Lögrétta - 23.02.1926, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
8
Kun naar Bageren
findes paatrykt Etiketten er det
ægte Gærpulver „Fermenta“.
Fineste Kvalitet, bedst til Bag-
ning.
T. W. BUCH,
Köbenhavn.
eskja. Hún fekk að helga sig því
starfi, sem hún unni mest og virt-
ist iædd til að inna af. hendi. Að
vísu var fyrir litlu endurgjaldi að
gangast, ef litið er á fjárhags-
hliðina. En ást og virðing fjölda
manns fjekk hún að launum. Og
þegar komið er inn i andlegan
heim, er sá fjársjóður aö liKind-
um mikils viröi. Og hún naut
þeirrar namingju, aó haia jainan
emlægan stuöning eigimnanns
sins í sínu mhda áhugamáh og
æiiniega samuö hans og barna
sinna. iiun íjeKk aó reyna paó í
hjuskapnum, að alt var látið
hggja í hennar skauti, aí ást á
henni og virömg fyrir list hennar
og mannkostum.
Kæru syrgjendur! Sú ósk henn-
ar rættist ekki, að hún fengu að
koma heim th ykkar hfandi. En
ef það brygöist, átti hún enn æðri
vomr. Hún var sannfærð um, að
hún fengi að vitja um ykkur og
vaka yfir ykkui' írá æðra heimi.
„Jeig, verð hjá ykkur samt", sagði
hún. — pegar vjer vorum börn,
var það legursta hugsun vor á
kvöldm, aö Guð ljeti einhvem
engh koma til vor og vaka við
hvhu vora, meðan vjer værum aö
soína. Al' englum Guðs í ósýni-
legum heimi er elskuð móðir bam-
inu besti engilhnn. Og nú munið
þið, hvað hún skrifaði síðast:
„Jeg bið Guð að leyfa mjer að
liía það, að jeg fái að standa íyrir
framan rúmin ykkar og signa
ykkur og blessa. Guð er kærleik-
ur og hann veit best, hvað jeg
þrái það heitt“. Haldið þið ekki,
að hún öðhst bænheyrslu — að-
eins í annarri mynd en hún hugs-
aði sjer? Sem engill frá æðra
heimi mun hún oft koma og
standa fyrir framan hvílu ykkai'
í kvöld- eða næturkyrðinni, signa
ykkur og blessa. — Kæm böm!
Hugsið svo til ykkar ástríku móð-
ur! þótt nýir fegurðarheimar opn-
ist henni og hún fái ný hlutverk,
mun móðurumhyggjan enn láta
henni best. Verið þess fullvís, að
hún gleymir ykkur ekki. Ein síð-
asta ósk hennar var sú, að hún
mætti halda áfram að vinna með
föður ykkar að velferð ykkar, af
því að henni íanst þið ekki mega
missa sig enn. Hún fær vaíalaust
að halda þeirri samvinnu áfram,
þótt vjer fáum eigi sjeð nje skil-
ið, hvernig sú samvinna gerist.
„Beygðu höfuð þitt við sólsetr-
ið“. Frú Stefanía Guðmundsdótt-
ir hefir lokið því starfi. Hún er
hjer í þögn að lúka tilbeiðslu
dagsins, og vjer erum að hjálpa
henni til þess með samhygð vorri.
Um leið og vjer kveðjum hana,
umlykjum vjer anda hennar sam-
úð og þakklæti og felum hann í
„þær blessuðu hendur“, sem hun
var sanníærð um, að varðveitt
hefðu hana alt frá fæðingu og
ekki hefði fatast.
En jafnframt minnumst vjer
þess, að kvöldið er ekki hið síð-
asta. Nýr dagur rís annars heims.
þar er oss ætlað af nýju að ljúka
upp og lyfta upp hjarta voru við
enn æði'i sólaruppkomu, er vjer
höfum lokið í þögn tilbeiðslu dags-
ins hjer á jörð.
„Lofaður sje Guð og faðir
drottins vors Jesú Krists, sem
eftir mikilli miskunn sinni hefir
endurfætt oss til lifandi vonar
fyrir upprisu Jesú Krists frá
dauðum“.
----o----
Uniiirf eilssalan.
það er enginn nýr gestur á íerð-
inni í blöðunum þó rætt sje um
Undirielismálið. Miklu íremur má
það heita gamall kunningi. En
samt er altaf éitfhvað nýtt í því.
