Dagsbrún - 14.09.1918, Blaðsíða 2

88
DAGSBRÖN
ur þann hluta sólarhringsins, sem
stöðin ekki starfar, og má þá bæta
við einni 1000 hestafla samstæðu,
svo stöðin geti framleitt alls 1500
nothæf hestöfl. Aflstöðin með 750
noth. hestöflum á að kosta eftir
áætlun verkfræðinganna 1 milj.
767 þíis. krónur. Er verð á efni
og vinnu miðað við það sem það
er nú.
Afl þessarar stöðvar má enn
auka, m. a. með því að gera Ell-
iðavatn og Rauðavatn að safn-
þróm fyrir vatnið. Verður það gert
með því að stífla árnar við hólinn
Skygnir, sem er neðan við Eiliða-
vatnsengjarnar. Stíflan á að vera
það há að vatnið hækki um hér
um bil tvo metra í Elliðavatni,
og hér um bil það dýpi verði á
Elliðavatnsengjum. Skurð á að gera
frá ánni Bugðu eftir svonefndri
Markgróf í Rauðavatn, en annan
skurð á að gera úr Rauðavatni,
austan við veginn, en úr þeim
skurði á vatnið að ganga í pípum
niður að aflstöð no. 2, sem á að
standa um 8/4 km- fyrir ofan Ár-
bæ, eða þar sem áin beygir móti
suðri. Með þessu fyrirkomulagi
rennur alt vatnið gegnum Rauða-
vatn en gamli farvegurinn verður
þur frá Skygni og niður að afl-
stöðinni.
í nefndarálitinu segir að til mála
geti komið að veita öllu vatninu
gegnum Rauðavatn, og niður í
Grafarvog; við það vinst að ná má
með hægu móti allri fallhæðinni í
einu lagi; er bráðabirgðaáætlun um
hvað það muni kosta væntanleg
næstu daga.
Eftir þeirri skýrslu sem hr. Jón
Þorláksson gaf á síðasta bæjarstjórn-
arfundi eyðir gaslampi er ber 50
kerta birtu, 55 litrum af gasi á
kíukkustund, og kostar það með
því verði sem nú er á þessu ijós-
meti 10 aura. Með 60 aura verði
á steinolíulítra verður steinolíuljós
er ber 50 kerta birtu (þ. e. um
30 lína lampi) sömuleiðis 10 aur-
ar um tímann. í þriðja lagi er
rafmagn framleitt með olíumótor-
um selt nú hér í bænum á alt að
1 kr. 50 aur. kw., og verður 50
kerta rafljós með því verði 10
aurar um tímann. Eftir áætluninni
á hin áætlaða stöð að geta borið
sig með því að selja rafmagnið til
ljósa 'fyrir verð er svarar 1 eyrir
um tímann fyrir 50 kerta raf-
lampa. Vafalaust er það rétt tekið
íram hjá hr. J. Þ. að hvorki stein-
olía né gas getur nokkru sinni
orðið ódýrara ijósraeti en rafmagn
úr Elliðaánum. Væri ekki um ann-
að vatnsafl að ræða, en Elliðaárn-
ar, gæti hvert barnið séð hvað
gera ætti: byrja að byggja stöð
fyr í dag en á morgun. En málið
er töluvert flóknara þegar athugað
er rafmagnið úr Sogsfossunum
hlýtur að verða töluvert ódýrara
(hingað komið). En spurningin er
þá: verður ekki svo langt að bíða
þess að við fáum rafmagn þaðan
að það borgi sig samt að gera
aflstöð við Elliðaárnar? Þetta er
mál sem sannarlega þarf vel að
athuga, en að draga lengi að taka
ákvörðun þýðir samt lítið; málin
eru sjaidnast betur athuguð þó þau
séu dregin á langinn.
JlÆjölkurleysið
#
heflr ágerst mjög hér í borginni
eftir því sem á hefir liðið sumarið.
Fyrripart júlímán. var seld sam-
tals í mjólkurbúðunum um 121/*
þús. lítrar á viku, auk þess sem
fluttist til bæjarins utan búðanna,
en seinni hluta júlí, var mjólkin
í mjólkurbúðunum orðin aðeins
10l/2 þús. litrar á viku. í ágúst-
mán. hefir mjólkin verið stöðugt
þverrandi, þar til hún í siðustu
viku mánaðarins var komin niður
í 8228 lítra samtals í öllum bæn-
um (þar af 7700 lítrar í mjólkur-
búðunum, en 528 utan þeirra).
Mjólkurmagnið ætti því að vera
1175 lítrar á dag, en er það ekki
altaf, þareð mjólkin kemur mjög
óreglulega til bæjarins.
