Landið - 06.12.1918, Blaðsíða 2

i8 7
LANDIÐ
Hann kendi meðalhófið. Hann for-
dæmir líf í nautnum, vegna þess
að það geri menn að þrælum fýsn-
anna. En hins vegar er skylda
manns að halda líkamanum heil
brigðum, þar eð annars getur mað-
ur eigi gætt vizkulampans og hald-
ist skýr og styrkur í anda. Auð
æfin eru hvorki góð né vond. Hið
eina nauðsynlega er að verða and
lega frjáls. Það er eilffa lífið, þótt
börnum heimsins virðist það vera
dauði, af því að það er svo fjar-
stætt huga þeirra. Frh.
rlthöfundur,
íslands
óhamingju
veröur alt aö vopni;
eldur úr iðrum pess,
ár úr fjöllum pess,
breiðum bygðum eyða.
Svo kvað Bjarni skáld Thorar-
ensen við lát Baldvins Einarssonar.
Þykir mér, sem orð þessi eigi vel
við nú, er þessar miklu hörmung-
ar dynja yfir land vort. Oft hefur
á móti blásið hínni íslenzku þjóð,
svo að hún hefur varla mátt lífs-
anda draga. Flestum mun nóg
hafa þótt, er ófriður, eldgos og
harðæri veittust að oss, en þyngri
skyldu þrautirnar verða áður lyki.
Pestin, sem nú hefur geisað, hefur
orðið þunghögg og stórhögg og
látið skamt högga á milli. Og
dauðinn hlífir eigi þeim hinum
grænu trjánum. Hann er alt af
nákaldur og stuggur stendur flest-
um af honum, og þeim, sem hann
nærri heggur, eru alt af jafn-bitur
sárin, hvort sem hann leggur öxina
að rótum hæztu eður lægstu trjánna.
En þeim er fjær standa mun þó
oftast verða það fyrir, að líta hann
verstum augum, er hann íellir þau
trén, sem þroskalegust eru og eiga
lengst Iíí fyrir höndum.
Meðal þeirra manna, er horfið
hafa sjónum vorum er Guðmund-
ur rithöfundur Magnússon, einn
þeirra manna, sem eru höfði hærri
fjöldanum, tendra kyndla á braut-
um hans og verða þess valdandi,
að hann litast um á vegum sínum
4 og í sál sinni.
Guðmundur Magnússon fæddist
12. febr. 1873 á Bifi á Melrakka-
sléttu, Er Rif nyrzti bær landsins.
Voru foreldrar hans húsmensku-
bjón á Rifi. Ólst Guðm. þar upp
og á Hrauntanga á Axafjarðarheiði,
unz faðir hans lézt. Var hann þá
fimm ára. Engin efni höfðu for-
eldrar hans átt. Ekkjan réðist því
í vinnumensku, en börnin fóru á
sveitina. En er móðir hans glftist
í annað sinn, fluttist Guðm. til
hennar. Hún bjó í Núpskötlu við
Rauðagnúp, og ólst Guðm. þar upp,
unz hann var 16 ára.
Eigi átti Guðm. sem bezta daga
um þessar mundir. Pótti hann
latur til vinnu og kvernáms, en
fúsari til fornsagna- og Ijóða-lesturs.
Eftir að hann fór að heiman,
var hann tvö ár vinnumaðurnyrðra.
Síðan var hann hálft annað ár við
sjóróðra á Mjóafirði eystra. Eftir
það tók hann að nema prentiðn
hjá Skafta ritstjóra Jósefssyni á
Seyðisfirði. Fyrri hluta sumarsins
1896 ferðaðist hann um nyrðra
með Daníel Bruun, en i ágúst fór
hann til Khafnar og dvaldi þar
við þröngan kost í tvö ár.
Sumarið 1898 kom Guðm. Magn-
ússon út til íslands. Dvaldi hann
á Akureyri til hausts og kvæntist
þá Guðrúnu Sigurðardóttur, systur
Kristjáns verzlunarstjóra Höepfners-
verzlunar á Akureyri. Er Kristján
þar nú kaupmaður. Sama haustið
fluttist Guðm. til Rvíkur með konu
sinni, og hafa þau búið þar síðan.
