Dagsbrún - 19.01.1918, Blaðsíða 1

frbmjib bkki I \ f ^ U ^b— . U AU O D J R 1 u u N [ r 1 ÞOLIBIKKI RANOINDI
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
GEFIÐ ÖT AF ALÞÝÐUFLOKKNUM
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
3. tbl., 4.
Reykjavlk, laugardaginn 19. janúar.
1918.
Framtíð Reykjayfkur.
i.
Mikiö og margt heflr veriö um
það skrafað, hvað óheppilegt það
sé, að sjötti hluti þjóðarinnar skuli
vera fluttur „á mölina" hér í
Reykjavík, og er það ómótmælan
lega rétt. En alt skraf um að
flytja ’fólkið út ;í sveitirnar aftur,
er fjarstæða, að svo miklu leyti
sem það er ekki barnaskapur að
hugsa að slíkt sé hægt.
Framtíð Reykjavíkur er því aðal-
lega komin undir tvennu: að hér
verði nóga vinnu að fá fyrir al-
öienning, og að hægt verði að fá
hér nóg af helstu lífsnauðsynjum
fyrir hæfilegt verð.
Vera má að með tímanum geti
Reykiavík orðið allmikill iðnaðar-
bær, en jafnvel þó rafmagnið komi
til sögunnar, má ekki búast við
hví, að iðnaður geti á næsta
Qiannsaldrinum orðið svo mikill
hér, að hann nálgist það að vera
aðalatvinnuvegur Reykvíkinga. Að-
alatvinnuvegurinn hlýtur því að
verða sá sami á komandi árum,
eios og hann var á þeim sem voru
að ííða, þ. e. sjávaríitvegur, og
þá fyrst og fremst togaraútgerð.
Nú er það sorglega kunnugt, að
Qieira en helmingur af togaraflot-
anum hér úr Reykjavík er seldur
úr iandi, og óvíst hvenær við bæt-
iat, því togaraeigendurnir sem seldu
®ru ekki skyldugir til þess að
kaupa aftur togara — geta, ef þeim
8vo sýnist, keypt flutningaskip, ef
heir halda að þeir græði meira á
hví, þó það sé skaði fyrir Reykja-
vikurbæ. Má með sanni segja, að
l*að séu blindir menn, sem ekki
af þessari togarasölu sjá, hve
báskasamlegt það oft getur verið
yelferð almennings að einstakir
úienn eigi öll framleiðslutækin, og
8«ti hér um bil þegar þeim líst,
selt þau út úr landinu, án þess
burfa neitt að skifta sér af því
bvað verður af þeim sem að at-
vmnufyrirtækinu starfa.
sem ættu svo miklar arðberandi
eignir, að þau þyrftu engin útsvör
að leggja á íbúana, já, meira að
segja, sum hver borguðu dýrtíðar-
hjálp öllum sínum borgurum.
Þetta sama hefði verið hægt að
gera hér, hefði Reykjavíkur-
bær átt eina 5 til 10 togara
í stríðsbyrjun. Hvílík framför það
væri að bærinn eignaðist togara,
mun jafnvel fyrir tveim árum
síðan hafa vakað fyrir afturhalds-
liði herra Jóns Þorlákssonar, því
við bæjarstjórnarkosningarnar síð-
ustu höfðu þeir þetta fyrir kosn-
ingabeitu, og auglýstu á götu-
hornum að bezta ráðið til þess að
bærinn eignaðist togara, væri að
kjósa hr. Thor Jensen í bæjar-
stjórn, en hann var annar á lista
hr. Jóns Þorlákssonar.
Auðvitað var þetta að eins beita
og ef til vill sagt á móti vilja hr.
Th. J., enda sýndi það sig fljótt,
að hann var á móti því að bær-
inn eignaðist togara. Er á þetta
minst hér til þess að benda hinum
fyrverandi dauð-hatursmönnum, en
núverandi elskusáttu stjórnendum
í hinu nýstofnaða bæjarmálafélagi,
á það, að alþýðukjósendur þessa
bæjar eru fyrir löngu búnir að sjá
hvert stefnir í bæjarmálum, og að
það er að eins þorskurinn, sem
ekki sér öugulinn í beitunni!
