Lögrétta - 12.06.1918, Blaðsíða 4

100
LÖGRJETTA
Samþyktar þirjgsályktunartillögur
i.—7. Um skipun nefnda..
8. Um sölu Ólafsvallar.
9. Um stofnun útibús á SiglufirSi
frá Landsbankanum.
10. Um sauöfjárbaSanir.
11. Um kolanám í Gunnarsstaöa-
gróf i Drangsnesslandi, svohljóðandi:
Alþingi ályktar aS heimila lands-
stjórninni aS styrkja kolanám í Gunn-
arsstaöagróf i Drangsnesslandi í
Strandasýslu með 2000 kr. fjárfram-
lagi úr landssjóSi, til þess aS gera ak-
færan veg frá námunni til sjávar og
til áhaldakaupa. Enn fremur eru
Strandasýslu heimil námurjettindi
landsins í Drangsnesslandi ókeypis
til ársloka 1919.
12. Um stofnun útibús í Vest-
mannaeyjum frá Landsbankanum.
13. Um útsæSi, svohljóSandi: 1,
AS vekja athygli sveitar- og bæjar-
fjelaga á þvi, aS sjá sjer fyrir nægi-
legu útsæSi í haust og tryggri
geymslu þess í vetur. 2. AS annast
um, aS gefin verSi út leiSarvísir til
almennings um trygga geymslu út-
sæSis yfir vetúrinn. 3. AS afla inn-
lends eSa útlends útsæSis af bestu
tegundum til geymslu, til frekari
tryggingar því, aS ekki verSi útsæS-
isskortur í landinu.
14. Um aukinn styrk og lánsheim-
ild til Flóabáta. Alþingi ályktar aS
heimila landsstjórninni: 1. aS hækka
styrk þann, sem ákveSinn er í gild-
andi. fjárlögum til Langanessbáts,
um alt aS 12 þúsund kr. á ári, og
gangi 1 eSa 2 bátar frá SauSárkróki
til SeySisfjarSar, meS viSkomu í
Grímsey, er sjeu eigi minni til samans
en 80 smál. og haldi uppi ferSum til
miSs nóvembers, og ennfremur
hækka styrkinn til bátsferSa um ísa-
fjarSardjúp upp í alt aS 9 þús. kr.
á ári. 2. aS veita 8soo kr. viSbóta-
styrk til BreiöafjarSarbáts, vegna
vetrarferSa 1917—1918. 3. aS lána alt
aS 90 þús. kr. til kaupa á Húnaflóa-
bát.
15. Um reglugerS fyrir sparisjóSi.
NeSri deild Alþingis ályktar aS. skora
á landsstjórnina aS veita þeim spari
sjóöurn, sem hafa ekki yfir 100,000
kr. til ávöxtunar, undanþágu, aö
meira eSa minna leyti, frá bókfærslu
þeirri, sem fyrirskipuS er í reglu-
gerS fyrir sparisjóSi 5. mai 1917, ef
sjóöir þessir sanna fyrir stjórnarráS-
inu, aö bókfærslu þeirra sje þannig
háttaS, aS trygt sje.
16. Um bátaferöir á Faxaflóa. —
Alþingi skorar á landstjórnina aö
stuöla aö því, aö Eimskipafjelag Is-
lands taki aö sjer rekstur á bátaferö-
um um Faxaflóa, eöa hlutist til um,
aö feröir þessar komist á annan hátt
sem fyrst í hentugt og trygt horf.
Heimilast stjórninni jafnframt aö
hækka aS nokkru styrk til Faxaflóa-
ferða, ef brýn nauðsyn krefur.
17. Um heimild fyrir landstjórnina
til aS greiöa Gisla Guömundssyni
meiri laun en heimilað er í fjárlög-
unum. — Alþingi ályktar að heimila
landsstjórninni aS greiSa Gísla Guö-
mundssyni, gerlafræ'ðingi, 600 kr. á
ári af launum þeim, sem í fjárlögun-
um eru ætluð forstöðumanni efna-
rannsóknarstofunnar í Reykjavík,
meöan hann gegnir þeim störfum.
