Lögrétta - 13.03.1918, Blaðsíða 4

LöGKJETTA

Þeir, sem kynnu a5 geta gefiö einhverjar upplýsingar um mennina
R. Guðjónsson, G. Bergmann, B. Stefánsson eöa G. Guömundsson, sem
munu hafa farið áleiðis til útlanda-meö skipinu Hafliöa, sem ljet síö-
ast úr höfn frá Akureyri 4. nóv. 1916, eru beönir aöi snúa sjer til
undirritaðs bæjarfógeta í því efni sem fyrst.
Bæjarfógetinn í Reykjavík, 7. mars 1918.
Vigfús Einarsson,
settur.
Með báli og brandi.
Eftir Henryk Sienkiewicz.
og hún mun sýna að bæði húsa-
gerð og fyrirkomulag á ýmsum mann-
virkjum vorum verður að vera nokk-
uð á annan veg en útlend verkfræði
kennir.“
Söngnámsskeiðið á Eyrarbakka
1918. Hinn 20. jan. s. 1. byrjaði söng-
námsskeið það, sem sjera Ólafur
Magnússon, prestur í Arnarbæli hef-
ur komið á fót hjer í sýslunni. Þátt-
takendur voru 37 alls. Alt námsskeið-
ið fór mjög vel og skipulega fram,
samvinnan milli kennarans og nem-
enda var hinn besta. Kenslunni var
hagað þannig, að aðallega var æfður
söngur, blandaður kór og karlakór.
Á milli hjelt presturinn fróðlega fyr-
irlestra um tónskáld 0g tónsmíði.
Þegar tekið er tillit til þess, hvað tim-
inn var stuttur (að eins 8 dagar),
mun óhætt mega fullyrða, að árangur
af námsskeiðinu hafi orðið góður, og
námsskeiðið komið að tilætluuum
notum. Aðaltilgangurinn og gagnið
af svona námsskeiðum verður það,
að gefa fólki hugmynd um, hvernig
á að syngja, og að gera fólk hæfara
til að syngja saman; en það segir
sig sjálft, að eftir svona stupttan tíma
þarf ekki að vonast eftir mikilli söng-
þekkingu eða söngæfingu. Eins getur
maður skilið það, að ekki þýði að
fara þangað til að fá í sigfyrsta hljóð-
ið eða ófalska tóna, fyrir þá sem ald-
rei hafa getað sungið. Sá tími náms-
skeiðsins, sem ætlaður var organist-
um eingöngu, fjell að mestu niðui
sökum kulda, sem var fyrstu dag-
ana. Tvö síðustu kvöldin var haldinn
samsöngur fyrir fullu húsi bæði
kvöldin. Um það, hverijig samsöng-
urinn hafi tekist, eftirlæt jeg öðrum
að dæma um. — Fje það, sem kom
inn á skemtununum, var lagt í spari-
sjóð Árnesssýslu undir nafni söng-
námsskeiðsins, síðan var bók þess,
sem nú geymir kr. 300.00 — þrjú
hundruð — afhent með gjafabrjefi
dagsettu 29. jan. 1918, nefnd þeirri,
sem hefur til meðferðar spítalabygg-
ingarmál Eyrarbakka. í gjafabrjef-
inu áskilur námsskeiðið sjer rjett til
að bæta í bókina framvegis, ef náms-
skeiðum með líku sniði yrði haldið
áfram. Gjöfin fellur til baka, ef ekki
verður búið að byggja spítala innan
20 ára. — Með þakklæti minnumst
við þeirra, sem á einhvern hátt að-
stoðuðu námsskeiðið, og það flestir
án nokkurs endurgjalds.
Að endingu vil jeg þakka sjera
Ólafi Magnússyni fyrir þær fræðslu-
og ánægjustundir, sem við áttum með
honum á námsskeiðinu. Og jeg hygg
að það sje samhuga ósk flestra eða
allra, sem á söngnámsskeiðinu voru,
að þeir mættu verða á öðru náms-
skeiði til með sjera Ólafi.