III.
Það heflr töluvert verið ritað
um það áður hér í blaðinu, hversu
mikilsvert það væri fyrir Reykjavík
að hafa togaraútgerð og fá á
þann hátt fé inn í bæjarsjóð, og
enginn hefir ennþá getað bent á
neitt, er draga megi af þá álykt-
un, að togaraútgerð borgi sig ver,
rekin af bænum, en af hlutafélög-
um. En það sem gerir þetta mál
svo afskaplega þýðingarmikið fyrir
framtíð alþýðunnar hér í Reykjavík,
einmitt nú, er það, að togararnir
hafa verið seldir, og að það er
lífsspursmál fyrir alþýðuna
að togaraútvegur geti aukist eins
fljótt og hægt er, undir eins og
stríðinu linnir. (Nl.)
II.
^að eru nú mörg ár síðan að
°rv. Þorvarðsson prentsm.stjóri
afði orð á því í bæjarstjórninni að
ePpilegt mundi að bæjarfélagið
sJálft aetti togaraútgerð, en það
fekk engan byr þá. Seinna
eör þó hugmynd þessari aukist
og hreyfði „Vísir" þessu
^úöaarið 1915( 0g tók þá „Dags-
rÚQ“ 0g víst fleiri blöð í sama
Stre»ginn.
h.rMarg°ft hefir verið sagt frá því
j * blaðinu, að það væru ekki
ri ®Q á annað hundrað sveita-
í Suður-Þýskalandi,
Kosningaskrijstoja
Alþýðuflökksins
er á Laugavegi 20 B uppi (Fjall-
konan), gengið inn frá Klapparstíg.
Komið þangað alþýðumenn og
konur til þess að gá að því, hvort
þér eruð á kjörskrá. Skrifstofan
kærir fyrir ykkur ef þið eruð þar
ekki.
Enginn á að missa atkvæðis-
réttinn þó hann hafi fengið dýr-
tíðarlán.
fáheyrð ráðstöjun
kjörstjórnar!
Á annað þúsund kjósendur
ólölega sviftir kosningarétti.
Á kjörskrá þeirri til bæjarstjórn-
arkosninga, sem nú hefir verið
lögð fram, hefir kjörstjórnin með
vilja slept öllum þeim er eiga
ógreidd gjöld til bæjarins, og eru
þessir kjósendur til samans á
annað þúsund.
Hvers vegna er þeim slept ?
mun margur spyrja. Er búið að
breyta kosningarlögunum nýlega?
Nei, lögin standa óbreytt. Er þá
komin ný kjörstjórn, sem leggur
þennan nýja og fáránlega skilning
í lögin ? Ónei, kjörstjörnin er sú
sama, það sitja í henni nú sem
fyr, þeir Sve'inn Björnsson, Sig-
hvatur bankastjóri og Knud Zim-
sen.
En hvað veldur þá þessu ?
Ja, hver getur svarað því. Lögin
mæla svo fyrir, að þeir skuli hafa
kosningarrétt, sem greiða skatt-
gjald til bæjarins, og hefir engum
lögfræðingi hingað til dottið í hug
að skilja þetta þannig, að atkvæð-
isrétturinn væri bundinn við það,
að menn væru búnir að borga
þegar kjörskrá er samin, enda
mæla alm. bæjarstjórnarkosningar-
lögin svo fyrir, að kjörskrá skuli
samin eftir skattskrám ársins á
undan sem hún á að gilda fyrir.
Það má því kalla hina mestu furðu,
að það skuli sitja lögfræðingur i
kjörstjórninni, og vera svo lítill
lagamaður, að honum detti í hug,
að fá framgengt jafn öfugugga-
legum og ranglátum lagaskýring-
um.