18. Um námsstyrk til háskóla-
sveina. — Alþingi ályktar aS heirn-
ila stjórninni aö hækka náms- og
húsaleigustyrk háskólanema 1917—
1918 um 50% frá því, er í gildandi
fjárlögum segir.
19. Um fjárveiting til þess aS fá
Röntgenstofnuninni ný áhöld. — Al-
þingi ályktar aS heimila stjórninni
aS verja 6500 — sex þúsund og fimm
hundruð — krónum til þess aS út-
vega Röntgenstofnuninn ný áhöld, til
viðbótar við þær vjelar, sem keyptar
voru þegar stofnunin hófst 1914.
20. Um að fela fjárveitingarnefnd
n. d. að taka til athugunar erindi þau
frá ýmsum embættismönnum og
starfsmönnum landsins um launa-
bætur, sem komiö hafa til alþingis
cg gera tillögur þeim viðvíkjandi.
Með báli og brandi.
Eftir Henryk Sienkiewicz.
IV. KAFLI.
Augnlækningaferðalag 1918.
Fer meö „Sterling" 5. ferS, 7. júlí vestur um land til Akureyrar;
dvel þar frá 17. júlí til 5. ágúst. Þá með „Sterling“ sömu leiö til
Reykjavíkur.
Tek á móti sjúklingum á skipsfjöl, nema á Akureyri.
A. Fjeldsted.
Zagloba sat í búS Skrjetuskis og
ræddi viö þá Volodyievski og Lon-
ginus.
„GuS hefur áður gert kraftaverk
hennar vegna,“ sagSi hann, „og þaö
var þegar jeg barg henni úr klóm
hunda þessara og verndaði hana á
hinni löngu og hættulegu leiS er viö
fylgdumst aö. Drottinn getur eins enn
miskunnaði hana og oss. Bara aS hún
sje nú í töíu lifenda. Heyrið þið ! ÞaS
er eins og því sje hvíslaS aö mjer aö
enn sje það hann sem hefur numiö
hana brott, og víst er um það, aS
hann — fari hann bölvaöur — var
einn þeirra, er unnu Bar.“
„ÞaS er varla sennilegt, að hann
hafi hitt hana þar,“ sagði Volody-
' jevski. „ÞaS er sagt að þar hafi ver-
iö drepiö um tuttugu þúsund manns.“
„Jeg skal ábyrgjast, aS hann vissi
aS hún var í Bar. Og jeg er illa svik-
inn hafi hann ekki náð henni og flutt
hana í einhvern öruggan stað, er hún
cigi kemst á braut frá.“
„I sporum Skrjetuskis óskaSi jeg
heldur aS hún væri liöið lík en í hönd-
um slíks þrælmennis."
„Dauði hennar er lítil huggun, því
að það er eins líklegt að henni hafi
veriS misþyrmt og hún smánuð áður.“
„Þá er úti um hana,“ sagði Volo-
dyjevski.
„Já, það er vonlaust,“ sagði Lon-
ginus.
Zagloba reif í skeggiö og loks byrj-
uöu formælingar.
„Fjandinn hafi alla þessa bölvuöu
Kósakka. Heiöingjarnir snúi sjer
bogastrengi úr þörmum þeirra. Drott-
inn hefur skapaS þjóðirnar en sú þjóð
er til oröin af Satans völdum. Bara
aö allar þeirra mæður heföu veriö
ófrjóvar sem múlasnar!“
„Jeg hef ekki þann heiöur aS
þekkja ungfrúna,“ sagöii Volody-
jevski, „en samt sem áöur skyldi jeg
leggja alt í sölurnar henni til frelsis.“
„Jeg hef sjeö hana aö eins eitt
skifti á æfinni," sagði Longinus, „en
þó er sem und opnist í hjarta mjer,
er jeg hugsa til þeirra hörmunga, er
hún hefur ratað í.“
„VerSum við þá aö deyja alveg
ráöalausir?" spurði Zagloba.
„VerSum viö of seinir aö frelsa
hana, ættum við, þó aö hefna henn-
ar,“ sagði Volodyjevski.
