Lögrétta - 30.05.1906, Blaðsíða 1

LÖGRJETTA
Ritstjóri: PORSTEINN GÍSLASON, Pingholtsstræti 17.
M
Reylijavík 30. maí 1906.
I. árg'.
Zhomsens jtiagasín
hefur nú fyrirliggjandi nýjar vörur
fyrir um
hálfa miljón króna,
og þó er að eins til lítið eitt af
hverri vörutegund — þær eru svo
margar orðnar — en nýjar byrgðir
koma með hverri ferð til þess að
fylla upp í skörðin, sem höggvin eru
í vöruforða Magasínsins á hverjum
degi og í öllum deildunum.
Höfuðstaður vor vex og þrosk-
ast, og kröfur hvers einstaks við-
skiftamanns aukast að sama skapi.
Tími er peningar; menn vilja ekki
tefja sig á að hlaupa búð úr búð,
en vilja fá alt á sama stað, ekki
að eins góðar vörur fyrir lágt verð,
heldur líka smekklegar vörur af
nýjustu tísku, nóg að velja úr, fljóta
og kurteisa afgreiðslu, laglegar sjer-
búðir, þar sem ekki er hnoðað sam-
an ólíkum vörutegundum o. m. fl.
Thomsens Magasín reynir að upp-
fylla öll þessi skilyrði og vill ekki
einungis fylgjast vel með tímanum,
heldur einnig ryðja nýjar brautir í
viðskiftalífi og framleiðslu okkar.
— Síðan um nýjár hefur það bætt
við sig nýju íshúsi, niðursuðu á
fiski og kjöti, svínarækt í stórum
stýl, nautafóðrun, hesta- og vagna-
haldi og stækkað að mun verk-
smiðjur og söludeildir sínar.
Hinn góðkunni kommandör í sjó-
liði Dana, R. Hammer, hefur nýlega
ritað bækling um fiskiveiða-eftir-
litið við ísland og Færeyjar (Sta-
tionsskibenes Tilsyn med Fiskerierne
under Island og Færoerne) gefinn
út af sjóliðsráðaneytinu danska.
Mestur hluti bæklingsins er um
störf varðskipsins við ísland og að
ýmsu leyti fróðlegur. Hann skiftist
í nokkra kafla.
Fyrst er stutt lýsing á fiskiveið-
unum við ísland, fiskiveiðum ís-
lendinga og annara þegna Danakon-
ungs og fiskiveiðum utanríkisþjóða.
Um fyrra atriðið er eðlilega fátt
sagt, sem oss íslendingum er ekki
fullkunnugt, en mjög er rjett hermt
frá flestu eða öllu. Höf. furðar
eðlilega á því að þorskanet skuli
ekki vera brúkuð nema í kringum
Reykjanesskagann og á því, hvefim-
lega norskum síldveiðendum teksl
að fullnægja íslenskum lögum um
nótveiðar í landhelgi, með tilstyrk
greiðvikinna landa,og setur til skiln-
Mcð s|s „Skálliolf til
jylargarine E 48 aura pð.
jlíais, sekkurinn 9,75,
(i heilðsöiu 9,50).

ingsauka sýnishorn af einum hinna
frægu kaupsamninga milli Norð-
manna og íslendinga, en telur þetta
atriði þó minna vert síðan menn
fóru alm. að veiða síldina úti á hafi.
Hann nefnir sem dæmi þess, hvaða
ábata megi hafa af skarkolaveið-
um inni á fjörðum, að danskur
fiskimaður (Thomsen l'rá Skagen)
hafi árið sem leið veitt 53,600 skar-
kola á 87 róðrardögum og fengið
fyrir þá 1700 kr. Hann brúkar lag-
net og hefur 1 vjelarbát til veið-
anna. Höf. fer ýmsum viðurkenn-
ingarorðum um þær framfarir, sem
orðið hafa á fiskiveiðum vorum á
siðasta áratug, einkum í þilskipa-
veiðunum, en býst þó ekki í bráð-
ina við neinni fjölgun í þilskipa-
flotanum vegna fólksfæðarinnar, og
segir oss ekki hafa vanist þeim aga,
sem nauðsynlegur sje á skipum.
