Lögrétta - 19.11.1919, Blaðsíða 3

LÖGRJKTTA
3
hafi blandaS litum og lagt þá hjer
yfir listaverkö á móti þjer.
Alt er meitlaS, höggvið og mótaö trygt
og á „merg i stíl“ sýnist verkiö bygt.
Þjer er starsýnt á þetta stóra þil.
Og þú stillir huga þíns undirspil,
og þú spyr, hver hönd hafi höggviö slíkt,
með þá hreysti-drætti — svo listarikt.
Og þú lykur augunum litla stund,
og leggur þögull að höfði mund
— og þú finnur svarið hjá sjálfum þjer:
að þú sjer hjer í gegnum töfragler,
sem að birtir forntímans hetju-hjörð,
þá, er helgaði þína fósturjörö,
bæði hönd og anda, og ást og rækt
— svo sem aldasagnirnar hafa frægt.
— Sko! Þeir, forðum er hýstu Hól og Hvamm
og Hlíð og . ...staði, hjer gægjast fram.
Sjá! Þeir stara frá bergsins bratta vegg,
•— hafa beitta sjón — eins og skygða egg.
VII.
Það er ógnanríkt fyrir ættlerann,
ef að á hann göngu um þennan rann,
því að augu skima og skygna fast
niðr’ á skyndigestanna ferðakast
— líkt og spurnar-augu: hvort annars sje
nokkur ásttaug bundin við fornhelg vje,
hvort sú ástarjátning, er verður á vör,
heíur viðnámsgildleik í hverri för,
eða er stuildarhrifning, sem hopar, flýr,
er hurðir alvara lífsins knýr,
sem að gufar upp, veitir enga nyt,
þegar örlög krefja um vit og strit.
— Það er spurt með athygli’ um alt þitt ráð:
hvort þú unnir menning og hetjudáð,
hvort þú annist göfgi þíns innra manns,
— sem er auðnusjóður þíns föðurlands
meira en ferðakápuna og „flibbann" þinn,
eða fagursilkið og reiðhattinn,
— hvort þú steínir ákveðið stiginn þann,
sem að stæir kraftinn og göfgar hann.
VIII.
Það er sólblik yfir og sigurblær.
Og þjer sýnast myndirnar þokast nær.
Þú fær geig í hugann og gengur fjær.
En hið göfga og styrka þó völdin fær,
er þú endurlítur þá undrasýn,
og í ættarböndin nær hugsun þín;
þvi að fornu svipanna svipstórt þing
er sú sýn fyrir góðan íslending,
sem gefur orku og afl í stríð
— leiðir ynging og líf í nýja tíð. —
Útvega eftirtaldar vörur með verksmiðjuverði, einungis að
viðbættu flutningsgjaldi og vátryggingu:
Mótorbíla til fólks- og vöruflutninga.
Skipa- og báta hráolíumótora. Bensín og steinolíumótora.
Skip og báta af ýmsum stærðum. Orgel, Piano og grammofóna.
Allskonar húsgögn (í dagstofur, borðstoiur, svefnherbergi og skrif-
stofur).
Við öxárárfoss.
Straumbáran grænýrð glitrar.
Grjótveggsins hjarta titrar.
Aflslög — orkunnar dynjandi.
Umbrot —■ þróttarins hrynjandi
minnir á stórhuga, frjálsborna feður
— forntíðar þjóðlífsins gjörningaveður.
Hljóðfallið ólgandi æsing er blandið
— undir því skjálfa björgin — landið,
Bergstudd básúnan gjallandi,
brimrödduð, sogandi, kallandi,
syngur fram þætti úr sögunum:
svarrar á vikingalögunum,
kliðmjúk .á kyrðinni, hægðinni,
kröftug á hreystinni, frægðinni.
Forntíð í fosshörpu’ er stilt:
fögur — og viðsjál og trylt.
Niðurl. Halldór Helgason.
