Landið - 26.04.1918, Blaðsíða 1

Jiktk Jék. 9
S^iíbhuuuuHc
LANDIÐ
Afgreiðslu og innheimium,
Ólafnr Ólafg
Lindargötu 2!
Pósthólf. 353.
17. tolablað.
lj. yinðersen S Sðn,
Reykjavík.
Landsins e 1 z t a klæðaverzlun og
saumastofa. Stofnsett 1887.
Aðalstræti 16. Simi 32.
Stærsta úrval af allskonar fata-
efnum og öllu til fata.
Tennur.
erj tilbúnar og settar inn, bæði
heilir tanngarðar og einstakar tennur
á Hverfisgötu 46.
Tennur dregnar út af lækni dag-
lega kl. n—12 með eða án deyf-
ingar. — Viðtalstími kl. io—5.
Sopliy Bjarnaraon.
Bazarinn
á Laug-aveg- 5
hefur ávalt allskonar tæki-
færisgj aíir fyrir b ö r n og
..- fullorðna. :-=s
Ennfremur bróderaðir og áteikn-
aðir dúkar, kragar og fleíra.
Pin^fréttir.
FnliveldiBnefndin.
í hana hafa verið kosnir þessir
þingmenn:
t Nd.: Magn. Pétursson, Jón
Jónsson, Magnús Guðmundsson,
Bjarni Jónsson, Þórarinn Jónsson,
Sv. Ólafsson, Matth. Ólafsson.
í Ed.: Karl Einarsson, Jóh. Jóh.,
Magnús Torfason, Eggert Pálsson
og Guðm. ólafsson, samkvæmt
hlutkesti milli hans og Kristins
Daníelssonar.
Símtol og blaðamenn.
Á fundi fyrra miðvikudag skýrðu
forsetar frá því, að þeir hefðu
ákveðið að þingmenn hefðu ókeyp-
is landssímaafnot, alt að 4 viðtals-
bilum á viku og frjálsan aðgang að
símanúmerum þingsins 354 og 411,
en alls eigi að símanúmeri 61
(skrifstofusímanum). Þá hefðu og
forsetar beðið landssímastjóra að
senda eigi reikning til Alþingis,
fyrir símtölum þingmanna, heldur
til þeirra sjálfra.
Ennfremur gátu forsetar þess, að
samkvæmt beiðni frá stjórn Blaða-
mannafélagsins, hefðu þeir gefið
leyfi til þess að blaðamenn fengi
að vera í herbergi innar af fundar-
sal neðri deildar og herbergi norð-
an við íundarsal efri-deildar.
StjórnarfrumYÖrp.
1. Frv. til laga um laun barna-
kennara.
Reykjavík, fostndaginn 26. apríl 1918.
III. árgangnr.
V. B. K.
Vandaðar vörur. Odýrar vðrur.
VEFNAÐ ARVARA.
Pappír og ritföng•.
LEÐTJR og SKINN.
Heildsala.
Smásala.
Verzlunin Björn Xristjánsson.
2. Frv. til laga um bæjargjöld 1
Reykjavík.
Pingmannafrnmvörp.
1. Frv. til laga um bæjarstjórn
á Siglufirði (Flm. St. St. og Einar
Árnason).
2. Frv. til laga um viðauka við
lög nr. 80, 14. nóv. 1917, um
breyting á lögum nr. 12, 9. júlí
Í909, um breyting á lögum um
stofnun landsbanka, 18. sept. 1885,
m. m. (Flm.: Þorl. Jónsson, Sig.
Stef., Sv. Ólafsson, Matth. Ólafsson,
Jón Jónsson, Pétur Ottesen, Pétur
Þórðarson, Magn. Pétursson). —
Þegar núverandi framkvæmdastjóri
Landsbankans, Björn Kristjánsson,
lætur af forstöðu bankans, fær
hann árlega 4000 krónur í eftirlaun.
