Lögrétta - 10.08.1910, Blaðsíða 3

L0 GR J ETTA.
147
og sárfáar eða engar breytingar gerð-
ar frá nýju þýðingunni.
Þá skrifaði jeg þegar í stað biblíu-
fjelaginu bretska, ásamt þeim adju-
tant Edelbo og Davíd Östlund. —
Þar fórum vjer eindregið fram á, að
breytingar komist að í vasaútgáfunni
og biblíufjelagið feli einhverjum, ein-
um eða fleiri, sem kunnir sjeu að
því að trúa guðdómi Krists og öðr-
um meginatriðum kristinnar trúar,
að koma með breytingartillögur við
þýðinguna áður en vasaútgáfan sje
prentuð, og þar sem ágreiningur
verði milli þeirra og fyrri þýðenda,
sje fylgt endurskoðuðu útgáfunni
ensku. — Vitanlega nefndum við svo
allmarga staði og atriði bæði í gamla
og nýja testamentinu til að sanna,
að hjer væri ekki um hjegóma að
ræða, og sömuleiðis nefndum vjer,
til að sýna stefnu þýðendanna, að
ritskýringar Joh. Weiss væru lesnar
hjer við prestaskólann.*) Oss var
það kappsmál, að nýja guðfræðin
gæti ekki stuðst við bæði smærri og
stærri útgáfuna, og þar sem lærða
háskólakennara greinir á um þýðingu
á ýmsum stöðum í gamla testament-
inu, eftir því, hvaða stefnu þeir fylgja,
og þar sem greinilegur stefnumunur
er að koma fram í kirkjulífi voru,—
virðist mjer sanngjarnast, að skiln-
ingur stefnanna fengi að komast að,
sinn í hverri útgáfu biblíunnar.
Það fer því fjarri, að mjer sje
mein að, eins og sr. J. H. virðist
halda, þótt annaðhvort bretska eða
íslenska biblíufjelagið endurprenti
nýju þýðinguna óbreytta, ef vjer get-
um fengið vasaútgáfu jafnframt, sem
nýja guðfræðin hefur ekki markað
sjer. En raunar trúi jeg því ekki
fyr en jeg tek á, að þýðendurnir
endurbæti ekki þýðingu nýja testa-
mentisins.
Þannig hafa afskifti mín af þessu
þýðingarmáli verið; jeg skýrði frá
þeim á biblíufjelagsfundinum, og
hefði gert það fyr, ef nokkur þýð-
endanna hefði beðið mig þess, og
getur hver dæmt um þau sem hon-
um sýnist.
Jeg hef ekki hirt um að vera að
skrifa allar aðfinningar mínar við
þýðinguna í blöðin, taldi það til-
gangslítið, þar sem aðfinningar sfra
Guðmundar Einarssonar í Ólafsvík
við þýðingu I’álsbrjefa höfðu ekki
verið virtar svars að neinu leyti, og
var þó ekki hægt að bera honum á
*) Jafnframt skriíaði jeg nokkrum er-
lendum vinum mínum, og bað þá að
styðja mál mitt við biblíufjelagið.
brýn, að hann væri „aðeins frá
prestaskólanum". Það er ofur-skilj-
anlegt, að þýðendunum gremjist,
að nokkur skuli dirfast að finna að
verki þeirra og telja heppilegra, að
biblfuþýðendur trúi sjálfir guðlegum
innblæstri hinna helgu bóka, en þeir
eru nú enn staddir í heimi, þar sem
„kritik" mætir „kritik" áýmsavegu,
og kunnugt mun þeim vera um, að
víðar er kvartað en á voru landi
yfir breytinga-ákafa nýju stefnunnar,
bæði í biblíuþýðingum og öðru.