Ofna og eldavjelar. Raflýsingartæki (krónur og lampa).
Skilvindur. Landbúnaðaráhöld (ýmiskonar).
Prjónavjelar. Saumavjelar. Skrifvjelar.
Alt frá fyrsta flokks verksmiðjum í Ameríku og á "Norðurlöndum.
Verðlistar með myndum og teikningar til sýnis í Bankastræti n.
Talsimi 465.
Tekur að sjer að gera samninga um byggingu eða kaup á mótorbátum
og skipum til fiskveiða og flutninga.
Hefur fyrirliggjandi mörg aðgengileg tilboð um byggingu og sölu
á botnvörpungum bæði þýskum og enskum.
♦
Ábyrgist lægsta verð og góð skip.
Útvegar skip á leigu til VÖRUFLUTNINGA, sjer um sjóvátrygg-
ing hjá stærstu og áreiðanlegustu fjelögum.
öll afgreiðsla fljót.
Annast sölu á sjávarafurðum og öðrum afurðum. Mörg viðskifta-
sambönd.
Útvegar útlendar vörur, einkum til útgerðar; þar á meðal Salt frá
Miðjarðarhafi, keðjur og akkeri fyrir mótorbáta, síidarnet, síldartunnur.
Alt fyrsta flokks vörur.
Útvegar bestan og ódýrastan sænskan og finskan trjávið í heilum
förmum eða minna.
öllum fyrirspurnum svarað greiðlega.
Ref erence:
Laudmansbanken, Köbenhavu.
Utanáskrift:
Mlttll. Ihordorson, nr. mm m u,
Hellenip, Kðbenhavn.
Þeir, sem óska, geta snúið sjer til hr. kaupm. Fridtjof Nielsen, sem nú
er á ferð í Reykjavík. Hann tekur móti pöntunum og gefur frekari
upplýsingar.
KosMgin I lleykjauiJc.
Flún fór svo, að Sveinn Björnsson
yfirdómslögmaður fjekk 2589 atkv.,
en þeir Jón Magnússon forsætisráð-
herra og Jakob Möller ritstjóri höfðu.\
áður en vafaseðlar, sem frá höfðu
verið lagðir, voru athugaðir, jöfn at-
kv., 1436 hvor um sig. Svo varð sam-
komulag um að gild væru 7 atkv.
af seðlurn þeim, sem frá höfðu verið
teknir, og átti Jón i þeirra en Ja-
kob 6. Þannig urðu atkv. Jakobs
1442, en Jóns 1437. Um 50 vafa-
seðlar voru þá eftir. Töldu umboðs -
menn Jóns Magnússonar hann eiga
þar gild atkvæði, sem breyttu kosn-
ingunni, en meiri hluti kjörstjórnar
(2:1) áleit, að svo væri ekki, og gaí
Jakobi kjörbrjef ásamt Sveini. En
það var Jakobi sagt, um leið og hann
tók við brjefinu, að það gílti að eins
þangað til þing kæmi saman. Því um-
boðsmenn þeirra Jóns Magnússonar
og Sveins Björnssonar mótmæltu all-
ir kosningunni og skutu máli sínu
til Alþingis, en umboðsmennirnir
voru fjórir, tveir fyrir livoxn fram-
bjóðanda: Pjetur Magnússon lög-
i'ræðingur og Pjetur Zophoníasson
rithöfundur fyrir Jón, en Björn Páls-
son yfirdómslögmaður og Sigurður
Jónsson barnakennari fyrir Svein.
Ljetu þeir bóka þau mótmæli í kjör-
bókina, að margir hefðu við kosn
inguna greitt atkvæði, sem ekki hefðu
kosningarrjett. Og er yfirkjörstjórn-
in athugaði þetta, eftir bendingu
jæirra, bókaði hún í kjörbókiná, að
hún hefði fundið á aukakjörskrám
nöfn 15 manna, sem taldir væru hafa ‘
greitt atkvæði, en hefðu enn ekki
náð kosningaraldri. Jakob Möller
hafði einnig mótmælt gildi kosning-
arinnar meðan ósjeð var, hvernig yf-
irkjörstjórn liti á vafaseðlana, en lýst
því yfir, er hann fjekk kjörbrjefið,
eð hann tæki þau mótmæli aftur.