Greinargerð. Það er öllum kunn-
ugt, að forstjórn Landsbankans er
ein hin mesta trúnaðarstaða hjá
þjóð vorri. Og þar sem nú mun
>tanda til, að Björn Kristjánsson
láti bráðlega af stjórn bankans, en
hins vegar mun nú ekki um það
deilt, að hann hafi staðið prýðilega
í þeirri stöðu, þá virðist samræmi
í því, að honum séu heitin hin
sömu eftirlaun, er ákveðin voru
handa fráfaranda bankastjóra 1909.
3. Frv. til laga um mótak. (Flm.:
Magn. Guðmundsson). — 1. gr.
Nú á einhver eða hefur umráð á
landi, sem mótak er í, og er hann
þá skyldur til að láta það afhendi
til mótaks, eftir því sem nauðsyn
er á og eftir þeim reglum, sem
settar eru í lögum þessum. Eigend-
ur eða leigjendur lands eru einnig
skyldir til að leyfa að þurka, hlaða
upp og geyma í landi sínu mó
þann, sem þar er tekinn upp. —
2. gr. Sá, sem þarfnast mótaks og
naer eigi viðunanlégum samningum
við eiganda eða umráðamann mó-
lands, getur krafist þess af bæjar-
stjórn eða hreppsnefnd, þar sem
hann er búsettur, að hún gefi hon-
um vottorð um, hversu mikið hann
teljist þurfa af mó til 1 árs. Með
vottorð þetta getur hann snúið sér
til bæjarfógeta eða sýslumanns og
fengið hjá honum kvadda 2 hæfa
og óviihalla menn til að meta gjald
fyrir mótak það, er hann þarfnast,
samkvæmt vottorði hreppsnefndar.
Rétt er og, að fleiri séu saman um
að fá tilnefnda menn til að meta
gjald fyrir mótak handa fleiri eða
færri af íbúum kaupstaðarins eða
hreppsins, eða handa fbúum ákveð-
ins hluta hrepps eða kaupstaðar, en
tilgreina skal þá jafnan, hversu
mikið ætla megi að þurfi af mó
— 3- £r' Gjald fyrir mótak, þurk-
un mós, upphleðslu og geymslu
skulu hinir kvöddu menn meta,
eftir gæðum mós, þykt hans, hversu
djúpt þarf til hans að grafa, legu
mólands og gæðum, og yfirleitt
öllu, sem máli skiftir um verðmæti
hans og mólandsins. Þó má gjaldið
eigi vera hærra en 10% umfram
það gjald, sem tekið var fyrir mó-
tak á þeim stað árið 1917, en hafi
enginn mór þá verið tekinn þar,
skal hafa hliðsjón af slíku gjaldi á
því ári í sama bygðarlagi. — 4. gr.
Leiguliði á jörð er eigi sekur um
brot gegn 13. gr. laga nr. 1, 12.
jan. 1884, þótt hann leyfi öðrum
mótak í landi Ieigujarðar sinnar,
ef þeir einir fá mótak, sem hafa
vottorð hreppsnefndar eða bæjar-
stjórnar samkvæmt 2 gr., eða þessi
stjórnarvöld standa fyrir mótakinu
og gjald kemur fyrir samkvæmt 3.
gr., enda sé helmingur þessa gjalds
eign jarðareigenda, nema öðruvísi
sé um samið. — 5. gr. Brot gegn
lögum þessum varða sektum frá
10—1000 kr., og fer um mál út af
slíkum brotum, sem um almenn
lögreglumál. — 6, gr. Lög þessi
öðlast þegar gildi og gilda meðan
Norðurálfuófriðurinn stendur.
Pingsályktnnartillögnr.
1. Till. til þingsál. um skipun
bjargráðanefndar. (Flm.: Jör. Br.,
Ben. Sv., Þorst. Jónsson, Bjarni f.
V., Matth. Ól., Einar Arnórss, Sv.
