Ingólfur - 22.11.1914, Blaðsíða 2

r 182
INGOLFUR
öflunar í öðrum löndum til þeirra fyrirtækja, sem
Danir geta ekki lagt eða hirða ekki að leggja fé til.
En í þyí er mergurinn málsins um holla, hald-
góða vináttu og samvinnu milli beggja þjóðanna.
Hann mintist á Landsbankadeiluna, sem stóð þá
hvað hæst og sagði hann hiklaust, að hann — að
öllu athuguðu sem fram var komið — áliti ráðstaf-
anir þáverandi ráðherra, gegn stjórn bankans hafa
verið óhjákvæmilega nauðsynlegar. Mætti nærri geta,
að hann mundi ekki tala þar af kala til þeirra, sem
höfðu haft svo mikil skifti við föður hans áður. Um
stjórn Björns Kristjánssonar á Landsbankanum talaði
hann mjög vel og lauk lofsorði á hann fyrir hygni,
atorku og varkárni, sem hefði reist við álit bankans
ytra. — En um verðbréfin íslenzku fór svo, að þegar
eg eftir umtali við Gliickstadt kom til K.hafnar til
þess að fá sölunni framgengt, sýndi hann mér sam-
stundis meðtekið skeyti frá Islandi, að nú ætti að
hefja ,,rannsókn“(!) út af aðgerðum ráðherra B. J. í
bankamálinu — og sagðist undir slíkum atvikum ekki
geta ráðið skiftavinum sínum til að kaupa.
Landsbankinn var þá „fótknöttur" flokkanna að
sínu leyti eins og stjórnarskráin er það nú. — En
um það sama leyti voru Norðurlandamenn í samvinnu
um hankastofnun, er lyfti þeim bréfum í verð á
heimsmarkaðinum, sem ekki fundu markað heima
fyrir, og er það góð mynd af menningarstöðu vorri
í peningamálum, að Island átti sér engan talsmann
skipaðan af hönkum eða stjórn, til þess að taka
þátt í þessari stofnun, eða til þess að njóta góðs af
henni fyrir íslenzk verðbréf.
Einar Benediktsson.
Berlin í Höfn.
Hr. Knútur Berlín akrifar enn mjög
um íalandsmál og ekki til góðs.
Þeir aem ala á skilnaðarhugajón ís-
Iendinga í ótíma og þegar það á ekki
við, ættu ekki að lasta Hr. K. B. Hann
er þeira þarfur maður, þvi að hann er
ágætlega fallinn til þess, að glæða ó-
vild íslendinga alment gegn Dönnm og
því aem danskt er, avo framhleypinn
og óaðgætinn aem hann er í ummælum
aínnm flestam um aögu og rétt landa
vors. Og á hinn bóginn er hann mátt-
lítill og ófimur þegar hann leitar aann-
ana fyrir sínu eigin máli nm rétt
Danm. gegn íalandi. — Hvers geta þeir
málskrafsmenn vorir, aem hafa skapað
grýlu „skilnaðarins" fyrir hr. K. B. og
aðra jafningja hans að ókunnugleika og
fáfræði um málefni íaland*, óskað sér
fremur, heldur en að akipað sé aæti
danska fyrirleaarans um hjálendustöð-
una með slíkum höfundi og visinda-
manni aem hr. K. B. er?
Enn öðru máli er að gegna um hina,
aem vilja ærlega og með viti Ieggjaat
á eitt með réttlætiskend, aanngirni og
hagsýni dönaku þjóðariiraar um það að
koma lagi á samvinnu hegqja þjóðanna
áleiðis og áfram í áttina til endilegs
takmarks allra samkyns þióðsamhanda.
— Þeir líta á iðju þessarar dönsku,, ís-
lendingaætu" með öðrum augum. Þeim
gremst oft að heyra og ajá, hvernig hann
kaatar höndum og máli til þess að
rftða þetta efni, eem er í rauninni avo
mikilyægt hœði fyrir Danra. og ísland.