„ViS megum ekki leggja árar í
bát,“ mælti Zagloba ákveöinn. „Jeg
rnundi ganga á heimsenda, hjeldi jeg
aS þaS yrði henni til frelsis. Þó veit
sá eini, að fæturnir mínir gömlu
þurfa hvíldar viS; jeg meira að segja
klæddist betlarakuflinum aftur og
tæki mjer hörpu i hönd, þótt jeg
hafi andstygð á því hljóðfæri."
„Þú deyrö nú varla ráðalaus, þú
sem ert ávalt úttroðinn af ráSum,“
mælti Longinus.
„Það vantar ekki, nóg hef jeg af
ráðum í höföinu. HefSi furstinn helm-
ing þeirra, hjengi Kmielnitski nú í
gálganum. Takið nú eftir: fyrst og
fremst þurfum viS aS vita fyrir víst
hvort hún er enn á lífi. Ef þiö eruö
staðráðnir í aö hjálpa Skrjetuski við
leitina, tek jeg forustuna aS mjer, því
aö jeg er, eins og þiö vitið, miklu
1 áðsnjallari en þið. ViS tökum okkur
bændagervi og spyrjumst fyrir um
hana. Svo framarlega sem okkur
tekst að finna stað þann, er Bohun
hefur flutt hana til, þá þori jeg ó-
hræddur að setja höfuð mitt að veði,
að hún skal verða frelsuð. ViS Skrje-
tuski verðum aö vera mjög varkárir,
þvi aS Bohun þekkir okkur, en ykkur
hefur hann aldrei sjeö.“
„Mig hefur hann sjeð,“ sagöi Lon-
ginus, „en þaö gerir hvorki til nje
frá.“
„Ef til vill hepnast okkur að ná
iionúm á okkar vald!“ sagði Volo-
dyjevski.
.„Satt að segja langar mig alls ekki
til þess að hitta hann,“ sagði Zag-
loba. „BöSullinn finni hann í minn
stað. En það hljóta fleiri en Bohun
að vita, hvar mærin er geymd. Með
ieyfi furstans ætla jeg undir eins á
morgun að senda noklcra áreiðanlega
menn til njósnar. Heppilegast væri,
að viö færum sjálfir, en viS fáum
varla leyfi furstans til þess aö fara,
:.ú þegar ófriöurinn er aftur hafinn,“
í sömu svipan kom Skrjetuski inn
í búðina; andlit hans var sem stein-
gjörvingur meö auösæjum sorgar-
merkjum. HiS hrafnsvarta hár hans
var orðið hæruskotið. Hann mintist
aldrei á harm sinn, en enginn hafði
sjeð hann brosa frá því aö honum
barst fregnin um töku Bars-borgar.
’ „ViS- vorum nú einmitt aö tala um
harm þinn,“ sagSi Zagloba. „ÞaS fær
og mjög á okkur. ViS gerum ekkert
gagn með- gráti einum og höfum því
ákveSið að hætta lífi okkar til þess
að frelsa ástmey þína, sje hún enn á
lífi.“
„GuS launi ykkur þaS, vinir mín-
ir!“
„ViS fylgjum þjer jafnvel inn í her-
búðiir Kmielnitskis,“ sagSi Volody-
jevski.
Skrjetaiski komst mjög við, hann
settist á bekk einn og faldi andlitið í
höndum sjer. ÞaS var steinhljóö, eng-
inn vildi hefja samræður aö nýju.
Loksins gekk Volodyjevski aö hon-
um, lagði höndina á öxl honum og
spurði:
„Hvaðan komstu núna?“
„Frá furstanum."
„Segir þú nokkur tíöindi ?“
„Jeg legg á staö í nótt í hernaöar-
ferö.“
„Ferðu langt?“
„Til JarmolinhjeraSanna, ef jeg
kemst svo langt.“
Volodyjevski og Zagloba litu hvor
til annars.
„Hann ætlar sjer til Bar,“ tautaði
Zagloba.
„ViS fylgjum þjer, fáum við leyfi
furstans," hrópuðu þeir einum munni.