Eyrarbakka, 30. jan. 1918.
Þátttakandi.
Leiðrjetting. Jón Helgason biskup
hefur gefið út, árið 1916, rit, er nefn-
ist: „Þegar Reykjavík var fjórtán
vetra. — Brot úr sögu Reykjavíkur."
Mjer hefur fyrir stuttu borist rit
þetta í hendur, og jeg orðið var við
smávillur í því. Á bls. 44 stendur,
að kammerjunker Sören Christjan
Knudsen, sje bæði cand. jur. og polit.
Þetta er ekki rjett; hann var að eins
cand. polit., sbr. öll lögfræðinga* og
stjórnfræðingatöl V. Richters — og
„Tre Tusinde nulevende Danske",
Mænd og Kvinders Levnetslöb
indtil Aar 1910, Bls. 45, stend-
ur, að Carl Óle Robb sje stú-
dent frá Bessastöðum. Hann varð
aldrei stúdent þaðan, en var að eins
1 eða 2 vetur í latínuskóla, hætti
hann svo við nám. Að síðustu vil jeg
láta þess getið, að mjer þykir of mik-
ið gert úr brestum eins eða tveggja
manna, sem framliðnir eru. — Ritið
er yfirhöfuð ágætlega af hendi leyst
— og sýnir hina miklu elju og starfs-
þrek biskupsins, x+y.
Útdráttur úr reikningi Sjúkrasam-
lags Sauðárkróks árið 1917:
Tekjur: 1) 1 sjóði 1. jan. 1917
kr. 3.30. Iðgjöld samlagsmanna kr.
571.70. 2) Viðtökugjöld og gjafir kr.
35.00. 3) Styrkur úr landsjóði (1916)
kr. 114.00. 4) a. Tekjur af hlutaveltu
kr. 191.15. b. Tekjur úr sparisjóði
kr. ioo.oo. c. Vextir kr. 22.23. 5)
Uppbót á læknisverkum og lyfjum o.
fl.. kr. 102.54. Til jafnaðar kr. 62.66.
Samtals kr. 1201.96.
G j ö 1 d: 1) Dagpeningar kr. 153.50.
2) Til sængurkvenna kr. 40.00. 3)
Sjúkrahúsvist kr. 189.00. 4) Læknis-
verk og lyf kr. 612.95. 5) Reksturs-
kostnaður kr. 34.30. 6) Lagt í spari-
sjóð kr. 150.00. 7) Vextir kr. 22.23,
Samtals kr. 1201.96.
Eignir í árslok kr. 491.96.
Sauðárkróki 18. febrúar 1918.
Pjetur Sighvatsson
(formaður).
Eftirmæli.
Hinn 13. nóvember 1917 andaðist
Valdimar Þórarinsson bóndi að
Kirkjubólsseli, rúmlega 27 ára, fædd-
ur 19. mars 1890. Foreldrar hans eru
hjónin Þórarinn Þórðarson og Am-
leif Árnadóttir, er um langt skeið
hafa búið að óðalseign sinni Kirkju-
bólsseli. Þórarinn faðir Valdimars er
sonur Þórðar Árnasonar og Kristín-
ar Þórarinsdóttur, er lengi bjuggu
rausnarbúi að Hvalnesi í Stöðvaf-
firði og síðan á Kirkjubólsseli í sömu
sveit. Faðir Arnleifar var Árni
Bjarnason, er bjó allan sinn búskap
á Randversstöðum í Breiðdal, dugn-
aðarmaður mesti og góður búhöldur.
