Fréttir - 09.10.1918, Blaðsíða 3

FRETTIR
3
Fréttir.
Rosta 5 anra eintakið i lausasölu.
Fyrir fasta kaupeudur 1 kr. á mánnði.
AuglýBingaTerð: 50 aura
hver centimeter í dálki, miðað við
fjórdálka blaðsíður.
Aígreiðsla í Anstnr-
stræti W, sími 331.
Tið auglýgingrunt er tekið á af-
grreiðslnnni og i prentsm. Gntenberg.
Útgefandi:
Félagr í Beykjavlk.
Ritstjóri:
Guðm. Guðinundsson,
skáld.
Sími 448. Pósthólf 286.
Viðtalstími venjulega kl. 4—5virka
daga á Óðinsg. 8 B uppi á lofti.
(Framhald af 1. síðu.)
b. Ef menn því hlýða Magnúsi
Arnbjarnarsyni og fella sáttmálann,
og eru honum sammála um að
skilnaður sé að eins grýla og vilja
sem hann láta alt standa við
sama, þá á þar við það sem hann
segir sjálfur á bls. 21 að breyttu
breytanda: Engar skynsamlegar
líkur eru til þess, að vér getum
losnað við þetta jafnrétti á næstu
25 árum með lagabreytingum. Og
þó enn síður, ef rétt væri spá hans
um margvísleg og megn dönsk
áhrif og mikinn innflutning af
Dönum.
Sjötta grein sáttmálans ákveður
nú að þegnréttur hér á landi skal
vera íslenzkur, að lagaheimildir
fyrir réttindanautn Dana hér á
landi fram yfir aðrar þjóðir skuli
falla burt, en í þess stað er gerður
samningur um gagnkvæma rétt-
indanautn Dana og íslendinga um
23 ár. Slíkan samning gætu Svíar
og Danir vel gert með sér, því að
þesskonar réttindaveizlur skerða
eigi í minnsta máta fullveldi ríkj-
anna. Það getur eigi að neinu leyti
skert sjálfsákvörðunarrélt rikisins
eða hæfileika þess til að skuldbinda
sig sjálft með athöfnum sínum eða
athafnaleysi. Samningurinn sannar
einmitt að vér eigum með að veita
þessi hlunnindi, og þá einnig að
láta vera með að veita þau áfram
þegar samningafresturinn er út-
runninn. — Þó að samningurinn
við Dani væri ekki annað en 6.
greinin ein, þá væri þó mikið unn-
ið að losna við lög þau, er að
framan getur, og fá viðurkenning
fyrir því, að vér eigum þegnréttinn
og öll réttindin, en engum rétti
væri þar með afsalað. Þetta verður
ekki véfengt með rökum.
Á þessu sést bezt, hversu langt
er á milli hins rétta og dóms
Magnúsar. Pað er sá óravegur, að
undarlegt mætti heita ef hann hefði
vilzt alla þá leið óviljandi. IÞó er
hugsanlegt að hið mikla óttaefni
hans hafi glapið honum sýn«.
Frh.
Flugið.
Morgunblaðið gefur í skyn að
Það muni fullsnemt að hugsa um
f*ug hér á landi fyr eu að stríð-
stjórnin í Sofíu hafi tjáð Miðvelda-yíirmönnum þar í landi
að þeir yrðu að hverfa úr landi innan mánaðar.
Er yfirmannaskyldulið Austurríkismanna þegar
farið þaðan um Lopalanka, en hið þýzka fór 4. þ. m.
II. .1361*1111 8. október.
Kiew: Ósannindi eru það sem sagt hefur verið, að
hersveitir Þjóðverja séu á förum eða farnar burt úr
Ukrajne.
í Kiew eru byrjaðir samningar milli Ukrajne og Rú-
meníu um landeignir. Farið hefur verið fram á að Hvíta-
Rússland sameinaðist Ukrajne-ríki.
Sofia: Ríkistöku Boris konungs er tekið með mikilli
gleði, því að Roris konungur er vinsæll mjög af þjóð
sinni og hernum. Hefur konungur nú ritað undir hinn
fyrsta konungsboðskap, skilyrði fyrir vopnahléi því,
er samið er: Búlgarar hverfa burt nú þegar úr öllum
héruðum þeim, er Serbar áttu og Grikkir fyrir ófriðinn.
En búlgörsk stjórn tekur aftur við völdum í þeim hér-
uðum, t. d. Strumitza, er bandamenn hafa haft í setulið.
Búlgarar afvopna allan herinn, nema þrjár herdeildir og
fjóra riddaraílokka, er vera skulu til landvarnar í
Dohrudscha. Yopnabirgðir allar og hergögn o. s. frv. eru
undir umsjá búlgarskra embættismanna, en þó um leið
undir eftirliti hersveita bandamanna að austan. Peir
hlutar Búlgara-hers, er eigi náðist til 29. f. m., vegna
einangrunar, eru fyrir vestan Uskub og hafa eigi afvopnast
vegna þess, eru undir eftirliti. Foringjar halda vopnum
sínum. Þjóðverjum, Austurríkismönnum og Ungverjum
er veittur mánaðar frestur til þess að hafa flutt her
sinn allan og herbúnað á brott úr landi, og samtímis
eiga einnig sendisveitir stjórna Miðveldanna, ráðunautar,
ræðismenn og fulltrúar þeirra og skyldulið alt að fara
burt úr Búlgaríu.