Þeir hjeldu þegar í staS á fund
furstans, sem bjó í hinum jaðri her-
búöanna. Tók það alllangan tímt áð-
ur eif þeir Volodyjevski og Longinus
náöu fundi hans. Gaf háfin þeim leyf-
iö undir eins og leyfSi einnig að senda
mætti dragona nokkra yfir í sveit
Bohuns til njósna um Helenu; skyldu
þeir látast vera liShlaupar.
„Mig tekur það sárt hversu Skrje-
tuski er harmþrunginn," sagði furst-
inn við Volodyjevski „Jeg er ávalt
aS fá honum ný störf ef eitthvað
skyldi brá af honum við þau. Hefur
hann ekki minst á meyna við yður.“
„Að eins lítiö eitt.“
„Þjer eruð einkavinur hans. Reynið
aö hugga hann.“
Volodyjevski kvaddi furstann.
„Hvernig fór?“ spurði Skrjetuskf
er liinn kom út.
„Alt að óskum, en jeg verð að hitta
menn mína áður en viö leggjum á
stað.“
„ViS verSum samferða þangað.“
Þeir urðu fimm saman frá fursta-
bústaönum, því Zakvilikovski slóst í
förina.
Á leið'inni rákust þeir á Lastj þann,
sem áður hefur verið getiö. Var hann
nú hátt settur í her furstans og góö-
vinur Zagloba. Hann hafði nú sem
oftar drukkiS meir en í hófi. Lastj
var hraustur mjög og hinn mesti víga-
maöur, drykkfeldur og sólginn í ten-
ingskast og mjög þrætugjarn. Zag-
loba hafði nú um langt skeið veriS
daglegur gestur hans; höföu þeir
tæmt saman marga mjaðarkolluna og
vínbikarinn, en Zagloba skemti hon-
um með sögum ýmsum. Þegar fregn-
m barst um töku Bars, varö Zag-
loba sem annar maöur, hætti öllu
orykkjuslarki, geröist ókátur og forö-
aðist fund Lastj. VarS hann nú mjög
glaöur, er hann nú rakst á Zagloba,
breiddi faðminn út móti honum og
lirópaði:
„Hvernig stendur á þvi að jeg sje
þig nú aldrei? Hvað gengur að þjer?“
„Jeg hef nú síðustu dagana haft
mest saman viS Skrjetuski aö sælda."
Skrjetuski fjell Lastj alls ekki vel
i geð; honum þótti alt of mikill al-
vörublær yfir honum. Vissi hann vel
um harm hans, en bæði var hann nú
of drukkinn og litt drenglundaSur að
eSlisfari til þess að taka tillit til þess.
Hann greip í kápu Skrjetuskis og
ávarpaði hann:
„Þú ert enn skælandi út af stúlku
þinni. Var hún snotur? Ha!“
„Fyrirgefiö', herra minn, jeg verö
aö hraða mjer,“ sagði Skrjetuski.
„Ekkert liggur á.“
.„Jeg er nú að gegna skyldustÖrf-
um sem undirforingi og má því eigi
tefja.“
„Þú ferö ekki fet hjeöan, skaltu
vita! Fyrst hún var svo engilfögur, þá
þarftu ekki aS óttast að hún sje
dauS.“
Skrjetuski varö náfölur af reiöi en
stilti sig þó.
„Herra minn! LátiS þjer mig ekki
gleyma því við hvern jeg tala.“
Lastj rak upp stór augu og hvæsti:
„HvaS segiði þjer? VogiS þjer aö
bjóða mjer byrgin .... og þaö vegna
stelpunnar?"
„Farið yðar leið, herra minn,“
drundi í Zakvilikovski fokvondum.
„Taktu sverö þitt, ræfill!“ sagSi
Lastj, brá sverSi sínu og rjeSst móti
Skrjetuski. Hann bar af sjer höggið
með sverSinu og sló um leiS sverSiS
úr höndum hans. Varö þaö svo snögg-
lega, að Lastj fjell flatur. Skrjetuski
stilti sig og horföi líkbleikur á hinn
fallna fjandmann.
