Frækorn - 09.09.1910, Blaðsíða 7

F R Æ K O R N
119
æðuni, taugum og fitu mjúkt og
teygjanlegt legurúm.
Hann er mjög fljótur að mynd-
ast og miðar eins og til að græða,
laga og bæta þau brot, sem orðið
hafa einhverstaðar í líkama okkar.
Ef við höfum skorið okkur, grær
sárið við það, að bilið milli sár-
barmanna fyllist. Það er bandvef-
urinn, sem vinnur þetta verk og
myndar »örið«.
III. Hylfi.
Efnið t líkama mannsins er og
bein, brjósk, vöðvar, blóðker, þá
sogæðar, taugar, innýfli, bandvefur
og húð.
Séu þessir partar skoðaðir vand-
lega í smásjá, sést það, að þeir eru
allir bygðir úr sama efni — úr
liylf u m.
Hylfið er lítill líkami og ósýni-
legur beru auga. Það er mjög
mjúkt, því nær fljótandi, og í þvi
eru mjög ólík efni og innan í því
er kjarni, hylfis-kjarninn. Utan
um sum hylfi er líka hjúpur eða
hylfishimna.
Upphaflega eru hylfin kúlumynd-
uð, en þau geta orðið (iðru \'ísi í
lögun Og myndað litlar pípur, himn-
ur eða plötur. bær geta líka lengst
og myndað trefjur.
Hylfir eða hyifahóparnir samein-
ast sín á milli af efni, sein getur
verið fljótandi, hálfmjúkt eða fast;
um það liggur net af smáum skurð-
um, og gegn um þá standa hylfin
í sambandi sín á milli og getaskifst
a næringarefnum.
Hylfið getur tímgast með slcift-
ingu. Eitt hylfi skiftist í Uo helm-
inga, sem eru nú orðin tvö ný
hylfi. Haldi skiftingin áfram, verða
þau að 4 hylfum, sem geta aftur
orðið að 8, 16 o. s. frv.
Allar lifandi verur eru þá gerðar
úr hylfum og í hylfinu byrjar hfið.
Allar jurtir og öll dýr byrja með
einu einstöku hylfi. Það æxlast, eitt
hytfi sezt við annað, þau þrífasthvert
upp að öðru, fjarlægjast hvert ann-
fið eða lengjast.
Þegar nokkur hylfi ákveðinnar
fegundar mynda reglulegt samband,
verður úr þeim vefur. Til er bæði
bandvefur, vöðvavefur, beinvefur og
taugavefur.
Ef fleiri slíkir vefir iiópastsaman
og mynda greinilega takmaikaðan
líkamshluta, sem hefir ákveðna lög-
un og er verkfæri fyrir sérstakt starf,
þá myndast líffæri. Þannig þekkj-
um við meltingarfæri, sjónarfæri,
hreifingarfæri o. s. frv., og vegna
þessara líffæra eða »organa« k:dl-
ast mennirnir, dýrin og jurtirnar
organiskir líkamir eða organ
ismar. Frh.
Bsrnadotte.
21. f. m. voru 100 ár liðin, síð-
an Marskal Jean Baptiste Bcrnadotte
varð konungur í Svíaríki. Sá dag-
ur var mikilfenglegur dagur fyrir
Norðurlönd, því að sú konungsætt,
sem Bernadotti varð stofnand.i að,
situr enn í dag að völdum í Svía-
ríki. Bernadotte tók nafnið Karl XIV.
Johann. Bæði hann og eftirmenn
hans voru góðir konungar, og nú-
Gamail þjóðhöfðingi.
18. f. m. var keisari Austurríkis
og konungur Ungverjalands, Frans
Jósef I. 80 ára. Hann tók við stjórn
19 ára gamall, hefir því ríkt í 61
ár og er það langur stjórnartími.
Mótlæti ýmislegt hefir hann haft,
svo sem það, að einkasonur hans
Rudolf stytti líf sitt árið 1889 og
það að keisaradrotning hans, Elísa-
bet, var myrt 1898.
Jean Baptiste Bernadotte.
verandi konungur 'Svía
(Qustaf V) er mjög elsk-
aður. Á myndunum sést
húsið í Pau á Frakklandi,
þar sem hann fæddist.
Fœðimmrstaður Bernadottcs.
Frans Josef!