Fréttir - 20.06.1918, Blaðsíða 1
DAGBLAÐ
Aðgöngumiðar
að aðalfundi Eimskipafélags íslands eru afhentir
í Báruliúsinu
1—5 í dag.
Fáninn.
Ágrip af ræðu Bjarna Jónssonar fráVogi
á hátíðisdag kvenna 1918.
Huldumeyjarnar heima
Huldumeyjarnar heima,
hörpuna slá.
Dynur dáli í fellum,
danzar aldan blá.
Góðir íslendingar, konur og
menn!
Eg hef verið beðinn að minn-
ast hér með nokkrum orðum á
fánann. Þykir mér hlýða að segja
fyrst örstutt ágrip af sögu hans.
Pálmi skólakennari Pálsson leiðir
sterkar líkur að því í Andvararit-
gerð sinni um fánann (1883), að
1550 hafi konungur fyrsta -sinni
sett innsigli undir bréf sín til ís-
lendinga. Pá þótti honum mikils
við þurfa, þvi að í þeim bréfum
bað hann Daða í Snóksdal og
fleiri að handsama Jón Arason,
hinn síðasta íslending, sem vildi
verja sjálfstæði landsins gegn ot-
ríki konungs. Nú fyrir því, að
höfuðsmenn og aðrir báru fram J
lygabréf frá konungi, þá vildu
landsmenn fá innsigli undir þau
fil tryggingar. Varð það úr, að
þeir fengu óflattan þorsk með
konungskórónu á þeim stað, sexn
skaparinn hafði ællað þorskshöfð-
inu. Margir litu þorsk þenna illu
auga, eigi sízt eftir það, er hann
hafði verið flattur í bersa leyfl.
Eftir 1880 fara menn fyrst að tala
um sérstakan fána. Gerðu menn
þá helzt ráð fyrir hvitum hauki í
bláum feldi. Komst þetta umtal
lengst 1885, er málið var borið
fram á þingi. En þá var til vitur
og starfsöm nefnd, er tók að sér
að svæfa málið. En flestir muna
víst að svo lauk ævi' haukfánans,
að Alberti setti haukinn i stað
Þorsksins. Þá þótti eigi framar til-
tækilegi að hafa hann í fána
landsins. Varð nú þögn um málið
um nokkur ár.
En árið 1906 tók Stúdentafélagið
Huldumeyjarnar heima,
horfa' á ástvin sinn:
Danzaðu nú, danzaðu nú,
drengurinn minn!
Huldumeyjarnar heima,
hvisla blítt og róit:
Seiðandi’ eru pau, svörtu augun,
sœvarins, í nótt.
Huldumeyjarnar heima,
hylja Ijósa brá:
Hlustaðu’ ekki' á hörpusláttinn
hafinu jrá.
Huldumeyjarnar heima,
hvísla’ og brosa þá:
Traustari’ eru tröllaslagir
tindunum frá.
Huldumeyjarnar heima,
hlœgja’ og syngja dátt:
Láltu ekki lífsins sorgir
leika þig grátt!
Huldumeyjarnar heima,
hverfa leiftur-skjótt.
i
Pœr hafa gefið mér brota-brot
af brosi guðs í nótt.
GuðmimdurjG. Hagalín.
að sér að vinna fyrir fánanum.
Setti það nefnd i málið, er gerði
tillögu um gerð fánans og samdi
áskorun til almennings, þar sem
talin voru hin ríkustu rök þess, að
landið hefði sérstakan fána. Fána-
hvöt var og haldin hér í Reykja-
vik. Þar flutti eg fyrstu ræðu mína
um fánann, en Guðmundur Finn-
bogason aðra. Voru þær prentaðar
og sendar út um land. Var víða
gerður allgóður rómur að þessu
máli og veittu margir þvi góðan
styrk og má þar til nefna ung-
mennafélögin. En fleiri risu þó í
móti og hentu gys að fánanum og
kölluðu hann »stúdentafánann«.
Næsta ár varð all-sögulegt fyrir
fánann. Þá var haldinn þjóðfundur
á Þingvelli og sást þar þá eigi
annað en bláhvíti fáninn. Var völl-
urinn þá allur íslenzkur. En
nokkru síðar kom konungur þar.
Og þá varð vellinum það nýnæmi
að vera tjaldaður erlendum fána,
er hann hafði eigi séð síðan leigðir
hermenn komu þangað og kúguðu
menn í siðaskiftaránförum Krist-
jáns þriðja. Og að þessu sinni
þótti það vel við eiga, að danski
fáninn blakti yfir Lögbergi. Þá sá
íslendingur einn bláhvíta fánann
á barmi Almannagjár og hann
óttaðist reiði konungs og Dana og
tók fánann og þeytti honum niður
fyrir. Mundu eigi margir vilja taka
þann fána upp í dag? Nokkrir
menn höfðu þann dag íslenzka
fánann á tjöldum sínum, og varð
eigi að sök. Enginn reiddist. Enda
eru menn vanir því í öðrum lönd-
um, að menn hali einurð til að
sýna og segja vilja sinn, en kreppa
eigi þegjandi knefann í vasanum.
Þessi dagur gerði því það gagn,
að konungur og menn hans sáu,
að til voru þó menn hér á landi,
er þorðu að láta vilja sinn í ljósi.
Þar næst komu deiluárin 1908