Alt varö nú í uppnámi í herbúöun-
um. Menn Lastj komu þjótandi þang-
að og höfðu sverðin á lofti, en dra-
gónar Volodyjeskis, sem voru og
komnir þangaö, vildu ekki láta sitt
minna. Sáu hinir, að þeir gátu ekki
rönd viS reist og hurfu frá; drógu
þeir foringja sinn meö sjer. Vildu hin-
ir sækja eftir þeim, en Zakvilikovski
fjekk stöðvaS þá.
Fregnin um viðureign þessa fór
um herbúSirnar eins og eldur í sinu.
Barst þaö og til eyrna furstanum, aö
barist væri í herbúöunum og í þeim
svifum ruddist Lastj inn til hans.
„NáSugi fursti!“ æpti hann. „Hjer
í herbúSum yðar hefur veriS ráðist á
mig. Jeg krefst rjettlætis, ella tek
jeg mjer sjálfur rjettinn. Jeg heimta
að afbrotamenn þessir verSi hengdir
á hæsta gálga.“
Furstinn þaut á fætur og spurSi:
„Hver hefur ráðist á yöur?“
„Foringi yðar einn, Skrjetuski.“
Furstinn varð sem þrumu lostinn af
undrun.
„Skrjetuski?"
Zakvilikovski gekk inn í salinn í
sama bili og mælti:
,,Jeg sá alla atburðina, náðugi
fursti, og get borið um þá.“
„Jeg er ekki kominn hingað til þess
aS semja,“ sagði Lastj og beit á jaxl-
inn, „heldur til þess aö krefjast rjett-
látrar refsingar.“
Furstinn hvesti augun á Lastj og
mælti meö áherslu:
„VeriS þjer rólegur.“
Svipur furstans var þannig, að
Lastj varð, þótt ósvífinn væri, ljúfur
sem lamb.
Því næst sneri furstinn sjer aö
Zakvilikovski og mælti:
„SegiS frá.“
Hann sagði sem gjörst frá öllum
atburðum og dró ekkert undan. Gat
hann þess, hversu ruddalega Lastj
gerði gis að harmi Skrjetuskis og
haföi -verið fyrri til aS grípa til vopna,
en hinn haföi stilt sig, þó ungur væri,
og að eins slegið sveröið úr höndum
Lastj. Hann endaði frásögn sína með
þessum oröum:
„Aldrei hefur ósatt orð farið mjer
um varir. Jeg er reiðubúinn til aö
staðfesta frásögn mína með eiöi.“
Furstinn efaöist ekki um trúgildi
gamla mannsins, enda þekti hann
Lastj aö uppvööslusemi. Hann sagöi
ekkert en tók sjer penna í hönd og
fór að skrifa.
Er hann hafði lokiS því, stóö hann
á fætur og sagði viö Lastj:
„Þjer hafiS krafist rjettlætis og
þaö skuluð þjer fá.“
Lastj ætlaði að segja eitthvað en
vafðist tunga um tönn. Hann hneigöi
sig fyrir rurstanum og gekk síöan
drembilega út.“
„Zelinski!“ kallaði furstinn til
þjóns síns. „Faröu meö skjal þetta óg
íáðu Skrjetuski þaS þegar í stað.“
Valodyjeski haföi fylgt Skrjetuski
heim til búðar hans og sat þar hjá
honum. Varð honum hverft við, er
hann sá boðbera furstans koma inn.
Hugöi hann, aö kalla ætti Skrjetuski
á fund furstans til þess að verja gerö-
ir sínar, en þjónninn afhenti þegjandi
skjal sitt og sneri þegar á braut.
Skrjetuski opnaði skjaliö og las
þaö; rjetti það síöan Volodyjeski,
sem hrópaði upp himinglaöur, er
liann haföi einnig lesið þaS:
„Þú ert skipaSur yfirforingi hús-
aranna.“
Hann faömaöi vin sinn. Skrjetuski
var nú orSinn meSal hinna æðstu for-
tngja furstans. Skrjetuski virtist ekki
gleSjast yfir virSingarstöðu þessari,
en fór þó þegar á fund furstans til
þess aö þakka honum.
