Lögrétta - 12.12.1928, Blaðsíða 2

o
L 0 G II J E 'i’ r A
11- .......... ■■■ ......■-* I
LÖGRJETTA
Útgcfftndi og riUtjóri
ttritiin Qfilaion
ÞinifholUitrKti 1T. Simi 178.
Inahoiaita oc if(T»ló»la
i Lækjargötu 2.
I r-. 11
Hjónaskilnaði er hægt að koma
í kring umsvifalaust ef annar að-
ili óskar þess og er ekki krafist,
að tilgreindar sjeu neinar ástæð-
ur. Maðurinn er þá skyldur að sjá
fyrir konunni 1 hálft ár eftir
skilnaðinn, eða í heilt ár, ef kon-
an er veik eða getur ekki unnið
fyrir sjer. Allar konur, sem orðn-
ar eru 45 ára, eru taldar í þess-
um flokki. En ef það er konan
í hjónabandinu, sem vinnur fyrir
meiru, en maðurinn er heilsuveill
eða óvinnufær, þá er það konan,
sem verður að leggja með honum
eftir skilnaðinn.
Það sjest á eftirfarandi dæmi
hversu skilnaðurinn er auðveldur:
Hjón höfðu búið saman í 30 ár
og áttu 3 syni, sem allir voru
komnir á legg og sjálfir orðnir
fjölskyldumenn. Konunni var far-
ið að þykja sambúðin alveg óþol-
andi, á heimilinu var daglega rif-
rildi og arg og að lokum hættu
hjónin að tala saman. Þá skrifaði
konan yfirvöldunum og óskaði
skilnaðar. Daginn eftir fjekk
maðurinn, sjer til mikillar undr-
unar, opinbert brjef um það, að
hjónabandi hans væri slitið. Hann
maldaði eitthvað í móinn, en varð
að flytjast heimanað. Nú lifa þau
hamingjusömu lífi hvort í sínu
lagi.
Enginn munur er gerður á
bömum, sem fædd eru í skrá-
settum og frjálsum hjónabönd-
um. „Óskilgetin“ böm þekkjast
ekki 1 Rússlandi. öll böm era
jafn skilgetin. Það verður þar
aldrei nein skömm eða ógæfa að
eignast bam og með því er loku
skotið fyrir bamamorð og út-
burð. Á dögum zarveldisins bára
ógæfusamar mæður út 20 þúsund
böm á ári í borginni Moskva
einni. I fyrra vora aðeins borin út
600 börn.
Maður og kona era bæði skyld
að gefa með bömum sínum. Það
era bömin sem fyrst og fremst
era trygð með löggjöfinni. Ef
foreldramir hafa sjálf ekki efni
á því að borga með bömum sín-
um, era frændur og frænkur og
jafnvel afar og ömmur lagaleg
skyld til þess að veita fjárhags-
lega hjálp. Hvemig svo sem fer
um ástalíf hinna fullorðnu mega
breytingar þess aldrei koma niður
á saklausum bömunum.
1 þessu sambandi er þess að
geta, að fyrir tveimur áram var
skipuð opinber nefnd lækna og
vísindamanna til þess að finna
hinar hollustu og öraggustu að-
ferðir til þess að koma í veg fyr-
ir bameignir. Nefndin lauk störf-
um sínum núna í nóvember og
ríkið auglýsir um alt Rússland að-
ferðir þær, sem vísindin telja
bestar. Vamarmeðölin verða látin
af hendi ókeypis í öllum lyfjabúð-
um landsins. Þar að auki er fóst-
ureyðing á fyrstu þremur mánuð-
nm ekki hegningarverð og getur
undir vissum kringumstæðum
fengist framkvæmd ókeypis.
Það er ekki mitt að dæma um
þessar rússnesku hjúskapartil-
raunir, segir höfundurinn, sem
hjer er farið eftir. En hinn auð-
veldi aðgangur að hjónaböndum,
þegar aðeins þarf samkomulag
tveggja, og hinn ennþá auðveld-
ari skilnaður, þar sem aðeins
þarf ósk annars, hefur haft það í
för með sjer, að þau, sem unnast
hugástum, ná auðveldlega saman,
og þau, sem ekki eiga skap sam-
an, geta auðveldlega skilið. Rúss-
neska hjónabandslöggjöfin styrk-
ir hamingjusöm hjónabönd og á-
rangurinn hefur orðið óvænt bót
á siðferði þjóðarinnar. Leyfileg
hamingjusöm ást er versti óvinur
laumulegrar og ólöglegrar ástar.
Amerískur kaupahjeðinn, sem
hafði farið um allan heiminn, og
talaði auðveldlega þrjú tungu-
mál, kvartaði um það hástöfum,
að sjer hefði verið ómögulegt að
finna neinar leigustelpur á göt-
unum í Moskva. Þegar hann kom
auga á danskan mann í forstofu
gistihússins, sagði hann með á-
kefð: Bölvað land er þetta. Nú er
laugardagskvöld og jeg hef fund-
ið fleiri götustelpur á Strikinu en
í öllu Rússlandi. Á sama hátt era
ástafrásagnir horfnar úr blöðun-
•
um í Rússlandi. En í flestum
öðrum Evrópublöðum era þær
unnvörpum (nema í íslenskum
blöðum). Nefnir höfunduriim svo
dæmi úr tveimur nýjum blöðum,
þýsku og frönsku. 1 þýsku blaði
er t. d. sagt frá því, að ungur
skraddari fanst nýlega að dauða
kominn ásamt unnustu sinni, sem
dó skömmu seinna, en hann lifði.