Hefur Guðm. stundað ýms störf,
svo sem prentiðn, verzlun, kenslu
og jafnvel daglaunavinnu. Um hríð
var hann starfsmaður í íslands-
banka og nú hin síðustu árin hef-
ur hann verið skrifari í stjórnar-
ráðinu.
Ritverk Guðm. Magnússonar eru
mikil og margvísleg. Árið 1899 kom
út fyrsta bók hans »Heima og er-
lendis«. Er það lítið ljóðakver.
Þvi næst komu út »íslandsvisur«
1903, og »Teitur« ljóðleikur, 1904.
Er það hið fyrsta frumsamda rit,
sem birtist á fslenzka tungu, kveðið
undir lauskvæðum ljóðahætti, og
hefur eigi annað rit út komið undir
þeim hætti síðan, utan »Fiðlu Björn«
í »Nýju Iðunni«. Næst komu »Ferða-
minhíngar« 1905. Eru þær frá ferð
Guðm. um Danmörku, Pýzkaland,
Sviss og England sumarið 1904.
Fékk hann til farar þeirrar 1200
kr. styrk af landsfé.
Nú hóf Guðm. sagnaritun sína.
Birtist fyrst smásaga eftir hann í
»Eimreiðinni«. Reit hann hana
undir dulnefninu »Jón Trausti«,
því nafni, sem íslendingar kalla
hann flestir enn í dag, því að undir
því reit hann allar hinar síðari
skáldsögur sínar.
Parf þær eigi upp að telja, því
að allir þeir, sem komnir eru til
vits og ára, bera kenzl á þær og
hafa lesið flestar þeirra.
Með Guðmundi hefst hin lengri
skáldsagnaritun í bókmentum vor-
um. Veldur hann þar því straum-
hvörfum. Náttúru- þjóðlífs- og
mann-Iýsingar hans eru svo glöggar
og sannar, að eg hygg, að fáir hafi
gert betur í íslenzkum bókmentum
og þótt lengra væri leitað. Per-
sónur hans eru örsjaldan óskýrar,
en aftur á móti er það títt, að
þær eru svo glöggar, að menn
hingað og þangað af landinu þykj-
ast þekkja þar menn úr sinni sveit,
og þótt nokkur mistök væru á
verkum hans, brást honum sjaldan
bogalistin í því, að móta þær. —
Enda var alþýða manna fljót að
finna það, að hér var hold af
hennar holdi og bein af hennar
beinum, og keypti og las rit hans
flestum bókum fremur. Sagt er að
menn í Noregi hafi ávalt beðið
með óþreyju eftir hverri bók frá
Jónasi Lie. Komu þær venjulega
fyrir jólin. Svo var og um bækur
Guðm. Menn út um landið biðu
þeirra með hinni uiesti óþreyju,
og þóttu þær jafnan aufúsugestir
í fásinninu er hausta tók.
Mjög hefur verið að Guðm. vegið
nú hin síðustu árin. Einkum hafa
þær sögur hans, er átt hafa við
söguleg rök að styðjast, orðið fyrir
var hann hollur og talaði eigi illa
um þá, er að honum vörpuðu
hnútum, Kærasta viðfangs- og
umtals-efni hans var saga og nátt-
úra íslands. Átti hann fjölda gam-
alla og merkilegra bóka, og er
bókasafn hans hið fegursta að öll-
nm frágangi. Væri synd og skömm
að láta það tvístrast. Guðm. málaði
Qölda landlagsmynda, sem sýna
að það hefur verið ósvikið lista-
mannsefni í honum á því sviði.
Má af öllu þessu sjá, að hann
hefur verið hinn mest afkasta- og
iðju- maður. Má það heita hið
mesta undur, hve mikið liggur eftir
hann að vöxtum og gæðum, og
alt unnið í hjáverkum. Auk þeirra
starfa, sem hér eru talin, starfaði
hann með áhuga í þarfir bindindis-
manna hér á landi. En þrátt fyrir
alt þetta, voru þau litlu laun, er
hann fékk úr landssjóði, eftir hon-
um talin. En nú er Guðmundur.
dáinn. En trúi og tryggi förunaut-
urinn hans, konan hans, lifir hann.