Er hann var farinn, fóru þetr vin-
;r hans aö tala saman um þann frama,
er honum haföi hlotnast, og leiddu
ýntsum getum aS því, hver mundi fá
foringjastöSu þá, er hann hafði áSur
haft. Sú gáta rjeöist, þegar hann kom
aftur, því að hann gekk rakleitt aö
Longinusi og mælti:
„Jeg óska þjer til hamingju. Þú
tekur stöðu þá, er jeghef áöur haft.“
„GuS minn góöur, getur þaS átt
sjer staö!“ sagöi hann og rjetti upp
hendurnar, eins og hann vildi gera
bæn sína.
„ÞaS hefSi eins vel mátt tilnefna
hryssu hans,“ tautaöi Zagloba.
„HvaS segiröu um hernaðarleið-
rngur okkar?“ spurði Volodyjeski.
„ViS leggjum tafarlaust á stað
hjeðan,“ svaraöi Skrjetuski.
„Hversu margir vill furstinn að viö
sjeum?“
„Alls fimm hundruð. ViS fáum
Valakiumenn og Kósakka til fylgd-
ar.“
„Það veröur þá ekki smá-hleypi-
flokkur. Þetta veröur beinlínis her-
ferS. Viö ættum helst að leggja sem
fyrst af stað.“
„Hrööum oss hjeðan eins og hægt
er,“ hrópaði Zagloba.
AS tveimur stundum liSnum riðu
þeir vinirnir fjórir og flokkur þeirra
frá herbúðunum og stefndu í suöur-
átt.
Um sama leyti hjelt Lastj meS
llokk sinn burt úr herbúöunum,
Margir riddarar voru viöstaddir þar.
BáSu engir hann vel fara en kölluðu
eftir honum háðs- og storkunarorö-
um. Mikill fjöldi safnaðist kring um
foringja þann, er færöi honum skipun
furstans um aS rýma herbúöirnar, en
honum sagöist þannig frá:
„Jeg færöi Lastj skipun furstans
eins og fyrir mig var lagt og var þaö
ekki hættulaust, því aö hann haföi
ekki fyr lesið hana en hann rak upp
öskur eins og særSur uxi. Hann óö
aö mjer meS reidda kilfu og veit jeg
ekki hvaö því hlífði að hann ekki Ijet
hana ríSa á mjer, nema hann hafi sjeö
menn mína vopnaða kring um búS
hans. Hann hrópaði upp yfir sig:
„ÞaS gerir ekkert til! Jeg get gjarn-
an farið' fyrst hann vísar mjer burt.
Dominik fursti tekur viö mjer fegin-
samlega, Jeg er feginn aS komast burt
úr fjelagsskap betliþorpara þessara,
en sem jeg heiti Lastj, þá skal jeg
b.efna mín á þrjótinum honum Skrje-
tuski!“ Hann ætlaöi ekki aS ná and-
anum, svo var hann reiöur, og hann
barði í borðið með kylíunni og braut
þaö. „Jeg er ekki óhræddur um Skrje-
tuski fyrir honum. Hann er stórbokki
hinn mesti og úr hófi hefnigjarn."
„Hann hugsar sig um áöur,“ sögöu
aðrir. „Hann veit, aS Skrjetuski er
undir vemd furstans og gegn honum
vogar hann ekki með ófrið.“
Skrjetuski reiS einsamall spölkorn
undan flokki sínum og var mjög
hugsandi, en þeir fjelagar hans þrír
foru saman 0g spjölluöu um veg-
inn og daginn, hversu veSriö væri
gott. Þessi tunglsskinsbjarta septem-
bernótt væri hlý og fögur.eins og i
júlímánuði. Síöan færöiist talið aö
Helenu og frelsun hennar. Þeir voru
allir vongóöir og báðu þess, aö sú
von þeirra mætti rætast.
Eggert Claessen
jrfirrjettarmálaflutningsmaSur.
Pósthússtræti 17.. Venjulega heima
kl. 10—11 og 4—5. Talsími 16.
Fjelagsprentsmiðjan,