1538 (E. A.
6,358). Hve óumræðilega miklu frjálsari
maður Lúter var, bæði ungur og gamall,
en bræður vorir, sem uppi eru á þessarri
20. öld. Hann gerir þeim heldur en ekki
til minkunar, kirkjufélagsprestunum,
sem líta svo á, að þeir sé eftir því betur
kristnir, sem þeir reyra sig fleiri fjötrum.
Lúter átti það einkenni germanska
andans að vera breinskilinn maður. Hann
var einlægur maður og hreinskilinn um
fram flesta menn aðra. Hann hefir þrýst
því einkenni á kirkjudeildina, sem ber
nafn hans. Hún hefir gengið á undan
öllum öðrum í því að segja sannleikann í
trúarefnum, hvort sem heiminum hefir
þótt betur eða verr. Nútíma-guðfræðin
er runnin upp í garði lúterskrar kirkju
og er beint áframhald siðbótarinnar.
Hún sver sig í ættina til Lúters og sann-
leiksvottanna allra með hreinskilninni í
trúarefnum, — þeirri einlægni, sem allri
trú ætti að vera samfara, er ekkert reyn-
ir að dylja, en talar um öll e'ni guðfræð-
innar í því þekkingarljósi, sem hún hefir
öðlast, án tillits til hvort vel er um hana
talað eða illa. í bréfi sínu til Saxlands-
höfðingjanna, Friðriks og Jóhanns, sem
hann reit 24. ág. 1524 (E. A. 53,265)
segir hann: ,,Látum andana rjúka sam-
an og skilma. Verði einhverir afvega-
leiddir, gott og vel, svo gengur það í
vanalegum hernaði; þar sem stríð og bar-
dagi er, hljóta einhverir að falla og vera
særðir, en hver sem ráðvandlega berst,
mun krýndur verða“. Það er mál hirein-
skilins og ráðvands bardagamanns. Mál
nútíma-guðfræðinnar er þetta: Segjum
frá öllum hlufum eins satt og rétt og vér
bezt vitum og felum drotni afleiðingarnar.
En gamla guðfræðin hefir afneitað Lút-
er einnig í þessu. Hún hefir einhverja
hörmulega tilhneigingu til að vera stöð-
ugt að hylma yfir, Ollum er um það
kunnugt, að viðkvæðið hefir verið hér frá
fyrstu tíð: ,,Það er guðvelkomið að hafa
þessar skoðanir, ef þið þegið yfir þeim.