íslenzkir blaðahöfundar, sem oft rita
af miklum kala til hr. K. B. hafa að
víiu oft og ranglega ámælt honum fyr-
ir það, að hannj haldi svo einhliða taum
Dana í þesaum málum. Um það er ekk-
ert að segja. Eðlilega er hann sinnar
eigin þjóðar maður. Hitt má þar á móti
heimta af honum, að hann hafi ein-
hverja naiaijón af því, sem hann talar
nm, þegar hann gjörist til þe»s að
skeraat í ekki ómerkilegra mál en er
simbandið milli Danmerkur og íslands.
Eina grein af því tægi, sem hr. K.
B. er vanur að bjóða í „Köbenhavn“,
hefir hann nýlega samið útaf því, sem
eg akrifaði í „Ingólf" um réttarstöðu
Grænlands. Það sést á öllu, að hann
hefir ekki lesið grein mína, þar aem
eg geri opnun Qrænlands að umtals-
efni. Það verður á tungu hans kraf*
um „akilnað“ Grænlandi frá danska
ríkinu. Hér þarf ekki að endurtaka
hvað stóð í „Ingólfagreininni“. Að eins
skal þesa getið, að eg gerði þar ein-
ungis ráð fyrir því, að Danir sjálfir
kynnu að óika breytinganna um stöðu
íilandi og Græalandi og að vér ís-
lendingar kynnum þá að standa á möti
ótímabœrum skilnaði.
Á þennan hátt skrifar K. B. oft.
Hér slettir hann fram í Iítilsvirðandi
og itrákilegum tón, itaðhæfingum um
liístörf og akoðanir ókunnugi manns
úti á íslandi, og sér ekki, þar fremur
en annarstaðar, náJfa ijón fyrir skiln-
aðargrýlunni. Þoir sem hafa látið svo
lítið að kynna lér að nokkru tillögur
mínar eða ritgerðir um stjórnarmál
vort, vita vel, að enginn íslendingur,
sem lagt hefir hér til almennra mála á
síðari árum, hefir staðið itöðugar og
faitar á móti ótímabær* skilnaðar-
ikvaldrinu heldur en eg. — Um itarf-
lemd mína að öðru leyti, sem hann
fleygir á ókurteiium ileggjudómi, ikal
eg ekki tala hér — en óvíst er, þegar
öll knrl koma til grafar, að allir „ikyn-
bærir menn“ sem þekkja til, verði þar
aamdóma manninam, sem settur var á
daiskan rökstól, um „stöðu íilands í
ríkinu," — einungis vegna þeis, &ð hann
hafði hér um árið verið á skemtiferð
,,deroppe“(!) með nokkurum ungum
itúdentum.
Þeir straumar, aem hingað hafa. kom-
ið frá Höfn eru alloft „annarar handar
v?.ra“ frá Suðurmönnum og minnir nafn
„íslendingiætunnar" á það. — En þar
ikortir því miður oftait þessa gagn-
gerðu, rökréttu aðferð í öllum rann-
sóknum, sem gerir þýska menning
að því lem hún er. Þeisa hefir hr.
K. B. heldur ekki gætt þegar hann
•etti npp broddhúfuna, i viðureign linni
við Islandimálin; og ivo er höfuð hani
of smátt fyrir húfuna. Hún fellur hon-
um yfir augun, og þegar hann leikur
skollaleik við þesii erfiðu efni, sem
hann, til fagnaðar fyrir óvini sambands-
ini milli íilanda og Danmerkur, hefir
verið fenginn til ranmókna og um-
sagnar um — þi grípur hann avo opt í
tómt og verður til athlægii bæði þeim
aem hann eltir og þeim sem launa
honum fyrir leikinn. ^ g
Hérar
gcreyða gróðrarstöðum í Noregi.
í dagblaðinu Gula Tidend, sem út
kemur i Björgvin, itóð ivofeld grein
24. f. m.:
Hérar
hafa gersamlega eytt viðarteinungum í
einni gróðrarstöð akógræktarfélagsins í
Reyrási þetta árið. Fjögur hundruð
reyni-teinungar eru rótnagaðir eða bitnir
og furugróðurinn er einnig til muna
skaddaður.
