Mjölnir - 07.01.1914, Blaðsíða 2
MJ0LNTR.
14
Hvers vegna þegja þeir?
Svo spyr nú á degi hverjum marg-
ur maður bæði sjálfan sig og aðra.
Hvers vegna þegja SambandsRoVks ■
mannaræflarnir? Það er svo að sjá
að það hafi verið listin sem peim
ljet bezt frá byrjun pessum postul-
um þeirra argvítugustu smánarboða
er nokkurntíma hafa verið gerð þjóð
vorri — ,,grútar''-háleistunum góð-
frægu.
Ættfaðir þeirra „grútar"-garmanna,
Sigurður Hjörleifsson hóf aðferðina
til vegs og virðingar þegar í byrjun
með því að mæta eigi á opinber-
v i mannfundum hjer i bænum á
meðan hann „gekk með" óburðinn.
M nn vita að hverju honum varð
það, sællar minningar! Þegar þeir
Hafstein og hann, jusu hann vatni
átti líka að þegja — það er: þjóð-
in átti ekkert að fá að vita, en að-
eins svínbeygja sig undir alvaldan
vilja þeirra „Kolapiltanna".
Menn vita hvernig það fór, og
afleiðingar þess sáust glögt á þingi
í sumar.
Og enn þegja þeir! *
Bæði blöð Sa/wfozfldsflokksins hjer
og- þjóð- sem konungkjörin stjórn-
arpeð flokksins gera ekkert annað
en þegja. En hvers vegna? Mörg-
um finst þó að fult eins mikil ástæða
sje fyrir þá að láta uppi stefnuskrá sína
eins og aðra stjórnmálaflokka lands-
ins. Ekki er það svo fallegt það lít-
ið af henni sem maður hefir heyrt,
sbr. greinina „Um hvað verður bar-
ist" í 2. tbl. „Mjölnis". Menn muna
þau atriði! Þáð gleymist engum sem
sjeð hefir svo greinilegar »Gláms-
glyrnur« innlimunarinnar.
Að sty-kja sambandið við Dani og
svo völdin. Það er þeirra alt og eitt!
En þá grunar — — — þeir hafa
fundið hjá sjer geig — - - eins
og vonlegt er.
Grun um að þjóðin reynist ekki
eins leiðitöm um villuveginn eins
og þjáðníðingseðlið hafði vonað!
Geig við afleiðingar þessa gapa-
lega glappaskots — að sýna innan
í sig, sýna sinn sanna innra mann
í dagsijósinu.
Það var af misskilningi! Hann
átti að vera myrkrinu hulinn. Nú
er verið að reyna að láta það gleym-
ast, sem hulið átti að vera.
Pess vegna þegja þeir!
En það er þýðingarlaust. Það verð-
ur þeim ekki að neinu góðu, frek-
ar en fyrri daginn.
Pað er orðið oj seint.
Grútargræðgin hefir leitt þá svo
langt að nú eru þeir fallnir íyrir
Svörtuloft stjómmálanna og þar munu
beir beinin bera í urð illverka sinna
v.ð íslenzkt þjóðarsjálfstæöi.
Þeir þora ekki að láta nokkurt
hljóð til sín heyra, því þeir vita að
það muni hljóma í allra eyrum, sem
hið ámátlegasta nágól og að þeim
muni aldrei takast að telja neinum
trú um að það sje sigursælt heróp
góðs málefnis.
Þessa sögu Saffzéa/zrfsflokksins sjá
þeir fyrir.
t>ess vegna þegja þeir!
Erl. símfregnir til »Mjölnis.«
Pierre Loti hefir nýlega í stóru dag-
blaði frönsku farið afarhörðum orð-
um um Búlgaríuher, jafnt yfirmenn
sem undirgefna. Ber hann þeim á
brýn grimdarlega og ómannúðlega
mecferð á föngum sínum, gamal-
mennum, konum og börnum. Búlg-
arinn Taakov, sem talinn er bezt-
ur skilmingamaður í her Búlgaríu,
hefir farið til Paris til að skora Loti
á hólm. Er talið víst að það sje
eftir ráðstöfun frá „hærri stöðum" og
hefir vakið óhemju gremju um allan
hinn mentaða heim. — Ymsir fræg-
ir skilmingatnenn hafa boðist til að
ganga á hólminn fyrir Loti, sem
kominn er á efri aldur.
[Pierre Loti er gerfiheiti, sem
franskur sjóliðsforingi, Julien Viaud
hefir gert víðfrægt með ritsmíðum
sínum. Meðal annars hefir hann
skrifað Pécheur d’ Islande (Fiski-
maðurinn við ísland) ]
Símfrjettir úr Reykjavík
1. jan. 1914, kl. 83A s. d.
Grettissundið var þreytt í dag hjer
á höfninni í bezta veðri. 3—4 þús-
und mattna viðstödd. Erlingur Páls-
son vann bikarinn í 3ja skipti. Var
hann 33’/s sek. að synda hina 50
ákveðnu metra. Sá næsti var rúmar
40 sek. Sjávarhitinn var 2'A 0 C. en
lofthitinn 1V20 C. Dr. Helgi Pjeturss
hjelt stutta tölu um leið og hann
afhenti sigurvegaránum bikarinn,
sem hann fjekk nú til fullrar eignar.
