Lögrétta - 17.07.1918, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
123
Guðjón B. Ásmundsson.
Druknaði 1. okt. 1917 af v'jelbátnum „Trausti“.
Kveðja frá vini.
Kaldan bljea úr norSri og kólgan byltist reið —
kvíðinn varð að skelfing — og tfminn leið og beið.
Jeg þreyttist á að vona — nú veit jeg þú ert dáinn
en vængjuð ennþá lifir og til þín flýgur þráin.
Þíns handtaks er mjer varnað uns heim til þín jeg fer,
en hugþekk er liver minning og kveðju frá þjer her.
Jeg hugsa um þig og sakna — og harma, vinur góði,
og hreifi þessu smáa vinarkveðju ljóði.
Lífið hjet þjer yndi og arnfleyg var þín þrá
og óðul hennar hrostu sólarlöndum frá,
en dauðinn gat ei sjeð ’ana hefja sig til hæða
og honum gafst þess færi að láta henni blæða-------------
Dauðinn hvetur ljáinn, en líf er sigri nær
við ljóssins haf, um eilífð, á þroskans ströndum grær
og saknaðarins bikar, sem ástin oss má dæma,
i unað þeirrar vissu er beiskjulaust að tæma. —
6 guð! Þú einn færð skilið vora þörf og þrá
og því hefur þú kallað vininn hurt oss frá. —
En huggaðu einkum mömmu ’ans, er drenginn góða grætur,
og gefðu henni frið þinn sem æðstu sonarbætur.
F. F.
Stríðið.
Síðustu frjettir.
Símfregn frá 15. þ. m. segir að
símað sje frá París kl. 9 a‘S kvöldi
þess dags, að Þjóðverjar hafi eftir
ákafa stórskotahríð gert áhlaup þá
um morguninn milli Chateau Thierry
og Main de Massignes. Bandamenn
veiti sókninni viönám á 80 kílóm.
svæöi. Orustunni sje enn haldiö á-
fram. Er þá byrjuð framhóldssókn
sú, sem yfir hefur voíaö. Jafnframt
kom önnur fregn frá Berlín, er segir
að Frakkar hafi gert útrás fyrir suð-
vestan Ypes. í síðustu opinb. tilk.
ensku segir, að tvær ástæður muni
einkum vera þess valdandi, að sókn-
in hafi dregist fyrir Þjóðverjum leng-
ur en ætlað var. Hin fyrri sje ósigur
Austurríkismanna í ítalíu, en hin síð-
ari inflúensuveiki í þýska hernum.
Einnig geti það verið, að ágreining-
urinn milli þeirra Kúhlmanns og Lu-
dendorffs hafi valdið nokkru um
dráttinn. Kúhlmann muni hafa viljað
taka upp friðarumleitanir, og hann
hafi efast um sigur í hernaðinum, en
Ludendorff hafi álitið, að Þjóðverjar
næðu ekki þeim friðarskilmálum, sem
þeir æsktu eftir nema þvi að eins,
að herir bandamanna yrðu gersigrað-
ir á vígvöllunum. Fráför Kúhlmanns
bendi því til þess, að hann hafi borið
lægri hlut i þessum málum. Það geti
verið, að Ludendorff þurfi enn nokk-
urn tíma til þess að koma skipulagi
á varalið það, sem enn hafi verið
geymt, en síðan muni hann gera eins
öfluga hrið að bandamötínum og hann
sje fær um. En hersveitir banda-
manna vinni að því af öllu kappi, að
styrkja sig á öllum þeim stöðvum, er
búast megi við sókn á frá Þjóðverja
hálfu. Svo segir i ensku frjettunum,
og má eftir því búast við, að þessi
hrið, sem nú er í byrjun, verði ef til
vill harðari en nokkur þeirra, sem á
undan eru gengnar.
Fregn frá 16. þ. m. segir að síntað
sje frá Berlin, að Þjóðverjar hafi
kvöldið áður rofið herlínu Frakka
fyrir suðvestan og austan Reims.-
í þýskutn frjettum um fráför Kúhl-
manns segir, að kansalarinn hafi lýst
því yfir í þýska þtnginu, að persónu-
legar ástæður hafi ráðið því, að hann
vjek úr stjórninni, en ekki stjórnmála-
ágreiningur. Eftirmaður hans, Hintze,
fylgi sömu stefnu. Fregn frá 11. þ.