En varlega skyldu þeir fullyrða,
að bretska fjelagið heimti rangar
þýðingar á biblíunni, því að kunna
munu þeir hebresku og grísku, Eng-
lendingar, á við íslensku guðfræð-
ingana. Þá get jeg skotið því að
greinarhöfundinum í Lögrjettu, ef
hann veit það ekki, að jeg þarf ekki
fremur að standa sr. J. H. reiknings-
skap á, hvað mjer sæmir sem trú-
boða, en hann mjer á því, hvað hon-
um, sæmir að kenna á prestaskólan-
um og þurfi fyrverandi kennari minn
og velunnari að senda mjer aftur
„vinarkveðju", kynni jeg best við,
að hann skrifaði nafnið sitt undir.
p. t. Akureyri 21. júlí 1910.
Sigurbj'órn A. Gíslason.
yföjlutningsbanniil.
Svar til Halldórs Jónssonar
eftir
Áyiist Bjarnason.
(Niðurl.). V.
Sjálfur leið þú sjálfan þig.
Það eina, sem mjer hefur getað
þótt vænt um í öllu skrifi H. J. er,
þar sem hann nauðugur viljugur verð-
ur að viðurkenna, að markmið vort
andbanninga sje í raun og veru hið
æskilegasta. Hann segir sem sje
berum orðum í niðurlagi hinnar
drengilegu „Baráttu" sinnar: — „Auð-
vitað hefði verið æskilegast, að allir
íslendingar væru svo vitrir og hefðu
þann siðferðisþroska, að þeir af sjálfs-
dáðum hættu að nota áfengiseitrið".
Með þessum orðum fordæmir hann
í raun og veru bannstefnuna sem
lakari leiðina og verður að viður-
kenna það, sem vjer andbanningar
höldum fram, að langtum meiri sið-
ferðisþroski sje í því fólginn að hafna
áfenginu af sjálfsdáðum. Þessu höf-
um vjer einmitt viljað reyna að koma
inn í hugi manna með einkunnar-
orðum vorum: Sjálfur leið þú sjálf-
an þig!
En þegar H. J. kemur að þeim,
þá ærist hann alveg og sjer ekk-
ert ráð vænna en að hrúga upp
hinum verstu getsökum um oss
andbanninga. Og svo er bíræfni
hans þá orðin mikil, að hann setur
innan gæsarlappa, rjett eins og það
væru óbrjáluð orð vor: „Sjálfur leið
þú sjálfan þig og engan annan!"
Með þessu móti fær H. J. út úr
orðunum, það sem hann vill vera
láta, þótt vor meining væri auðvitað
aldrei önnur en sú, að — „æskilegt
væri, — svo að jeg noti óbrjáluð orð
H. J. sjálfs — að hver íslendingur
hefði þann siðferðisþroska", að hann
gæti gengið einn og óstuddur, en
þyrfti hvorki varnargarð bannlaganna,
nje hækjur bindindisheitsins til þess
að afneita áfenginu.
En þrátt fyrir þetta — þótt vjer
sjeum búnir að taka það fram í
Ávarpinu, að vjer teljum frelsið og
sjálfsagann hollustu og öruggustu
leiðina að menningartakmarki þjóðQe-
lagsins, og þótt vjer sjeum búnir að
lýsa því yfir, að vjer sjeum hlyntir
bindindi og allri heilbrigðri bindind-
isstarfsemi, er sje í því falin, að fræða
menn og verjast ofdrykkjunni með
frjálsum bindindissamtökum, þá svíf-
ist H. J. þess ekki, að draga þetta
út úr einkunnarorðum vorum:
„Hugsaðu um sjálfan þig og eng-
an annan. Berðu umhyggju fyrir
sjálfum þjer og engum öðrum. Elsk-
aðu sjálfan þig og engan annan.
Hjálpaðu sjálfum þjer og engum
öðrum".
„Sjálfur leið þú sjálfan þig og eng-
an annan!"