Mælt er að herra Guðjón úrsmiður
Sigurðsson muni aftur gefa bikar
næsta ár.
Force, flutningsskip Miljónafjelags-
ins, strandaði við /Æranes á leið til
Reykjavíkur frá Vestfjörðum. Björg-
unarskipið „Geir" gat ekki náð því
út. Skipið sökk í gærkvöldi. Mönn-
um var bjargað.
Ráðherra Hannes Hafstein hefir
skipað nefnd til þess að koma fram
með ákveðnar tillögur urn gerð ís-
lenzka fánans. í nefndinni eru þess-
ir menn: Olafur ritstjóri Björnsson,
Matthías Þórðarson fornmenjavörð-
ur, Þórarinn Þorláksson listmálari,
Jón Jónsson docent og Guðmund-
ur Björnsson landlæknir.
3. jan, kl. 9 s. d.
Dregið hefir verið um „Ingólfs-
húsið." Það hrepti Þórhallur Bjarna-
son biskup. —
í stað Þorsteins Þorsteinssonar,
sem áður var aðstoðarmaður á þriðju
skrifstofu Stjórnarráðsins, en tók við
foistöðu Hagstofunnar um nýjár,
hefir ráðherra skipað aðstoðarmann
Guðmund Magnásson skáld (Jón
Trausta). — Hvorki skrifstofustjóri
3. skrifstofu nje landritari höfðu
hugmynd um þessa ráðstöfun, fyr
en þeir hittu skáldið á skrifstofunni;
— Lögfræðingarnir Björn Pálsson
og Bogi Brynjólfsson höfðu sótt um
starfann.
Töluvert hefir kveðið að innbrots-
þjófnaði hjer undanfarið. Var brot-
ist inn í nýja verzlun, er Hjörtur
Hansson rekur, og nefnd er „Læk-
jartorgsbazarinn" og stolið 20 kr.
í peningum. Sömuleiðis í „Edin-
borg" og stolið nokkru af pening-
um. Víðar hafa verið gerðar tilraun-
ir til að brjótast inn. —
Einar Hjörleifsson er orð-
inn meðritstjóri „Lögrjettu“
frá áramótum.
Ísafirði 4. jan. kl. 53A s. d.
Hafís er nú fyrir nær öllu vestur-
landi. Er það „borgarís" feikna
mikilvaxinn. Enskur botnvörpung-
ur, British Empire, hljóp undan hon-
um á land á Kolsvík við Patreks-
fjörð. —
Annar botnvörpungur líka ensk-
ur, frá Grímsby, hafði verið þar
nærri og lent í hrakningum. Óvíst
um afdrif hans. —
Tveir botnvörpungar, þýzkir brotn-
uðu og sukku undan Bolungarvík.
Þeir hjetu Karoline Kotme og Al-
ice Busse báðir frá Gestemúnde.
Mannbjörg varð með naumindum.
Menn hafa sjeð 8 aðra botnvörp-
unga fasta í ísnum. —
Bókafregn.
Arsrit Rœktunar-
félasrs NorOurlands
1913
Tíunda ársrit Ræktunarfélags Norð-
urlands er nýkomið út og er fjórfalt
að stærð og gæðum við þau rit sem
fjelagið hefir gefið út undanfarin ár.
Jeg get ekki látið hjá líða að fara
nokkrum orðum um þetta rit, sem alt
er fult af fróðleik og gagnrýni á þeim
atriðum sem oss hefir tilfinnanlega
skort þekkingu á undanfarið, en sem
tilraunir Ræktunarfjelagsins hafa brugð-
ið ljósi yfir á síðustu árum.
Lang skemtilegasti og fróðlegasti
kaflinn f ritgerð St. St. er um trjá-
ræktartilraunir fjelagsins á þessum tíu
árum, sem fjelagið er búið að lifa.
Tilraunirnar hafa verið framkvæmdar
á tvennan hátt; bæði hefir verið sáð
trjáfræi og í öðru lagi hefir verið
gróðursett útlent ungviði. Tilraunirnar
hafa ótvírætt leitt í ljós, að fræsán-
ingin er eina rétta aðferðin við ís-
lenzku skógræktina. Um það atriði
farast St. St. þannig orð: »Stórvöxn-
ustu reynitrjen, sem sáð var til fyrir
12 árum, eru nú 6V2 alin á hæð,
bjarkir jafngamlar um 3V2 alin, 9 ára
lævirkjatrje eða barrfellir 4>/2 alin, 8
ára grenitrje rúmar 2 álnir o. s. frv.