I þá ætt er Valdimar kominn af hin-
um ágætustu ættum,erhafaverið rakt-
ar til Lofts ríka, Egils Skallagríms-
sonar og fleiri stórmenna. — Valdi-
mar var einkar vel gefinn og hafði
sterka löngun til að afla sjer ment-
unar, en fyrir það að hann frá barn-
dómi var fremur óhraustur, þoldi
hann eigi að stunda námsstÖrf eins
kappsamlega 0g hann hafði löngun
til. Á búnaðarskólann á Eiðum gekk
Valdimar og síðar á bændaskólann
á Hvannejri. Vorið 1908 lauk hann
námi þar og veik þá heim til foreldra
sinna aftur, vann hjá þeim á sumr-
um, en stundaði barnakenslu á vetr-
um og þótti mjög vel til þess starfa
fallinn sökum lipurðar og siðprýði.
Um þessar mundir tók hann að kenna
til brjóstbilunar þeirrar, er nú hefur
orðið banamein hans.
Vorið 1911 tók Valdimar við bú-
stjórn af föður sínum og hafði móðir
hans hússtjórn alla hjá syni sínum
til þess er hann giftist 7. nóvember
1915 ungfrú Guðnýju Þorsteinsdótt-
ur, er nú hefur ofðið að sjá á bak
honum eftir að eins 2 ára sambúð.
1 bústjórninni sýndi Valdimar hina
mestu ráðdeild og fyrirhyggju, þótt
ungur væri, bætti jörðina stórum og
jók bústofninn talsvert, svo fyrirsjá-
anlegt var að í honum ætti sveitar-
fjelagið álitlega framtíðarstoð. Rúm-
lega hálfu öðru ári fyrir andlát hans
snerist lasleiki sá, er hann árum sam-
an hafði kent til, upp i tæringu, leitaði
hann þá til Vífilsstaðahælisins og
dvaldi þar árlangt, en er sýnt þótti
að hann mundi eigi fá bót meina
sínna, yeik hann heim aftur, því hann
fýsti að deyja þar. — Valdimar var
hið mesta prúðmenni og naut virðing-
ar og vináttU allra, er kyntust hon-
um. — Af íramartsögðu fer það að
vonum, að Valdímars er sárt saknað
af sveitungum hans og virtum, og að
þung sorg fyllir brjóst foreldranna
örvasa og eiginkonunnar ungu, sem
með honum hafa mist sina einkastoð
og styttu. —1
Samferðamaður.
XXVIII. KAFLI.
Daginn eftir hjelt herinn kyrru fyr-
ir. Furstinn ljet kalla Skrjetuski á
sinn fund og bað hann að fara sendi-
för eina.
„Her minn er fámennur og lúinn,
cn Krysovonos hefur fimtíu þúsundir
hermanna. Hersirinn kýs helst frið
og fylgir oss því með hangandi hendi.
Jeg verð að fá liðsauka. Jeg hef sann-
spurt, að pólksu herforingjarnir Ko-
sitski og Osinskýsjeu nú í námunda
við Konstantinov. Farið þjer á fund
þeirra og biðjið þá að koma hingað
með alt lið sitt hið bráðasta, svo að
við sameinaðir getum ráðist á Kryso-
vonos. Jeg treysti yður best til ferð-
ar þessarar. Veljið yður hundrað
manna til fararinnar.“
Sama kvöldið hjelt Skrjetuski af
stað. Fór hann mjög hljóðlega til þess
að flokkar uppreisnarmanna er voru
á sveimi þar í nágrenninu, skyldu
ekki verða hans varir, því hann vildi
hraða för sinni sem mest hann mátti.
I dögun næsta morguns hitti hann
foringjana. Höfðu þeir einvalalið og
vel búið. Margt af því var þýskt
málalið og þaulæfðir bardagamenn
frá þrjátíu ára stríðinu. Þegar her-
mennirnir heyrðu, að þeir ættu að
berjast með furstanum, lustu þeir upp
gleðiópi. En foringjarnir lýst því yf-
ir, að Dominik fursti, yfirmaður
þeirra hefði bannað þeim að berjast
með furstanum. Gætu þeir því miður
ekki orðið við bón hans. Skrjetuski
reyndi hvað hann gat, til þess að fá
þá í lið með furstanum, en alt var á-
rangurslaust. Hann sneri því heim
aftur í þungu skapi og forðaðist að
láta fjandmennina verða vara við för
sína. Á leiðinni heyrðu þeir hávaða
í nokkurri fjarlægð. Var hann lík'ast-
ur söng, er blandast .saman við hróp
og köll.