Undiilell í Vatnsdal hefur ver-
ið kirkjustaður og prestssetur
sveitarinnar í margar aldir fram
að 1907. þá hvarí síðasti prest-
urinn. Áður voru hjer í dalnum
2 prestar og 2 kirkjur. Nú er
ekkert eftir af þessum menjum
annað en kirkjan á Undirfelli. —
Svona er þá vernd þjóðkirkjumiar
hjer, og raunar víða um land;
engu hkara en löggjafarnir og
einkum landsstjórnin, hafi kepst
við að þurka út sem mest af því,
sem átti að styðja kristindóminn
í landinu. Væri mest samræmi í
því, að næsta stjómarskrárbreyt-
ing verði um það að ríkið afsali
sjer öllum afskiftum af þjóðkirkj-
unni. — Við það sparaðist líka
svo álitleg fúlga af ríkisfje að fyr-
ir hana mætti kaupa marga
stjórnargæðinga. það fer í þessa
átt, og liggur beinast við að skoða
það sem tryggingarráðstöfun
fyrir því að ekki verði auðið að
fjölga prestunum aftur, að selja
gömlu prestssetrin án þess að
nokkur nauður reki til.
Ábúandinn á Undirfelli leitaði
fyrst kaups á jörðinni 1912. Málið
var þá afgreitt í sýslunefnd, hugs-
unarlítið, eða án nefndar, og urðu
3 atkv. með því að jörðin heyrði
ekki undir 2. gr. kirkjujarðasölu-
laganna, en 2 atkv. á móti —
þeir kunnugustu —; hinir greiddu
ekki atkvæði. þá var stjómarráðið
svo gætið, að það ljet sjer ekki
nægja 1 atkv. meirihluta, og fyr-
irsKipaði nýja atkvæðagreiðslu
anö eitir. Var máhð þá sett í
nemu i sysluneindinni, og siöan
rætt ítariega. neynUist pa aöems
1 atKV. meó pví að joróm heyroi
eivKi unmr 2. gr. áournelndra
iaga. pessi ursnurour vai' svo
snyr, ao ekni varö um ueht, aó
stjornarraoiö neioi lano rjetta
ieio. — bioan var maimu eKKi
nrent í io ar, en rúzu aitr abu-
anumn sjailui' sæti í sysiuneinU-
mrn og nutti par beiom mn kaup
á Unuii'itíih án njáieigunnai'
bnærmgsstaóa. var pao skyit
svo, aö hjaieiguna mætti eKki
seija nema sveitail'jeiagmu, rneð
þvi væn sveitunn trygóur skoia-
staoui' og keimai'abustaöui' eoa
th annaia opinberra amota. þetta
mun naia vht þá 4 sysluneínuar-
meim sem greidUu atkv. meo pvi
aö Unuirieh heyrói ekki unuir
2. gr. kn'kjujai'Öasoluiaganna, en
Ó greiUUu atkv. á móti, og' 2
greiddu ekki atkvæði. — Eitir
pví sem áður haföi gengið, átti
ekki þessi 1 atkv. memhiuti —
þeirra sem atkvæði greiddu —
aó verða þess valdandi að jörðin
yrði seld. Meirihiuti sýsluneind-
ai'innar hafði aldrei fengist fyrir
því. Eftir kröiu kaupbiðjanda,
dómkvaddi sýslumaður 2 menn til
þess að virða jörðina. Um miðjan
nóv. 1924, komu svo málsskjöhn
í mínar hendur. það hafði nýlega
orðið hlutverk mitt, sem hrepp-
stjóra að fara með umboð jarðar-
innar og þar af leiðandi að senda
stjómarráðinu kaupbeiðnina og
önnur skjöl ásamt umsögtí minni.
það gjörði jeg 24. s. m.
Frá upphafi hafði það verið
sannfæring mín að engin óhlut-
uræg stjorn mundi selja þetta
ganiia prestsetur, ei hun íengi
rjtíttar uppiysmgai', og pær gai
jeg í umsogn mrnni. Auk pess
taich jeg lormgaha a maimu og
njeit pvi fram ao beiömnm ætti
ao synja 'l'U vara færði jeg þo
ymsar astæöur a móti sölunm, þ.
a. m. petta: „þótt nú standi svo
a, aö tíkki þuni á Undiriehi aö
lialúa sem emoættisbustað, er
omoguiegt aö sjá iyrir aö svo
verói iramvegis, og þess vegna
ekki rjett ao iona þeirri ieió. Em-
bættaskipun og skóiamai vor eru
svo mjog á reiki. '1. d. er hugs-
aniegt ao kennara- og prestsem-
bætti veiöi aö emhverju leyti
samemuo, og prestar þá íieiri.
bæist pá hvað ohyggiiegt neiði
verio ao seija prestsetrm, sem
venjuiega haía venö bestu jarö-
iinai' í hvern sveit. Hitt heiði
veriö mikiu hyggiiegra að nkið
heíöi haidiö áíram aö eiga hent-
uga jöró i hven’i sveit th opm-
oerra afnota, ef á þyriti aö haida.