Ól.). — Neðri deild alþingis álykt-
ar, að skipa 7 manna nefnd til
þess að íhuga þjóðarvandræði þau,
er af heimsstyrjöldinni Ieiðir, og
gera tillögur til bjargráða. — Sams-
konar till. (um skipun 5 manna
nefndar) er og fram komin í ed.
(Flm.: Magn. Torfason, Hj. Sn.
Guðm. Ó1)
2. Till. um að skora á lands-
stjórnina að hlutast til um, að sett
verði á stofn í Vestmannaeyjum
útibú frá Landsbanka íslands.
(Flm.: Karl Ein., Magn. T., Hj.
Sn.). — Alþingi ályktar aðskora
á landsstjórnina að hlutast til um,
að útibú frá Landsbanka íslands
verði sett á stofn í Vestmanna-
eyjum.
3. Till. um að fjárhagsnefnd
athugifjárhagsástand landsins.
(Flm: Sig. Stef.. Einar Arnórss,
Jör. Br., Magn. P., JónJónss., Þorst.
Jóns., Sig. Sig). — Neðri deild al-
þingis ályktar, að leggja fyrir fjár-
hagsnefnd deildarinnar, að athuga
fjárhagsástand landsins og ráðstaf-
anir þær, er hér að lúta og gerðar
hafa verið vegna dýrtfðarinnar.
4. Till. um að skipa nefnd til
þess að athuga verzlunarframkvæmd-
ir landsins. (Flm.: Gísli Sv., Sig.
Stef., E. Arnórss., Jör. Br., Þór. J.,
Magn. G., Jón Jóns., Þorst. J., Sig.
Sig.) — Neðri deild alþingis ályktar,
að skipa 5 manna nefnd til þess
að athuga verrlunarframkvæmdir
landsins út á við og inn á við og
ráðstafanir allar, er gerðar hafa
verið og hér að lúta.
5. Till. um að skora á lands-
stjórnina, að hlutast til um, að sett
verði á stofn á Siglufirði útbú frá
Landsbanka íslands. (Flm.: St. St.,
og Ein. Árnas.) — Alþingi ályktar
að skora á 'landsstjórnina að hlut-
ast til um, að útibú frá Lands-
banka íslands verði sett á stofn á
Siglufirði, svo fljótt sem unt er.
6. Till. um sölu Gaulverjabæjar.
(Flm.: Sig. Sig.). — Neðri deild
Alþingis ályktar að skora á lands-
stjórnina, að nota ekki heimild laga
nr- 50, 16. nóv. 1907, um sölu
kirkjujarða, og laga nr. 51, 11.
júlí 1911, um Gaulverjabæ í Ár-
nessýslu, ásamt hjáleigunni Garð-
húsum.
7. Till. um sölu ólafsvallatorf-
unnar. (Flm.: Sig. Sig. og Ein.
Arnórss.). — Neðri deild Alþingis
ályktar að skora á Iandsstjórnina,
að nota ekki heimild laga nr. 50,
16. nóv. 1907, um sölu kirkjujarða,
og 1. nr. 51, 11. júlí 1911, að því
er snertir Ólafsvelli á Skeiðum,
ásamt hjáleigum.
Greinargerð fyrir tillögu þessarri
felst í bréfi Ágústs sýslunefndar-
manns Helgasonar í Birtingaholti,
því er hér er prentað orðrétt sem
fylgiskjal.
Sönnun fyrir því, að skýrsla
nefnds bréfs um ályktanir sýslu-
funda Árnessýslu 1916 og 1918
um mál þetta, sé rétt, felst í ágrips-
eftirritum þeim úr fundargerðum
sýslunefndar Árnessýslu frá sömu
árum, er tram eru lögð á lestrar-
sal alþingis 1918.
»P. t. Rvík, 15. apr. 1918. — Síð-
astliðin ár hefur presturinn á Ólafs-
völlum haft í huga að ná kaupum
á prestssetrinu Ólafsvöllum, ásamt
S hjáleigum. Eru allar þessar jarð-
ir nú í ábúð annarra en hans.