„Hvaða hávaði er þetta?“ spurði
Skrjetuski og stöðvaði hest sinn.
Skógarvörður gamall, er var leið-
sögumaður hans, kvað það mundu
vera vitfirta menn þar í skóginum,
því að margir væru nú orðnir brjál-
aðir af sorgum þeim og skelfingum,
sem yfir þá hefðu dunið. Daginn áð-
ur hafði hann sjeð óða aðalskonu,
sem ha,fði hrópað látlaust: „Börnin
mín! börnin mín! Hvar eruð þið?“
Kósakkarnir hefðu sjálfsagt drepið
börnin hennar.
Hávaðinn hætti um stund, en bráð-
um heyrðist hann aftur og var nú
miklu nær en áður.
„Það hlýtur að vera flokkur
manna,“ sagði skógarvörðurinn. „Vilj-
ið þjer bíða mín hjerna. Jeg ætla að
fara á undan og vita hvað þar er um
að vera.“
Hann hvarf inn í skóginn, en kom
aftur að stundarkorni liðnu.
„Það eru uppreisnarbændur, herra
minn!“ sagði hann.
„Hversu margir eru þeir?“
„Um tvö hundruð býst jeg við.
Þeir sitja einmitt í dalverpinu, sem
við verðum að fara eftir. Þeir hafa
engan vörð, svo að við getum komið
að þeim óvörum."
„Það er ágætt 1“ sagði Skrjetuski
og gaf tveim undirforingjum sínum
fyrirskipanir.
Það var lagt af stað 0g farið mjög
hljóðlega; í dalmynninu skifti Skrje-
tuski liði sínu í þrjá flokka. Einn
flokkanna fór stóran sveig og komst
í hinn dalmunnann. Aðrir fóru af baki
og klifruðu fram með hlíðinni uppi
yfir bændunum, er sátu við elda mikla
niðri í dalnum og áttu sjer einksis
ótta von. Þriðji flokkurinn beið kyr.
BændUrnir bökuðust þar við eldinn
og voru sumir að ræða saman, en aðr-
ir hlustuðu á gamlan farandsöngvara
er ljek á hörpu og söng uppreisnar-
kvæði.
í sama bilí og söngúrinn hætti,
hrópaði Skrjetuski, er var uppi í hlíð-
inni: „Skjótið!“ Skotin dundu og
flokkur hans ruddist niður hlíðina að
hinum óttatryltu bændum. Þá dundi
hið ógurlega heróp frá dalmynninu:
„Jeremías! Jeremías!“
Bændurnir komu engri vörn fyrir
sig. Þeim var slátrað þar sem búfje.
Söngvarinn varðist eins og hetja.
Hann rotaði einn af mörtnum Skrje-
tuskis með hörpunni og bar af sjer
mjög fimlega högg og spjótalög.
„Handtakið hann, en drepið ekki,“
bauð Skrjetuski.
„Bíðið við!“ hrópaði söngvarinn.
„Jeg er aðalsmaður. Snertið mig ekki,
óþokkarnir. Kyrrir, nautshausar!“
„Zagloba!" hrópaði Skrjetuski.
Hann bar þar að í þeim svifum og
þreif í axlir söngvarans og hristi
hann. Hann horfði hvast á hann og
kallaði upp, eins og hamstola maður:
„Hvar er Helena ? Hvar er Helena!
Svaraðu maður! Hvar er hún?“
„Hún er lifandi .... er óhult ....
líður vel!“ stundi Zagloba upp.
„Sleppið þjer mjer nú. Þjer ætlið al-
veg að hrista öndina úr búknum."