I þessu thfehi mundi hjáleigan
iSnærmgsstaóir þykja óboöleg th
shkj.a hiuta; hun er í sjáifu sjer
htiiijoriegt býh, sama sem husa-
laust, og í rniKiih vanhiröu. Ný-
mæh mundi þaö og veröa talið, að
seija höiuðoóiið en naida eitii'
hjáieigunni'. Ennfremur tók jeg
fram yms skiiyrði sem jeg lagði
áiierslu á aö þyríti aö setja ei
saia iæri iram, þ. á. m.: um rjett
indi upprekstrarfjelagsins th
rjettarstæðis á Undirfehi m. m.,
um iandamerki mihi Undirfells
og Snæringsstaða, um fjárhelda
engjagirömg mhli sömu jarða, og
siöast: „Að kaupandi sleppi ábúð-
arrjetti sínum á Snæringsstöðum
straks og kaupin eru gerð“. því
að: „Með öðru móti er tæplega
unt að fyrirbyggja áframhaldandi
skemdir á túni og engjum hjá-
leigunnar, t. d. að þar sje haidið
áfram að rista heytorí sem not-
að er á Undirfehi, og að efnið 1
fjár- og hrossai-jettina á Undir-
fehseyrum sje stungið og rist í
Snæringsstaðaenginu eins og gert
var í sumar sem leið“.
En — miklu fleiri urðu th þess
að mótmæla sölu Undirfells. Einn
sveitarbóndinn, Magnús Stefáns-
son á Flögu, skrifaði ítarlega
grein um máhð í Lögrjett 5. ág.
1924, 45. tbl., og varaði við söl-
unni. 20 búendur í Undirfellssókn
og margir aðrir, sendu kirkju-
málaráðherranum mótmælaskjöl
Hollandsk Export Kaffe-Surrogat
Fineste Aroma, udmærket Kaff®-
smag, særdeles kraftig og billig
i Brugen, anbefales Forbrugere af
Kaffe Surrogat.
Fabrikanter: Firma I. Pieters,
Hofleverandör. Groningen, Hol-
land. Eneforhandling for Island:
T. W. BUCH,
Köbenhavn.
gegn sölunni, og mjer er tjáð að
biskup landsins hafi gjört hið
sama. Ekkert var líklegra en að
stjómin neitaði aftur, og það því
fremur sem kirkj umálaráðherr-
ann hefur áður tjáð sig mótfall-
inn sölu opinberra jarðeigna. Nei
— öll þessi mótmæU kunnugustu
mannanna sem málið snerti bein-
línis, virðir hann að vettugi.
7. júlí síðastl. barst mjer avo-
hljóðandi brjef:
Dóms- og kirkjumálaráðuneytlð.
Reykjavík 10. júní 1925.
Ráðuneytið hefir ákveðið að gera
ábúanda kirkjujarðarinnar Undir-
fells ábýlisjörð hans, að undanskil-
inni hjáleigunni Snœringsstöðum, falla
til kaups frá fardögum þessa árs að
telja með 3 kúgildum fyrir 15000.00
t— fimtán þúsund — krónur með
eftirgreindum skilyrðum: Að engja-
mörk milli Undirfells og Snserings-
staða verði eins og segir í brjefi
hreppstjórans til virðingarmannanna,
Magnúsar Jónssonar og Sigurðar Er-
lendssonar, en beitilandi verði á
kostnað kaupanda skift samkvæmt
landskiftalögunum, að söfnuðurinn
hafi rjettindi lögum samkvæmt vegna
kirkju og kirkjugarðs, og messufólk
hafi endurgjaldslaust haga fyrir
hross sín, að upprekstrarfjelag Ás- og
Sveinsstaðahreppa hafi rjett til rjett-
arstæðis m. m. sem haft hefir, að
kaupandi sleppi ábúðarrjetti sínum á
Snæringsstöðum þegar þess verður
krafist, að hann setji, ef krafist yrði,
fjárhelda girðing, að hálfu leyti á
sinn kostnað, á merkjum milli Und-
irfells og Snæringsstaða frá Vatna-
dalsá upp að sýsluveginum, eftir >vi
sem ákveðið verður, og að hann að
öðru leyti íullnægi þeim frekari skíl-
yrðum sem seljandi kynni að setja
áður en sala er fullgerð og væntir
ráðuneytið þess að kaupandi hafi
umboðsmann i Reykjavík þegar
ákveða á endanlega skilyrði öll fyrir
sölunni.