En hvernig heflr kjörstjórnin
hugsað sér að farið væri með
gjöld þeirra manna, er hún þannig
svifti kosningarrétti, ætlast hún
til þess að þeim sé gefið eftir út-
svarið, eða ætlast hún til að út-
svarið sé tekið lögtaki hjá þeim
á eftir, þegar búið er að taka af
þeim réttinn til þess að nota at-
kvæði sitt við bæjarstjórnarkosn-
inguna?
Því er haldið fram að kjörstjórn-
in geri þetta til þess að fá menn
til þess að greiða gjöldin, og er
því að svara, að þar sem lögtaks-
réttur er á gjöldunum, þá er það
aðeins hirðuleysi að kenna í fjár-
stjórn bæjarins, að ekki er búið
að hafa inn gjöldin þar sem eitt-
hvað er til fyrir, til þess að borga
þau með. En alt skraf um það
að kjörstjórnin geri þetta til þess
að fá menn til að borga gjöldin
íellur algerlega til jarðar þegar
það er athugað að kjörstjórnin
heflr farið eins að því að svifta
efnalitla kjósendur hér í Reykjavik
kosningarréttinum, eins og þjóf-
urinn sem stal brauðinu frá fátæku
börnunum, þ. e. tekið kosningar-
réttinn án þess að láta þá vita af.
Hefði það verið tilgangur kjörstjórn-
arinnar að hafa þetta ráð til þess
að ná inn með því óloknum bæj-
argjöldum, þá hefði hún auglýst
það áður en hún byrjuði að semja
kjörskrá, en það hefir hún ekki
gert. Tilgangur kjörstjórnarinnar
getur því ekki verið ánnar en
pólitiskur. Það vita allir að þó aö
það séu auðvitað menn af öllum
stéttum sem skulda bæjargjöld —
margir af gleymsku eða fyrirgef-
anlegum trassaskap — þá eru það
aðallega kjósendur Alþýðuflokksins
sem ekki geta borgað nú, margir
hverjir sökum dýrtíðarinnar. Það
væri óskandi að allir borguðu gjöld
sín sem geta, en það verður að
skoðast sem níðingsverk að vera
að reyna að taka almennu mann-
réttindin af þeim efnaminstu á
sama tíma og alþingi er að semja
lög sem sérstaklega miða að því
að hjálpa mönnum til þess að
halda þeim. Það lítur svo út sem
að þessi svívirðilega en þó illa
hugsaða árás á kosningarréttinn
séu fyrstu áhrifin frá hinu nýja
stjórnmálafélagi, og má þá með
sanni segja að það ætli snemma
að líkjast Tammanyfélaginu amer-
iska.
£isll yllþýðujlokksitts.
Listi Alþýðuflokksins við bæjar-
stjórnarkosningarnar 31. þ. m.
var sendur í gær til kjörstjórnar-
innar. Á honum eru þessi nöfn:
Þorv. Þorvarðsson, bæjarfulltrúi,
Ólafur Friðriksson, ritstjóri,
Jón Baldvinsson, prentari,
Sigurjón Á. Ólafsson, sjóm.,
Kjartan Ólafsson, verkam.,
.Guðm. Davíðsson, kennari,
Jónbjörn Gíslason, verkstjóri.
Þetta mun vera fyrsti listinn,
sem fram kemur og verður því
áreiðanlega A-llstl við kosn-
ingarnar 31. þ. m.
Allir mennirnir á þessum lista
eru alkunnir meðal álþýðumanna
og reyndir í starfsemi verklýðs-
félaganna. Og um efsta manninn,
hr. Þorv. Þorvarðsson, er það að
segja, að hann hefir síðastliðin sex
ár verið fulltrúi og talsmaður al-
þýðunnar í bæjarstjórninni, og getið
sér þar góðan orðstír.
Stórborgarafélagið „ Sjálfstj órn *,
sem stofnað hefir verið til að starfa
gegn • áhrifum Alþýðuflokksins á
bæjarmál, mun og koma fram með