— Nokkrar útlendar trjáplöntur voru
gróðursettar í trjáræktarstöðinni jafn-
hliða fræsáningunni, en þær eru flest-
ar dauðar, og þeim, sem eftir lifa, fer
svo lítið fram á ári hverju, að heima-
alningarnir hafa vaxið þeiin langt yfir
höfuð, þótt ungir sjeu. Hjer hefir því
Uyrir löngu komið í Ijós hver aðferð-
in er happadrýgri.« jeg vil sétstaklaga
leiða huga lesarans að þessum orðum
skólameistarans. Trjáræktarmálið er
orðið svo hugleikið allri alþýðu að
trauðla mun nokkurt annað mál eiga
eins djúpar rætur í hugum manna.
Ungmennafjelögin hafa borið það á
höndum sjer í öðrum hvorum hreppi á
landinu og þeim fjölgar óðum sem
málinu unna og vilja fyrir það vinna,
en undanfarið höfum vjer starað á hina
risavöxnu skóga Noregs og Danmerk-
ur, þangað höfum vjer sótt ungviði er
ýmist hefir dáið eða þroskast seint og
lítið. Nú kallar reynslan til vor skýrt
og skilmerkilega »Notið sömu ræktun-
araðferð og ykkar innlendu trjátegund-
ir hafa notað í sinni hörðu baráttu við
ís'enzk náttúruöfl og þekkingarleysi
forfeðra ykkar. Sáið trjáfræi, þó ekkí
sje nema f lítinn garð heima við bæj-
arvegginn, eftir nokkur ár verður þar
kominn dálftill skógur ef alt er með
íeidu «
Sigurður Sigurðsson rekur sögu jarð-
eplaræktarinnar, alt frá Perú og Chili
í Suður-Ameríku, þaðan sem þau uxu
óræktuð í fyrndinni, áður en þau flutt-
ust hingað til Norðurálfunnar. Gefur
hann margar góðar og þarflegar bend-
ingar um ræktun þeirra hjer á landi,
og skilur ekki við þau íyr en mat-
reiðslukonan hefir soðið þau og borið
á borð »rjúkandi heit«, þábýðurhann
oss til snæðings. Ritgerðin er ágæt
leiðbeining fyrir þá sem ekki hafa sjer-
þekkingu í jarðeplarækt og þeir munu
margir vera, er því mjög þarft verk
unnið með þeim leiðbeiningum, sem
höfundur gefur. Árjetting á ritgerð
Sigurðar er hugvekja J. H. Líndals um
»Kartöflutilraunir.« Gengur hún út á
að lýsa tilraunum Ræktunnrfélagsins
með ýms kartöfluafbrigði. Kartöpluaf-
brigðin eru mjög misjöfn að gæðum,
svo munar um helming á uppskeru-
magni af því bezta og lakasta. Einn-
ig hafa tilraunirnar sýnt að óspýraðar
kartöflur gefa þriðjungi minni uppskeru
en spíraðar og klofnar kartöflur helm-
ingi minni en óklofnar; yrði því ein-
hver garðyrkjumaðuJ svo óheppinn að
lenda á lakasta kartöfluafbrigðinu, setti
það niður i garðinn sinn óspfrað og
klofið, myndi hann sama og enga
uppskeru fá, hversu góð skilyrði,
sem að öðru leyti væru fyrir hendi
þessar tvær ritgerðir Sigurðar og Lín-
dals taka upp næstum helminginn af
ritinu eða rúmar 70 blaðsíður, þó virð-
ist engu ofaukið í þeim kafla ritsins,
og hefði vel mátt bæta við hann á-
minningarhugvekju til landsmanna um
að leggja meiri alúð við kartöflurækt-
ina, en enn er gert, því mjög víða
mun auðvelt að rækta kartöflur á landi
voru með góðum árangri.
»Búnaðarathuganir« J. H. Lfndals
ganga aðallega út á það, að sýna fram
á nauðsyn þess að halda búreikninga.
Þykir honum sú óreiða sem verið hefir
á búnaðarháttum vorum helzt of lengi
hafa setið í öndvegi fýrir nauðsynlegri
athygli f þeirri grein. Lætur hann þessu
fylgja sýnishorn af skýrslum, sem hann
ætiast til að bændur fylli út og verða
þær síðan undirstaða undir búnaðar-
hagskýrslur landsins.
í »yfirliti um starfsemi Ræktunarfé-
lags Norðurlands 1913« getur J. H.
Lfndal um sláttuvél, se mfjelegið hefir
eignast. Um hana segir hann: »Með
henni'var slegið tún fjelagsins og slóst
vel. Einnig var slegið með henni hjá
nokkrum bændum í Eyjafirði, bæði tún
og engi. Á túni reyndist hún slá von-
um betur. í miklu grasi jafn/el svo
að vafasamt er að betur verði sleg-
ið með ljá. Hvergi hefir hún komið f
svo þétt gras, að þar reyndist nokk-
ur fyrirstaða. Sje slegið hiklaust í 10
tíma, má ætla henni 5—6 dagsláttur
á túni og nokkru meira á engi.«
Vel er frá ritinu gengið, prentun
góð og það er skemtilegt til lestrar.
Jafnvel harðsnúnar tilraunaskýrslur
verða að gómsætri andansfæðu i hönd-
um útgefenda. Allir þurfa að lesa rit-