Fréttir - 08.10.1918, Blaðsíða 3

FRETTIR
3
Fréttir.
Kosta 5 anra eintakið í lausasöiu.
Fyrir fasta kaupendur 1 kr. á mánnði.
A-ng'lýtfiii.era'verö; 50 aura
hver centímeter í dálki, miöað við
Qórdálka blaðsíður.
Aí greiðsla í Anstur-
»trœti 17, sími 331.
Við anglýsin^nm er tekið á af-
greiðslnnni og í prentsm. tíntenberg.
Útgefandi:
Félag i Itejlíj nvik.
Ritstjóri:
Guðm. Guðmunitsseii,
sltald.
Sími 448. Pósthólf 286.
Viðtalstími venjulega kl. 4—5virka
daga á Óðinsg. 8 B uppi á lofti.
Óhagræði.
Eg vil leyfa mér að benda á eitt
óhagræði sem er að aukast og
verða mesta mein í viðskiftalífinu.
Það er siður smásöluverzlana að
að lána þektum og áreiðanlegnm
borgurum, körlum sem konum,
ýmsar vörur heim til sýnis, og ef
þeim svo ekki er skilað aftur, að
innheimta þá um mánaðamót and-
virði þeirra. Þetta hefur svo dregið
til þess, að hlutaðeigendur láta
skrifa til mánaðamóta hjá sér
megnið af þvi, er þeir kaupa eða
látr frúr sínar og fjölskyldu taka
hjá kaupmanninum. Þegar svo
kemur að skuldadögum mætti ætla
að »greiði komi greiða á móti,«
þannig að ekki stæði á borgun við
sýningu reikiiingsins, og auðvitað
gera margir sér það að reglu að
borga slíka reikninga fljótt og vel.
Aðrir aftur, sem eins góð efni og
tæki hafa til að borga hafa fundið
upp á þvi að segjast hafa vissa
útborgunardaga. Einn hefur mánu-
ðag, annar þriðjudag o. s, frv. og
svo eru ýrnsir timar á þessum
dögum þegar greiðsla fer fram, á
svokallaðri skrifstofu þeirra, þótt
alt séu heimiiisvörur sem teknar
hafa verið hjá kaupmanninum.
Þar sem nú svo að segja hver
heldri borgari bæjarins hefur ein-
hverskonar skrifstofu — oft fjærri
heimilinu — er augljóst að þetta
getur orðið ait umsvifa mikið fyrir
kaupmanninn. Einn sendisveinn og
annar rukkari hafa ærið starf við
sumar verzlanir og hrekkur ekki
til, ef þessu vindur fram.
Mér mun nú verða svarað þvi,
að kaupmenn geti séð um sig
sjálfir. og kann það rétt að vera.
Þeir gætu máske með samtökum
komið þessu ólagi af, en hætt er
við því, að þá muni ný vandræði
koma af þvi, að þeim sem enga
örðugleika haia skapað á þessu
sviði, yrði gert óþarflega örðugt
%rir, því eitt yrði yfir alla að
Sanga samkvæmt meginreglu við-
skiftalífsins.
Nei, hitt mun réttara að inn-
Pfenta fólki þann sannleika, að
hehnlánin eiga að greiðast strax
Þegar varan er samþykt til notk-
unar 0g ekki er skilað aftur um
eða ásamt annari úttekt við
sýningu reikningsins.
Kaupstaða og bæjalífið hefur
hvarvetna sína sérstöku siði og
reglur, og það ríður á því þegar
borgir eru að myndast eða taka á
sig stórborgarsnið, að góðir siðir
skapist og dafni, því það gerir alt
borgarlífið léttara og skemtilegra.
Viðskifti manna eiga að vera sem
greiðust og ánægjulegust og báðir,
kaupandi og seljandi, eiga að teygja
sig sem lengst í því að gera hvor
öðrum greiða.
Eg neita því ekki að það sé
góð regla vinnuveitenda, stórverzl-
ana og annara stofnana að hafa
sérstaka ákveðna daga og tíma til
greiðslu verkkaups og annara stórra
útgjaldaliða er reksturinn varða,
en þess háttar er óviðkomandi
heimlánuðum vörum, er húsfreyjur
og heimili þeirra hafa fengið gegn
greiðslu við sýningu reiknings um
næstu mánaðamót, sem óraótmæl-
anlega er viðskiftareglan.