m. sagði, að væringar væru í þýska
þinginu gegn kanslaranum frá hálfu
frjálslyndu flokkanna, og að jafnað •
armannablaðið „Vorwaerts“ krefðist
að hann færi frá. En næsta dag segir
i fregnskeyti, að það virðist svo, sem
meiri hluti þingsins vilji styðja
stjórnina. Og í skeyti frá 13. þ. m.
segir, að þingið hafi satnþykt nýja
lántöku, 15 milj. marka, til hemað-
arþarfa og hafi hinir óháðu jafnaðar-
menn einir greitt atkvæði á móti, en
þeir eru fámennir í þinginu. Meiri
hluta flokkur jafnaðarmanna, Scheide-
mannsflokkurinn, hefur þá enn fylgt
hinutn þingflokkunum í auknttm fjár-
veitingum til hernaðarins. í fregn frá
15. þ. m. segir, að alþýski flokkur-
inn hafi lýst óánægju yfir ummæl-
tun Hertlings kanslara í þingræðu
tim endurreisn Belgíu og vilji „sam-
v'nnu“ við hana í stjórnmálum og
fjármálum, en kanslarinn hefur hall-
&st þar í áttina til hinna þýsku friðar-
radda, sem um var getið í símskeyti
í siðasta tbl.
t «
Það virðist svo sem einhver frið-
málaalda sje uppi meðal jafnaðar-
manna nú báðu megin. f fregn frá
15. þ. m. segir, að Henderson, enski
jafnaðarmannaforinginn, álíti, að nú
sje fært að halda alþjóðafund jafn-
aðarmanna, og að jafnaðarmenn mið-
veldanna svari friðarávarpi jafnaðar-
ntanna bandamann vingjarnlega. En
frá því hefur ekki verið skýrt í fregn
um hingað, hvernig þetta friðarávarp
sje, en um hitt hefur veriö getið, að
jafnaðarmenn bandamanna hafa verið
á ráðstefnum í Lundúnum og París
nú að undanförnu.
Frá ítölsku vígstöðvvunum var það
sagt í skeyti frá 9. þ. m., að áhlaup
ftala mögnuðust hjá Asiago, en síð'
ari fregnir segja engin tíðindi þaðan
að sunnan. En austur í Albaníu hafa
ítalskar hersveitir verið á flakki, lagt
undir sig bæi og tekið um 1700 fanga,
segir í fregn frá 12. þ. m.
Friðarsamningar eru nú byrjaðir
milli Rússa og Finna í Reval, og
fregn frá 13. þ. m. segir, að þeir
sendi nú í sameiningu her gegn þeim
hersveitum bandamanna, sem land-
settar hafa verið á Murmansströnd-
inni og síðan hafa sótt þaðan suður
á bóginn. Annars hafa litlar fregmir
komið frá Rússlandi síðastl. viku, og
frjettin í síðasta tbl., um sigur gagn-
byltingamanna yfir Bolsjevíkastjórn-
inrii í Moskvu virðist hafa verið orð-
um aukin. Síðari fregnir benda á, að
Bolsjevíkar hafi enn yfirhöndina, en
hinir fari halloka. Það er sagt, aö
Gutschkow, fyrv. forseti rússneska
þingsins, sje nú foringi gagnbylting-
armanna.
Fyrsta verk finska þingsins hefur
verið, að samþykkja, að Finnland
skuli verða konungsríki.
Lík Mirbachs sendiherra hefur
verið flutt til Berlínar.
Sambandsmálið.
Það mun enn ekki vera fyllilega
gengið frá samningunum um sani-
bandsmálið, þegar þetta er skrifað.
En svo mikið mun þó óhætt að segja,
að samkomulag muni fengið innan
nefndarinnar og að hún hafi ekki til
ónýtis unnið, sem betur fer.
Árangurinn af starfi nefndarinnar
verður ekki opinberlega birtur fyr en
dönsku nefndarmennirnir eru komnir
heim til sín. Verða þá samningamir
birtir samtímis í Khöfn og hjer. Fyrst
verða þeir, nú fytir þingslitin, lagðir
fyrir lokaðan fund i sameinuðu al-
þingi, og það tekur þar afstöðu til
þeirra, sem að sjálfsögðu er bindandi
fyrir það. Síðan verða þeir lagðir
fyrir danska ríkisþingið, og er sam-
þykki þess er fengið, verða þeir lagð-
ir fyrir alþingi til samþyktar, ef til
vill aukaþing nú í haust. Að því búnu
fer fram þjóðaratkvæðagreiðsla um
málið hjer á landi, samkvæmt ákvæði
stjórnarskrárinnar.