Mjög misjafnlega hefir mælst
fyrir ráðstöfun bæjarstjórnarinnar,
sem bannar alla mjólkursölu í
bænum, nema eftir seðlum, sem
úthlutaðir eru eftir fyrirskipun
bæjarstj. (nema eftir að þörfinni
eftir seðlum er fullnægt). Það er
skiljanlegt að þeim sem nóga mjólk
fengu áður, fyrir vinfengi við mjólk-
ursalana, gremjist að fá nú enga
mjólk. Almenningur hlýtur þó að
líta öðruvísi á málið, þ. e. þannig,
að sjálfsagt sé að skifta þeirri
litlu mjólk, er til bæjarins flyzt,
milli barna og sjúklinga er hennar
þurfa me3t við.
Læknafélagið hefir skilið svo
vel köllun sína, að það hefir tekið
að sér að sjá um, að ekki séu
aðrir látnir fá vottorð um að þeir
séu mjólkurþurfar, en þeir sem
verulega þarfnast hennar, og má
ganga að því alveg vísu, að það
sé næg trygging fyrir því að eigi
verði mjólkurseðlar látnir til þeirra
sem ekki eiga skilið að fá þá.
Alls hafa verið gefnir úr 1290
mjólkurseðlar er samtals hljóða
upp á 10471/* lítra af mjólk. Seðl-
arnir eru gefnir handa 390 börn-
um yngri en 2 ára, en 300 börn-
um eldri en það. Hitt er gefið
handa fullorðnum sjúklingum.
Húsnæðiseklan.
Hinn setti borgarstjóri, hr. Ólaf-
ur Lárusson, skýrði á síðasta
bæjarstjórnarfundi frá því, hvaða
árangur skýrslusöfnunin um hús-
næðisleysið hefði borið, en svo
sem lesendur þessa blaðs rekur
minni til, var samþykt á næst-
síðasta fundi bæjarstj. að safna
skýrslum þessum, og greiddu þá
tveir bæjarfulltrúar atkvæði á móti
þó ótrúlegt megi virðast.
Alls höfðu 94 komið á skrif-
stofu borgarstjóra, og gefið sig
fram, sem húsnæðislausir. Yoru
það 85 fjölskyldumenn en 9 ein-
hleypir, alls 362 manns, en af því
var aftur 162 börn innan 14 ára.
Af þessum fjölda voru 33 fjölskyld-
ur og 3 einhleypir, samtals 128
manns (þar af 51 barn) álveg hús-
næðislaust — hefir fengið að hýr-
ast yfir sumarið á stöðum sem
eru alófærir mannabústaðir.
Tuttugu og fjórum fjölskyldum
hefir verið sagt upp, og búast við
að þær þurfi að flytja. Ennfremur
eru 32 fjölskyldur, sem ekki teljp.
sér væit í íbúðum þeim, er þær
hafa, ýmist fyrir það hvað íbúð-
irnar eru slæmar, eða þá að það
vantar eldfæri í þær e. þ. h.
Af þessum mörgu fjölskyldum
eru aðeins þrjár sem flutt hafa
hingað á þessu sumri.
Skýrslur þessar sýna Ijóslega
hve afskaplega mikil er vöntun á
íbúðum hér í bænum, ekki sízt
þar sem vitanlegt er, að margir,
sem eru húsnæðislausir, hafa álitið
að það mundi að litlu gagni koma,
að gefa sig fram, og því ekki gert
það.
Að hér þurfi eitthvað til bragðs
að taka er bersýnilegt, þó auðvit-
að þurfi lengri tíma en hér getur
verið um að ræða til þess að bæta
varanlega úr íbúðaleysinu. Bæjar-
stjórnin kaus þriggja manna nefnd
í málið, og hlutu kosningu í hana
auk borgarstjóra, Jón Baldvinsson
og Ágúst Jósefsson.
Blóðið.
Ekki er ráð nema í tima sé
tekið. — Þess vegna datt mér í
hug að minnast á blóðið, því inn-
an skamms byrjar slátrun sauð-
fénaðar hér í bæ. Oft hefir verið
á það minst, að mikið fari af
blóði til ónýtis við slátrun í slát-
urhúsinu, en við hve mikil rök
það hefir að styðjast, er mér ekki
kunnugt, en þó mun það hafa
verið nokkuð.
Sé þetta svo, þá má slíkt ekki
koma fyrir á þessum neyðarinnar
tímum, því enn mun vera rúg-
mjöl til, og því sjálfsagt að hag-
nýta blóðið til manneldis. Blóð-
mör hefir þótt og þykir enn kjarn-
góð fæða, og hann heflr þann kost,
að lítill vandi er að geyma hann
óskemdan svo mánuðum skiftir.
