Fréttir - 16.08.1918, Blaðsíða 1

FR FTTíR
i í\ L 1 1 1 i\
DAGBLAÐ
109. blað.
fc
Reykjayík, laugardaginn 16. ágúst 1918.
2.
árgangnr.
Dóttir da/sins.
Eftir JÓNAS GUÐLAUGSSON.
• ---------------
Já, þú ert dóttir dalsins —
við dalinn þig tengja bönd,
en ég er fátœkur ferðamaður,
framandi’ á hverri strönd.
Pú þekt hefur dapra drauma-þrá
og dœgurvindanna köst,
en ég verð að bgltast og berjasl
í brimsins ólgandi röst.
Ég verð að byltast og berjast
um brimsins og óróans leið,
en þú átt að anga’ og bera blóm
und blómskrgddum kœrleikans meið.
Pú þolir ei ákafa elda
og ólgandi bylgju-foss,
þú verður fögur, þú verður glöð
við vordögg og sólarkoss.
Já vax þú í ástríkum örmum
hjá arinsins þekku glóð,
og anga sem draumur, er hrekst ég hratt
um heimsins andviðra-flóð.
Og gleymdu þeim hal sem þú hittir
er hlýjast var œskunnar skaut,
og syngjandi sveif þér á móti,
en sorgmœddur hélt á braut.
Quðm. G. Hagalín.
Pastar ferðír til Þinpalla
annan hvern dag frá Nýja
Landi, sími 367. Nýr Over-
land-bíll fæst ávalt í ,privat‘-
ferðir.
Magnús Skaftfeld,
sími heima 695.
Samtðk og félagslynii.
Eitthvert mesta þjóðmein íslend-
inga er sundrungin og samtaka-
leysið. Svo hefur það verið og er
alt til þessa.
Menn hafa hér að vísu trú á
því, að samtök og samvinna komi
að haldi, ef slíku verði við kömið.
En trúna á að unt sé að halda út
samtökunum vantar gersamlega.
Veldur þar mestu um reynzlan
á mönnum, er í félag hafa gengið
eða samtökum bundist. Hún er á-
reiðanlega alt annað en glæsileg.
Menn hafa bundist samtökum,
myndað félag með sér og mikið
hefur staðið til fyrsta sprettinn.
En svo hefur ekki á löngu liðið
þangað til allskonar kurr hefur
komið upp innan félags, sérskoð-
anir eða liktúrur einstaklinganna
hafa gert vart við sig, flestir hafa
viljað ráða, allir láta taka sérstak-
lega tiilit til sín. Og ef einhverjir
hafa eigi þózt hafa þann hagnað
af félagsskapnum eða samtökunum,
sem þeir höfðu gert sér í hugar-
lund, hafa þeir farið ýmist alveg
úr félaginu eða það sem verra
var, — farið sinna ferða i laumi
á bak við félaga sína. Stundar-
hagur einstaklingsins metinn meira
en framtiðarhagur félagsins, og
eigi á það litið, að einmitt fram-
tíðarhagur allra hlaut með tíman-
um að verða staðgóður og viss
hagnaður hverjum einstökum fé-
laga.
Með öðrum orðum: Menn hafa
steingleymt tilganginum, markmið-
inu, sem samtökin stefndu að.
íslendingar eru yfirleitt talsvert
einrænir að eðlisfari. Má vel vera
að þar valdi meslu um, hve af-
skekt landið er og utan við starf
menningarstrauma framfaraþjóð-
anna. Hver vill helzt búa að sínu,
láti aðra sem minst vita um hagi
sína og er það í sjálfu sér ekki að
lasta, ef öfgalaust er.
En misskilningur er það, að eigi
geti hver búið að sínu, þótt um
margt sje í félagi við aðra. Hver
fjelagsmaður verður því sjálfstæð-
ari efnalega og færari þess, að vera
eigi nje verða handbendi annara,
sem hann eflist í góðum hagsmuna-
og starfafélagsskap að þekkingu,
hyggindum, sparnaði og dugnaði,
samfara þvi, að hann sparar sér
fé við að sæta betri kjörum í við-
skiftum öllum og framkvæmda-
fyrirtækjum.