í því, að íslensku nefndar-
mennirnir hafa fallist á samningana,
eftir að þeir hafa rætt þá hver um
sig innan síns þingflokks, sjer Lögr.
fulla tryggingu fyrir því, að með
þeim sje það fengið, sem vakað hefur
fyrir Jslendingum í baráttunni. Hún
telur víst, að samningarnir strandi
ekki hjer á landi úr þessu, hvorki í
þinginu nje við þjóðaratkvæðagreiðst-
una, þegar til hennar kemur.
Og væntanlega stranda þeir ekki
heldur í Danmörku. En mótstöðu
nuinu dönsku nefndarmennirnir mega
búast við heima fyrir frá bægri-
mannaflokknum, sem skarst úr leik
og vildi ekki eiga þátt í samningun-
um. En einn út af fyrir sig getur sá
flokkur ekki komið í veg fyrir þá
Og nefndarmennirnir dönsku eru, eins
og áður er fram tekið, svo mikils
metnir rnenn og áhrifarikir, hver i
sínurn stjórnmálaflokki, að þess nrá
fyllilega vænta, að gerðir þeirra fái
að standa óhaggaðar.
Vonandi er því, að með því sam-
komulagi, sem náðst hefur í nefnd-
inni, sjeu endalok fenginú hinni löngu
og þreytandi stjórnmálabaráttu, sem
átt hefur sjer stað milli íslendinga
cg Dana, og að báðir megi vel-við
una.
Frjettir.
Tíðin hefur verið góð síðastl. viku,
rniklu hlýrri en að undanförnu.
Skipaferðir. „Lagarfoss“ er sagður
kominn á stað heimleiðis frá New-
York. — „Botnia“ er væntanleg frá
Khöfn um næstu helgi. — „Borg“
kom að norðan i morgun, fer hjeðan
til Austfjarða og síðan út. — Sagt
er að „Fálkinn“ muni leggja á stað
á morgun með dönsku samninga-
nefndarmennina.
Inflúenza breiðist út i Khöfn, eink-
um meðal hermanna, segir i símskeyti
frá í gær, og hafi gamla rikisþings-
byggingin verið tekin til notkunar
sem sjúkrahús.
Hjer í Rvik hefur inflúenza einnig
gert vart við sig, og kvað hafa borist
hjngað frá Englandi.
Kólera. Símfregn frá 14. þ. m. seg-
ir, að í Stokkhólmi hafi 4 menn sýkst
af Asíu-kóleru, er borist hafi þangað
frá Petrograd, og hafi einn dáið.
Sigf. Blöndal bókavörður fer hjeð-
an heimleiðis til Khafnar með
„Botníu“ næst, og er nú orðabók
hans, sem hann hefur unnið hjer að,
frá því hann kom hingað fyrir rúmu
ári, því sem næst fullbúin undir prent-
un. Er það mikið verk og þarft, sem
þar hefur verið unnið, og nauðsyn
á, að bókin komist sem fyrst út, enda
líka von um, að úr því greiðist, að
svo geti orðið.
Annað kvöld verður hr. Sigf. Blön-
óal haldið hjer kveðjusamsæti, og
gengst Rvíkurdeild norræna stúdenta-
sambandsins fyrir því, en utanfje-
lagsmönnum er einnig gefinn kostut
á að taka þátt í því.
Hr. Borgbjerg, fulltrúi jafnaðar-
mannaflokksins danska í sambands-
laganefndinni, talar í kvöld á fundi
Alþýðuflokksins hjer i bænum í
Templarahúsinu, og er hann, svo sem
kunnugt er,orðlagður ræðuskörungur.
Silfurbrúðkaup áttu þau nýlega
Ólafur Davíðsson verslunarstjóri á
ísafirði og frú hans, og færðu ýnisir
ísfirðingar þeim þann dag vandaðan
silfurbikar með 1000 kr. af gulli í.
Slysfarir. í síðastl. viku hvarf ntað’-
vr af vjelbátnum „Elínu“ frá Patreks-
firði, sem lá hjer á höfninni, og er
talið víst að hann hafi druknað. Hann
hjet Arnfinnur Jónsson frá Eyri í
QnfudtþsSVeiti Ungur maður, —■ 1
Mentaskólinn.
Stjórnarráðið hefur ákveðið, að Mentaskólinn starfi að vetri með liku
fyrirkomulagi og síðastliðinn vetur; þó fellur kensla eigi niður í 5. bekk
og byrjar í öllum skólanum á venjulegunt tirna (1. október).