Skrjetuski gat engu orði upp kom-
ið, svo glaður varð hann við fregn
þessa. Hann fjell á knje og hallaði
höfðinu upp að hamrinum og gerði
bæn sína. Á meðan brytjuðu menn
hans bændurna niður. Þeir tóku fáa
eina höndum, til þess að kúga þá til
sagna, áður en þeir væru drepnir.
Þá er Skrjetuski hafði lokið bæn sinnl
stóð hann upp og spurði:
„Hvar er hún?“
„í Bar. Þar er vígi gott. Hún er
þar óhult, hjá hinni ágætu frú Sla-
voshevskai."
„Guði sje lof! Rjettu mjer hönd
þínal Jeg þakka þjer af alhuga."
Hann sneri sjer að liðsmönnum sín-
um og spurði:
„Hversu margir eru fangarnir?"
„Seytján," var svarað.
„Jæja. Mjer hefur hlotnast mikil
hamingja. Látið fangana lausa."
Hermennirnir ætluðu varla að trúa
því, að þeim hefði heyrst rjett. Slík
mildi var óvenjuleg meðal foringja
furstans. Þeir hlýddu því ekki tafar-
laust.
Skrjetuski hleypti brúnum og ertd-
urtók skipun sína: „Látið þá lausa!"
Menn hans fóru þá tafarlaust, en
komu aftur að vörmu spori.
„Fangarnir halda að yður sje ekki
alvara og þora hvergi að fara.“
„Hafið þið leyst þá úr fjötrunum?"
,Já.“
„Þá er best að þeir bíði þar sem
þeir nú eru. Á bak!“
Að hálfum tíma liðnum reið allur
flokkurinn gegnum hinn myrka skóg.
Máninn skein glatt á trjákrónurnar
og gæfðist á stöku stað niður á hina
þröngu götu. Skrjetuski og Zagloba
riðu í fararbroddi og töluðu saman.
„Segðu mjer alla söguna. Þjer tókst
þá að frelsa hana úr greipum Bo-
huns?“
„Ójá; og dúðaði hann svo vel í
klæðum, áður en jeg fór, að hann gat
ekki æpt.“
„Það var sannarlega vel af sjer
vikið. En hvernig í ósköpunum kom-
ust þið alla leið til Bar?“
„Jeg skal segja þjer það seinna;
það er langt mál. En nú er jeg bæði
þreyttur og kverkarnar svo ákaflega
þurrar af að syngja í sífellu fyrir
þessa bændaræfla. Þið hafið víst ekk-
ert til þess að væta þær með?“
„Hjerna er full flaska af brenni-
/ • í 1
vmi.
„Zagloba tók hana báðum höndum
og teigaði. Rjetti Skrjetuski hana aft-
ur og var hún þá tóm.
„Nú er víst alt í besta lagi?“ spurði
Skrjetuski. Hann beið með óþolin-
mæði á meðan hinn drakk.
„Jú, jeg held nú það. Öll vökvun
er góð fyrir þurskrældar kverkar."
„Jeg átti við hvernig færi um Hel-
enu,“ sagði Skjetuski með þykkju-
rómi.
„Hún er þarna í jarðneskri Paradís
og borin á höndum yngismannanna,
þeir elta hana á röndum, en hún lítui
ekki við þeim. Hún elskar þig einan
og stynur oft þungan, vegna þess að
hún er hrædd um líf þitt. Guð minn
góðuf, hvílík andvörp. Hún sá ekki
glaðan dag vegna þess, að hún frjetti
ekkert af þjer, en enginn vildi fara.
Hún var þangað til að nauða á þessu,
að jeg ljet ginnast til að fara og vita
hvort þú værif lifandi, en það lá
nærri að jeg fengi nú fyrir ferðina
og yrði sálgað. Það var reyndar mjer
mátulegt fyrir heimskuna, að aúlast
í þessa för. Jeg hafði dttlarbúninginn
og bændurnir ljetu ginnast eins og
þursar, en jeg skal líka segja þjer,
að það er bara hrein unun að heyra
mig syngja."