Hinsvegar býst hann við að vjela-
bátarnir verði bátveiðunum til
þrifa.
Um framtíð hvalveiðanna hjer er
höf. nokkuð efablandinn, og þykir
ilt, því að landið hafi töluverðan
arð af þeim. Vill hann álíta, af
því hvernig veiðunum hefur háttað
1901—1903 að meira veiðist tiltölu-
lega af smáum hvölum en áður og
að hvalirnir fjarlægist landið. En
3 ár eru of stuttur tími til að á-
lykta af í því tillili og höf. hefur
víst ekki verið kunnugt um veiðarn-
ar 2 siðustu ár, einkum í fyrra,
þegar óvanalega mikið veiddist af
stærstu hvölunum. Þess má og geta
að aldrei muna menn eftir jafnmiklu
af stórhvelum á vetrarvertíð í Grind-
avíkursjó og einusinni í mars í vetur.
í kaflanum um veiðar utanríkis-
þjóða er margt fróðlegt. Frakk-
neskum seglskipum hefur fjölgað
síðustu árin. Þannig voru þau als
(með ílutningsskipum); 1903 148,
(1904 157 samkv. Dr. Schmidt) og
1905 c. 180. Meðalafla á skip telur
hann 300 tons (af söltuðum fiski).
Um botnvörpungana er alllangt
mál. Telst höf. svo til, að eittlivað
kringum 200 botnvörpungar stundi
veiðar hjer við land, en eðlilega eru
þeir hjer ekki allir í einu nje jaín-
margir á öllum tímum árs. Afþeim
voru árið 1904 um 150 enskir (auk
allmargra lóðaskipa), 35 þýskir, 8
frakkneskir og nokkrir hollenskir
og belgiskir. Þau skipin sem fara
með fiskinn isvarinn á markaðinn
(bresk og þýsk) þurfa að hafa góða
ferð og er því 11 —12 mílna ferð
ekki óalgeng nú.
Svæðin sem þeir einkum liska á
eru: Faxaflói sunnanverður (frá
apríllokum til ársloka), Eldeyjar-
grunn, Hafna- og Miðnessjór (oft í
landhelgi). Grindavíkur-sjór (í land-
helgi), í jan. og febr., Selvogsgrunnið
(stundum i landhelgi), Veslmanna-
eyja-sjórinn, einkum grunnið SV af
eyjunum, og (í landhelgi) fyrir innan
eyjarnar; svæðið frá Dyrhólaey til
Hjörleifshöfða (að jafnaði í land-
helgi), grunnið út af Ingólfshöfða,
Lónsvík og á síðustu árum meir
og meir svæðið frá Látrabjargi að
Aðalvík, 2—4 mílur undan landi,
en, eins og kunnugt er, oft inni á
fjörðunum vestari. Svo eru ýms
minni svæði, einkum norðan lands
og norðaustan, sem kunnugri skip-
stjórar leita á öðru hvoru og oft
inni á fjörðum í landhelgi.
Höf. getur þess um síldveiðarnar
úti á hafi, að þær hafi á siðasta
sumri stundað 111 norsk skip (23
gufuskip, 3 skip með olíuvjel og
85 seglskip), 3 bresk og 4 þýsk
gufuskip. Samkvæmt skýrslu frá
Falck í Stavanger til Th. Tulinius-
ar, er höf. birtir, var afli Norðmanna
í minsta lagi 120000 tunnur. Falck
gerir ráð fyrir, að hver tunna hafi,
þegar fram í sótti, selst á 20 kr. eða
allur aflinn að frádregnu flutnings-
gjaldi hafi selst á 2 milljónir kr.