Tekið skal frarn, „að komið getur fyrir, að frekari takmörkun verði
gerð á skólahaldinu, er á veturinn liður, ef nauðsyn kreíur“.
Vágna dýrtíðar og annara erfiðleika er öllurn nemendum, er þess óska,„
heimilt að lesa utan skóla að vetri og fá þó leyfi til að ganga undir próf
að vori, hver nteð sínum bekk.
. Allir nemendur, bæði þeir, sem ætla aö lesa utan skóla að vetri og þeir,
sem ætla sjer að sækja skólann, ern beönir að tilkynna mjer það fyrir
1. september.
Mentaskólanum, 14. júlí 1918.
G. T. Zoéga.
Grindavík vildi það slys nýlega til,
að kona fjell í gjá, sem hún var að
þvo i, og druknaði. Heitir gjá sú
Nautagjá. En konan var Valgerður
Sæmundsdóttir, systir Bjarna Sæ-
mundssonar Mentaskólakennara og
fiskifræðings.
íslensk uppfundning. ísl. skipstjóri
hjeðan úr bænum, sem búsettur er í
Englandi, Jón Hansson að nafni, hef-
ur fengið einkaleyfi á nýrri gerð
botnvörpungahlera, sem hann hefur
sjálfur fundið upp,-og eru þeir taldir
miklu hagkvæmari en hlerar af eldri
gerð.
Biskupinn fór á stað síðastl. laug-
ardag í eftirlitsferð um Skaftafélls-
sýslur og Múlasýslur, og með honum
Hálfdán sonur hans.
Gunnar Gunnarsson skáld kom
bingað síðastl. föstudag landveg úr
Vopnafirði sunnan lands, var 9 daga
að Garðsauka, en kom þaðan með
póstvagni, og lætur vel yfir ferðinni.
Hafði ekki fyr sjeð Suðurlands-und-
nlendið. Hjeðan fer hann til Khafnar
með „Botníu“ næst. Frú hans og son-
ur eru kornin i veg fyrir hann til
Færeyja, fóru þangað frá Austur-
landi með „Beskytteren“,
Þingeyingarnir, sem hjer voru á
ferð nýlega og um var getið í Lögr.,
kornu norður til Mývatns um Sprengi-
sand síðastl. fimtudag, höfðu nú ver-
ið 45 kl.tíma yfir Sandinn, milli bæja.
Samninganefndin fór síðastl. laug-
ardag skemtiferð austur yfir fjall.
Voru 9 bilar í förinni. Var fyrst áð
um stund á Kolviðarhóli. en síðan á
Sigtúnum við Ölfusárbrú, og þar
borðað. Eftir það var haldið austur
að Sogi, en síðan farið á hesturn upp
með Soginu og fossarnir skoðaðir.
Eftir það hjeldu flestir um kvöldið
niður á Eyrarbakka og gistu þar.,
Sumir gistu þó uppi í Grímsnesi. En
allir konm saman næsta morgun í
Sigtúni og borðuðu þar. 1 förinni
voru, auk nefndarmannanna, að þorst.
M. Jónssyni undanskiidum, sem legið
hefur veikur, allir íslensku ráðherr-
arnir, skrifarar nefndarinnar, Svenn
Poulsen ritstjóri og Vilh. Finsen rit-
stjóri. KI. 4 á sunnud. var komið
heim hingað aftur, og voru þá allir
þeir, sem þátt tóku í förinni, ásamt
fleirum, í boði hjá forsætisráðherra.
Þegar leið á kvöldið kom söngfje-
lagið „17. júní“ upp í garðinn hjá
húsi forsætisráðherra og söng þar
nokkur lög. Formaður fjelagsins, Ól.
Björnsson ritstjóri, mælti þar nokkur
orð fyrir minni Danmerkur, en Hage
ráðherra svaraði og rnælti fyrir rninni
íslands. Síðan voru sungin dönsk og
íslensk ættjarðarkvæði.