„Skrjetuski komst í sjöunda himin
við fregnina um ást og öryggi kær-
ustu hans, en hann varð að láta Zag-
loba segja sjer það aftur.
„Það er þá áreiðanlegt, að henni
líður vel?“
„Já, ágætlega."
„Og það var hún, er sendi þig á
fund minn?“
„Það var hún.“
„Ertu ekki með brjef frá henni?"
„Jeg er með brjef."
„Blessaður! fáðu mjer það undir
eins!“
„Það get jeg ekki. Það er saumað
innan i fötin mín. Hjetv er líka kol-
niðamyrkur. Bíddu rólegur til morg-
uns,“
„Það get jeg ekki. Þú sjerð það
sjálfur."
„Jeg sje það.“
Zagloba varð ávalt stuttorðari í
svörum sínum. Og nú var hann stein-
sofnaður.
Skrjetuski sá að ekki gagnaði að
yrða frekar á hann og ljet sig dreyma
sæla vökudrauma, en hrökk upp við
það, að hann heyrði jódyn mikinn og
riddaraflokkur kom hleypandi í flas-
ið á þeim. Þar var kominn Poniatov-
ski; hafði furstinn sent hann á móti
þeim Skrjetuski, því að hann óttaðist
að á þá kynni að verða ráðist.
Aðalfundur
Búnaðarsambands Kjalarnesþings
verður haldinn í húsi Búnaðarfje-
lags íslands, mánudaginn 15. apríl
næstkomandi og hefst kl. 5 e. m.
Blikastöðum 11. mars 1918.
Þ. Magnús Þorláksson.
J ar ðy rkjumenn
einn eða fleiri tekur Búnaðarsamband
Kjalarnesþings í vor. Tilboð sendist
til undirritaðs eigi síðar en á aðal-
fundi 15 apríl.
Þ. Magnús Þorláksson.
Þakkarávarp.
Hjer með vottum við hjartans
þakkir sveitungum okkar og öllum
þeim, er sýndu okkur samúð og
hjálpsemi í hinu langa og þungbæra
sjúkdóms- og dauðastríði Valdimars
sálaða, hins ástkæra sonar okkar og
eiginmanns og biðjum algóðan guð
að endurgjalda.
Kirkjubólsseli 20. des. 1917.
Þórarinn Þórðarson.
Arnleif Árnadóttir.
Guðný Þorsteinsdóttir.
Þakkarávarp.
Jeg undirritaður vil ekki láta hjá
líða að votta þeim mönnum og kon-
um mitt innilegasta þakklæti, sem
stutt hafa mig með ráðum og dáð
til þess að leita konunni minni lækn-
inga— sem jeg vona að forsjónin
gefi að takist —; og sömuleiðis og
ekki síst, færi jeg þeim alúðarþakkir,
sem að þessu hafa hlynt að konu
minni, og vil jeg þar sjerstaklega
tilnefna ágætismanninn Halldór Jóns-
son kaupmann í Suður-Vík og dóttur
hans, Guðlaugu, er lofuðu henni að
vera á hemili sínu hálfan þennan vet-
ur endurgjaldlaust og sýndu henni
hina mestu alúð og umhyggjusemi.
Gildir og sama um heimilisfólkið alt
á þeim bæ og víðar, að það hefur
liðsint okkur og hlúð að konu minni.
Alt þetta bið jeg alfaðirinn að launa
þeim, eins og önnur góðverk, þegar
þeirti liggur á.
P.t. Reykjavík, 7. mars 1918.
Þorkell Bergsson,
frá Snæbýli í V.-Skaftafellssýslu.
Sighv. Blðndahl
cand. jur.
Viðtalstími 11—12 og 4—6.
Lækjargötu 6B.
Sími 720. Pósthólf 2.
Fjelagsprentsmiðjan.