Og svo dregur hann upp þessa
dáfallegu mynd af mótstöðumanni
sfnum, andbanningnum:
„Hann á engan vin, sem honum
þyki nokkuð vænt um, nema sjálfan
sig. Heill og hamingja, sorg og
gleði annara eru tóm innihaldslaus
orð í eyrum hans. Þótt bróðir hans
þjáist, þótt börn hans kveljist, þótt
móðir hans gráti og konan hans
kveini — auk heldur hörmungar vanda-
lausra — ekkert af þessu hefur hin
minstu áhrif á hann. Eins og hon-
um detti í hug, að neita sjer sjálf-
um, sinni eigin dýrmætu persónu um
eitt glas af ljúffengu, áfengu vini í
hóp fjelaga sinna út af slíku smá-
ræði. Nei, aldrei til eilífðar".
Þetta er víst svonefnd stúkumælska I
En ekki skil jeg, að Templarar
græði mikið á slíku skrifi og slíkum
forsprökkum í augum almennings.
Því að þetta er hreint út sagt eitt-
hvað það lúalegasta, sem jeg hef
lengi sjeð á prenti. Hyggur þá H.
J., að „sjálfsagi" og „sjálfstjórn" sið-
góðs manns sje í þessu fólgin?
Hyggur hann, að siðferðisþrek það,
er hann var að dá, að afneita því
illa af sjálfsdáðum, sje þannig vaxið?
Heldur hann, að sá, sem er svo sið-
ferðislega þrekmikill, að hann getur
gengið óstuddur leiðar þær, sem aðr-
ir hnjóta á, geti ekki eins leitt og
stutt veikari meðbræður sína? Eða
veit hann ekki, að slíkir menn verða
tíðast öðrum til fyrirmyndar og eftir-
breytni og bera þannig fjöldann uppi?
Veit hann ekki, að hið æðsta sið- |
gæði er einmitt í því fólgið, að gera
hið góða og hafna hinu illa af sjálfs-
dáðum? Og annað höfum vjer ekki
falið í þessum einkunnarorðum vor-<
um: „Sjálfur leið þú sjálfan þig".
Hitt — „og enganannan!" er við-
bót H. J. og má hann eiga það
og njóta þess sjálfum sjer til sæmdar.
Á oss hefur hann ekki getað klínt
því, nema með því að falsa orð okk-
ar. En slíkt dæmir sig sjálft. Slík
bíræfni blekkir engan, nema ef til
vill einhverja fáráðlinga.
Eftir þetta ráðvendnisstryk sitt
klykkir svo H. J. út með helgisvip
á andlitinu og fer að tala um æsk-
una og harma það, að sumir skóla-
kennarar hjer í bæ hafi skrifað undir
ávarpið.
Já, þeir gerðu það sjálfsagt af því
að þeir vissu, að til er æðri sið-
menning en sú, sem klakið er út í
þrælsböndum. Þeir gerðu það, af
því að heitasta ósk þeirra mun vera,
að upp megi vaxa svo veigamikil
og kjarnmikil kynslóð í landinu, að
hún af sjáltshvötum geti sjeð sjer
siðferðilega farborða, að hún geti
gengið upprjett, óstudd og sjáandi
gegn um lífið, að hún þurfi ekki
neina varnargarða nje hækjur til að
styðjast við, heldur kunni að hafna
því, sem ilt er, og aðhyllast það sem
gott er og göfugt af sjálfsdáðum og
af frjálsum vilja.
Útreikningur landlæknis um, að
110 af 300 stúdentum verði ofdrykkju-
men*, hefur sjálfsagt þótt góð latína
í þá daga, er það var ritað. En nú
nær hann ekki lengur nokkurri átt.
Því að nú er það orðin hreinasta
undantekning, að stúdent verði of-
drykkjumaður. Svo að „vonarpen-
ingar" þeirra Goodtemplara fara að
fækka úr þessu. Og ekki er þetta
að þakka Reglunni, því að fæstir
stúdentar eru í henni, heldur hinni
frjálsu siðmenningu og siðferðisskoð-
unum þeim, sem altaf eru að ryðja
sjer til rúms úti um löndin, að það
sje hin mesta hneysa sannmentuðum
og siðuðum manni, að geta ekki
sjeð sjálfum sjer siðferðislega far-
borða.