Heildin lyftir undir einstakling-
inn og styður hann að sama skapi,
og þó miklu meir í raun rjettri,
en hann lyftir undir og styður
heildina.
Fjöldi einstaklinga, er samtök-
um bindast, leiðir í ljós sterkan
og starfandi kraft, er eigi myndi
nokkur einn einstaklingur fá orkað
að framleiða. En sá kraftur kemur
því að eins að Iiði, að enginn aíl-
gjafi bresti í keðjunni, er krafturinn
er háður. Hún verður að vera ó-
slitin og fult samræmi á öllu,
hvergi má keðjan slitna.
Einræna er því skaðleg öllum
samtökum. Og ef vjer lítum á
duglegustu og mestu menn vorrar
þjóðar, sjáum vjer skjótt, að það
eru alls ekki hinir einrænu ein-
trjáningar, er mestu hafa til vegar
komið eða bezt vegnar. Efnalegar
stoðir í þjóðfélaginu eru nú þeir
framar öllum, er síðustu árin hafa
bundist samtökum og allir munu
einnig játa hitt, að betur eru
verkamenn farnir síðan þeir gerðu
samtök um atvinnu sína sín á
miili.
Þá er og allur félagsskapur og
samtök til andlegrar menningar
eigi lítils virði. Bókmenta og vís-
indafélög eru einhver hin bezta
andleg lyftistöng þjóðanna. Sá fé-
lagsskapur hefur einnig gengið hér
skrykkjótt, þótt nokkru betur hafi
tekist en starfasamtök í efnalegu
hagsmunaskyni. Mun þar skipu-
Hbrengir
ósfiast til aé 6era út
„%&ráttir“ nú þegar.
lagið hafa miklu um ráðið, að
betur hefur farið, — félagar hafá
verið t. d. í bókmenta-, fornleifa-,
sögu-, þjóðvinafélaginu dreifðir um
land alt, eigi getað sótt og Qöl-
ment á fundi, en látið stjórnina
ráða framkvæmdum íhlutunarlítið.
Samvinna hefur sem sé ekki átt
sér stað að ráði í þeim félögum
með þorra félaganna, heldur hafa
allir notið sameiginlega og þó hver
í sínu lagi góðs af fræði þeirri, er
félagsstjórnin hefur ályktað að
veita þeim ár hvert. heir hafa
greitt andvirði fyrir veittan andleg-
an arð, er þeir hafa ekki þurft
annað fyrir að hafa en að taka
við honum.
En þar sem andlegur félagsskap-
ur er öðru visi, og verður að hafa
í för með sér nána samvinnu allra, (
ef vel á að vera, — þar vill oft
annað brenna við.
Vér þurfum ekki annað en líta
á stóra félagið: þjóðkirkjuna. Á-
hugaleysið og samvinnuskortur þar
er átakanlegur, og ekki virðist
miklu betur farið í fríkirkjusöfn-
uðum vorum, þótt skást eigi að
heita hér í bæ. Aftur á móti er fé-
lagsandinn annar í sértrúarfélög-
um sumum, K. F. U. M. og þó
einkum í þeim félögum, er starfa
að nýjum andlegum stefnubreyt-
ingum og skoðana með þjóðinni,
en lítið láta að vísu enn til sín
taka. —
Fjöldi manna ræðir um, hve
margt gangi öfugt og aftur á bak
í þjóðfélaginu, allskonar spilling
hjá æðri sem lægri vaði uppi, ýms-
ar óvenjur þurfi af að taka, gegn
ýmsu vandræði þurfi að berjast til
þess að gæta hagsmuna sinna,
bæði einstaklinganna og heildar-
innar.
Og margir tala um samtök, en
enginn vill fyrir þeim gangast,
vegna vantrausts á þeim, er fram
í sæki og til eigi að taka. Frh.