Stúdentar 1918. t vor útskrifuðust
úr Mentaskólanum 25 stúdentar og
fengu þessar einkunnir; 1. Skóla-
nemendur: Alfons Jónsson 54
stig, Árni Pjetursson 59, Bjarni Guð-
mundsson 58, Brynjólfur Bjarnason
59, Brynleifur Tobíasson 67, Dýrleif
Árnadóttir 52, Finnur M. Einarsson
63, Guðrún Tulinius 61, Hannes Arn-
órsson 60, Hendrik Siemsen 59, Jó-
hann J. Kristjánsson 75, Jón Thor-
oddsen 61, Pálmi Hannesson 65, Stef-
án J. Stefánsson 54, Stefán Stefáns-
son 63, Þorvarður Sölvason 58. —
2. U t a n s k ó 1 a n e m e n d u r: Ein-
ar Ól. Sveinsson 70 stig, Georg Búa-
son 56, Gústaf Ad. Jónasson 54
Gústaf Ad, Sveinsson 71, Jón Gríms-
sop 58, Kvistinn Ólafsson 63, Magnús
Þakkarorð.
Með hrærðu hjarta votta jeg hin-
ummörgu vinum þökkfyrir þá óvana-
lega miklu hlultekningu og hjúlp, sem
þeir hafa sýnt mjer við fráfall míns
ástkæra eiginmanns, síra Gísla sál.
Jónssonar á Mosfelli. Þó vil jeg
sjerstaklega þakka hinum ágætu sókn-
arbörnum mannsins míns sálaða fyr-
ir þeirra óviðjafnanlega ástúð og
hjálp, sem þau hafa sýnt mjer í
sorg minni.
Jeg vona og bið að öilum vinum
mínum veitist hjálp og huggun, þeg-
ar þeir þurfa þess mest með.
Mosfelli 27. júní 1918.
Sigrún Kjartansdóttir■
Konráðsson 61, Sveinbjörn Högna-
son 67, Þorsteinn Gíslason 64. —
Skólanemendur stóðúst allir þ-rófið.
en af utanskólamönnum fjellu tveir.—
Gagnfræðapróf tóku 16 skólanem-
endur og luku því 14, en 20 utan-
skólanemendur og luku því 16.— Inn-
tökuþróf tóku 25 og stóöst 21.
Ferð um Skaftafellssýslu
1918.
Eftir G. Hjaltason.
6. Hraunin. — Móðuharðinda-
hraunin, sem nú eru 133 ára. eru mik-
ið farin að gróa upp, bæði Skaftár-
hraunið sjálft og eins Hverfisfljóts-
hraunið. í þeim er mikill mosi, tals-
vert af jafna, nokkuð af burknum,
töluvert af viðikvistum og lyng-
klóm, ýmisleg ldettablóm, og nokkuð
af puntgresi, svo hagar eru komnir.
einkum í . útjöðrunum. Eldri hraun
liggja undir Skaftárhrauni og hjá
því að sunnan og austan, og einnig
meðfram Hverfisfljótshrauninu. Þau
eru miklu grösugri, mörg og stór og
íalleg tún á þeim, t. d. i Landbrotinu.
En sandur er nú sumstaðar farinn að
íjúka inn í hraunin og' skenimir mm-
ið þar, eins og annarstaöar. — 14—15
kílómetra vagnvegur lig'gur gegnum -
Skaftárhraun, er stórvirki og sýslu-
sómi, þótt hann gæti nú verið enn
betri sumstaðar. Hjá Djúpá í
Fljótshverfi er ganialt haun, heldur
tilkomulítið. Mörg vel gróin hraun
hjer á landi mega heita snildarverk
náttúrunnar. t. d. Gilsbakkaskógar-
hraun i Hvítársiðu.
7. Jöklar. — Landabrjefin og
landafræðin sýna hvar þeir eru og
iivað þeir heita. Tignarlegastur og
mestur er Öræfajökull Hann rís þetta
6soo—6600 fet yfir sandana beggja
megin við hann og bygðina í Öræfun-
um. Sjest um alla sýsluna nema bygð-
ina í Lóni og Mýrdal. Margir (einir
3 eða g\ skriðjöklar gangh frá hon-
um of;rti að láglendi. Og einn þeirra,
Svínafellsjökull, er fáa faðma frá
túnunum. Svona nærri bæjum hef jeg
ekki sjeð skriðjökul hjer á landi. En
likt var í Noregi, t. d. í Harð'angrL
Skriðjöklar þessir eru oft mjög úfnir
cg .ósljettir, margra faðma háar ís-
borgir og jökulhryggir og klaka-
hamrar, og svo gínandi gljúftir, hvít,
b!á og dimm á milli. Nær ófært nema
á járnum og stundum ckki það. Jökl-
ernir eru sarnt skjólgarðar. Hvergi
iijerlendis paradísarlegri gróður og
blíðviðri en í Öræfunum.