Ennfremur er hann handhægur
til matargerðar, bæði kaldur sem
ofanálag á brauð og heitur með
rófustöppu eða kartöflum, o. s. frv.
Hversu mikla áherzlu aðrar
þjóðir leggja á það, að blóðið
ónýtist ekki, má marka á því, að
Danir hafa sett hjá sér nefnd, í
Khöfn, sem þeir kalla „Blóðnefnd",
og formaður þeirrar nefndar er
ekki ómerkilegri maður en Mar-
strand fyrv. borgarstjóri. Þessi
nefnd á að sjá um að ekkert af
blóði sláturfénaðar fari forgörðum,
en sé notað til manneldis nú í
dýitíðinni.
Það væri því ekki óviðeigandi,
að einhver af hinum mörgu nefnd-
um, sem hér eru settar lýðnum
til bjargar, kynti sér þetta ræki-
lega, og kæmi sem fyrst með til-
lögur um hagnýting blóðsins.
Þar sem kjötverð er enn yfir
krónu pundið, og engin vitneskja
fengin um gangverð þess síðar,
en verður þó líklega ekki lægra
en í fyrra, eru allar horfur á að
almenningur geti lítið keypt, af
því, vegna peningaskorts sem staf-
ar af undangenginni dýrtíð og at-
vinnuleysi. Afleiðing af minni
kjöt- og sláturkaupum bæði hér
og annarsstaðar, t. d. Borgarnesi,
verður sú, að meira verður „skop-
ið niður“ heldur en undanfarið
meðan menn höfðu eitthvað að
kaupa fyrir.
Nefnd þessi ætti að sjá um, að
blóð og innmatur úr öllu því fé,
sem slátrað er til útflutnings og
ísgeymslu, verði hagnýtt svo vel,
að ekki fari neitt til ónýtis. Við
megum ekki við því. Og svo vel
þekki ég forstjóra Sláturfélagsins
og íshússins, að þeir mundu
bregðast vel við þessu og gefa
upplýsingar og leiðbeiningar þær,
sem nefndin þyrfti á að halda.
Ég býst nú við. að mörgum
þyki að bæjarstjórn séu þegar
fengin í hendur ærið mörg verk-
efni vegna dýrtíðarinnar og ann-
ars, og virðist mér því kominn
tími til að athuga, hvort ekki væri
rétt að gera breytingu á starfi
dýrtíðarnefndar bæjarstjórnar, t. d.
að hún hefði sérstaka skrifstofu,
eins og bjargráðanefndin, eða að
þær tvær nefndir störfðuðu meira
saman en hingað til heflr verið.
En liváð sem því líður, þá verð-
ur að sjá um, að þau efni sem
nothæf eru til matgerðar, fari
ekki til ónýtis fyrir hugsunarleysi
og handvömm.
Ég lifl þó í þeirri von, að þetta
verði athugað, og framkvæmt ef
hægt er.
B. Orímsson.
Nýjasta Bio,
Guðm. Éiríkss kaupm. hefir far-
ið fram á að fá að byggja nýtt
kvikmyndahús, er jafnframt væri
leikhús bæjarins. Málinu var, af
kurteisi, vísað til fjárhagsnefndar.
Ekki getur komið til mála að
leyfa fleiri kvikmyndahús í eigu ein-
stakra manna, heldur á bærinn
að eiga, ef þeim verður fjölgað.
Til stendur að Nýja Bio flytji
bráðlega, og þarf til þess nýtt leyfl.
Það leyfi á ekki að veita nema
skýrt sé ákveðið að bærinn geti
eftir nokkur (fá) ár tekið kvik-
myndahúsið og rekstur þess, fyrir
það sem húsið og áhöldin eru
virði eftir óvilhallra manna mati.
Fisksalau.
Svo sem áður hefir verið skýrt
frá hér í blaðinu, hefir maður
nefndur Jón Gollin, farið fram á
að fá lóð við höfnina undir flsk-
söluhús. Bæjarstjórn hafði vísað
málinu til hafnarnefndar, en hún
treysti sér ekki til þess að eiga
við það, og lagði til að bæjarstjórn
kysi 3ja manna nefnd i málið. Yar
það gert á síðasta bæjarstjórnar-
fundi og hlutu kosningu heilbrigð-
isfulltrúinn (Ágúst Jósefsson), Jón
Ólafsson og Jón Þorláksson.
mmammrn*,mmH