Landlæknirinn klykti hjer út á ár-
unum með skilgreiningunni: bindind-
ismenn —brennivínsberserkir! —Mjer
virðist nú orðið tímabært að bæta
ofurlitlu inn í hana. Komi það fyrir,
að guð fari að skifta mannkyninu
svo, að hann skipi bindindismönnum
sjer til hægri handar og brannivíns-
berserkjunum sjer til vinstri handar,
þá kann svo að fara, að hann vinsi
enn ofurlítið úr og skipi þeim, er
gætt hafi siðferðilegrar hófstillingar
í hvívetna, beint andspænis sjer, en
skjóti hinum blindu ofstækismönn-
um í skúmaskotið að baki sjer. Og
er þá vel farið. Því að í skúma-
skotunum eiga þeir menn heima, sem
halda, að mannkynið geti ekki geng-
ið með opnum sjónum og af sjálfs-
hvötum leið þá, sem liggur upp og
fram, þessa skínandi bifröst fram-
faranna, er vjer nefnum siðmenning-
arbrautina.
Og ef mjer ætti að hlotnast að
lenda í litla hópnum fyrir framan
auglit guðdómsins, þyrði jeg vel að
horfa í ásýnd honum fyrir það, að
jeg hef ekki fylgt andbanningastefn-
unni nje öðrum frelsishugsjónum af
neinum öðrum hvötum en þeim, að
jeg hafði þessa von og þessa trú á
vaxandi siðferðisþroska mannkyns-
ins. w
Og heitasta ósk mín er það, að
íslendingar, með vaxandi skilningi á
siðferðishugsjónum bestu anda mann-
kynsins, verði ekki, þegar fram líða
stundir, eftirbátar annara þjóða í
þeim efnum.
En þá verður ekki lengur deilt um
leiðarnar, því að þá verða bannlög-
in, þessi fyrsti og vonandi síðasti
vísir íslenskrar nauðungar-löggjafar,
aftur horfin úr sögunni.
Yísa.
Maður einn var á ferð í súldru-
veðri og þoku uppi á fjallvegi, en
lagðist fyrir og sofnaði. Þegar hann
vaknaði aftur, var komið heiðskírt
veður og glaða sólskin. Þá kvað
hann þessa vísu :
Sólin skín um haf og hauður
heldur svona myndarlega.
Ekki’ er drottinn alveg dauður;
ekkert gerir hann kindarlega.
Sumir segja, að vfsan sje eftir prest.
Baskerville-hundurinn
Ný saga um Sherlock Holmes
cftir
A. Conan Doylc.
íslcnskuð af G, /’, 6.
þritugur að aldri, viðmótsþýður og
metnaðarlaus, en dálítið utan við sig
stundum. Hann hefur með sjer hund,
sem jeg ætla að vera muni lítið eilt
stærri en völskuhundur, en minni þó
en víghunduroc.
Jeg hló við og trúði þessu ekki meir
en svo, en Sherlock Holmes hallaði
sjer aftur á bak í hornið á legubekn-
um og bljes frá sjer reyknum, sem
þyrlaðist í hringum og bugðum upp
undir loftið í herberginu.
»1 síðasta atriðinu get jeg ekki fært
sönnur á mál mitt fyrir yður«, sagði
jeg, en það getur að minsta kosti ekki
orðið erfitt að finna eitthvað nánara
um aldur mannsins og embættisferik.
Jeg tók þvi ofan af hillu dálitilli,
sem ó voru læknisrit ýmiskonar, lækna-
skrá prentaða og fletti upp nafninu.
Úar voru þó nokkrir með Mortimers
nafni, en ekki neiiia einn þeirra, sem
gat átt við gest okkar. Jeg las upp-
hátt það, sem um hann stóð; það var
þetta: »Mortimer, Jakob, candidatus
medicinue 1882, Grimpen, Dartmoor,
Devon. Undirlæknir 1882—84 við
Hauða-kross-spitalann. Vann Jacksons-
verðlaunin fyrir rit um samanburð
sjúkdóma með fyrirsögninni: Eru sjúk-
dómar ættgengir? Aukafjelagi sænska
læknafjelagsins. Höfundur bækling-
anna: Litið eitt um arfgenga sjúkdóma
(sbr. lancet 1882), Erum vjer á fram-
farastigi (sbr. Journal of Psychology,
mars 1863), hjeraðslæknir í Grimpen,
lJórsbæjar- og Há-Barro\V-sóknum«.