Útflutningsgjaldið af þessari síld
hefur numið c. 20800 kr. 2 snyrpi-
nótarskip öfluðu vfir 4500 tunnur
og mannshluturinn komst upp í 600
kr. fyrir hjerumbil 3 mánuði. Til
samanburðar má geta þess, að hjeð-
an gengu als um 38 skip á sild-
veiðar þetta sama sumar og öfluðu
eitthvað um 18000 tunnur. Mikið
megum x)er keppa enn!
í síðara hluta bæklingsins og
víðar þar sem það á við, getur höf.
um öll hin helstu fiskiveiðalög vor
er snerta útlendinga og gerir við
sum af þeim ýmsar athugasemdir,
sem rúmið leyfir eigi að fara hjer
frekara út í, en þær eru þess verðar
að löggjaf'ar vorir kynni sjer þær
og taki til íliugunar. Hann skýrir
einnig frá störfum varðskipsins og
hvernig eftirlitinu með hinum út-
lendu fiskiskipum er liagað, sýnir
fram á erfiðleikana, sem eitt skip á
við að stríða, þar sem strandlengjan
er svo feiknalöng, og þegar nóttina
fer að lengja, verður alt eftirlit enn
erfiðara, því »nóttin hylur fjölda
synda« botnvörpunganna ekki síður
en annara. Hann telur þó mikla
bót að hinum ströngu botnvörpu-
lögum og segir, sem satt er, að það
sje ekki spaug fyrir menn að vera
teknir fastir, fluttir til næsta yfir-
valds, dæmdir i háar sektir og til
að missa afla og veiðarfæri. Ferðin
hingað til lands ónýt og ágóðinn
horfinn. Sje varðskipið því oft á
þeim stöðum, sem fiskiskipin eru
tíðast á og sökudólgunum ekki hlíft,
þá haldi óttinn fyrir hegningunni
llestum frá landhelginni; en undir
eins og það vitnist, að varðskipið
sje farið frá landinu, sje hún ofur-
seld ófyrirleitnum botnvörpu-skip-
stjórum. Með þessu vill hann sýna
fram á hve ónógt eftirlitið hefur
verið, eins og liann líka tekur það
rjettilega fram að sjerstaklega væri
þörf á auknu eftirliti með síldveiða-
skipunum norðanlands á sumrin.
»Til þess að nokkurt verulegt lið
verði í eftirlitinu, verður skipið að
vera á sífeldri ferð, en við það eyð-
ist alt of mikið af kolum«, segir
höf.; hann telur það því lieppilega
ákvörðun, að kolaeyðslan hafi ver-
ið takmörkuð, en litið á það frá
islensku sjónarmiði.munu fáirverða
hinum háttvirta höf. samdóma.
Hann minnist einnig á samvinn-
una milli varðskipsins og íslenskra
valdsmanna og fiskimanna og legg-
ur mikla áherslu á, að hún verði
sem mest; segir einnig, að hún fari
í vöxt og sje orðin góð milli þess
og sumra sýslumanna, einkum í
Gullbringusýslu og Vestmanneyj-
um. Aftur á móti j)ykir honum
fiskimenn bera sig of lítið upp við
varðskipið sjálft, þegar þeir eigi
kost á að ná til þess; á því er
einnig túlkur, fiskimönnum til hjálp-
ar. Eins telur hann það mikils um
vert og mikla hjálp (eins og það
líka er), að fiskimeun sjálfir kæra
stundum skip fyrir landhelgisbrot
og tilgreina um leið nafn, númer
og stað skipsins svo nákvæmlega,
að dóm má byggia á síðar, ef
skipið næst í tíma.
Höf. segir það mikla töf fyrir
varðskipið, hve langt er oft til dóm-
ara, þegar brotlegt skip hefur ver-
ið tekið, einkum þegar um segl-
skip er að ræða. Teiur hann það