Bæta má því við, að gamlir og mik -
ils metnir lögfræðingar hafa sagt, að
ekki geti annað komið til mála, en að
þingið dætni kosninguna ógilda, því
áður hafi það jafnan bygt dóm sinn
á því, er það dæmdi gilda gallaða
kosningu, að enda þótt ágalli sá, sem
yfir var kært, hefði átt sjer stað, þá
breytti þetta ekki úrslitum kosning-
arinnar. En hjer er það augljóst,
að þar sem að minsta kosti 15 menn.
sem ekki eru atkvæðisbærir, hafa
verið látnir kjósa, þá geta atkvæði
þeirra hafa ráðið úrslitum, þar sem
að eins er um 5 atkv. mun að ræða
hjá frambjóðendunum.
Alþýðuflokksfulltrúarnir fengu
báðir miklu færri atkvæði en hinir,
Ólafur Friðriksson 863 og Þorvarður
Þorvarðsson 843.
Atkv. fjellu þannig á frambjóðend-
urna, að Jón og Sveinn fengu saman
1275 atkv., Jón og Jakob 57, Jón og
Ölafur 62, Jón og Þorvarður 43,
Sveinn og Jakob 1225, Sveinn og
ólafur 47, Sveinn og Þorvarður 42, í
Jakob og Ólafur 78, Jakob og Þor-
r arður 82, Ólafur og Þorvarður 676.
Eins og frá er sagt í grein Jóns
Þorlákssonar verkfræðings í næst-
síðasta tbl., höfðu gömlu flokkarnir
l.jer gert kosningabandalag um þá
Jón og Svein. Hin háa atkvæðatala,
sem Sveinn náði, er þannig fengin,
að báðir gömlu stjórnmálaflokkarnir
gefa honum atkv., en atkvæðatala
Jakobs er þannig fengin, að megin-
hluti Sjálfstæðismanna svíkur banda-
lagið og kýs Jakob í stað Jóns Magn-
ússonar.
Kosningarnar.
Á ísafirði er kosinn Jón Auðunn
Jónsson bankastj. með 277 atkv. —
M. Torfason fjekk 261.
Á Akureyri Magnús Kristjánsson
kaupm. með 363 atkv. — Sigurður
Hlíðar fjekk 209.
I Reykjavík Sveinn Björnsson yf-
irdómslögmaður með 2589 atkv. —
brá kosningunni í hitt þingsætið er
sagt á öðrum stað í blaðinu.
í Gullbr,- og Kjósarsýslu Einar
Þorgilsson kaupm. i Hafnarfirði með
846 atkv. og Björn Kristjánsson fyrv.
bankastjóri nreð 604 atkv. — Þórð-
ur Thoroddsen fjekk 292, Bogi Þórð-
arson 252, Davíð Kristjánsson 190 og
Jóhann Eyjólfsson 180 atlcv. Sjera
Friðrik Rafnar tók framboð sitt aft-
ur á undan kosningu.
I Rangárvallasýslu Gunnar Sig-
urðsson lögfræðingur frá Selalæk
með 455 atkv. og Guðm. Guðfinns-
son læknir á Stórólfshvoli ðieð 382
atkv. —- Sjera Eggert Pálsson fjekk
232, Einar Jónsson 165, Skúli Thor-
arensen 107 og Guðm, Erlendsson
69. atkv.
í Vestur-ísafj.sýslu Carl Proppó
kaupm. á Þingeyri með 391 atkv. —
Kristinn Guðlaugsson á Núpi fjekk
260. atkv.