Árið 1916 lagði hann fyrir sýslu-
nefnd Árnesinga fyrirspurn um það,
hvort hún teldi ólafsvelli til þeirra
jarða, sem ræðir um í 2. gr. kirkju-
jarðasölulaganna frá 16. nóv. 1907.
Svaraði nefndin því játandi með 13
atkv. móti 1 og lagði á móti því,
að jörðinni yrði fargað úr opin-
berri eign. Var þannig komið í
veg fyrir í það sinn, að Ólafsvellir
yrðu seldir.
Nú hefur presturinn risið upp
aftur og lagt á ný hina sömu spurn-
ingu fyrir sýslunefndina viðvíkjandi
Ólafsvöllum, og sýslunefndin hefur
á nýafstöðnum fundi neitað með 8
atkv. móti 5 því, sem hún fyrir 2
árum hafði játað nær í einu hljóði,
að Ólafsvellir teldust til þeirrajarða,
sem ræðir um í 2. gr. kirkjujarða-
sölulaganna.
Að fenginni þessarri yfirlýsingu
sýslunefndar, mun presturinn nú
leita til Stjórnarráðsins eftir kaup-
um á jörðinni.
í allmörg ár hefur það verið rfkt
í hugum manna á Suðurlandi, að
hin mesta nauðsyn væri að koma
þar upp góðum alþýðuskóla, og á
nýafstöðnum sýslunefndarfundi í Ár-
nessýslu var skorað á landsstjórn-
Vanskil á blaðinu.
Ef vanskil verða á blað-
inu, eru kaupendur beðnir
að gera afgreiðslunni að-
vart um pað svo fljótt
sem hægt er.
ina, að undirbúa og leggja fyrir
næsta reglulegt alþingi frumvarp
til laga um stofnun bændaskóla á
Suðurlandi, austan fjalls.
Þegar litast hefur verið um eftir
hentugri skólajörð, hefur valið helzt
Ient á tveimur, Skálhohi og Ólafs-
völlum.
Engum kunnugum mun þó bland-
ast hugur um, að Ólafsvellir eru
hentugri skólajörð, þó sögulegar
endurminningar mæli fremur með
Skálholti, en það er nú { eign ein-
staks manns og mun ekki Iiggja
á lausu.
Þegar áveitan úr Þjórsá yfir
Skeiðin, sem nú er tekið að vinna
að, kemur í framkvæmd, fá ólafs-
vellir (með hjáleigunum) undir áveitu
framt að 1000 teigum, eða nærri
V4 »f öllu áveitusvæðinu, og er
mikið af því landi véltækt. Þá
hefur jörðin einnig mikið þurlendi
°g óþrjótandi túnefni. Getur því
engum dulizt, að hér er um mikla
framtíðarjörð að ræða.
Presturinn, sem sækir um kaup
á jörðinni, er aldraður maður og
hættur búskap fyrir mörgum árum.
Er því bert, að hann ætlar ekki
jörðina handa sjálfum sér tii ábúðar.
Með því að ég er einn þeirra
manna, sem einlæglega óska þess,
að góður alþýðuskóli rfsi upp á
Suðurlandsundirlendinu, get ég ekki
hugsað til þess, að Ólafsvellir yrðu
nú seldir úr þjóðareign, og þeim
máske þar með komið í hendur
bröskurum, sem gera þá óbyggi-
lega; leyfi ég mér að snúa mér til
yðar, háttvirtu alþingismenn, og
biðja yður að flytja nú hið fyrsta
á alþingi tillögu um, að banna sölu
á Ólafsvöllum.
Af þvf að ég býst við, að ef til
vill verði hraðað að leitast eftir
kaupum á Ólafsvöllum, hef ég ekki
ráðrúm til að fá fleiri menn í lið
með mér með þessi tilmæli til