íslendingar eru vanir að kunna að
meta afbragðsmenn sína, að þeim
látnum. Ef til vill sjá þeir sóma
sinn i því, að láta hana eigi bresta.
Skáldskapardísin drúpir hljóð og
hnípin. Fjöllin, sem skáldið dáði,
teygja tindana upp úr snjóþokunni
og lauga þá í heiðsvala vetrarlofts-
ins. — Þegar íslenzka þjóðin teygir
höfuð sitt upp úr þoku og mollu
dægurþras og smásálarskapar, upp
í heiðsvala frjálslyndis og réttsýni,
þá verður bjart um draumalandið
hans, sem nú liggur kaldur nár.
Guðm. G. Hagalín.
Dánir í Reykjavík
úr drepsóttinni.
Frh. -----
144. Betzy Ragnhilde Haldorsen,
Berg. 38, f. 17. júlí 1898, d.
27. nóv.
145. Eirfkur Júlíus Brynjólfsson,
Klapp. 2, f. 30. júlí 1882.
d. 29. nóv.
146 Elinborg Kristjánsson ekkju-
frú, Lauf. 12, f. 9. apr. 1833,
d. 28. nóv.
147. Guðrúa Bjarnadóttir, Mjóstr.
8, f. 16 júní 1844, d. 29. nóv.
148. Helgi Magnússon vélstj., Vest.
24, f. 15. okt. 1876, d. 27.
nóv. (3 börn).
149. Ingibjörg Guðrún Jónsdóttir,
Klapp. 2, f. 28. ág. 1856, d.
12. nóv.
150. Ingibjörg Ingjaldsdóttir ráðs-
kona, Hverf. 125, f. 6. jan.
1885, d. 20. nóv.
151. Jón Tómasson, Grett. 55 a,
f. 12. apr. 1857, d. 25. nóv.
152. Kristín Magnúsdóttir ekkja,
Skólav. 25, f. 16. ág. 1894,
d. 13. nóv.
153. Kristín Sigurðardóttir húsfrú,
Berg. 27, f. 4. júní. 1883, d.
18. nóv. (5 börn).
154 Kristine Marie Sörensen, Vest,
53 b, f. 18. maí 1918, d. 15
nóv.
155. Kristinn Sigurgeir Guðmunds-
son múrari, Grett. 70, f. 1.
des. 1893, d. 16, nóv.
156. Kristján Hall bakari, f. 7.
okt. 1886, d. 13. nóv.
157. Kristján Skagfjörð steinsm.,
Klapp. 24, f. 28. okt. 1884,
d. 17. nóv.
158. Lárá R. Loftsdóttir húsfrú,
Grett. 55 b, f. 20. jan. 1893,
d. 11. nóv. (1 bam).
159. Lára Magnúsdóttir húsfrú,
Berg. 23, f. 28. nóv. 1894,
d. 14. nóv.
160. Lárus Halldórsson f. prestur,
f. 19, ág. 1875, d. 16. nóv.
(6 börn).
161. L'Ija Guðmunda Friðriksdóttir
Hanssonar, Hverf. 83, f. 23.
sept 1917, d. 15. nóv.
162. Lilja Magnúsdóttir, Smiðj. 9,
f. 20. des. 1875, d. 14 nóv.
163. Louis Har. Biering Mardahl,
Laug. 6, f. 1917, d. 24. nóv.
164. Magnús Árnason, Nýlend. 11,
f. 26. jan. 1893, d. 15. nóv.
165. Magnús Hróbjartsson, Hverf.
69, f. 22. marz 1872, d. 16.
nóv. (4 börn).
166. Magnús Jónsson, Bræðr. 8 b,
f. 22. sept. 1884, d. 19 nóv.
167. Magnús Halldór Magnússon,
Skáholti, f. 19. nóv. 1886,
d. 25. nóv. (1 barn).
