Frækorn - 18.05.1910, Blaðsíða 1

HEIMtUSBLAÐ
MEBMYHÐUM
RlTSTJORI: DAVID ÖSTLUND
mílur að þvermáli eða 11/4 sinri-
um stærra en sólin.
Stærðirnar skifta: Pannig mink- 1
aði þvermál Encke’s halastjörnunn-
ar á tímanum 9. okt. til 17. des-
ember frá 57,000 niður í 600 mílur.
Pá er heldur ekki um smáræði
að tala, þar sem eru halarnir.
Lengdir þeirra erutaldaraf stjörnu- ;
fræðingum og skulu hér tilfærð-
ar nokkrar tölur. — Vér skulum 1
nefna nokkrar halastjörnur, sem
sést hafa á 19. öldinni:
Árið 1811 sáust 2 halastjörn-
ur. Önnur hafði hala, semtalinn
er 23,000,000 mílur; hinn stjörnu-
halinn var talinn 1,400,000 mílur.
1843 sást ein stjarna, sem dróg
40 miljónir mílna áeftirsér; 1858
ein, sem hafði 12 miljónir mílna
hala; 1847 ein með 27 milj. mílna
hala o. s. frv.
Pá mætti tilfæra nokkrar tölur
stjörnufræðingjanna viðvíkjandi
umferðatíma halastjarnanna.
Eins og áður er tekið fram
í þessu blaði er umferðartími
Halley’s halastjörnunnar um 76
ár, eða nákvæmlega 76,37 ár. En
sumar aðrar hafa miklu lengri
umferðatíma. Pannig á hala-
stjarnan frá 1532, sem kom afíur
næst jörðu 1661 og 1790, að'
koma aftur 1919; umferðartími
hennar er 129 ár. Hinar áður
nefndu tvær halastjörnur, er sáust
1811, hafa báðar mjög langa
umferðatíma: önnur 875 ár, en hin
3,06 i ár. rölurnar sumir, er
Stjörnur.
Stjörnufræðin skiftir stjörnunum
í 3 deildir: fastastjörnur, reiki-
stjörnur og halastjörnur.
Um hinar síðastnefndu stjörnur
er mest hugsað þessa dagana, og
erþað eðlilegt. Það er stórviðburð-
ur, sem jarðbiíar sjá, þá er Halley’s
halastjarna kemur næst jörðu. Og
ekki sízt ættu íslendingar að taka
eftir því, sem þá skeður.
Hér mun halastjarnan sjást betur
en víðasthvar annarsstaðar. Vísinda-
félagið í Gottingen á Þýzkalandi
hefir sent stjörnufræðing hingað,
að nafni Angelheister, til þessásamt
öðrum manni að athuga halastjörn-
una, er hún kemur næst jörðu.
Þessir menn eru nú á Dýrafirði
og vinna að starfi sínu.
Stjarnfræðingar telja víst, að raf-
magnsgeislar séu í hala stjörnunnar
og verði bezt tök á því að rannsaka
þetta milli 69. og 70. stigs norð-
lægrar breiddar.
Um -- halastjörnu Halley’s hafa
»Frækorn« þegar í 4. tbl. þ. á.
fltk þær upplýsingar, sem helst
eru til að dreifa, en ýmislegt fleira
niá segja um halastjörnurnaralment
í sambandi við Halley’s, sem ætla
má, að menn lesi með athygli.
Pað, sem einnaettirtektaverðast
er um halastjörnurnar, er stærðir
þeirra og umferðatímar.
Aðalstjarnan nefnist kjarni.
Kjarninn er oft afarstór. Donatis
haiastjarna, sem sást 1858, hafði
kjarna, er mældist 1200 mílur í
þvermál, en árið 1769 sást hala-
stjarna, sem stjörnufræðingarfull-
yrða, að hafi verið 6000 mílur
aðkjarna-þvermáli. Petta,sem kall-
að er kjarni, þýðir þó ekki ann-
að en það í stjörnuhöfðinu, sem
er þéttast; höfuðið alt er oft langt
um stærra. Hinn þýzki stjörnu-
fræðingur Encke (f. 1791, d. 1865)
ákvað stærð halastjörnunnar frá
árinu 1818 þannig, að höfuð
þeirrar stjörnu þá var talið 54
þús. mílur að þvermáli. Hala
stjarnan frá 1811 var 230,000
„Himnarnir kunngjöra guðs dýrð,
og festingin verkin hans handa.“
XI órn Árg. kostar hér á landi 1 kr. 50 au. í
/vi. cii y. Vesturheimi 60 cents. Gjaldd. 1 okt.
Reykjavik 18. maí 1910. 8- tbl-