»Hjeraveiðar eru ekki nefndar þarna
á naln einú orði, \Vatsoil«, sagði Hoí-
mes og brosti nokkuð græskulega, en
sveitarlæknir er hjer nefndur, eins og
og þjer mjög svo viturlega lókuð fram.
Jeg hygg að jeg fari alveg rjett í ágisk-
unum mínum. Ef jeg man rjett, gat
jeg þess um lundarfar hans, að hann
myndi vera viðfeldinn maður, laus við
metorðagirnd, en nokkuð utan við sig
á stundum og sjervitur. Það er reynsla
mín, að ljúflyndir menn og viðmóts-
þýðir fái einir vinargjafir í heimi
þessum, að þeir menn einir sleppi
viðunanlegri stöðu i stórborg eins og
Lundúnum og flytji sig upp í sveil,
sem enga metnaðargirnd hafa eða mjög
svo litla, og að sá maður hljóti að
vera eitthvað utan við sig, sem skilur
eftir stafinn sinn i stað nafnspjalds, er
hann loksins fer burl eftir klukku-
stundar bið í herbergi yðar«.
»En hundurinn þá?«
»Hefur verið vanur að bera stafinn
á eftir eiganda sinum. Stafurinn er
nokkuð þungur, svo að hundurinn
hefur orðið að bita allfast utan um
hann miðjan, til að valda honum, og
því eru tannaförin svo greinileg. En
á bilinu milliþeirra má sjá, að förin eru
of Iangt hvertfrá öðru til þess að hund-
urinn hati getað verið völskuhundur,
en bilið þó ekki nógu breitt á milli
fyrir vighundstennur. Það hlýtur að
hafa verið — já, og getur ekki hafa
verið annað en — hrokkinhærður
Bónóríne-hundur 1«
Hann var staðinn úpp og gekk um
gólf, mcðan hann sagði þetta. Eftir
Fyrsti kafli.
Sherlock Holmes.
Sherlock Holmes var því vanur að
vera árrisull um morgna, nema er svo
bar við að hann var á ferli alla nótt-
ina, og það kom ósjaldan fyrir. Hann
sat að morgunverði, er saga þessi hefst.
Jeg stóð á ábreiðu framan við ofn-
inn og handljek göngustaf, sem gestur
okkar einn hafði gleymt kvöldinu áð-
úr. Silfurhólkur var ó honum neðan
við handfangið, næstum þumlungur á
breidd. Á hólkinn var grafið: Til
doktors Jakobs Mortimers frá vinum
hans í H. K. S. og ártalið 1884.
Það var einmitt samskonar stafur og
aldraðir heimilislæknar eru vanir að
ganga við — traustur, laglegur og vel
við hæíi að öllu leyti.
»LáIið þjer mig nú heyra, Watson,
hvers þjer getið orðið visari af stafn-
um«.
Holmes sneri að mjer bakinu, og
jeg hafði ekki gefið honum neina vis-
bending um, hvað jeg var að hafast að.
»Hvernig gátuð þjer vitað, hvað jeg
var að gera? Þjer hafið þó ekki augu
i hnakkanum«.
»Jeg hef að minsta kosti silfur-kafíl-
könnuna okkar spegilfagra fyrir fram-
an mig«, svaraði hann, »en segið þjer
mjer nú, Watson, hvað getið þjer ráð-
íð af stafnum? Hann kynni að geta
orðið okkur að liði, er eigandinn er
okkur horfmn og við getum engan
grun rent i um erindi hans. Það
væri gaman að heyra, hvernig þjer
hugsið yður manninn eftir stafnum
hans að dæma«.
»Jeg held«, sagði jeg og reyndi að
likja eftir vini mínum, eins vel og jeg