Smiiir 1 ÍsHMi.
Meistari Bogi Th. Melsted hefur
fengið mikið lof fyrir sagnaritun sína
hjá þjóðskáldinu Matth. Joch. (í
„Lögr.“ 37- tbl. þ. á.) , og má vel unna
honum þess, því að hann hefur sýnt
mikla elju og .áhuga við þessi störf
sín, sem lýsa bæði nákvæmni og vand-
virkni, þótt naargt hafi verið að þeim
fundið, svo sem við mátti búast, með
því að enginn gerir svo öllunt líki.
Hef jeg stundum orðið honum ósam-
mála um vafa-atriði í sögum vorum,
svo sem um upphafsár íslands bygð-
ar, þar sem jeg vildi fara eftir sögn
Ara fróða, en hann eftir annála tali
Og þótt jeg sje nú að mestu hættur
bókiðnum, langar mig samt til að
hiðja „Lögr.“ um rúm fyrir það, sem
hjer fer á eftir.
I. B. Th. M. hyggur sig hafa
hrundið öllum vafa um það, hverrar
ættar Kolbeinn lögsögumaður Flosa-
son hafi verið, en mjer virðast rök
h.ans ónóg; það er ekki loku skotið
fyrir, að Kolbeinn sá, er getur um
i niðurlagi Njálu, hafi verið sonur
Brennu-Flosa, eins og sum handrit
hafa, þótt það sje ekki tekið fram
t „bestu“ handritum, og orðalagið vísi
helst til þess, að hann hafi verið son-
ur Flosa Kárasonar. Niðurlag
scgunnar eftir sætt Brennu-Flosa og
Kára, er sundurlausar smágreinar um
þessar tvær söguhetjur, og má vel
vera, að ritarinn hafi hvarflað aftut
ti! afkvæmis Flosa Þórðarsonar, eftir
ao hafa talið upp börn Kára, enda
vituni vjer, að Flosi Þórðarson .átti
Kolbein fyrir son" (Þ. Síð.), en um
Fiosa Kárason vitum vjer ekkert,
nema sögn Njálu. Þó að Kolbeinn
Plosason sje talinn merkismaður (í
Njálu), er ekki þar með sagt, að hann
hafi verið lögsögumaður, og þess er
ekki heldur getið um Kolb. Flosason,
Vallabrandssonar, þar sem hann er
nefndur í Landnámu (V. 7), en at
sundurlausum (innskots)greinum í
Ljósvetningasögu (5. kap.), má ráða,
að ritari þeirra hafi haldið, að Kol-
beinn lögsögumaður væri sami maður
og Kolbeinn tengdafaðir Sæmundar
fróða. En sá Kolb. var, eftir Land-
námu, son Flosa Vallabr.s. í Rangár-
þingi. Vel má samt vera, að þessum
Kolbeini sje hjer blandað saman við
Kolbein Flosason úr Skaftafellsþingi.
og til þess bendir hin merkilega við-
aukagrein, sem kemur á eftir aðal-
greininni um afkvæmi Kolb. („lög-
sögumann", sbr. Þ. Þ. Stg.) og Guð-
ríðar: „Kolbeinn Flosason var graf-
inn í Fljótshverfi, en hon færði hann
til Rauðalækjar.“
B. Th. M. tekur gilda þá sögn (eða
ályktun), að tengdafaðir Sæmundar
fróða (þ. e. Kolbeinn Flosason Valla-
brandssonar) hafi verið lögsögumað-
m, hyggur, að hann hafi búið í Rang-
árþingi, en reynir að skýra viðauka-
greinina um legstað hans á þann veg,
að hann hafi jiáið á ferð í Skaftafells-
þingi. En þá verður lítt skiljanlegt,
hvers vegna lík hans var flutt til
Rauðalækjar í grend við Svínafell (1
Öræfum) úr því, að búið var fyrst að
jarða hann í Fljótshverfi. Kirkjan að
Rauðalæk virðist hafa verið aðal-
kirkja þeirra Svínfellinga eða Freys-
gyðlinga, ættmenna Brennu-Flosa, og
var eðlilegt, að lík Kolbeins væri
þangað flutt, ef hanu hefði verið af
þeirri ætt, en hefði ætt hans öll verið
í Rangárþingi, hefði lík hans varla
r erið flutt austur yfir. Lómagnúps-
sand, eða úr sveit Sighv. Surtssonar
i Kirkjubæ, sem var sýsturson Kol-
beins lögsögumanns (íslendingab. 9.