Kaupmadur.
páskar á Spáni.
Sá sem vill sjá sanna páskahá-
tíð ætti að bregða sér til kaþólsku
landanna og þá fyrst og fremst til
Spánar. Hvergi í víðri veröld er
jafn fjölbreytilegt páskahald sem
þar. La semana sania »helga vik-
an« er páskavikan nefnd þar og
segir sænskur rithöfundur nokkur
og ferðalangur svo frá henni,
— eins og hún var fyrir ófriðinn
mikla::
La semana sauta, faelga vikan,
páskahátíðin, er heilég haklin á
Spáni með »makt og rniklu veldi«,
messum og hátiðasöngvum, götu-
skrúðgöngum, sorgarbúningum og
gráti og gnístran tanna, óheyri-
lega hækkuðu verði í öllum gisti-
húsum og uppskrúfaðri leigu á
öllum herbergjum og veggsvölum.
Gistihússtjérum og ýmsum einstakl-
•ngum öðrum er vikan eigi að eins
la seniana santa, heldur og la
semana aurea (þ. e. gullna vikan).
Til dæmis er þá bezt að taka
páskahátíð í Seuilla, hinni fornu
og frægu dýrðarborg Spánverja.
Þangað streymir Undir páskana
fjöldi mesti utansóknarfólks hvað-
anæva af öllu Spáni. Eru margir
þessir blessaðir Sevillabúar önnum
kafnir alla helgina við það skemti-
lega starf að telja peninga! Jú,
verðið á öllu getur gert mann vit-
lausan. Herbergi í gistihúsi verður
að panta þar löngu fyrir fram og
borga þrefalda — fjórfalda fimm-
falda forgangsleigu. Og hafi einhver
verið svo vitlaus að láta reka á
reiðanum í því efni, verður hann
að sætta sig við þá kosti er honum
eru settir, hvort sem honum líkar
betur eða ver, og þakka fyrir í
tilbót.
Eg var nú svo stálheppinn að
ná mér í dálitla kytru með afar-
miklum erfiðismunum; þar var
ekkert ljós, ekki svo mikið sem á
kertisskari, og loftlaust mátti þar
heita. Voru þar engin húsgögu
nema legubekkur, ef legubekk
skyldi kalla. Var að vísu hvíld í
að sitja á honum, ef maður var
mjög þreyttur, — en hitt var blátt
áfram hlægilegt, að hugsa sér að
eiga að sofa á sliku fjalhöggi^
Góður kunningi minn einn kom
til mín, er helga vikan hófst, og
sagði mér með gleðibragði miklu,
að hann hefði náð i ágætis her-
bergi með veggsvölum á út að
aðalstræti, einmitt einu þeirra, er
skrúðgöngurnar áttu að fara fram
um. Og svo þessi vildarkjör, að
fá þetta fyrir 25 peseta.x) á dag.
En það var nú dálítið lægra í
honum hljóðið þegar eg hitti hann
daginn eftir. Þá sagði hann mér,
j að hann hefði að sönnu umráð
! yfir herberginu, en veggsvölunum
3 ekki, -— þær voru leigðar öðrum.
Þær voru troðfullar af fólki nótt
og nýtan dag^ sem var að horfa á
skrúðgöngurnar, og altaf var ei-
lífur straumur af allskonar lýð um
herbergi hans, aflátsíaust og leyfis-
laust, favort sem hann var á fótum
eða var í rúminu eða var að
klæða sig. Þar var nú ekki að
ástæðum spurt.
Vel á minst — veggsvalirnar!
Þær eru leigðar óheyrðu okurverði.
Tvö tíl þrjú hundruð pesetas er
talið gjafverð. Sumir ferðamenn
greiddu þar alt að 1000 pesetas
fyrir að hafa utnráð yfir einum
veggsvölum á dag. Og þó mátti
sjá skrúðgöngurnar jafn vel hvað-
an sem var af götunni, þar sem
stólar voru til leigu við nokkuð
skaplegra verði.