Ef hérinn fær hindrunarlamt að fara
•em logi yfir akur eini og hann hefir
gert líðustu árin, þá er hverjum manni
einbeygður koitur að leggja árar í bát
um skógrækt hér á slóðum. I eldri
furu-gróðrarstöðum hefir hérinn einnig
gert stórskaða með því að gnaga börk
af ungviðinu.
Hér er lítið um rjúpu þetta árið, ivo
að það mundi engu arðminna að itunda
héraveiðar og það væri líka þarft verk.
Og rétt væri að leggja fram fé um
nokkurt árabil til þess að ikjóta skaða-
dýrið, segir blaðið „Fjeldljom“.
Fregn þesii er mjög athugaverð ía-
lendingum, af þvi að nú stendur fyrir
dyrum að flytja inn í landið „slcaðadýru
þetta, sem girðir fyrir það, að ikóg-
rækt geti átt iér itað hérlendis og stefn-
ir að gereyðing þeirra ikógarleifa, iem
enn eru í landinu.
Ummæli noriku blaðanna koma ágæt-
Iega heim við upplýsingar þær, sem héra-
nefndin i Nd, aflaði iér á síðasta þingi,
eftir helztu fræðimönnum Norðurlanda
í þeim efnum:
nð hérarnir ió „mjög skaðleg dýr“
(,,Landmandsbogen“),
að þeir „eti alt, sem tönn feitir á,
engar girðingar haldi þeim, nema þétt
vírnet, aem óvíðast verði komið við“ o. i.
frv. (Bidrag til det praktiike Skogbrug);
að þeir hafist „mest við í skóglendi“,
„bíti nýgræðing í ikógum, nagi börk af
birki og reynivið“ o. s. frv. („Norgea
hvirveldyr“).
Auk þesia „leita þeir oft á nóttum
inn í kálgarða og eru sólgnir í kál“
(Nefedarálit, þgskj. 207. Alþt. 1914).
Á síðari árum hefir tugum þúsunda
króna verið varið til ikógræktar. Ált
umitang við skógræktina hefir verið láta-
læti og loddaraskapur einber til þess
að ná peningum úr landsijóði, ef nú
á umskifalaust aðflytja gagnslausa bit-
varga inn í landið, er eta upp þann
litla nýgræðing, sem farinn er að gægj-
ait upp.
Þótt meirihluti þingiins sýndi frá-
munalegt kærnleyii í þeasu efni í sum-
ar, þá er sennilegt, að tvær grímur
renni á itjórnina áður hún notar heim-
ildarlögin til þe^g að greiða fyrir flutn-
ingi héra hingað, eða með öðrum orð-
um: til eyðingar gróðrarstöðva og skóg-
arleifa i landinu.
Og að minsta kosti ætti Ungmenna•
fél'öqin að taka saman ráð »ín gegn
„skað8dýrinu“ í tíma og má treyita
þeim til þess, þar sem þau hafa ekki
unnið aS ikógrækt til þess að fá pen-
inga úr landsijóði, heldur til þesi að
■krýða landið skógi, og getur því ekki
á sama staðið, þótt óþörf aðskotadýr
eyði árangrinum af starfi þeirra.
Nýjar bækur.
Jón Trausti: Göðir stofnar
I. Anna frá Stðruborg.
Anna frá Stóruborg er fyrsta sagan
í hinum nýja sagnaflokki, sem Jón
Trausti hefir ikírt Góða itofna.
Það eru svo margir og mikiliverðir
„Góðir stofnar“ í sögu okkar, að hér
hefir skáldið sannarlega gripið niður í
þann fjárijóð af efnum, sem fáir munu
hafa annan eins.