168. Magnús Þorsteinsson Sæ-
mundssonar, Vit. 8 b, f. 10.
júlí 1917, d. 23. nóv.
169 Margrét Jónsdóttir ekkja,
Njáls. 48, f. 28. sept. 1844
d. 15. nóv.
170. Margrét Kristmundsdóttir hús-
frú, Frakk. 6 c, f. 2. ág. 1884,
d. 15 nóv. (4 börn)
171. Margrét Magnúsdóttir ritstj.
Björnssonar, Njáls. 15, f. í
júlí 1917, d. 22. nóv.
172. Margrét Sigurðardóttir húsfrú,
Hverf, f. 20 ág. 1878, d.
12. nóv. (7 börn).
173. Margrét Svala Sigurðardóttir
Jónssonar, Berg. 34 b, f. 25.
júlí 19x3, d 15. nóv.
174. María Guðríður Jónsdóttir
húsfrú, G'ett. 59 a, f. 28.
júlí 1873, d. 12. nóv. (4 börn)
175. María Lára Ólalsdóttir, Finn
bogahúsi, f. 1890, d. I7nóv.
176. Marta Gíslason húsfrú, Laug.
31, f. 29. apríl 1879, d. 12.
nóv. (3 börn).
177. Mekkín Árnadóttir, Kirkj. 8 b,
f. 7. maí 1894, d. í nóv.
178. Nörregaard skipstj. frá Svend-
borg, d. 17. nóv.
179. Oddný Sigriður Jónasdóttir
húsfrú, Hverf. 60, f. 31. okt.
1869, d. 22. nóv. (4 börn).
180. ólafur Helgi Guðmundsson,
Brunn. 8, f. 8. ág. 1877, d
20. nóv.
181. ólafur Kristófersson, Bræð. 8,
f. 8. júní 1885, d. 17. nóv.
(4 börn).
182. Olga Strand, Grund., f. 8.
aprít 1912, d. 11. nóv.
183. Ólfna Lúðvfksdóttir bókb.
Jakobssonar, Hverf. 83, f. 19.
marz 1018, d. 15. nóv.
184. Ólöf Ásta Guðmundsdóttir,
Vestg. 16 b, f. 15. júlí 1894,
d. 4 nóv.
185. ólöf S'gurðardóttir ekkja,
Hverf. 60, f. 4. okt. 1845, d.
19 nóv.
186. Óskírt barn Guðm, Jónssonar
Hverf.
187. Óskírt barn Péturs Hanssonar
Hverf,
188. Oskírt barn, Sauðagerði, f.
14. nóv. 1918, d. 18. nóv.
189. Óskírt barn, Suðurpólnum, f.
I nóv. 1918, d. 10. nóv.
190. Páll Jónsson, Bræðr. 39, f. 15.
sept. 1868, d. 23. nóv. (4 börn).
191. Páll Mattíasson skipstjóri,
Vest., f. 10. júlí 1877, d. 15.
nóv. (2 börn).
192. Ragnheiður Baldursd. skóla-
stjóra Sveinssonar, f. 5 júlf
1915i d- 17. nóv.
193. Ragnheiður Gróa Gfsladóttir
húsfrú, Vit. 8, f. 11. sept.
1873, d 22. nóv. (2 börn).
194. Ragnheiður Friðrika Svein-
bjarnardóttir prentara, Mjóstr,,
f. 7. júní 1911, d. 20 nóv.
195. Rannveig Eiríksdóttir, Laug.
46 a, 1 árs, d. 14. nóv.
196. Rosenkilde Poul lyfsveinn, f.
1895, d. 14. nóv.
197. Rögnvaldur Jónsson sjóm.,
Nýlg. 15 B, f. 17. ág. 1878,
d. 20. nóv. (4, börn).
198. Salome Halldórsdóttir vinnuk,
f. 6. júlí 1885, d. 19. nóv.
199. Sesselja Ellen Kristjánsdóttir
Helgasonar, Grett. 45, f. 9.
júní 1917, d. 21. nóv.
200. Sighvatur Árnason, Vest. 53a,
f. 4. des. 1916, d. 17. nóv.