Vatnsafl alt og notkunaraðstaða
þess i landi jarðarinnar er undan-
skilið í kaupunum.
Afsalsbrjef verður gefið út fyrir
neinu. Já, einungis af því að mjer þóknaðist að reyna að
látast vera göíugur og mikill, — það er í rauninni aiveg
eins og í eldhúsróman, — einungis af því að jeg hugsaði
um sjálfan mig, eingöngu um sjálfan mig! Heiit hjerað
ætti að leggjast í auðn, vesalings kvenmaður að deyja á
sjúkrahúsi og aumingja, lítil stúlka að deyja á götunni eins
og hundur, til þess að frelsa þjóf, mann, sem var bersýni-
lega ekkert varið í, frá hegningu, sem var ef til vill nokkuð
þung, en þó í raun og veru rjettlát! það var andstyggi-
legt að hugsa til þess! Móðirin ætti ekki að fá að sjá barnið
sitt og barnið ætti ekki að fá að þekkja móður sína! Og
alt vær þetta vegna gamla eplaþjófsins, sem vafalaust átti
skilið að komast á galeiðurnar fyrir önnur illvirki, þó að
hann ætti það ekki skilið vegna þessa. það voru dálaglegar
afsakanir þetta, að bjarga sekum og fórna saklausum, að
bjarga gömlum flakkara, sem átti nú annars ekki nema fá
árin ólifuð og líklega leið ekkert ver í dýflissunni en í,
hreysinu sínu. Og fyrir slíkan mann átti að leggja heilan
múg, mæður, konur og börn, í sölurnar! Vesalings Cosette,^
sem nú á engan að í heiminum nema mig, og nú er vafa-
laust helblá af kulda í hreisinu, þar sem þetta Thenardier-
fólk heldur henni — það eru nú annars dáfalleg hjú! Og
jeg ætti að svíkja skyldu mína við allar þessar vesalings
verur! Jeg ætti að fara og segja til mín! það væri blátt
áfram óafsakanleg heimska! Og við skulum hugsa um það
versta. Setjum svo, að ef jeg geri þetta ekki, fremji jeg ilt
verk, sem samvitskan ásakar mig fyrir, er þá ekki sann-
asta sjálfsfórnin, sannasta dygðin í því íólgin að taka á
mínar herðar þessa ásökun, sem nær eingöngu til mín, að
verða sekur um þetta illa verk, sem stofnar einungis minni
sál í hættu?“
Hann stóð upp og fór aftur að ganga um gólf. Nú
fanst honum hann vera ánægður. „Já“, hugsaði hann,
„þannig á þetta að vera, þetta er rjetta leiðin, rjetta lausn-
in. Eitthvað verður maður þó að hafa til þess að halda sjer
við. Ákvörðunin er tekin. Jeg læt alt fara eins og það á að
fara, hika -ekki oftar, hopa ekki undan. þetta er í allra
þágiU, ekki mína. Jeg er Madeleine og jeg held áfram að
vera Madeleine. Vei þeim, sem er Jean Valjean! Jeg er
það ekki lengur. Jeg þekki ekki þann mann, veit ekki hver
hann er; ef einhver dean Valjean er til núna, verður hann
að komast út úr því, eins og hann best getur, mjer kemur
það ekki við. það er óheilla nain, sem svífur um í myrkr-
inu; vei þeirn, sem fyrir þvi verður!“
Hann sá ;sig í litla speglinum yfir arninum og mælti:
„En hvað mjer ljetti við að hafa. ákvai'ðað mig! það er
eins og jeg sje nýr maður!“ Hann gekk aftur nokkur
skref; þá nam hann snögglega staðar. „Jæja“, sagði hann,
„jeg má ekki hika við neina af afleiðingunum, sem þessi
ákvörðun hefur í för með sjer. Enn eru til bönd, sem knýta
mig við Jean Valjean; þau verður að slíta! 1 þessu herbergi
eru til hlutir, sem geta komið upp um mig og borið vitni
gegn mjer, þó að þeir sjeu máttlausir; þeir verða að
hverfa“.