Sumir halda að semana santa í
Sevilla sé svívirðileg gildra ein til
þess gerð að féfletta útlendinga.
En þrátt fyrir alt ag alt er það
®kki rétt á litið. Frh.
Hvað er í íréttum?
Gunnar Gunnarsson
rithöfundur hefur verið að láta
dönsk blöð hafa eftir sér ýmislegt
urn hagi hér heima, sem betur væri
ósagt. Eitt blað höfum vér séð,
sem hefur upp eftir honum langa
romsu um þá siðspillingu, sem
bannlögin haíi valdið á íslandi. —
Auðsjáanlega er lögð áherzla á
orðið »siðspilling«, af því að bind-
indishreifingin verkar að siðbót,
og það þarf að sanna, að árangur
verði þver-öfugur við tilgang. —
Hér heima veit nú hver maður,
að meiri hefur siðbótin orðið en
siðspillingin, og skal þó engin bót
mæld því er miður fer um fram-
kvæmd bannlaganna.
Þingmenn
Árnesinga komu heim í fyrra
kvöld úr ferðinni austur í kjör-
dæmið. Fundahöld höfðu gengið
misjafnlega, því að bændur voru
1) Eínn peseta er hérumbil 72 aur.
í vorri mynt.
önnum kafnir að haustverkum og
fjársýsli. Færðin yfir fjallið hafði
verið allgóð, svo að bifreiðar kom-
ust vel ferða sinna; sjálfur var
vegurinn snjólaus, en hálf-þiðnaður
haustsnjórinn á heiðínni.
Almennings-eldhúsið. ‘
Ekki komu nein tæki til almenn-
ings-eldhússins með Botníu eða
Esbjerg síðast og liklega ekki búið
að kaupa þau enn. Tilboð hafði
fengist um að selja áhöldin frá
Kaupmannahöfn, en mjög dýrt
hafði það verið. — Sem st^ndur
eru daufar horfur á því, að þessi
þarfa stofnun komist á, nema gengið
sé að með oddi og egg. Hví ekki
að leita lil Ameriku um útvegan
áhalda og borðbúnaðar? Ekki er
óliklegt, að slíkar vörur ættu fremur
að fást þar frá fyrstu hendi og
þar af leiðandi ódýrari. — Von-
brigði verða það, ef þessi stofnun
kemst ekki upp, svo mikið sem
um hana hefur verið talað.
ósiðir í viðskiftnm.
Athygli ber að vekja á umkvört-
un frá »Kaupmanni« hér í blaðinu
í grein undir fyrirsögninni »Óhag-
ræði«.
Skeytingaleysi manna og óskil-
vísi í viðskiftum er ekki bót mæl-
andi, og leiðinlegt ef hið bætta
verzlunarlag sem komst á með
peninga-verzluninni fer forgörðum
fyrir slóðaskap kaupenda og of
mikla vægni seljenda.
Sumir, vitum vér, hafa þann ö-
sið að neita að borga reikning,
svo að segja undantekningarlaust,
i fyrsta skifti þegar hann er sýndur.
— »Komdu með hann seinna!« —
mun vera það orð, sem innheimtu-
sveinar heyra oftast. Það er hreint
ekki ámælisvert, þótt það geti kom-
ið fyrir, að jafnvel efnað fólk hafi
ekki fé hjá sér í svip. En hitt er
ósvífið skeytingarleysi, að reyna
ekki að standa í skilum, ef maður
getur, og það hlýtur að hefna sín
óbeinlínis, að auka óhagræði og
erfiði í hvaða viðskiftum sem er.
Veðuráttin
er í dag norðlæg um land alt,
en frostlaust þó. Stormur hér og
á ísafirði í morgun, rigning á Ak-
ureyri og Seyðisfirði, loftvog hækk-
andi.
Kveikingatími
á Ijóskerum bifreiða og reiðhjóla
í Rvík er kl. 71/!.
Sterling
fer héðan í dag kl. 1 e. h. Fer
fyrst suður í Hafnarfjörð og leggur
af stað þaðan seinna í dag vestur
uin land.
Af Borg og Willenioes
hafa engar fréttir komið. En
talið er víst að þau séu á leið
hingað.