Kohurg: Ferdinand fyrv. Búlgarakonungur er kominn
hingað ásamt Cyrill prinz syni sínum og fríðu föru-
neyti. Kom hann árdegis í dag og ætlar að setjast hér að.
Prag: í*ing eða samkunda tékkiskra stjórnmála-
manna var ákveðið að kæmi saman á morgun, en nú
er því frestað, þangað til svar Wilsons Bandarikjaforseta
kemur.
inu loltnu. Sama kveður við um
svo að segja allar framkva;mdir
undantekningarlausi.
En fjársöfnum til flugtilrauna
hér á landi og vaantanleg félags-
stofnun er einmitt gerð nú strax,
einmitt í þvi skyni að vera tilbú-
inn að sæta tækifærinu þegar
stríðið hættir. Aðalmarkmiðið er
það, að geta styrkt til fluglærdóms
einn eða tvo menn helzt strax í
vetur og byrja á undirbúnings-
starfi hér heima til að tryggja
lendingarstaði m. fl.
Um kaup á sjálfum flugtækjun-
um verður að sæta þeim beztu
tækifærum sem gefast, og er það
satt, að því miður lítur illa út
með kaup á þeim í hlutlausum
löndum nú sem stendur. Góðar
flugreiðar inunu í Svíþjóð kosta
frá 16 þús. og upp í 24 þús. kr.
og eru þó á eftir tímanum að
ýmsu leyti og ekki til stórflutn-
inga.
í Frakklandi var lítil flugreið
fyrir nokkrum árum orðin ekki
dýrari en Ford-bifreið og nú er
svo sagt, að stórar flugreiðar sem
bera 2 smálestir og nokkra far-
þega megi smíða þar fyrir 8000
franka. Að vísu er þetta það verð
sem þær standa í hjá verksmiðj-
um ríkisins í þarfir hersins, og
þess vegna ekkert útsöluverð. En
miklar líkur eru til að þegar eftir
að friðarsamningar eru gerðir,
megi komast að kjarakaupum á
góðum flugtækjum.
En þá er betra að eitthvert fé-
lag sé hér til, sem hefur bæði
mannaráð og nokkur fjárráð til
að hefjast handa.
Vér græðum ekki neitt á því,
að bíða eftir stöðugum væntan-
legum endurbótum í fluglist og
flugtækjagerð. Vér gætum þá beðið
til eilífðar, því að fluglistin mun
einlægt vera á framför héðan af.
Varla þarf að óttast, að fyrsta
flugreiðin sem hingað kemur verði
eins og nokkurskonar »Thomsens-
bill«, sem tefji íslenzka fluglist
um 10 ár eða meir. — Menn eru
nú ekki lengur neinir skynskift-
ingar í þessum efnum og vita að
flugreiðar þjóta eins í íslenzku
lofti eins og útlendu, og aðalatriðið
er að hafa að eins allan útbúnað
svo góðan sem kostur er á.
Hver veit nema vei rætist úr
þeim friðarhorfum sem nú rofar
fyrir, og ættu menn því að bregð-
ast fljótt og vel við að leggja fé í
fyrirtækið.
Eins og tekið hefur verið fram
mun ekkert framkvæmt í málinu
nema í fullu umboði hluthafa
fyrirtækisins, og mun verða haldinn
fundur með þeim við fyrsta tæki-
færi eftir að loforð eru fengin
fyrir svo miklu fé, að vert þyki að
hefjast handa.
Flagnefndarmaður.
Það virðist nokkuð óeðlilegt, að
þeir vinnuveitendur, er sýnilegan
hagnað hafa af striðinu, skuli vera
svo naglalegir gagnvart þeim mönn-
um er vinna hjá þeim, að borga
ekki það kaup, sem algild venja
er að borga, sem er ein króna á
tímann eftir 6 á kvöldin. — Þeir
nota sér þörfina hjá verlialýðnum,
að fá eitthvað að gera.
Eg hugsa að það væri reynandi
fyrir stjórn verkmannafélagsins, að
tala við ráðendur Sláturfélags Suð-
urlands og leiða þeim fyrir sjónir,
hvílíkt ranglæti þeir fremja með
því, að klípa utan úr því kaupi,
sem annarsstaðar er borgað, og
það fyrir þokkalegri vinnu, en þar
er unnin.
En þeir þykjast máske geta
fengið nóg fólk úr sveitinni fyrir
það kaup, sem þeir gjalda. En
mér er spurn: Er það ekki sjálf-
sögð skylda bæjarstjórnarinnar, að
sjá um, að vinnukraftar utanbæjar-
manna séu ekki notaðir, þegar
þessi gífurlegu vinnuvandræði eru
í bænum, sem nú standa við hvers
manns dyrum?
Fað finst mér nauðsynleg styrj-
aldar-ráðstöfun, því með því væri
þó frekar trygð vinna bæjarmönn-
um en ella.
Eg bygg, að Sláturfélagið byggi
þennan kauptaksta sinn aðallega
á því, að það treystir því, að fá
næga menn úr sveit, ef bæjarmenn
vildu ekki vinna fyrir þau kjör
er það býður.
Eg enda svo þessar linur með
þeirri ósk, að þetta verði tekið til
athugunar og vona, að það opni
augun á stjórn verkmanna-félagsins.
8. 2.