Hann tók pyngju sína upp úr vasanum, opnaði hana
»-og tók lítinn lykil upp úr henni. Hann stakk honum í lás,
þar sem skráargatið sást varla, af því að það var í einum
dökkasta blettinum á veggfóðrinu. Hann lauk upp leyni-
skáp milli veggjarskotsins og arinsins. I honum voru
nokkrii' fatagarmar, blá úlpa, gamlar buxur, gamall ferðá-
poki og digurt gönguprik með járni á báðum endum. Sá,
sem sjeð hefði Jean Valjean þegar hann kom til Digne í
október 1815, hefði átt hægt með að þekkja alla þessa liluti.
Ilann hafði geymt þá, eins og silfurstjakana, til þess að
minna sig sífelt á hvaðan hann væri kominn. En hann hafði
haldið því leyndu, sem hajm kom með úr dýflissunni, en
kertastjakana frá biskupinum hafði hann haft til sýnis.
Hann stalst til þess að líta til dyranna, eins og' hann
væri hræddur um að þeim yrði lokið upp, þó að þeim væri
harðlokað. þá hriifsaði hann þetta alt, fatagarmáná, prikið
og ferðapokann, í fangið, og kastaði í eldinn, án þess að
líta á þessa hluti, sem hann hafði geymt svo samvitsku-
samlega og þrátt fyrir mikla hættu í mörg ár. Hann læsti
leyniskápnum aftur og hafði þá varúð að setja húsgögn11
fyrir framan hann til þess að hylja betur, þó að það vseri
nú ástæðulaust, þar sem skápurinn var tómur.
Nokkrum sekúndum síðar varð bjart í herberginu og
á veggnum beint á móti af sterku, rauðu, blaktandi ijósi.
það brann alt. það brakaði í prikinu og neistarnir flugu
út í mitt herbergið. þegar ferðapokinn og fatagarmarnir
hræðilegu voru að brenna upp, kom eitthvað skínandi í
ljós í öskunni. það var ekki um að villast, þetta var tveggjar
frankapeningurinn, sem hann hafði rænt frá Savoyar-
drengnum. Hann horfði ekki á bálið, en hjelt áfram að
ganga fram og aftur um gólfdð. Hann kom alt í einu auga
á silfurstjakana, sem stóðu á arinliillunni, og glampaði á
þá af eldbjarmanum. „Jæja“, mælti hann, „í þeim er Jean
Valjean ennþá allur. þeir verða að fara sömu leiðina!“
Hann tók báða kertastjakana. Enn var nægilegur eldur til
þess að þeir gætu bráðnað og orðið að kökk. Hann laut yfir
arininn og omaði sjer augnablik. Honum leið beinlínis vei.
„Hitinn er þægilegur“, sagði hann. Hann skaraði í eldinn
með öðrum kertastj akanum. það munaði ekki nema andar-
taki, að þeir væru komnir 1 eldinn.
Á sömu stundu fanst honum sem hann heyrði rödd
kalla innra með honum: „Jean Valjean! Jeán Váljeán!“
Hárin risu á höfði hans; honum var eins innanbrjósts, eins
og manni, sem hefur heyrt eitthvað hræðilegt. „Já“, þann-
ig á það að vera“, hjelt röddin áfram. „Ljúktu við það, sem
þú ert að gera! ónýttu þessa kertastjaka! Útrýmdu þess-
ari endurminningu! Gleymdu biskupnum, gleymdu öllu!
Lofaðu þessum Champmathieu að farast! það er ágættl
það er þá áreiðanlegt, samþykt og ákveðið. þetta er mað-
ur, gamall maður, sem vedt ekki, hvað menn vilja honum,
hefur ef til vill ekkert gert fyrir sjer, saklaus maður, sem
nafn þitt hrindir í ógæfu, nafn þitt hvílir yfir honum eins
og bölvun, hann verður tekinn í þinn stað, verður dæmdur
og lýkur æfi sdnni í skelfingum og vansæmd! það er ágætt.
Haltu áfram að vera sami vandaði maðurinn og þú ert;
haltu áfram að vera borgarstjóri, virðingarverður og virt-
*ur; gerðu bæinn ríkan, sjáðu um að fátæklingarnir fái nóg