Skáldið á mikið lof ikilið fyrir þeisa
hugmynd, sem öllum mun mjög kær,
að gera lifandi fyrir okkur ýms atriði
úr sögunni, sem annari mnndu gleymd,
og vekja athygli vort á íilenzkum lifnað-
arháttum og íilenzku fólki, sem hefir
•érstaklega borið á í fortímanum. Anna
frá Stóruborg er sannarlega kona, sem
vert er að minnast á. Hún barðiit svo
djarfmannlega fyrir ást sinni móti drambi
og siðspilling 16. aldarinnar. Menn
mega ekki gleyma tlðarandanum, þeg-
ar þeir leaa þessabók. Afskaplegt laui-
læti og ipilling fóru hönd í hönd með
þeim ofstækuitu dómum, og ættardramb-
ið og fyrirlitning fyrir smælingjunum
var ijálfiagt mega hjá höfðingjum þesi-
arar aldar.
Höfundinum hefir tekist ótrúlega vel
að lýaa þeisari konu. Hann hefir skap-
að hana hreina og beina, iterka, itóra
og kjsrkmikla. Og hoDum tekst að
halda þeirri aömu tilfinningu hjá manni
út á síðustu síðu bókarinnar.
Ekki er hægt að neita því, að hálf
ótrúleg fiust manni í fyrstu þeni ásta-
saga. Anna frá Stóruborg gáfuð, rik
og ættstór tekur amalaminn sinn sér
fyrir elskhuga. Eu einmitt þessu lýsir
höf. svo ágætlega. Hann gerir það senni-
Iegt og Ijóat fyrir manni, hvernig þetta
samlíf byrjaði — fyrst af fyrirlitning
fyrir aldarhættinum, *vo af þráa, sem
■iðan snerist npp í gterka tilfinningu fyr-
ir þessum manni, sem var ekki hennar
jafningi í neinu. Höf. lýsir mjög ýtar-
lega þeirri tilfiuningu hjá Öunu, sem er
sonnilegust, að hún vill vernda þennan
mann sinn fyrir öllum hættum af þv
hún finnur sig bonum sterkari í öllu.
Lýsingin á Páli sýslumanni á Hlíðar-
enda er líka framúrikaraudi velsamin.
Samtal þeirra systkina í þriðja þætti
bókarinnar er snildarlcga skrifað.
Höf. hefir svo oft áður dregið upp
með penna sínum lifandi myadir af feg-
urð íslands, að það er engin nýlunda í
þeasari bik. Það sem mesta undrun
vekur er starfsþrek og dugnaður skálds-
ins, þar sem hvert stórverkið rekur
annað.
Það er enginn efi á, að þetta er ein
af allra bezfcu sögum Jóns Trausta og
þeir sem byrja að leia um Öanu frá
Stóruborg sleppa ekki taki á bókinni
fyrr en öll hennar barátta er á enda.
Og allir þeir, sem leia hana, bíða með
óþreyju eftir fleiri „Góðum itofnum".
Sólrún.
Fregnir um fánaun.
Undanfarna daga hafa gengið fregn-
ir hér um bæinn um það, að nú mundi
farið að greiðast úr fánamálinu og að
konungur ætlaði að ákveða bláhvíta
fánann sem landhelgisflsgg íslands.
Ingólfi er ekki kunnugt um, á hverj-
um rökum fregnir þeisar eru bygðar,
en sennilegt, að þær styðjist við bréf,
er borist hafi með síðustu ikipum frá
KhöfD, eða þá símskeyti til einstakra
manna.
Fylgi8mönnum íslenzka fánans þótti
fregn þessi góð, ef henui mætti treysta,
en jafnframt hefir brytt á, að fánaféad-
ur sé enn á ferli til þess að hamla á
móti bláhvíta fánanum og ota fram
„glundroðanum“.
í Vísi kom út grein á fimtudaginn,
þar sem því er nú haldið fram, að menn
eigi að láta sér á sama itanda, hvor
fánagerðin verði tekin og lagtviðland-
ráðaorð, ef út af sé brugðið.
Þar sem ritstj. Vísis hefir hingað til
verið eindreginn bláfánamaðnr, þá er
auðvitað, að andstæðingum þess fána
þykir þetta vatn á sinni mylnu og grun-
ur á, að þeir hafi notað þetta til þess
að ienda fregn um það út fyrir pollinn,
að fyrrverandi anditæðingar röndótta
fánani láti iér nú á sama standa, hvor
gerðin sé.