201. Sigmundur Viktor Skarphéð-
insson beykir, Klapp. 7, f.
5 maf, 1898, d. 11. nóv.
202. Signý Guðmundsdóttir húsfrú,
Laug. 76, f. i. des. 1877,
d. 13. nóv. (3 börn).
203. Sigríður Guðmundsdóttir hús-
frú, Skólav. 20, f. 3 júlí 1876,
d. 18. nóv. (3 börn).
204. Sigríður Jónsdóttir frá Akra-
nesi, f. 1904, d. 19. nóv.
205. Sigríður Jónsdóttir, Grund.,
4 ára, d. 18. nóv.
206. Sigrfður Þórdís Jónsdóttir,
Bræðr. 29, f. 12. okt. 1917,
d. 15. nóv.
207. Sigríður Magnúsdóttir, Klapp.
15, f. 17. sept. 1831, d. 14.
nóv.
208. Sigríður Ólafsd. vk., Skólv.
25, f. 11. nóv. 1884, d- 13-
nóv.
209. Sigríður Pétursdóttir ekkja,
Grett. 35, f. 30. júní 1838,
d. 18. nóv.
210. Sigríður Þorsteinsdóttir hús-
frú, Kár. 10, f. 5. sept. 189Q,
d. 20. nóv.
211. Sigurður Guðmundsson trésm.
Halldórssonar f. 22. okt. 1914,
d. 14 nóv.
212. Sigurður Ólafsson, Laug. 24 b,
f. 2. okt. 1917,- d. 18. nóv.
213. Sigurður Pétursson beykis,
Skólav. 11, f. 17. sept. 1901,
d. 18 nóv.
214. Sigurður Kr. Sigurðsson frá
Vatnsdal f Fljótshlfð, f. 1867,
d. 23. nóv.
215. Sigurbjörg Hinriksdóttir Hall-
grfmssonar. Skothúsv. 7, f.
29. maí 1892, d. 13. nóv.
216. Sigurjón Kristján Jónsson
Austmanns, Hverf. 83, f. 11.
nóv. 1917, d. 21. nóv.
217. Sigurjón Zophónías Soheving,
Skólv. 17, t. iq. jan. 1900,
d. 21. nóv.
218. Sfmonfna Guðleifsdóttr húsfrú,
Grun'd. 5. f. 22. júní 1887,
d. 14 nóv. (börn).
219. Skarphéðinn Eilert Gunnlaugs-
son Magnússonar, Skólv. 17,
f. 21. sept. 1917, d. 19. nóv.
220. Solveig Vigfúsdóttir frá Skóg-
um, f. 24. apríl 1895, d. 1.
nóv.
221. Stefanfa A. V. Guðmunds-
dóttir húsfrú, Kaupangi, f.
28. marz 1873, d- 6- nóv.
(4 börn).
222. Stefanfa Guðnadóttir húsfrú,
Eskihlfð, f. 30. nóv. 1882, d.
19. nóv. (4 börn).
223. Steinn Einarsson, Bank. 14 b.,
f. 20. maí 1875, d. 22. nóv.
(1 barn).
224. Steinunn Bjarnadóttir frá
Minnibæ, f. 15. maf 1894, d.
20. nóv.
225. Sylvfa Þórunn Sveinsdóttir
Vatnsenda Jónssonar, f. 5.
febr. 1899, d. 17. nóv.
226. Sveinn Palsson, Hlfðarenda,
f. I. des. 1882, d. 19. nóv.
227. Sveinn Sveinsson trésmiður,
Bank. 14, f. 2. jan. 1846, d.
22. nóv.
228. Sveinn Þórðarson sjóm., Skólv.
17 b, f. 4. sept. 1890, d. 14.
nóv.
229. Sveinþór Ásmundsson, Laug.
68, f. 20. sept. 1886, d. 19.
nóv.
230. Torfhildur Holm skáldkona,
f. 2. febr. 1845, d. 14. nóv.
231. Torfi Guðlaugsson trésmiðs
Torfasonar, Vestg. 42, f. 18.
maf 1902, d. 21. nóv.
232. Trausti Guðmundsson, Grett,