kap.), hvort sem Kolbeinn (maður
Guðrúnar) hefur verið Rangæingur
cða Skaftfellingur, sent jeg tel lík-
Ic-gra, þótt ekki verði skoriðúr þv<
með fullum rökum.
II. (íslandssaga III., bls. 126):
Oljóst er, hvað til þess kemur, að
B. Th. M. kallar hina lærðu jungfrú
Ingunni að Hólum, i tíð Jóns biskups
helga, „Guðrúnardóttur“, nema hann
hafi fundið þetta í einhverju óprent
uðu handriti af Biskupasögum eða
annarstaðar. í útg. Bps. er Ingunn
þessi nefnd tvívegis. Á 241 bls. -er
ekkert getið um foreldra hennar, en
á 204 bls. er nefnd „Guðrún Daða-
dóttir, vitr kona, móðir Ingunnar, er
fyr var getit“, og er ekki sagt með
þessu, að Ingunn hafi verið kölluð
Guðrúnardóttir, og ekki loku fyrir það
skotið, að hún hafi verið dóttir Arn-
órs, manns Guðrúnar Daðadóttur
Starkaðssonar, en það virðist B. Th.
M. telja frátök. Sennilegt má þó telja,
að dóttir Arnórs Ásbjarnarsonar hafi
Ingunn heitið, eftir móður hans, Ing-
unni Þorsteinsdóttur, Snorrasonar
goða (sbr. Eyrb. og Sturl.), og meðai
l.eimildarmanna sinna nefnir Oddur
munkur Ingunni Arnórsdóttur, sem
vel mætti vera sama kona. (Annar
heimildarmaður hans er Bjarni prest-
ur Bergþórssonar, er gekk í sama
skóla og „jungfrú Ingunn“, og enn
refnir Oddur Herdísi Daðadóttur,
sem gæti verið móðursystir Ing-
unnar).
III. (ísl. III. 104 bls.) : Engin er
það furða, þótt utanfarar Jóns Ög-
mundarsonar (helga) um 1096, sje
eigi sjerstaklega getið í sögu hans,
þar sem söguritarínn ætlar, að afskifti
hans af máli Gils Illugasonar hafi
gerst tveim tugum ára fyr, en Jón
kom frá Danmörku, og virðist miklu
liklegra, að hjer sje tveimur ferðum
slengt saman í eina, svo sem oft vill
verða, heldur en að Jón hafi engan
hlut átt að máli Gils, svo mjög sem
þau afskifti hans hafa verið víðfræg
cg aukin með öfgum af dýrkendum
hans.
Stafafelli, 25. okt. 1919.
Jón Jónsson.
Frjettir.
Hvítárbakki í Borgarfirði er seld-
ur Davíð Þorsteinssyni á Arnbjarg-
arlæk fyrir 50 þús. kr. Seljandinn
Sigurður Þórólfsson skólastjóri, settl
þau skilyrði, að skólanum yrði hald-
ið áfram með líku sniði og hann nú
hefur. Óráðið er enn, hver tekur við
skólanum, er Sigurður hættir, og ekki
auðhlaupið að því, að fá til þess vel
hæfan mann. — Á skólanum eru nú
35 nemendur, þar af 18 úr Borgarfj,-
og Mýrasýslum, en hinir úr 8 öðrum
sýslum.