Þau höfðu ætlað að stytta sjer
aldur, af því að þau gátu ekki
gifst, vegna þess að kona skradd-
arans neitaði honum um skilnað.
í Danmörku kom það nýlega fyr-
ir, að framkvæmdastjóri einn í
Hellerap fyrirfór sjer ásamt unn-
ustu sinni og syni af sömu ástæð-
um. Slíkir sorgaratburðir eiga að
vera útilokaðir með því skipulagi
ásta- og hjúskaparmála, sem nú
er lögleitt í Rússlandi og að vísu
er mikið umtalað víðar.
En aðrir, sem til Rússlands
hafa farið á síðkastið, líta þó
nokkuð öðram augum á þessi mál,
en höf. sem hjer segir frá. Til
dæmis um óheillavænleg áhrif
frjálsræðisins nefna þeir þá t. d.
sambýli karla og kvenna í stú-
dentabústöðunum og telja að
frjálsræðið styðji mjög að laus-
ung í ástamálum, þótt hún birtist
ekki á sama hátt þar og annars-
staðar, af því hún er löghelguð
þar. Það er erfitt að gera sjer á-
kveðnar hugmyndir um þessi mál
í fjarska, eftir sundurlausum
fregnum. Framkvæmd og afleið-
ingum hinnar nýju hjónabands-
löggjafar mun verða fylgt með
athygli, en varla getur sú kyn-
slóð ein, sem setti hana, dæmt
um þetta til hlítar.
Síðustu fregnir.
I Frakklandi hefur komist upp
um mikla fjárglæfra, sennilega
100 milljón franka og er það kona,
frú Hanau, sem að þeim stendur.
Miklos, kristilegur sócialisti, er
kosinn forseti í Austurríki. 1 fjár-
lagafrumvarpi Bandaríkjanna fyr-
ir árið 1930 er gert ráð fyrir
3781 milljón dollara gjöldum og
3841 millj. dollara tekjum. Hæsti
gjaldaliður er til hermála, 688
millj. dollarar. Viðsjár allmiklar I
eru í Afganistan. Verðfall tals- ;
Vert hefur undanfarið verið í
kauphöllinni í New York.
----o---
Islenskir vitar
Nú um áramótin er liðin hálf
öld síðan farið var að starfrækja
fyrsta vitann hjer á landi. En
það var Reykjanesvitinn, sem
fyrst var kveykt á 1. desember
1878. 1 öll þau rösk þúsund ár,
sem siglingar höfðu þá verið
Th. Krabbe vitamálastjóri.
stundaðar hjer við land og milli
landa var við engin leiðarljós að
styðjast hjeðan úr landi, svo að
sögur fari af. Annarsstaðar er
vita snemma getið í sögum og
sögnum, s. s. í Dionskviðu. En
einhver fyrsta áreiðanleg vitn-
eskja um vita, sem menn hafa, er
um Pharoseyjarvitann egyptska,
sem reistur var árið 331 fyrir
Krists burð ig stóð fram á 13. öld.
Á Norðurlöndum var fyrsti vitinn
reistur um 1202 á Skáni. Annars
er miklu fyr getið vita í gömlum
Langanesvitinn 1912.
sögum og lögum og er þá átt við
bál, sem kynt vora til þess að
gefa til kynna hemaðarhættu og
1 liðsöfnun. Nú er orðið viti ein-
göngu látið tákna ljósmerki til
siglingaleiðbeininga. Og saga vit-
anna er nú sem sagt orðin hjer
hálfrar aldar saga og hefur þess
verið minst með því, að gefið var
út vandað rit um vitana, samið af
Th. Krabbe vitamálastjóra.
Vitarnir hafa haft mikið gildi
fyrir siglingar og sjómensku og
bjangað mörgum mannslífum
og mörgum skipum og gert sigl-
ingar allar öraggari og áhættu-
minni en þær vora áður. Enn vant-
Rifstangavitinn 1912.
ar að vísu nokkuð á það, að vita-
kerfið nái umhverfis alt landið og
sumar eyðumar eru bagalegar og
á hættulegum stöðum og margt
stendur enn til bóta. En samt er
það mikið verk og merkilegt, sem
Hópsnesvitinn 1928.
unnið hefur verið með því að
koma upp á 50 áram, eða öllu
heldur síðan um aldamót, öllu
vita- og sjómerkjakerfi landsins.
En frá því um aldamót, eða síðan
Reykjanesvitinn 1928.
heimastjórnin komst á, hafa flest-
ir vitamir verið reistir, því eftir
að Reykjanesvitanum var komið
upp var lítið aðhafst í tuttugu ár.
Það gekk ekki umyrðalaust að
koma Reykjanesvitanum upp.
Málinu var hreyft undir eins á
fyrsta árinu eftir að fjárveitinga-
valdið var flutt heim hingað. Það
voru þeir Iíalldór Kr. Friðriksson
þingm. Reykvíkinga og Snorri
Pálsson þingm. Akureyringa, sem